Download Luận văn Tổ chức hoạt động học tập theo tiến trình nhận thức khoa học phần quanh hình học vật lý 11-Nâng cao nhằm phát triển năng lực sáng tạo của học sinh
Chiếu tia sáng từkhông khí tới mặt phẳng của bán bán trụ. Quay bản bán trụ đểtăng góc tới và
quan sát tia khúc xạvào trong bản bán trụ, nhận thấy luôn có tia khúc xạ.
Chiếu tia sáng tới mặt cong theo phương qua tâm của bản bán trụ. Quay bản bán trụ đểtăng góc
tới và quan sát tia sáng từbản bán trụló ra ngoài không khí. Nhận thấy khi góc tới đạt tới một giá trị
giới hạn thì sẽkhông còn tia khúc xạnữa. Ghi nhận góc tới giới hạn.
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
sinh, học sinh tự lực giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên tạo được hứng thú, phát huy
được khả năng sáng tạo của học sinh, đồng thời giúp học sinh nắm vững kiến thức hơn. Tuy nhiên để
đạt được hiệu quả cao với phương pháp giảng dạy như trên đòi hỏi phải tốn nhiều thời gian và công sức
vì:
- Đối tượng dạy của giáo viên là học sinh, từ bé đã quen với cách học thụ động, ít chịu tự lực
suy nghĩ, ngại phát biểu ý kiến.
- Cách thức tổ chức lớp học như hiện nay vẫn chưa thích hợp với cách dạy sáng tạo
- Nội dung SGK quá tải và phân phối chương trình chưa hợp lí, thời gian luyện tập trên lớp ít ỏi,
nội dung kiểm tra chỉ đánh giá được kiến thức mang tính “mì ăn liền”
2.2.3.3 Hoạt động của học sinh
Trong giờ học: học sinh chủ yếu là người nghe thầy cô giảng giải và trả lời các câu hỏi của giáo
viên có nội dung là tái tạo kiến thức đã học. Việc vận dụng kiến thức, vốn kinh nghiệm đã có để xây
dựng kiến thức mới là rất ít. Khi kiểm tra, phần đông các em đều học thuộc lòng phần ghi chép trong
tập và giải những bài tập định lượng rất máy móc, không có ý nghĩa ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống
Học sinh không được tham gia vào hoạt động thực hành thí nghiệm và rất ít được quan sát giáo
viên làm thí nghiệm biểu diễn, dẫn đến tâm lý nhàm chán, thụ động và dễ dàng chấp nhận kiến thức
mới, không có khả năng vận dụng kiến thức mới vào thực tiễn
Theo tìm hiểu của chúng tui thì tình hình dạy học như trên rất phổ biến, nhằm đối phó với bệnh
thành tích và phân phối chương trình nặng nề.
Dạy và học nói chung, đặc biệt là môn vật lý, ngoài việc phải đảm bảo cho học sinh nắm vững
kiến thức mà còn phải làm cho học sinh tích cực và tự lực tham gia vào quá trình xây dựng, chiếm lĩnh
kiến thức, phát huy được khả năng sáng tạo của học sinh. Cách giảng dạy như thực tế hiện nay chưa
đáp ứng được các mục tiêu giáo dục. Trong khuôn khổ luận văn, tui xin đưa tiến trình dạy học một số
bài trong phần quang hình học, tạo điều kiện cho học sinh trở thành chủ thể của hoạt động nhận thức,
phát huy tối đa khả năng sáng tạo của học sinh.
2.3. Tiến trình dạy học từng bài cụ thể
Dựa vào quy trình thiết kế hoạt động dạy học theo tiến trình nhận thức khoa học nhằm phát triển
năng lực sáng tạo của học sinh, đặc điểm và tình hình dạy và học phần quang hình học ở trường THPT,
chúng tui soạn thảo tiến trình dạy học cụ thể một số bài trên cơ sở:
- Vốn kiến thức, kinh nghiệm sẵn có và trình độ tư duy của học sinh
- Tình hình trang thiết bị hiện có ở trường THPT và một số đồ dùng dạy học tự làm
- Mục đích sư phạm cần đạt được sau khi dạy học
2.3.1 Bài KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
A. Nội dung kiến thức cần xây dựng
- Mối liên hệ giữa góc tới và góc khúc xạ.
B. Sơ đồ tiến trình xây dựng kiến thức
Chiếu tia sáng tới mặt phân cách giữa 2 môi trường
trong suốt khác nhau thì tia sáng bị lệch phương. Hiện
tượng này có tuân theo quy luật nào không ?
- Kiến thức lớp 9: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng: khi chiếu tia sáng từ không khí
vào môi trường trong suốt rắn hay lỏng thì tia khúc xạ luôn nằm trong mặt phẳng
tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới
- Góc tới là góc hợp bởi tia tới và tia pháp tuyến, góc khúc xạ là góc hợp bởi tia
khúc xạ và tia pháp tuyến.
- 3 bảng số liệu về góc tới và góc khúc xạ ứng với 3 cặp môi trường khác nhau
Từ bảng số liệu, lập tỉ số sin
sin
i
r
ứng với từng cặp góc tới i và r
Nhận xét, đối với từng cặp môi trường thì tỉ số sin
sin
i
r
không đổi
Các cặp môi trường khác nhau thì tỉ số này khác nhau
Khi chiếu tia sáng tới mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt thì tia khúc xạ nằm
trong mặt phẳng tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới
Tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ là hằng số. Hằng số này phụ thuộc vào môi trường
tới và môi trường khúc xạ
C. Mục tiêu
1. Kiến thức
Trình bày được các nội dung:
Nếu vận dụng kết quả trên thì có thể suy ra được điều gì khi chiếu tia sáng tới mặt phân cách
giữa 2 môi trường trong suốt và kiểm tra kết quả đó bằng thực nghiệm như thế nào?
Ta có sin sinsin
sin
i in r r
r n
Lập bảng số liệu
i 30o 45o 60o
r
- Chiếu tia sáng tới mặt phẳng của bản
bán trụ. Đặt vòng tròn chia độ sao cho
tâm của nó trùng với điểm tới, trục 0o
vuông góc với mặt phân cách.
- Đọc giá trị của góc khúc xạ ứng với
các giá trị của góc tới 30o, 45o, 60o
So sánh với kết quả tính toán bằng lý
thuyết
Làm thế nào đo được góc khúc xạ khi chiếu tia sáng hẹp từ
không khí tới bản bán trụ bằng thủy tinh?
Giới thiệu công cụ thí nghiệm: bản bán trụ bằng thủy tinh, nguồn sáng laze, vòng
tròn chia độ
21
sin
sin
i n
r
với n21 gọi là chiết suất tỉ đối của môi trường khúc xạ đối với môi trường
tới. Chiết suất tỉ đối của thủy tinh đối không khí n=1,5
Định luật khúc xạ ánh sáng
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới.
Đối với 2 môi trường trong suốt, tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ là hằng số.
Vận dụng
Trả lời câu hỏi: một hòn sỏi đang ở độ sâu h so với mặt nước. Một người đứng trên bờ quan
sát sẽ thấy hòn sỏi ở vị trí nào?
i 30o 45o 60o
r
- Khái niệm hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
- Định luật khúc xạ ánh sáng.
- Các khái niệm: chiết suất tỉ đối, chiết suất tuyệt đối, hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất
tuyệt đối, vai trò của chiết suất trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
2. Kỹ năng
- Biết cách vẽ đường đi của tia sáng từ môi trường này sang môi trường khác.
- Vận dụng được định luật khúc xạ ánh sáng để giải thích hiện tượng và giải các bài tập về khúc
xạ ánh sáng.
- Tiến hành các thao tác thí nghiệm chuẩn xác, thu thập và xử lí số liệu chính xác
3. Sáng tạo
- Từ bảng số liệu về góc tới và góc khúc xạ, biết cách lập luận để đưa ra đoán sinr ~ sinr
- Biết sử dụng các công cụ thí nghiệm để thiết kế phương án đo góc khúc xạ khi chiếu tia sáng từ
không khí vào bản bán trụ.
D. Phương tiện dạy học
1. công cụ thí nghiệm
- Nguồn sáng laze, vòng tròn chia độ, bản bán trụ, bản mặt song song bằng thủy tinh, bảng từ
2. Thí nghiệm kiểm chứng: đo góc khúc xạ
- Đặt bản bán trụ bằng thủy tinh và vòng tròn chia độ lên bảng từ sao cho trục 0o vuông góc với
mặt phẳng của bản bán trụ
- Sử dụng nguồn sáng laze chiếu tia sáng nằm trong mặt phẳng bản tới tâm của vòng tròn chia độ.
Sử dụng vòng tròn chia độ để đọc giá trị của góc tới và góc khúc xạ.
- Thực hiện thí nghiệm nhiều lần với các góc tới khác nhau và đo các góc khúc xạ tương ứng. Lập
bảng số liệu.
E. Xây dựng tình huống vật lý
1. Tình huống mở đầu
- GV cho HS xem hình ảnh que đũa cắm trong ly nước. HS thấy que đũa bị gãy khúc ngay tại mặt
phân cách giữa không khí và nước. Từ đó GV ...
Download miễn phí Luận văn Tổ chức hoạt động học tập theo tiến trình nhận thức khoa học phần quanh hình học vật lý 11-Nâng cao nhằm phát triển năng lực sáng tạo của học sinh
Chiếu tia sáng từkhông khí tới mặt phẳng của bán bán trụ. Quay bản bán trụ đểtăng góc tới và
quan sát tia khúc xạvào trong bản bán trụ, nhận thấy luôn có tia khúc xạ.
Chiếu tia sáng tới mặt cong theo phương qua tâm của bản bán trụ. Quay bản bán trụ đểtăng góc
tới và quan sát tia sáng từbản bán trụló ra ngoài không khí. Nhận thấy khi góc tới đạt tới một giá trị
giới hạn thì sẽkhông còn tia khúc xạnữa. Ghi nhận góc tới giới hạn.
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Tóm tắt nội dung:
o hướng tích cực hóa hoạt động của họcsinh, học sinh tự lực giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của giáo viên tạo được hứng thú, phát huy
được khả năng sáng tạo của học sinh, đồng thời giúp học sinh nắm vững kiến thức hơn. Tuy nhiên để
đạt được hiệu quả cao với phương pháp giảng dạy như trên đòi hỏi phải tốn nhiều thời gian và công sức
vì:
- Đối tượng dạy của giáo viên là học sinh, từ bé đã quen với cách học thụ động, ít chịu tự lực
suy nghĩ, ngại phát biểu ý kiến.
- Cách thức tổ chức lớp học như hiện nay vẫn chưa thích hợp với cách dạy sáng tạo
- Nội dung SGK quá tải và phân phối chương trình chưa hợp lí, thời gian luyện tập trên lớp ít ỏi,
nội dung kiểm tra chỉ đánh giá được kiến thức mang tính “mì ăn liền”
2.2.3.3 Hoạt động của học sinh
Trong giờ học: học sinh chủ yếu là người nghe thầy cô giảng giải và trả lời các câu hỏi của giáo
viên có nội dung là tái tạo kiến thức đã học. Việc vận dụng kiến thức, vốn kinh nghiệm đã có để xây
dựng kiến thức mới là rất ít. Khi kiểm tra, phần đông các em đều học thuộc lòng phần ghi chép trong
tập và giải những bài tập định lượng rất máy móc, không có ý nghĩa ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống
Học sinh không được tham gia vào hoạt động thực hành thí nghiệm và rất ít được quan sát giáo
viên làm thí nghiệm biểu diễn, dẫn đến tâm lý nhàm chán, thụ động và dễ dàng chấp nhận kiến thức
mới, không có khả năng vận dụng kiến thức mới vào thực tiễn
Theo tìm hiểu của chúng tui thì tình hình dạy học như trên rất phổ biến, nhằm đối phó với bệnh
thành tích và phân phối chương trình nặng nề.
Dạy và học nói chung, đặc biệt là môn vật lý, ngoài việc phải đảm bảo cho học sinh nắm vững
kiến thức mà còn phải làm cho học sinh tích cực và tự lực tham gia vào quá trình xây dựng, chiếm lĩnh
kiến thức, phát huy được khả năng sáng tạo của học sinh. Cách giảng dạy như thực tế hiện nay chưa
đáp ứng được các mục tiêu giáo dục. Trong khuôn khổ luận văn, tui xin đưa tiến trình dạy học một số
bài trong phần quang hình học, tạo điều kiện cho học sinh trở thành chủ thể của hoạt động nhận thức,
phát huy tối đa khả năng sáng tạo của học sinh.
2.3. Tiến trình dạy học từng bài cụ thể
Dựa vào quy trình thiết kế hoạt động dạy học theo tiến trình nhận thức khoa học nhằm phát triển
năng lực sáng tạo của học sinh, đặc điểm và tình hình dạy và học phần quang hình học ở trường THPT,
chúng tui soạn thảo tiến trình dạy học cụ thể một số bài trên cơ sở:
- Vốn kiến thức, kinh nghiệm sẵn có và trình độ tư duy của học sinh
- Tình hình trang thiết bị hiện có ở trường THPT và một số đồ dùng dạy học tự làm
- Mục đích sư phạm cần đạt được sau khi dạy học
2.3.1 Bài KHÚC XẠ ÁNH SÁNG
A. Nội dung kiến thức cần xây dựng
- Mối liên hệ giữa góc tới và góc khúc xạ.
B. Sơ đồ tiến trình xây dựng kiến thức
Chiếu tia sáng tới mặt phân cách giữa 2 môi trường
trong suốt khác nhau thì tia sáng bị lệch phương. Hiện
tượng này có tuân theo quy luật nào không ?
- Kiến thức lớp 9: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng: khi chiếu tia sáng từ không khí
vào môi trường trong suốt rắn hay lỏng thì tia khúc xạ luôn nằm trong mặt phẳng
tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới
- Góc tới là góc hợp bởi tia tới và tia pháp tuyến, góc khúc xạ là góc hợp bởi tia
khúc xạ và tia pháp tuyến.
- 3 bảng số liệu về góc tới và góc khúc xạ ứng với 3 cặp môi trường khác nhau
Từ bảng số liệu, lập tỉ số sin
sin
i
r
ứng với từng cặp góc tới i và r
Nhận xét, đối với từng cặp môi trường thì tỉ số sin
sin
i
r
không đổi
Các cặp môi trường khác nhau thì tỉ số này khác nhau
Khi chiếu tia sáng tới mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt thì tia khúc xạ nằm
trong mặt phẳng tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới
Tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ là hằng số. Hằng số này phụ thuộc vào môi trường
tới và môi trường khúc xạ
C. Mục tiêu
1. Kiến thức
Trình bày được các nội dung:
Nếu vận dụng kết quả trên thì có thể suy ra được điều gì khi chiếu tia sáng tới mặt phân cách
giữa 2 môi trường trong suốt và kiểm tra kết quả đó bằng thực nghiệm như thế nào?
Ta có sin sinsin
sin
i in r r
r n
Lập bảng số liệu
i 30o 45o 60o
r
- Chiếu tia sáng tới mặt phẳng của bản
bán trụ. Đặt vòng tròn chia độ sao cho
tâm của nó trùng với điểm tới, trục 0o
vuông góc với mặt phân cách.
- Đọc giá trị của góc khúc xạ ứng với
các giá trị của góc tới 30o, 45o, 60o
So sánh với kết quả tính toán bằng lý
thuyết
Làm thế nào đo được góc khúc xạ khi chiếu tia sáng hẹp từ
không khí tới bản bán trụ bằng thủy tinh?
Giới thiệu công cụ thí nghiệm: bản bán trụ bằng thủy tinh, nguồn sáng laze, vòng
tròn chia độ
21
sin
sin
i n
r
với n21 gọi là chiết suất tỉ đối của môi trường khúc xạ đối với môi trường
tới. Chiết suất tỉ đối của thủy tinh đối không khí n=1,5
Định luật khúc xạ ánh sáng
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và nằm phía bên kia pháp tuyến so với tia tới.
Đối với 2 môi trường trong suốt, tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ là hằng số.
Vận dụng
Trả lời câu hỏi: một hòn sỏi đang ở độ sâu h so với mặt nước. Một người đứng trên bờ quan
sát sẽ thấy hòn sỏi ở vị trí nào?
i 30o 45o 60o
r
- Khái niệm hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
- Định luật khúc xạ ánh sáng.
- Các khái niệm: chiết suất tỉ đối, chiết suất tuyệt đối, hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất
tuyệt đối, vai trò của chiết suất trong hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
2. Kỹ năng
- Biết cách vẽ đường đi của tia sáng từ môi trường này sang môi trường khác.
- Vận dụng được định luật khúc xạ ánh sáng để giải thích hiện tượng và giải các bài tập về khúc
xạ ánh sáng.
- Tiến hành các thao tác thí nghiệm chuẩn xác, thu thập và xử lí số liệu chính xác
3. Sáng tạo
- Từ bảng số liệu về góc tới và góc khúc xạ, biết cách lập luận để đưa ra đoán sinr ~ sinr
- Biết sử dụng các công cụ thí nghiệm để thiết kế phương án đo góc khúc xạ khi chiếu tia sáng từ
không khí vào bản bán trụ.
D. Phương tiện dạy học
1. công cụ thí nghiệm
- Nguồn sáng laze, vòng tròn chia độ, bản bán trụ, bản mặt song song bằng thủy tinh, bảng từ
2. Thí nghiệm kiểm chứng: đo góc khúc xạ
- Đặt bản bán trụ bằng thủy tinh và vòng tròn chia độ lên bảng từ sao cho trục 0o vuông góc với
mặt phẳng của bản bán trụ
- Sử dụng nguồn sáng laze chiếu tia sáng nằm trong mặt phẳng bản tới tâm của vòng tròn chia độ.
Sử dụng vòng tròn chia độ để đọc giá trị của góc tới và góc khúc xạ.
- Thực hiện thí nghiệm nhiều lần với các góc tới khác nhau và đo các góc khúc xạ tương ứng. Lập
bảng số liệu.
E. Xây dựng tình huống vật lý
1. Tình huống mở đầu
- GV cho HS xem hình ảnh que đũa cắm trong ly nước. HS thấy que đũa bị gãy khúc ngay tại mặt
phân cách giữa không khí và nước. Từ đó GV ...