tiamo_yuna
New Member
Download miễn phí Một số đặc điểm cơ bản của tư tưởng triết học dân tộc thời kỳ đầu độc lập (thế kỷ X)
Chiến thắng Bạch Đằng có ý nghĩa chính trị quan trọng ở chỗ, người
lãnh đạo kháng chiến đã xưng vương, đặt trăm quan, chế định triều
nghi, phẩm phục, làm cho đất nước từ đó có chủ thực sự, có hệ thống
triều chính hẳn hoi, mặc dù hệ thống đó chưa hoàn chỉnh so với
phương Bắc. Thêm nữa, như lời bàn của Lê Văn Hưu rằng, “Tiền
Ngô vương có thể lấy quân mới họp của đất Việt ta mà phá được
trăm vạn quân của Lưu Hoằng Tháo, mở nước xưng vương, làm cho
người phương Bắc không dám lại sang nữa. Có thể bảo là một cơn
giận mà yên được dân, mưu giỏi mà đánh cũng giỏi vậy. Tuy chỉ
xưng vương chưa lên ngôi hoàng đế và đổi niên hiệu, mà chính
thống của nước Việt ta ngõ hầu đã nối lại được"
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TƯ TƯỞNG TRIẾT HỌC DÂN TỘCTHỜI KỲ ĐẦU ĐỘC LẬP (THẾ KỶ X)
TRẦN NGUYÊN VIỆT(*)
Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, thế kỷ X là giai đoạn lịch sử đặc biệt
và có thể nói, là bước quá độ từ một nước thuộc địa của phương Bắc
chuyển dần thành nước độc lập, tự chủ. Đây cũng là thời kỳ tổ chức
xã hội nước ta chưa ổn định, nguy cơ cát cứ và bị xâm lược luôn đe
dọa sự tồn vong của dân tộc. Do vậy, việc truy tìm đặc điểm tư tưởng
triết học thời kỳ này cần được quan tâm nhiều hơn. Cụ thể, bên cạnh
những tư tưởng được trình bày dưới dạng thành văn liên quan tới triết
học tôn giáo, theo chúng tôi, cũng cần đề cập tới loại hình “triết
học vô ngôn”. Ở đây, một số quan niệm về “có” và “không” đã ẩn
chứa một “thể loại” triết lý vô ngôn liên quan đến sự nghiệp dựng
nước và giữ nước của dân tộc ta thời bấy giờ. Theo chúng tôi, đây là
vấn đề luôn đặt ra cho các nhà nghiên cứu lịch sử tư tưởng triết học
nhưng chưa được xem xét một cách chuyên sâu.
Nghiên cứu lịch sử tư tưởng triết học Việt Nam được nhiều học giả
quan tâm; vì vậy, ở nước ta, xung quanh lĩnh vực này đã có không ít
các cuộc hội thảo, các công trình ở mức độ khác nhau đề cập đến,
đặc biệt là vấn đề lý luận và phương pháp luận mà cho đến nay, vẫn
còn là những vấn đề tranh luận.
Về mặt lý luận, đó là việc có hay không có tư tưởng triết học Việt
Nam? Nếu có thì ở mức độ nào, và các tư tưởng đó có được trình
bày như một học thuyết, một hệ thống triết học hay không? Hầu hết
các ý kiến đều thống nhất rằng, nước ta không có các học thuyết triết
học được trình bày một cách có hệ thống, nhưng tư tưởng triết học
thì chắc chắn là có. Việc khẳng định có tư tưởng triết học trong lịch
sử tư tưởng nước ta, trước hết, dựa trên quan niệm duy vật về cho lịch
sử cho rằng ý thức xã hội là sự phản ánh tồn tại xã hội, sự phản ánh
đó, trong những hoàn cảnh đặc biệt, đã trở thành những phản tư triết
học trước tồn tại xã hội với nhiều sự kiện quan trọng.
Vấn đề phương pháp luận chỉ được đề cập tới sau việc khẳng định
nói trên; tức là, khi các nhà nghiên cứu khẳng định có tư tưởng triết
học thì đương nhiên, khẳng định cả hình thức, đối tượng của các tư
tưởng đó. Phương pháp luận của việc nghiên cứu lịch sử tư tưởng
triết học Việt Nam cần cụ thể hoá, chính xác hoá đối tượng nghiên
cứu và cách tiếp cận đối tượng đó.
Trong bài viết này, chúng tui muốn đi sâu tìm hiểu tư tưởng triết học
Việt Nam thế kỷ X, một giai đoạn lịch sử đặc biệt và có thể nói, là
bước quá độ từ một nước thuộc địa của phương Bắc chuyển dần
thành nước độc lập, tự chủ, xây dựng chế độ phong kiến trung ương
tập quyền. Tư tưởng triết học thời kỳ này thể hiện sự phản tư của
dân tộc trước vận mệnh của mình – tồn tại trong độc lập tự do hay
tiếp tục bị nô dịch, và sự tiếp biến văn hoá đã để lại dấu ấn gì cho
tâm thế dựng nước và giữ nước?
Thế kỷ X mở đầu cho một thời đại mới của lịch sử Việt Nam bằng
những sự kiện vẻ vang và chính những sự kiến ấy đã đóng vai trò
quyết định cho lịch sử văn hoá dân tộc. Một phần đất phía Nam vốn
là thuộc địa của đế chế Đường, từ chiến thắng lịch sử năm 938 trước
quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, đã trở thành một nước độc lập
tự chủ.
Trên thực tế, sự tự chủ của Việt Nam đã được hình thành từ cuối thế
kỷ IX - đầu thế kỷ X, trong bối cảnh nhà Đường bị loạn Khúc Thừa
Dụ khởi binh tấn công thành Tống Bình (Hà Nội ngày nay) và tự
xưng là Tiết độ sứ (905 - 907). Mặc dù truyền được ba đời, song họ
Khúc qua các triều đại Đường, Hậu Lương cũng chỉ nắm được chức
Tiết độ sứ do phương Bắc công nhận. Do Khúc Thừa Mỹ, khi thay
cha là Khúc Hạo nhậm chức Tiết độ sứ của nhà Lương mà không
phục nhà Nam Hán, nên họ Khúc đã kết thúc sứ mệnh của mình vào
năm 923. Dương Đình Nghệ mặc dù đánh đuổi ngoại xâm giải phóng
thành Đại La, song cũng chỉ là Tiết độ sứ từ năm 931 đến năm 938.
Trong thời kỳ này, những người đứng đầu đất nước với chức Tiết độ
sứ đã bước đầu thực hiện chế độ tự quản, thể hiện khát vọng ngàn
năm của dân tộc ta, đồng thời cũng là bước tập dượt trên con đường
đấu tranh giành độc lập tự chủ hoàn toàn của các triều đại sau này.
Có thể nói, thế kỷ X là một thế kỷ đầy biến động và khó khăn trên
mọi lĩnh vực đời sống chính trị – xã hội của Việt Nam. Chỉ với
khoảng thời gian không đầy 100 năm đã có tới năm triều đại thay đổi
nhau (Khúc, Dương, Ngô, Đinh, Tiền Lê), đó là chưa tính đến loạn
12 sứ quân. Ba triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê đứng lên trị vì bằng
những sự kiện lịch sử quan trọng: Ngô Quyền giành lại độc lập cho
dân tộc, Đinh Bộ Lĩnh có công lớn trong việc dẹp loạn cát cứ 12 sứ
quân, Lê Đại Hành đánh tan âm mưu tái xâm lược của nhà Tống.
Mỗi triều đại đều có một sứ mệnh vẻ vang trong sự nghiệp xác lập
quyền độc lập tự chủ, mặc dù thời gian trị vì của các triều đại đó đều
ngắn bởi những lý do khác nhau, mà nguyên nhân cơ bản là chưa
xác lập được bộ máy quản lý đất nước thống nhất, có trật tự chặt
chẽ. Có thể nói, đó là hệ quả của việc phục hồi nhà nước theo truyền
thống “nghiệp xưa họ Hùng” vốn quản lý đất nước theo tinh thần tự
quản, tự giác của liên minh các bộ lạc. Thêm nữa, vừa đánh đuổi kẻ
đô hộ gần ngàn năm, các triều đại đầu thời kỳ độc lập tự chủ muốn
xây dựng mô hình tổ chức nhà nước theo cách riêng của mình nên
cũng gặp nhiều khó khăn.
Quá trình kiến tạo mô hình nhà nước như vậy đã làm xuất hiện các
xu hướng tư tưởng triết học khác nhau, mặc dù chúng không biểu
hiện rõ nét qua các tài liệu còn lại cho đến ngày nay, song, chúng ta
vẫn phải truy tìm được các tư tưởng đó, có thể dưới cả hình thức
“triết lý vô ngôn”.
Khước từ Nho giáo với tư cách nòng cột của hệ tư tưởng phong kiến
Trung Quốc từng áp đặt vào nước ta do chủ trương Hán hoá thời Bắc
thuộc, các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê dường như bỏ qua chủ
trương truyền bá học thuyết đó. Bỏ Nho giáo để đi tìm một triết
thuyết khác cho hệ tư tưởng thống trị của mình, các triều đại Ngô,
Đinh, Tiền Lê chú trọng nhiều hơn đến Phật giáo và Đạo giáo. Chính
vì vậy, các sử gia đồng thời là tác giả của các bộ sử thành văn đầu
tiên của nước ta như Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, do đứng
trên lập trường Nho giáo, đã phê phán, hay lấy làm tiếc cho các
triều đại nói trên không có những “cố vấn” tư tưởng cho đường lối
trị nước của mình, vì vậy, họ cho rằng, các triều đại đó mắc hết sai
lầm này đến sai lầm khác và không tồn tại được dài lâu.
Xuất phát từ thực tế đó, việc truy tìm các tư tưởng triết học giai đoạn
đầu c