Nghiên cứu xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn chương quang học Vật Lý lớp 9

h trong nhóm với điểm số về
mỗi câu (đúng = 1, sai = 0) của các học sinh trong nhóm ấy. Tương quan câu hỏi
- tổng điểm được giải thích y như chỉ số phân cách D. Một hệ số tương quan câu
hỏi - tổng điểm dương (+) cho biết câu hỏi ấy phân biệt được học sinh làm giỏi
và học sinh làm kém. Quan trọng hơn nữa, nó cho thấy rằng câu ấy và bài đều
đo lường cùng một thứ. Một hệ số tương quan zero (0) có nghĩa là câu ấy không
phân biệt giữa điểm số cao và thấp. Một hệ số tương quan âm (-) cho biết rằng
điểm câu và tổng điểm không tương hợp nhau.
Ví dụ:
Học sinh Tổng điểm
(y)
Điểm câu
(x)
x2 y2 xy
1 101 0 0 10201 0
2 95 1 1 9025 9025
Áp dụng công thức Pearson ta tính được độ phân cách.
Theo TS Dương Thiệu Tống thì:
Chỉ số D Đánh giá câu hỏi
Từ 0,40 trở lên Rất tốt
Trang 26
Từ 0,30 đến 0,39 Khá tốt, nhưng có thể làm cho tốt hơn
Từ 0,20 đến 0,29 Tạm được, có thể cần hoàn chỉnh
Dưới 0,19 Kém, cần loại bỏ hay sửa chữa lại cho tốt hơn
Chúng ta có thể lập bảng về sự phân bố số học sinh trong nhóm giỏi, trung bình
và kém đã trả lời đúng, cùng với độ khó và độ phân biệt của câu hỏi tương ứng.
Số người trả lời đúng các câu hỏi Câu
hỏi số Giỏi ( A ) H TB ( B ) M Kém ( C ) L
Độ khó
H + M + L
Độ phân
biệt
H - L
A là số học sinh giỏi dự thi, B là số học sinh trung bình dự thi, C là số học sinh
kém dự thi.
2.5. Tiêu chuẩn để chọn câu hỏi này
Sau khi phân tích chúng ta có thể giữ lại các câu hỏi có tính chất sau:
- Hệ số khó khoảng 40 đến 69%.
- Hệ số phân biệt dương khá cao.
- Các câu trả lời mồi có tính hiệu nghiệm (nhất là lôi cuốn học sinh kém ).
Những vấn đề cần chú ý:
- Sự phân tích chỉ có ý nghĩa khi mỗi học sinh có đủ thời gian để làm mọi
câu hỏi.
- Sự phân tích câu hỏi giúp chúng ta biết được khuyết điểm trong câu hỏi
hay trong công việc giảng dạy, cho nên việc loại bỏ câu hỏi chỉ vì tính
thống kê mà thôi, cần cân nhắc cẩn thận, không khéo thì chúng ta xa
rời mục tiêu cần đánh giá.
- Thông thường, tính chất có thể phân biệt được học sinh giỏi và kém của
câu hỏi không phải là tính chất cần thiết; như vậy các quá trình phân tích
câu hỏi chỉ còn tìm ra câu hỏi soạn quá kém.
2.6. Phân tích câu hỏi dựa trên các tiêu chuẩn
Mục đích là phát hiện xem kết quả học tập của học sinh như thế nào so với mục
tiêu giảng dạy. Mục đích câu viết ra để phát hiện học sinh đã hiểu, biết và vận
dụng kiến thức đã học ở phần đó ra sao. Khi các bài sử dụng vì mục đích này,
các chỉ số về độ phân biệt cung cấp thông tin về thành tích học tập và hiệu quả
của giảng dạy; không nhất thiết phải dùng chúng để loại bỏ hay sửa đổi các câu
hỏi. Một câu hỏi không có độ phân biệt tất nhiên sẽ báo động cho chúng ta về
khả năng câu hỏi đó không rõ ràng và nên xem xét lại nó rất kĩ lưỡng. Quan
trọng hơn là thông tin về thống kê có thể cung cấp cho việc sửa đổi lại kế hoạch
giảng dạy.
Trang 27
Thông tin về độ khó của câu hỏi cũng có thể giúp cho việc xác định xem nói
chung học sinh đã đạt được mục tiêu giảng dạy như thế nào, và có thể giúp cho
học sinh xác định được nhu cầu học tập của bản thân. Mục đích chính để có
thông tin về độ khó của câu hỏi không phải là để điều chỉnh hay loại bỏ câu hỏi
mà để có sự phản hồi này.
# TIỂU KẾT
Thông qua nội dung chương này, tui đã nghiên cứu và trình bày các vấn đề như: cơ
sở lí luận về kiểm tra, đánh giá kết quả trong học tập; khái quát về phương pháp và
kỹ thuật xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan; đánh giá chất lượng của câu hỏi
trắc nghiệm. Từ những vấn đề nghiên cứu và trình bày này đã tạo thành những nền
tảng cơ bản giúp cho tui làm sáng tỏ những tư tưởng lí luận sau:
- Tầm quan trọng cũng như sự cần thiết của việc kiểm tra và đánh giá trong dạy
học.
- Sự đúng đắn của Đảng và Nhà Nước trong đường lối, chủ trương của mình
thông qua việc đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy trong
đó có phương pháp kiểm tra đánh giá trong dạy học.
- Sự cần thiết khi nghiên cứu về phương pháp trắc nghiệm khách quan và qui
trình để soạn thảo một bài trắc nghiệm khách quan đối với sinh viên thuộc
chuyên ngành sư phạm nhằm thực hiện cho công tác giảng dạy của mình sau
này.
- Cách thức để đánh giá một bài trắc nghiệm khách quan và tiêu chuẩn để chọn
ra các câu hỏi trắc nghiệm khách quan có giá trị.
[ \
Trang 28
Chương II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Mục tiêu của chương Quang Học vật lý lớp 9
1.1. Bố cục chương Quang Học vật lý lớp 9
Theo sách giáo khoa vật lý lớp 9, Nhà xuất bản Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào
tạo, 2006 do nhóm tác giả: Vũ Quang – Đoàn Duy Hinh - Nguyễn Văn Hoà –
Ngô Mai Thanh - Nguyễn Đức Thâm biên soạn thì chương Quang Học vật lý lớp
9 gồm các bài sau:
Bài 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Bài 2. Quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ
Bài 3. Thấu kính hội tụ
Bài 4. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ
Bài 5. Thấu kính phân kì
Bài 6. Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
Bài 7. Thực hành: Đo tiêu cự của thấu kính hội tụ
Bài 8. Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh
Bài 9. Mắt
Bài 10. Mắt cận và mắt lão
Bài 11. Kính lúp
Bài 12. Bài tập quang hình học
Bài 13. Ánh sáng trắng và ánh sáng màu
Bài 14. Sự phân tích ánh sáng trắng
Bài 15. Sự trộn ánh sáng màu
Bài 16. Màu sắc của các vật dưới ánh sáng trắng và dưới ánh sáng màu
Bài 17. Các tác dụng của ánh sáng
Bài 18. Thực hành: Nhận biết ánh sáng đơn sắc và ánh sáng không đơn sắc
bằng đĩa CD
Bài 19. Tổng kết chương Quang Học
1.2. Mục tiêu của từng đơn vị kiến thức trong chương Quang Học vật lý
lớp 9
Do sự phân bố nội dung kiến thức thành từng bài học cụ thể nên tui đã gom lại
thành một số bài bao gồm những nội dung kiến thức có liên quan với nhau và
nghiên cứu các bài này trong chương Quang Học vật lý lớp 9 - Sách giáo khoa
vật lý lớp 9, Nhà xuất bản giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2006 do nhóm tác
giả: Vũ Quang - Đoàn Duy Hinh - Nguyễn Văn Hoà - Ngô Mai Thanh - Nguyễn
Đức Thâm biên soạn. Các bài nghiên cứu được chia thành năm đơn vị kiến thức
với mục tiêu như sau:
Trang 29
™ Sự khúc xạ ánh sáng:
Mục tiêu cần đạt được
Biết Hiểu Vận dụng
- Trình bày hiện tượng khúc xạ ánh
sáng trong trường hợp ánh sáng truyền
từ nước sang không khí và ngược lại,
cụ thể như sau:
‚ Hiện tượng tia sáng truyền từ môi
trường trong suốt này sang môi trường
trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt
phân cách giữa hai môi trường được
gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
‚ Khi tia sáng truyền từ không khí
sang nước, góc khúc xạ nhỏ hơn góc
tới.
‚ Khi tia sáng truyền từ nước sang
không khí, góc khúc xạ lớn hơn góc
tới.
- Dựa vào hình vẽ trình bày và nhận
biết được tia khúc xạ và tia phản xạ,
góc khúc xạ và góc phản xạ:
+ SI là tia tới
+ IK là tia khúc xạ
+ IN là pháp tuyến
+ Góc SIN’ = i là góc tới
+ Góc KIN = r là góc khúc xạ
+ Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp
tuyến IN là mặt phẳng tới.
- Phân biệt hiện tượng
khúc xạ với hiện tượng
khúc xạ:
‚ Hiện tượng khúc xạ ánh
sáng thì tia tới gặp mặt
phân cách giữa hai môi
trường trong suốt bị gãy
khúc tại mặt phân cách và
tiếp tục đi vào môi trường
trong suốt thứ hai, và góc
khúc xạ không bằng góc
tới.
‚ Hiện tượng phản xạ ánh
sáng thì tia tới gặp mặt
phân cách giữa hai môi
trường trong suốt bị hắt trở
lại môi trường trong suốt
cũ, và góc phản xạ bằng
góc tới.
- Mô tả mối quan hệ giữa
góc tới và góc khúc xạ
trong hiện tượng khúc xạ,
nhận biết sự thay đổi của
góc khúc xạ khi góc tới
tăng hay giảm:
‚ Khi tia sáng đi từ không
khí sang môi trường trong
suốt rắn, lỏng khác nhau
thì góc khúc xạ nhỏ hơn
góc tới.
‚ Khi góc tới tăng hay
giảm thì góc khúc xạ cũng
tăng hay giảm.
‚ Khi góc tới bằng 00 thì
góc khúc xạ bằng 00, tia
sáng không bị khúc xạ.
- Giải thích
một số hiện
tượng đơn
giản do sự đổi
hướng của tia
sáng khi
truyền qua mặt
phân cách
giữa hai môi
trường gây
nên: quan sát
ảnh của cột
điện qua vũng
nước, chiếc
muỗng để
trong ly
nước...
Trang 30
™ Thấu kính:
Mục tiêu cần đạt được
Biết Hiểu Vận dụng
- Nhận dạng thấu kính hội tụ và thấu
kính phân kì, kí hiệu của thấu kính hội
tụ và thấu kính phân kì:
‚ Thấu kính được làm bằng vật liệu
trong suốt (thường là thuỷ tinh hay
nhựa), thấu kính hội tụ có phần rìa
mỏng hơn phần giữa.
‚ Thấu kính phân kì có phần giữa
mỏng hơn phần rìa của thấu kính đó.
- Phát biểu một số khái niệm mới đặc
trưng cho thấu kính như trục chính,
quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự, cụ thể
như sau:
‚ Đối với thấu kính hội tụ:
+ Trục chính của thấu kính là đường
thẳng mà khi tia tới trùng với trục
chính sẽ vuông góc với mặt của thấu
kính và cho tia ló truyền thẳng.
+ Trục chính của thấu kính cắt thấu
kính tại một điểm O được gọi là quang
tâm của thấu kính.
+ Một chùm tia tới song song với trục
chính của thấu kính hội tụ cho chùm
tia ló hội tụ tại một điểm nằm trên trục
chính, điểm đó gọi là tiêu điểm chính
...