LINK TẢI LUẬN VĂN MIỄN PHÍ CHO AE KET-NOI
Giáo trình Quấn dây máy điện nâng cao (Nghề Điện công nghiệp Trình độ CĐTC)
Giáo trình Quấn dây máy điện nâng cao (Nghề: Điện công nghiệp - Trình độ CĐ/TC) - Trường Cao đẳng Nghề An Giang
BÀI 1: QUẤN DÂY MÁY KHOAN, MÁY MÀI CẦM TAY
1- Dây quấn phần cảm (stato)
1.1 – Máy khoan cầm tay
1.1.1 - Cấu tạo, nguyên lý làm việc của máy khoan cầm tay.
* Cấu tạo: Gồm các bộ phận: Vỏ máy, động cơ vạn năng, công tắc điện, bộ phận truyền động, mâm cặp mũi khoan.
Hình 1.1: Hình ảnh máy khoan BOSGH
- Vỏ máy: làm bằng nhựa gồm hai nửa đối xứng, bao quanh động cơ và bộ phận truyền động.
- Động cơ điện vạn năng là bộ phận chính của máy khoan là một động cơ vạn năng có 2p = 2, công suất 40W – 1000W( thông thường khoảng 600W).
- Công tắc điện dùng để đóng cắt điện vào động cơ, được bố trí ở tay cầm thuận lợi cho việc đóng cắt. Công tắc có thể làm việc ở chế độ nhắp hay chế độ liên tục băng cách ấn nút duy trì công tắc.
- Bộ phận truyền động bao gồm: một bộ giảm tốc bánh răng một cấp, bánh răng chủ động được gia công ngay trên trục động cơ, bánh răng bị động kéo trục công tắc (kéo mâm cặp).
Hiện nay đa số các loại máy khoan có hai chức năng: chức năng khoan thông thường (khoan gỗ, khoan sắt...) và chức năng khoan bê tông.
Ở chế độ khoan thường mũi khoan chỉ thực hiện một chuyển động quay tròn. Còn ở chế độ khoan bê tông mũi khoan thực hiện hai chuyển động: chuyển động quay tròn và chuyển động tịnh tiến lên xuống (vừa quay, vừa gõ).
Việc thay đổi chức năng được thực hiện bằng cần gạt và cơ cấu khớp trượt. Khi khoan thông thường cần gạt để ở vị trí “mũi khoan”, khi khoan bê tông cần gạt ở vị trí “ búa”.
2
Cơ cấu khớp trượt gồm hai mặt trượt, trên hai mặt trượt có các dấu chữ V. Một mặt dấu trượt được gia công trên mặt bên của đánh răng thứ cấp, mặt còn lại gắn cố định với vỏ máy
Khi vấu gặt xoay sang vị trí khoan bình thường, viên bi đỡ nằm ở vị trí tâm trục mâm cặp, đầu trục đội lên bi, hai mặt vấu trượt tách rời nhau (d#0) và lúc này chỉ có một chuyển động quay tròn của mâm cặp. Khi vấu gạt xoay sang vị trí khoan bê tông, viên bi lệch khỏi tâm trục, vì vậy hai mặt vấu chà trượt lên nhau, lúc này mâm cặp (mũi khoan) vừa quay tròn vừa chuyển động lên xuống (gõ búa).
Mâm cặp: Mũi khoan là loại mâm cặp 3 chấu. Kích cỡ mâm cặp tùy theo công suất từng loại máy khoan, có thể cặp được mũi khoan đường kích đến 20mm.
1.1.2 Nguyên lý làm việc:
Đối với máy khoan, khi làm việc có 2 chuyển động. Chuyển động chính là chuyển động quay tròn của mũi khoan được thực hiện nhờ động cơ điện, chuyển động phụ là chuyển động tịnh tiến của mũi khoan nhờ lực tỳ của tay người. Khi động cơ điện quay, thông qua bộ giảm tốc mũi khoan sẽ quay theo tốc độ góc nhỏ hơn tốc độ góc của động cơ, tạo ra lực cắt để khoan lỗ phôi cần gia công. Khi cần khoan bê tông ta gạt công tắc sang vị trí khoan bê tông (nấc búa). Muốn động cơ quay theo chiều thuận ta gạt công tắc sang vị trí quay thuận và ngược lại.
1.1.3 - Tháo lắp máy khoan tay:
- Tháo mũi khoan: Dùng vấu côn chuyên dùng (chìa khóa) để tháo mũi khoan, vặn chìa khóa ngược chiều kim đồng hồ.
- Tháo mâm cặp: Sử dụng clê dẹt giữ trục công tác, kìm cộng lực kẹp chặt đầu mâm cặp, quay kim (mâm cặp) theo chiều ngược kim đồng hồ, mâm cặp sẽ được tháo ra khỏi trục.
- Tháo vỏ máy: Tháo các ốc định vị hai nửa vỏ khoan. Khi lật một nửa vỏ ra sẽ thấy toàn bộ cấu tạo bên trong của máy khoan.
- Tháo chổi than khỏi giá đỡ chổi than: Chổi than phải được tháo trước khi tháo phần ứng, nếu không khi tháo phần ứng chổi than sẽ bị vấp phải ổ bi.
+ Tháo nắp chặn chổi than
+ Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ.
- Tháo động cơ ra khỏi vỏ máy: tháo các vít định vị ổ đỡ hai đầu trục động cơ, tháo đầu nối dây giữa dây quấn phần cảm với giá đỡ chổi than, công tắc và tách động cơ, bộ phận truyền động ra khỏi vỏ.
- Tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ: Sau khi tách động cơ ra khỏi vỏ máy, thì thực hiện tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ.
- Tháo phần ứng ra khỏi phần cảm: Cầm phần ứng rút theo chiều dọc trục, nếu phần ứng không tách ra được thì dùng đột tròn đóng chính tâm vào
3
đầu trục phía chổi than. Trong quá trình tháo lưu ý tránh sây sước dây quấn phần cảm, phần ứng.
1.1.4 - Bảo dưỡng máy khoan:
- Bảo dưỡng hộp số: Định kỳ kiểm tra bôi trơn hộp số, thay mỡ đúng chủng loại với số lượng vừa đủ
- Bảo dưỡng chổi than cổ góp:
+ Thổi và lau sạch bụi than bám trên cổ góp
+ Sử dụng giấy ráp số 0, làm sạch bề mặt cổ góp
+ Kiểm tra điều chỉnh sức căng lò so của giá đỡ chổi than. Lực nén lên chổi than phải phù hợp với loại chổi than và tốc độ đường tại bề mặt cổ góp. Lực nén cần điều chỉnh vừa đủ để giảm được tổn hao cơ do ma sát và giảm độ mài mòn của chổi than và cổ góp.
+ Kiểm tra dây nối với chổi than, bề mặt làm việc cảu chổi than. Bề mặt của chổi than phải ôm khít với bề mặt cổ góp. Để đạt được điều đó, cắt giấy ráp thành băng dài, ốp lên bề mặt cổ góp và mặt ráp về phía chổi than, lực ép lên chổi than giữ bằng khi máy đang làm việc bình thường, kéo giấu giáp qua lại để tạo nên bề mặt làm việc của chổi than. Thay thế chổi than khi chổi than mòn quá quy định.
Hình 1.2 : Tạo bề mặt tiếp xúc chổi than 1.1.5 - Sửa chữa các hư hỏng:
- Hiện tượng, nguyên nhân và cách khắc phục các hư hỏng
Bảng 1.1: Trình tự sửa chữa máy khoan cầm tay
STT Hiện tượng Nguyên nhân Cách khắc phục
1
Động cơ không quay (không có tiếng ù)
- Phích cắm bị hỏng
- Dây nguồn bị hở, đứt ngầm
- Chổi than không tiếp súc với cổ góp
- Hỏng công tắc
- Thay phích cắm
- Khắc phục chỗ hở, thay dây nguồn
- Làm sạch cổ góp, thay chổi than, tăng lực nén lò xo
- Xửa chữa, thay thế
4
công tắc
2
Động cơ quay, nhưng mâm cặp và mũi khoan không quay
- Bánh răng hộp số không ăn khớp, răng bị mòn, bị gãy
- Thiếu chốt định vị bánh răng
- Thay bánh răng
- Bổ sung chốt, định vị lại bánh răng với trục mâm cặp
3
4
Chỉ thực hiện được nấc khoan bê tông
Mũi khoan bị lệch tâm
- Hỏng cơ cấu khớp trượt
- Vam ba chấu mâm cặp không đối xứng do mũi khoan kẹp không chặt, quay trượt quanh ba chấu làm chúng mòn không đều.
- mũi khoan kẹp không chặt
- Chổi than tiếp xúc không tốt với cổ góp, cổ góp bẩn.
-ổbibịvỡ,rôtochạm vào stato.
- Cháy động cơ (thường cháy phần ứng động cơ)
- Kẹp bộ truyền động
- Cháy chập cuộn dây phần ứng
- Sửa chữa thay thế cơ cấu khớp trượt
- Mài lại van ba chấu cho đối xứng hay thay mâm cặp.
- Vặn chặt mâm cặp, kẹp chặt mũi khoan.
Tăng lực tiếp xúc, đánh bóng cổ góp, mài lại bề mặt tiếp xúc của chổi than
- Thay bi
- Quấn lại động cơ
- Kiển tra sự ăn khớp hai bánh răng
- Quấn lại cuộn dây phần ứng hay thay phần ứng
Mâm cặp quay
5 nhưng mũi khoan
không quay
Động cơ chạy chậm
hơn bình thường,
6 xuất hiện tia lửa giữa chổi than và cổ
7
8
góp
Máy không quay (có tiếng ù)
Máy chạy chậm xuất hiện tia lửa lớn giữa chổi than và cổ góp
- Sửa chữa phần cơ khí
Bi bị mòn quá mức cho phép, vỡ bi; các bánh răng bị mòn bị gãy; vỏ máy bị vỡ. Gối đỡ ổ bi bị mài rộng hơn đường kính áo ngoài của bi. Công tắc chuyển đổi cơ khí từ chế độ khoan gỗ, sắt... sang khoan đá.
Công tác sửa chữa chủ yếu là tháo lắp, tháy thế các vật tư hư hỏng - Sửa chữa phần điện:
5
Các hư hỏng phần điện: Hở mạch điện vào động cơ (Các dây nối giữa các bộ phận, dây nối với nguồn, chổi than không tiếp xúc với cổ góp).
Cổ góp bị cháy rỗ, ô van – có thể khắc phục hay thay công tắc mới.
Hỏng công tắc điện - có thể khắc phục hay thay công tắc mới
Cháy dây quấn phần ứng, phần cảm – Quấn lại.
Hỏng chổi than, lò xo, giá đỡ chổi than – có thể khắc phục hay thay thế mới.
* Bài tập ứng dụng: Tháo lắp máy khoan cầm tay do Malaysia chế tạo.
Bảng 1.2: Trình tự tháo lắp.
Các bước thực hiện công việc
1. Xác định được trình tự tháo lắp.
2. Tháo mũi khoan. - Tháo mũi khoan.
- Tháo mâm cặp.
- Tháo vỏ máy.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ chổi than.
- Tháo động cơ và cơ cấu truyền động ra khỏi vỏ máy.
- Tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ.
công cụ vật tư - Bút, giấy
- Vấu côn chuyên dùng
- Cờ lê dệt, kìm cộng lực
- Tuốc nơ vít.
- Tuốc nơ vít.
Tiêu chuẩn thực hiện
Trình tự tháo lắp được xác định đúng
- Các thao tác đúng phương pháp, vặn vấu côn đúng chiều (quay mâm cặp ngược chiều kim đồng hồ)
- Các thao tác đúng phương pháp,vặn vấu côn đúng chiều (quay mâm cặp ngược chiều kim đồng hồ)
- Sử dụng đúng tuốc nơ vít, vặn đúng chiều
- Không làm hư hỏng giá đỡ chổi than.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
- Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
6
- Tháo phần ứng ra khỏi phần cảm.
4. Kiểm tra máy khoan sau khi tháo lắp.
5. Hoàn thành
- Dẻ lau.
- Phiếu nghiệm thu bàn giao
Máy khoan được trở về hiện trạng giống nhơ trước khi tháo, roto quay nhẹ nhàng, đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật
- Viết báo cáo, bàn giao đầy đủ và cụ thể.
- Vệ sinh khu vực làm việc sạch sẽ.
- Kiểm tra đầy dủ công cụ và vệ sinh bảo quản tốt.
3. Lắp ráp máy khoan (trình tự ngược lại với quá trình tháo).
- công cụ cầm tay nghề điện
Các thao tác đúng trình tự, đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật. Không làm hư hỏng các bộ phận
1.2 – Sửa chữa máy mài.
1.2.1 – Cấu tạo, nguyên lý làm việc.
* Cấu tạo gồm các bộ phận: Vỏ máy,
động cơ vạn năng, hộp giảm tốc, bánh công tác, công tắc đóng, cắt điện.
Hình 1.3: Hình ảnh máy mài cầm tay
- Vỏ máy: Tạo nên hình dạng máy bào, gồm ba phần: Thân vỏ,đầu vỏ và nắp vỏ.
+ Thân vỏ làm bằng hợp kim nhôm hay bằng nhựa đa số vỏ được làm bằng nhựa để đảm bảo an toàn chống bị điện giật khi điện bị rò ra vỏ (khi vỏ được làm bằng nhựa thì tâm lý người sử dụng sẽ an tâm hơn). Thân vỏ là chỗ
7
để cầm máy mài khi sử dụng, để gá lắp phần cảm và một đầu ổ trục của động cơ vạn năng, để gá lắp đầu vỏ và nắp vỏ.
+ Đầu vỏ: Làm bằng gang để ga lắp bộ phận truyền động ( hộp số) một đầu ổ đỡ của động cơ điện và trục công tác.
+ Nắp vỏ: Làm bằng nhựa và được gắn với thân vỏ bằng một vít vặn, nắp vỏ có nhiệm vụ che chắn chổi than cổ góp. Khi cần kiểm tra thay thế chổi than ta chỉ cần tháo nắp vỏ.
- Động cơ điện vạn năng là bộ phận chính của máy mài là một động cơ vạn năng có 2p = 2, công suất 40W – 1000W (thông thường khoảng 600W).
- Bộ phận truyền động bao gồm: Một bộ giảm tốc bánh răng một cấp, hai bánh răng côn đặt vuông góc với nhau. Bánh răng sơ cấp đặt trên trục động cơ, bánh răng thứ cấp gắn với trục công tắc.
- Bộ phận công tác: Là một viên đá mài đường kính từ 12 – 15cm, (tùy theo các loại máy) được gắn trên trục thứ cấp của hộp số. Trong thực tế tùy theo yêu cầu công việc, bộ phận công tác có thể thay thế bằng lưỡi cưa sử dụng để cắt gạch, bê tông hay là bàn chải sắt sử dụng để cạo rỉ...
- Công tắc đóng, cắt điện động cơ: dùng để đóng cắt điện vào động cơ thuận lợi, linh hoạt, công tắc được bố trí ngay trên thân vỏ động cơ và núm công tắc là loại đẩy trượt. Có loại công tắc được bố trí sau đuôi vỏ máy.
* Nguyên lý làm việc:
- Sơ đồ điện hình 1.4.
Hình 1.4: Sơ đồ điện máy mài tay cc : Cuộn kháng; ư: Phần ứng
- Nguyên lý làm việc
Khi động cơ điện quay thông qua bộ giảm tốc đá mài xẽ quay theo với tốc độ góc nhỏ hơn tốc độ góc của động cơ, tạo ra lực cắt để cắt mài phôi cần gia công. Để đảm bảo an toàn cho người trong quá trình làm việc, đá mài được che chắn bằng vành bảo vệ.
8
1.2.2 - Sửa chữa các hư hỏng:
Bảng 1.3: Hiện tượng, nguyên nhân và cách khắc phục các hư hỏng
STT Hiện tượng
Nguyên nhân
- Phích cắm bị hỏng
- Dây nguồn bị hở, đứt ngầm
- Chổi than không tiếp súc với cổ góp
- Hỏng công tắc
- Bánh răng hộp số không ăn khớp, răng bị mòn, bị gãy
- Thiếu chốt định vị bánh răng với trục động cơ
- Chổi than tiếp xúc không tốt với cổ góp, cổ góp bẩn.
- Ổ bi bị rơ vỡ, roto chạm vào stato.
- Cháy động cơ (thường cháy phần ứng động cơ).
- Kẹt bộ truyền động.
- Cháy chập cuận dây phần ứng.
Răng của các bánh răng bị mòn.
Cách khắc phục
- Thay phích cắm
- Khắc phục chỗ hở, thay dây nguồn
- Làm sạch cổ góp, thay chổi than, tăng lực nén lò xo
- Xửa chữa, thay thế công tắc
- Thay bánh răng
- Bổ sung chốt, định vị lại bánh răng với trục động cơ
- Tăng lực tiếp xúc đánh bóng cổ góp, mài lại bề mặt tiếp xúc của chổi than.
-Thaybi.
- Quấn lại động cơ.
- Kiểm tra sự ăn khớp hai bánh răng.
- Quấn lại cuộn dây phần ứng, hay dây phần ứng.
Thay thế bánh răng.
Động cơ không quay (không có tiếng ù)
1
2
4
5
than và cổ góp.
Máy không quay (có tiếng ù)
Máy chạy chậm xuất hiện tia lửa lớn giữa chổi than và cổ góp.
Động cơ quay, nhưng bánh công tác không quay
Động cơ chạy
chậm hơn bình 3 thường, xuất hiện tia lửa giữa chổi
Có tiếng kêu to 6 máy rung mạnh
khi làm việc.
- Sửa chữa phần cơ khí:
9
+ Bi bị mòn quá mức cho phép, vỡ bi; các bánh răng bị mòn bị gãy; vỏ máy bị vỡ. Gối đỡ ổ bi bị mài rộng hơn đường kính áo ngoài của bi.
+ Công tác sửa chữa chủ yếu là tháo lắp, thay thế các vật tư hư hỏng
- Sửa chữa phần điện:
Các hư hỏng phần điện: Hở mạch điện vào động cơ (Các dây nối giữa các bộ phận, dây nối với nguồn, chổi than không tiếp xúc với cổ góp).
+ Cổ góp bị cháy rỗ, ô van – có thể khắc phục hay thay công tắc mới.
+ Hỏng công tắc điện - có thể khắc phục hay thay công tắc mới
+ Cháy dây quấn phần ứng, phần cảm – Quấn lại.
+ Hỏng chổi than, lò xo, giá đỡ chổi than – có thể khắc phục hay thay thế mới
1.2.3 - Tháo lắp bảo dưỡng máy mài cầm tay:
- Tháo bộ phận công tác: Ấn nút hãm trục quay đá mài (bộ phận công tác) dùng cờ lê chuyên dùng vặn ốc chặn theo chiều quay đá mài. Sau khi tháo rời ốc chặn, tháo đá mài ra khỏi trục quay.
- Tháo nắp che hộp số: Nắp che hộp số được gắn với thân đầu vỏ bằng bốn vít. Trục quay và ổ bi đỡ trục được gắn trên nắp che, bánh răng côn thứ cấp được gắn trên trục quay. Khi tháo nắp che ra trong hộp số chỉ còn lại bánh răng côn sơ cấp (bánh răng chủ động) gắn trên trục động cơ.
- Tháo bánh răng côn sơ cấp. Tháo ốc chặn đầu trục, tiếp đến tháo bánh răng sơ cấp ra khỏi trục động cơ. Bánh răng này cố định với trục động cơ bằng một chốt hãm, khi tháo lắp cần lưu ý tránh thất lạc chốt hãm.
- Tháo thân đầu vỏ: Sau khi tháo bốn vít định vị, tháo đầu vỏ ra khỏi thân vỏ.
- Tháo đuôi vỏ: Đuôi vỏ thường được lắp ghép ôm tựa lên thân vỏ và được gắn chặt với thân vỏ bằng một vít vặn.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ chổi than. - Tháo phần ứng ra khỏi vỏ máy
* Bảo dưỡng máy mài.
- Bảo dưỡng hộp số: Định kỳ kiểm tra thaymỡ bôi trơn hộp số, thay mỡ đúng chủng loại với số lượng vừa đủ. Sau một thời gian làm việc các rãnh của bánh răng xẽ bị mòn. Khi độ mòn của bánh răng quá mức cho phép cần thay thế bánh răng. Trong thực tế thường phải thay thế bánh răng chủ động, do số răng của nó ít hơn nhiều so với bánh răng bị động.
- Bảo dưỡng chổi than cổ góp ( tương tự như máy khoan)
* Bài tập ứng dụng tháo lắp máy mài cầm tay
10
Bảng 1.4: Trình tự tháo lắp máy mài.
Các bước thực hiện
công việc
công cụ vật tư
Tiêu chuẩn thực hiện
1. Xác định được trình tự tháo lắp.
2. Làm dấu
3. Tháo máy mài.
- Tháo bánh công tác (đá mài, lưỡi cắt bê tông).
- Tháo nắp che hộp số, trục công tác.
- Tháo bánh răng côn chủ động ra khỏi trục.
- Tháo đuôi vỏ.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ.
-Tháo đầuvỏvà phần ứng ra khỏi vỏ.
- Tháo phần ứng ra khỏi đầu vỏ
4. Lắp ráp máy mài (trình tự ngược lại với trình tự tháo)
5. Kiểm tra máy mài sau khi tháo lắp.
- Bút, giấy
Mũi dấu, bút lấy dấu
- Cờ lê chuyên dùng
- Tuốc nơ vít. - Cờ lê.
- Tuốc nơ vít.
- công cụ cầm tay nghề điện.
- Búa.
- công cụ cầm tay nghề điện.
Trình tự tháo lắp được xác định đúng
Chỗ làm dấu rõ, tách bạch
- Sử dụng đúng cờ lê, vặn đúng chiều.Các thao tác đúngtrìnhtự,đúngphươngpháp,vặn cờ lê đúng chiều (theo chiều quay của bộ phận công tác)
- Sử dụng đúng tuốc nơ vít đúng chiều
- Vặn đúng chiều
- Không làm hư hỏng giá đỡ lò xo
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm biến dạng đầu vỏ phần ứng. Không làm xước dây quấn phần ứng.
- Các thao tác đúng trình tự, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm hư hỏng các bộ phận.
Máy mài được trở về hiện trạng giống như trước khi tháo, roto quay nhẹ nhàng, đảm bảo các yêu
11
6. Hoàn tất
- Dẻ lau.
- Phiếu nghiệm thu bàn giao
cầu kỹ thuật
Viết báo cáo, bàn giao đầy đủ và cụ thể.
- Vệ sinh khu vực làm việc sạch sẽ.
- Kiểm tra đầy dủ công cụ và vệ sinh bảo quản tốt.
1.3 – Phương pháp vẽ sơ đồ dây quấn phần cảm.
- Đối với động cơ vạn năng ta có thể có hai loại: Stato ở dạng cực lồi hay stato có cấu tạo dạng rãnh giống như động cơ cảm ứng. Đối với các động cơ vạn năng có công suất cơ trên đầu trục bé hơn 1 HP thì stato thường là cực lồi và 2p=2. Đây là loại động cơ vạn năng thường gặp trong thực tế, trong khuôn khổ nội dung của trương trình đối với máy khoan, máy mài cầm tay chúng ta chủ yếu quan tâm loại này.
- Với kết cấu đơn giản của các động cơ vạng năng máy khoan, máy mài cầm tay công suất nhỏ, stato có dạng cực lồi và 2p = 2 hay 2p = 4. Nên dây quấn stato có thể biểu diễn bởi hình dưới đây:
UA UAI UAI
IB I
I
B
Hình 1.5a: Sơ đồ nối dây phần
Hình 1.5b: sơ đồ nối dây đảo chiều quay
a)
b)
12
Hình 1.6: Sơ đồ nối dây và sơ đồ trải phần cảm
* Phương pháp quấn dây stato (phần cảm) động cơ điện máy khoan, máy mài.
Thực hiện quấn dây stato của động cơ điện vạn năng thường phải trải qua các bước như sau:
- Cách điện các cực từ: Mục đích của việc lót giấy cách điện các cực từ là khi để dây quấn tiếp xúc trực tiếp với lõi sắt của stato, tăng cường cách điện giữa dây quấn với lõi sắt động cơ.
- Đo và hình thành kích thước bối dây.
- Làm khuôn:
Công dụng: Tạo ra hình dạng các bối dây có kích thước phù hợp với bước dây quấn, sao cho khi đặt các bối dây vào rãnh bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật:
+ Vật liệu làm khuôn: Gỗ.
+ Phân loại khuôn: Khuôn quấn các bối dây có nhiều loại, khuôn cố định, khuôn thay đổi được kích thước, khuôn thực hiện quấn trên bàn quấn, khuôn quấn bằng tay (không thực hiện quấn trên bàn quấn).
- Loại khuôn cố định: Đối với loại này, kích thước khuôn cố định nên mỗi một khuôn chỉ quấn được một bối dây, vì vậy chỉ thích hợp khi thực hiện hành loạt với số lượng lớn.
- Loại khuôn có thể điều chỉnh được nhiều cỡ khuôn, loại này có ưu điểm là một bộ khuôn có thể quấn được nhiều nhóm bối dây khác nhau, vì vậy giảm được thời gian làm khuôn và rất phù hợp với thợ sửa chữa.
- Quấn các bối dây: Sau khi gá khuân vào bàn quấn, tiến hành quấn các nhóm bối dây với yêu cầu là dây cong đều, không bị bẻ gập, không bị bong cách điện và đúng số vòng.
- Lắp đặt các cuộn dây phần cảm vào rãnh: khi lắp đặt dây vào rãnh cần chú ý là phải sử dụng dao tre để đưa dây và các sợi dây thẳng song song với nhau, nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Nêm miệng rãnh bằng giấy cách điện, nếu rãnh còn chưa chặt thì cần dùng thêm nêm tre.
* Hàn nối các đầu dây ra và các cuộn dây:
- Nối các đầu dây ra của cuộn cảm với dây mềm nhiều lõi.
- Nối đúng sơ đồ, từ trường của cuộn dây cùng chiều với từ dư.
- Các mối nối gọn, chắc chắn, tiếp xúc tốt: Làm sạch chỗ đầu dây cần hàn. Dùng mỏ hàn có công suất phù hợp với đường kính dây để đủ nhiệt.
- Chỗ hàn nối phải băng cách điện. 13
- Các đoạn dây nối bố trí gọn gàng không bị va chạm vào phần ứng khi phần ứng quay.
- Kiểm tra thông mạch và cách điện giữa cuộn dây và lõi thép, giữa các cuộn dây với vỏ bằng đồng hồ VOM. Điện trở cách điện phải đạt yêu cầu Rcđ > 0,5 Mêgaom.
- Đai cột định vị các cuộn dây: Việc đai cột làm định vị chắc chắn hai đầu của các bối dây và hai đầu dây đưa ra, làm cho các bối dây không bị bung ra, không bị va chạm vào phần ứng và nắp đỡ hai đầu. Dùng dây sợi vải hay sợi tổng hợp đai cột với lực vừa đủ, đảm bảo chắc chắn.
- Tẩm sấy các cuộn dây: Đối với các cuộn dây, việc sơn tẩm có tác dụng tăng cường cách điện, liên kết các vòng dây, các bối dây thành một khối, không bị chuyển dịch trong quá trình làm việc. Nếu các vòng dây, bối dây không được sơn tẩm định vị chắc chắn, thì trong quá trình làm việc các vòng dây, bối dây khác nhau tạo nên sự sê dịch cọ xát giữa các vòng dây, dễ dẫn đến tróc cách điện, cháy chập cuộn dây. Vì vậy việc sơn tẩm dây quấn phải cần được chú trọng.
Yêu cầu sơn tẩm đúng chuẩn loại sơn, đúng qui trình sơn tẩm máy điện và đảm bảo các yêu cầu kĩ thuật.
- Quấn dây stato (phần cảm) động cơ điện vạn năng
Phần cảm điện của các loại máy cưa tay, máy khoan, máy bào, máy mài thường chỉ có hai quận dây vì những động cơ này chỉ chạy một tốc độ mà thôi. Duy chỉ có loại động cơ máy may mặc dù chỉ có hai quận dây mà nó vẫn thay đổi được tốc độ được là nhờ một điện trở ở bên ngoài nối tiếp với động cơ. Khi thay đổi trị số điện trở thì tốc độ động cơ thay đổi.
Sơ đồ dây quấn động cơ vạn năng chạy một tốc độ (không sử dụng dây số) như sau:
Hình 1.7: Sơ đồ dây quấn động cơ vạn năng chạy một tốc độ
- Cách điện các cực từ.
- Hình thành kích thước của các bối dây
14
- Gá lắp khuôn lên máy quấn
- Lần lượt quấn các nhóm bối dây AX, A’X’, theo số vòng dây mà nhà sản xuất qui định ở máy quấn dây.
* Bài tập ứng dụng: Thực hiện quấn lại cuộn dây phần cảm của máy khoan cầm tay.
Bảng 1.3: Quy trình quấn lại cuộn dây phần cảm của máy khoan cầm tay
Các bước thực hiện công việc
công cụ vật tư
Tiêu chuẩn thực hiện
1. Tháo động cơ
2. Tháo dây quấn ra khỏi rãnh lõi thép phần cảm
3. Xác định số liệu dây quấn phần cảm
- Đếm lại số vòng dây
- Đo đường kính dây quấn
- Đọc nhãn máy
4. Vệ sinh rãnh phần cảm
5. Tập kết vật tư
6. Làm khuôn
7. Quấn các bối dây
- Không làm hư hỏng các bộ phận của động cơ
- công cụ nghề điện - công cụ nghề điện. - Dao
- Mũi xoi
- Giấy, bút, thước. - Nhãn máy.
- Thước pan me
- Dao, mũi xoi, giẻ lau
- Dây điện từ.
- Giấy cách điện. - Dây đai.
- Sơn cách điện
- Cưa gỗ, Gỗ.
- Khoan, thước. - Dũa gỗ
- Khuân quấn.
- Bàn quấn.
- Dây điện từ
- Tháo đúng trình tự.
- Sử dụng đúng chủng loại.
- Không bị hỏng, rách, xước các lá thép phần cảm.
- Chính xác theo số liệu cũ.
- Sạch sẽ, xoi hết giấy cách điện trong rãnh
- Đủ số lượng.
- Đúng chủng loại
- Đúng theo kích thước bối dây
- Dây cong đều, không bị bẻ gập, không bị bong cách điện.
- Đủ số vòng
15
8. Lắp đặt các cuộn dây phần cảm vào rãnh.
- Lót rãnh.
- Lồng dây vào rãnh.
- Nối các đầu dây ra của cuộn cảm với dây mềm nhiều lõi.
- Đai cột, định vị các cuộn cảm.
- Sơn, tẩm, sấy cuộn cảm.
9. Lắp lại các bộ phận của động cơ.
10. Đấu nối dây phần cảm của động cơ.
11. Kiểm tra nguội.
- Các nhóm bối dây, dao tre.
- Gấy cách điện, kéo
- Các nhóm bối dây, dao tre.
- Mỏ hàn, thiếc, nhựa thông. Dao, kéo, kìm cắt. Ống gen cách điện.
- Dây gai.
- Sơn cách điện, lò sấy hay bóng đèn.
- công cụ cầm tay của nghề điện.
-Gỗkê.
- công cụ cầm tay của nghề điện.
-Sơđồnốidây
- Các sợi dây thẳng, song song với nhau nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Che hết diện tích rãnh.
- Các sợi dây thẳng, song song với nhau nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Các đầu nối tiếp xúc tốt (Rtx = 0). Các mối nối phải được cách điện.
- Chắc chắn, không chạm ro to khi lắp ráp.
- Sơn ngấm đều, đảm bảo cách điện theo tiêu chuẩn. Sấy đúng nhiệt độ, đúng thời gian quy định, đúng quy trình.
- Lắp đúng trình tự.
- Sử dụng đúng dụng cụ.
- Không làm hư hỏng các bộ phận của động cơ.
- Nối đúng trình tự.
- Đấu nối cuộn cảm với chổi than, với nguồn đúng sơ đồ.
- Các chỗ nối vặn chặt, và tiếp xúc tốt.
- Các cuộn dây kín mạch, trị số điện trở
Bước 3: Vệ sinh lõi thép.
- Lấy hết giấy lót cách điện cũ, dùng bàn chải đánh sạch bụi bẩn, han
gỉ, rửa sạch dầu mỡ bám vào lõi thép.
- Nếu lõi thép bị cong vênh phải sửa lại.
Bước 4: Lót cách điện rãnh.
Sử dụng giấy lót cách điện rãnh có chiều dày theo kích thước cũ của
máy để lót rãnh.
Bước 5: Quấn dây theo sơ đồ, số liệu đã có.
Dây quấn phải sóng, không xô lệch để tránh trường hợp bối dây khi lồng
vào bị đầy, sẽ chạm vào rôto. Bước 6: Lồng dây vào rãnh.
Khi lồng dây, các cạnh của bối dây đã được buộc cố định, chắc chắn trước
khi lồng (khác với lồng dây vào động cơ).
Chú ý: Đưa từng cạnh của bối dây vào rãnh phải thật cân, đều, tránh bị lệch hay rách giấy.
Bước 7: Nắn đầu bối dây.
Sau khi lồng xong tiến hành nắn đầu bối dây cho tròn, tạo khoảng trống
để lắp rôto.
Bước 8: Đai đầu bối dây.
Dùng băng vải hay dây gai cố định hai đầu bối dây tránh bị xô lệch. Bước 9: Sơn cách điện, sấy.
Dùng đồng hồ vạn năng kiểm tra thông mạch bối dây, đo điện trở cách điện bối dây với vỏ sau đó đem tẩm sơn cách điện và sấy khô.
2. Quấn dây phần ứng (Rôto) 2.1. Cấu tạo
Phần ứng là phần quay gồm có: Trục, lõi thép, dây quấn và cổ góp (hình 4).
+ Lõi thép phần ứng: Được ghép bằng các lá thép kỹ thuật điện, tạo thành hình trụ tròn, mặt ngoài được dập rãnh để đặt dây quấn.
+ Dây quấn: Được làm bằng đồng, các bối dây được quấn theo một trật tự nhất định. Các đầu của các bối dây này được nối tiếp với nhau và nối lên các phiến góp để tạo thành một mạch kín.
+ Cổ góp (vành đổi chiều): Cấu tạo gồm nhiều phiến đồng ghép với nhau, được cách điện độc lập với nhau bằng mica, và được cách điện với trục bằng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Giáo trình Quấn dây máy điện nâng cao (Nghề Điện công nghiệp Trình độ CĐTC)
Giáo trình Quấn dây máy điện nâng cao (Nghề: Điện công nghiệp - Trình độ CĐ/TC) - Trường Cao đẳng Nghề An Giang
BÀI 1: QUẤN DÂY MÁY KHOAN, MÁY MÀI CẦM TAY
1- Dây quấn phần cảm (stato)
1.1 – Máy khoan cầm tay
1.1.1 - Cấu tạo, nguyên lý làm việc của máy khoan cầm tay.
* Cấu tạo: Gồm các bộ phận: Vỏ máy, động cơ vạn năng, công tắc điện, bộ phận truyền động, mâm cặp mũi khoan.
Hình 1.1: Hình ảnh máy khoan BOSGH
- Vỏ máy: làm bằng nhựa gồm hai nửa đối xứng, bao quanh động cơ và bộ phận truyền động.
- Động cơ điện vạn năng là bộ phận chính của máy khoan là một động cơ vạn năng có 2p = 2, công suất 40W – 1000W( thông thường khoảng 600W).
- Công tắc điện dùng để đóng cắt điện vào động cơ, được bố trí ở tay cầm thuận lợi cho việc đóng cắt. Công tắc có thể làm việc ở chế độ nhắp hay chế độ liên tục băng cách ấn nút duy trì công tắc.
- Bộ phận truyền động bao gồm: một bộ giảm tốc bánh răng một cấp, bánh răng chủ động được gia công ngay trên trục động cơ, bánh răng bị động kéo trục công tắc (kéo mâm cặp).
Hiện nay đa số các loại máy khoan có hai chức năng: chức năng khoan thông thường (khoan gỗ, khoan sắt...) và chức năng khoan bê tông.
Ở chế độ khoan thường mũi khoan chỉ thực hiện một chuyển động quay tròn. Còn ở chế độ khoan bê tông mũi khoan thực hiện hai chuyển động: chuyển động quay tròn và chuyển động tịnh tiến lên xuống (vừa quay, vừa gõ).
Việc thay đổi chức năng được thực hiện bằng cần gạt và cơ cấu khớp trượt. Khi khoan thông thường cần gạt để ở vị trí “mũi khoan”, khi khoan bê tông cần gạt ở vị trí “ búa”.
2
Cơ cấu khớp trượt gồm hai mặt trượt, trên hai mặt trượt có các dấu chữ V. Một mặt dấu trượt được gia công trên mặt bên của đánh răng thứ cấp, mặt còn lại gắn cố định với vỏ máy
Khi vấu gặt xoay sang vị trí khoan bình thường, viên bi đỡ nằm ở vị trí tâm trục mâm cặp, đầu trục đội lên bi, hai mặt vấu trượt tách rời nhau (d#0) và lúc này chỉ có một chuyển động quay tròn của mâm cặp. Khi vấu gạt xoay sang vị trí khoan bê tông, viên bi lệch khỏi tâm trục, vì vậy hai mặt vấu chà trượt lên nhau, lúc này mâm cặp (mũi khoan) vừa quay tròn vừa chuyển động lên xuống (gõ búa).
Mâm cặp: Mũi khoan là loại mâm cặp 3 chấu. Kích cỡ mâm cặp tùy theo công suất từng loại máy khoan, có thể cặp được mũi khoan đường kích đến 20mm.
1.1.2 Nguyên lý làm việc:
Đối với máy khoan, khi làm việc có 2 chuyển động. Chuyển động chính là chuyển động quay tròn của mũi khoan được thực hiện nhờ động cơ điện, chuyển động phụ là chuyển động tịnh tiến của mũi khoan nhờ lực tỳ của tay người. Khi động cơ điện quay, thông qua bộ giảm tốc mũi khoan sẽ quay theo tốc độ góc nhỏ hơn tốc độ góc của động cơ, tạo ra lực cắt để khoan lỗ phôi cần gia công. Khi cần khoan bê tông ta gạt công tắc sang vị trí khoan bê tông (nấc búa). Muốn động cơ quay theo chiều thuận ta gạt công tắc sang vị trí quay thuận và ngược lại.
1.1.3 - Tháo lắp máy khoan tay:
- Tháo mũi khoan: Dùng vấu côn chuyên dùng (chìa khóa) để tháo mũi khoan, vặn chìa khóa ngược chiều kim đồng hồ.
- Tháo mâm cặp: Sử dụng clê dẹt giữ trục công tác, kìm cộng lực kẹp chặt đầu mâm cặp, quay kim (mâm cặp) theo chiều ngược kim đồng hồ, mâm cặp sẽ được tháo ra khỏi trục.
- Tháo vỏ máy: Tháo các ốc định vị hai nửa vỏ khoan. Khi lật một nửa vỏ ra sẽ thấy toàn bộ cấu tạo bên trong của máy khoan.
- Tháo chổi than khỏi giá đỡ chổi than: Chổi than phải được tháo trước khi tháo phần ứng, nếu không khi tháo phần ứng chổi than sẽ bị vấp phải ổ bi.
+ Tháo nắp chặn chổi than
+ Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ.
- Tháo động cơ ra khỏi vỏ máy: tháo các vít định vị ổ đỡ hai đầu trục động cơ, tháo đầu nối dây giữa dây quấn phần cảm với giá đỡ chổi than, công tắc và tách động cơ, bộ phận truyền động ra khỏi vỏ.
- Tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ: Sau khi tách động cơ ra khỏi vỏ máy, thì thực hiện tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ.
- Tháo phần ứng ra khỏi phần cảm: Cầm phần ứng rút theo chiều dọc trục, nếu phần ứng không tách ra được thì dùng đột tròn đóng chính tâm vào
3
đầu trục phía chổi than. Trong quá trình tháo lưu ý tránh sây sước dây quấn phần cảm, phần ứng.
1.1.4 - Bảo dưỡng máy khoan:
- Bảo dưỡng hộp số: Định kỳ kiểm tra bôi trơn hộp số, thay mỡ đúng chủng loại với số lượng vừa đủ
- Bảo dưỡng chổi than cổ góp:
+ Thổi và lau sạch bụi than bám trên cổ góp
+ Sử dụng giấy ráp số 0, làm sạch bề mặt cổ góp
+ Kiểm tra điều chỉnh sức căng lò so của giá đỡ chổi than. Lực nén lên chổi than phải phù hợp với loại chổi than và tốc độ đường tại bề mặt cổ góp. Lực nén cần điều chỉnh vừa đủ để giảm được tổn hao cơ do ma sát và giảm độ mài mòn của chổi than và cổ góp.
+ Kiểm tra dây nối với chổi than, bề mặt làm việc cảu chổi than. Bề mặt của chổi than phải ôm khít với bề mặt cổ góp. Để đạt được điều đó, cắt giấy ráp thành băng dài, ốp lên bề mặt cổ góp và mặt ráp về phía chổi than, lực ép lên chổi than giữ bằng khi máy đang làm việc bình thường, kéo giấu giáp qua lại để tạo nên bề mặt làm việc của chổi than. Thay thế chổi than khi chổi than mòn quá quy định.
Hình 1.2 : Tạo bề mặt tiếp xúc chổi than 1.1.5 - Sửa chữa các hư hỏng:
- Hiện tượng, nguyên nhân và cách khắc phục các hư hỏng
Bảng 1.1: Trình tự sửa chữa máy khoan cầm tay
STT Hiện tượng Nguyên nhân Cách khắc phục
1
Động cơ không quay (không có tiếng ù)
- Phích cắm bị hỏng
- Dây nguồn bị hở, đứt ngầm
- Chổi than không tiếp súc với cổ góp
- Hỏng công tắc
- Thay phích cắm
- Khắc phục chỗ hở, thay dây nguồn
- Làm sạch cổ góp, thay chổi than, tăng lực nén lò xo
- Xửa chữa, thay thế
4
công tắc
2
Động cơ quay, nhưng mâm cặp và mũi khoan không quay
- Bánh răng hộp số không ăn khớp, răng bị mòn, bị gãy
- Thiếu chốt định vị bánh răng
- Thay bánh răng
- Bổ sung chốt, định vị lại bánh răng với trục mâm cặp
3
4
Chỉ thực hiện được nấc khoan bê tông
Mũi khoan bị lệch tâm
- Hỏng cơ cấu khớp trượt
- Vam ba chấu mâm cặp không đối xứng do mũi khoan kẹp không chặt, quay trượt quanh ba chấu làm chúng mòn không đều.
- mũi khoan kẹp không chặt
- Chổi than tiếp xúc không tốt với cổ góp, cổ góp bẩn.
-ổbibịvỡ,rôtochạm vào stato.
- Cháy động cơ (thường cháy phần ứng động cơ)
- Kẹp bộ truyền động
- Cháy chập cuộn dây phần ứng
- Sửa chữa thay thế cơ cấu khớp trượt
- Mài lại van ba chấu cho đối xứng hay thay mâm cặp.
- Vặn chặt mâm cặp, kẹp chặt mũi khoan.
Tăng lực tiếp xúc, đánh bóng cổ góp, mài lại bề mặt tiếp xúc của chổi than
- Thay bi
- Quấn lại động cơ
- Kiển tra sự ăn khớp hai bánh răng
- Quấn lại cuộn dây phần ứng hay thay phần ứng
Mâm cặp quay
5 nhưng mũi khoan
không quay
Động cơ chạy chậm
hơn bình thường,
6 xuất hiện tia lửa giữa chổi than và cổ
7
8
góp
Máy không quay (có tiếng ù)
Máy chạy chậm xuất hiện tia lửa lớn giữa chổi than và cổ góp
- Sửa chữa phần cơ khí
Bi bị mòn quá mức cho phép, vỡ bi; các bánh răng bị mòn bị gãy; vỏ máy bị vỡ. Gối đỡ ổ bi bị mài rộng hơn đường kính áo ngoài của bi. Công tắc chuyển đổi cơ khí từ chế độ khoan gỗ, sắt... sang khoan đá.
Công tác sửa chữa chủ yếu là tháo lắp, tháy thế các vật tư hư hỏng - Sửa chữa phần điện:
5
Các hư hỏng phần điện: Hở mạch điện vào động cơ (Các dây nối giữa các bộ phận, dây nối với nguồn, chổi than không tiếp xúc với cổ góp).
Cổ góp bị cháy rỗ, ô van – có thể khắc phục hay thay công tắc mới.
Hỏng công tắc điện - có thể khắc phục hay thay công tắc mới
Cháy dây quấn phần ứng, phần cảm – Quấn lại.
Hỏng chổi than, lò xo, giá đỡ chổi than – có thể khắc phục hay thay thế mới.
* Bài tập ứng dụng: Tháo lắp máy khoan cầm tay do Malaysia chế tạo.
Bảng 1.2: Trình tự tháo lắp.
Các bước thực hiện công việc
1. Xác định được trình tự tháo lắp.
2. Tháo mũi khoan. - Tháo mũi khoan.
- Tháo mâm cặp.
- Tháo vỏ máy.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ chổi than.
- Tháo động cơ và cơ cấu truyền động ra khỏi vỏ máy.
- Tháo bộ phận truyền động ra khỏi trục động cơ.
công cụ vật tư - Bút, giấy
- Vấu côn chuyên dùng
- Cờ lê dệt, kìm cộng lực
- Tuốc nơ vít.
- Tuốc nơ vít.
Tiêu chuẩn thực hiện
Trình tự tháo lắp được xác định đúng
- Các thao tác đúng phương pháp, vặn vấu côn đúng chiều (quay mâm cặp ngược chiều kim đồng hồ)
- Các thao tác đúng phương pháp,vặn vấu côn đúng chiều (quay mâm cặp ngược chiều kim đồng hồ)
- Sử dụng đúng tuốc nơ vít, vặn đúng chiều
- Không làm hư hỏng giá đỡ chổi than.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
- Không làm xước dây quấn phần ứng, phần cảm.
6
- Tháo phần ứng ra khỏi phần cảm.
4. Kiểm tra máy khoan sau khi tháo lắp.
5. Hoàn thành
- Dẻ lau.
- Phiếu nghiệm thu bàn giao
Máy khoan được trở về hiện trạng giống nhơ trước khi tháo, roto quay nhẹ nhàng, đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật
- Viết báo cáo, bàn giao đầy đủ và cụ thể.
- Vệ sinh khu vực làm việc sạch sẽ.
- Kiểm tra đầy dủ công cụ và vệ sinh bảo quản tốt.
3. Lắp ráp máy khoan (trình tự ngược lại với quá trình tháo).
- công cụ cầm tay nghề điện
Các thao tác đúng trình tự, đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật. Không làm hư hỏng các bộ phận
1.2 – Sửa chữa máy mài.
1.2.1 – Cấu tạo, nguyên lý làm việc.
* Cấu tạo gồm các bộ phận: Vỏ máy,
động cơ vạn năng, hộp giảm tốc, bánh công tác, công tắc đóng, cắt điện.
Hình 1.3: Hình ảnh máy mài cầm tay
- Vỏ máy: Tạo nên hình dạng máy bào, gồm ba phần: Thân vỏ,đầu vỏ và nắp vỏ.
+ Thân vỏ làm bằng hợp kim nhôm hay bằng nhựa đa số vỏ được làm bằng nhựa để đảm bảo an toàn chống bị điện giật khi điện bị rò ra vỏ (khi vỏ được làm bằng nhựa thì tâm lý người sử dụng sẽ an tâm hơn). Thân vỏ là chỗ
7
để cầm máy mài khi sử dụng, để gá lắp phần cảm và một đầu ổ trục của động cơ vạn năng, để gá lắp đầu vỏ và nắp vỏ.
+ Đầu vỏ: Làm bằng gang để ga lắp bộ phận truyền động ( hộp số) một đầu ổ đỡ của động cơ điện và trục công tác.
+ Nắp vỏ: Làm bằng nhựa và được gắn với thân vỏ bằng một vít vặn, nắp vỏ có nhiệm vụ che chắn chổi than cổ góp. Khi cần kiểm tra thay thế chổi than ta chỉ cần tháo nắp vỏ.
- Động cơ điện vạn năng là bộ phận chính của máy mài là một động cơ vạn năng có 2p = 2, công suất 40W – 1000W (thông thường khoảng 600W).
- Bộ phận truyền động bao gồm: Một bộ giảm tốc bánh răng một cấp, hai bánh răng côn đặt vuông góc với nhau. Bánh răng sơ cấp đặt trên trục động cơ, bánh răng thứ cấp gắn với trục công tắc.
- Bộ phận công tác: Là một viên đá mài đường kính từ 12 – 15cm, (tùy theo các loại máy) được gắn trên trục thứ cấp của hộp số. Trong thực tế tùy theo yêu cầu công việc, bộ phận công tác có thể thay thế bằng lưỡi cưa sử dụng để cắt gạch, bê tông hay là bàn chải sắt sử dụng để cạo rỉ...
- Công tắc đóng, cắt điện động cơ: dùng để đóng cắt điện vào động cơ thuận lợi, linh hoạt, công tắc được bố trí ngay trên thân vỏ động cơ và núm công tắc là loại đẩy trượt. Có loại công tắc được bố trí sau đuôi vỏ máy.
* Nguyên lý làm việc:
- Sơ đồ điện hình 1.4.
Hình 1.4: Sơ đồ điện máy mài tay cc : Cuộn kháng; ư: Phần ứng
- Nguyên lý làm việc
Khi động cơ điện quay thông qua bộ giảm tốc đá mài xẽ quay theo với tốc độ góc nhỏ hơn tốc độ góc của động cơ, tạo ra lực cắt để cắt mài phôi cần gia công. Để đảm bảo an toàn cho người trong quá trình làm việc, đá mài được che chắn bằng vành bảo vệ.
8
1.2.2 - Sửa chữa các hư hỏng:
Bảng 1.3: Hiện tượng, nguyên nhân và cách khắc phục các hư hỏng
STT Hiện tượng
Nguyên nhân
- Phích cắm bị hỏng
- Dây nguồn bị hở, đứt ngầm
- Chổi than không tiếp súc với cổ góp
- Hỏng công tắc
- Bánh răng hộp số không ăn khớp, răng bị mòn, bị gãy
- Thiếu chốt định vị bánh răng với trục động cơ
- Chổi than tiếp xúc không tốt với cổ góp, cổ góp bẩn.
- Ổ bi bị rơ vỡ, roto chạm vào stato.
- Cháy động cơ (thường cháy phần ứng động cơ).
- Kẹt bộ truyền động.
- Cháy chập cuận dây phần ứng.
Răng của các bánh răng bị mòn.
Cách khắc phục
- Thay phích cắm
- Khắc phục chỗ hở, thay dây nguồn
- Làm sạch cổ góp, thay chổi than, tăng lực nén lò xo
- Xửa chữa, thay thế công tắc
- Thay bánh răng
- Bổ sung chốt, định vị lại bánh răng với trục động cơ
- Tăng lực tiếp xúc đánh bóng cổ góp, mài lại bề mặt tiếp xúc của chổi than.
-Thaybi.
- Quấn lại động cơ.
- Kiểm tra sự ăn khớp hai bánh răng.
- Quấn lại cuộn dây phần ứng, hay dây phần ứng.
Thay thế bánh răng.
Động cơ không quay (không có tiếng ù)
1
2
4
5
than và cổ góp.
Máy không quay (có tiếng ù)
Máy chạy chậm xuất hiện tia lửa lớn giữa chổi than và cổ góp.
Động cơ quay, nhưng bánh công tác không quay
Động cơ chạy
chậm hơn bình 3 thường, xuất hiện tia lửa giữa chổi
Có tiếng kêu to 6 máy rung mạnh
khi làm việc.
- Sửa chữa phần cơ khí:
9
+ Bi bị mòn quá mức cho phép, vỡ bi; các bánh răng bị mòn bị gãy; vỏ máy bị vỡ. Gối đỡ ổ bi bị mài rộng hơn đường kính áo ngoài của bi.
+ Công tác sửa chữa chủ yếu là tháo lắp, thay thế các vật tư hư hỏng
- Sửa chữa phần điện:
Các hư hỏng phần điện: Hở mạch điện vào động cơ (Các dây nối giữa các bộ phận, dây nối với nguồn, chổi than không tiếp xúc với cổ góp).
+ Cổ góp bị cháy rỗ, ô van – có thể khắc phục hay thay công tắc mới.
+ Hỏng công tắc điện - có thể khắc phục hay thay công tắc mới
+ Cháy dây quấn phần ứng, phần cảm – Quấn lại.
+ Hỏng chổi than, lò xo, giá đỡ chổi than – có thể khắc phục hay thay thế mới
1.2.3 - Tháo lắp bảo dưỡng máy mài cầm tay:
- Tháo bộ phận công tác: Ấn nút hãm trục quay đá mài (bộ phận công tác) dùng cờ lê chuyên dùng vặn ốc chặn theo chiều quay đá mài. Sau khi tháo rời ốc chặn, tháo đá mài ra khỏi trục quay.
- Tháo nắp che hộp số: Nắp che hộp số được gắn với thân đầu vỏ bằng bốn vít. Trục quay và ổ bi đỡ trục được gắn trên nắp che, bánh răng côn thứ cấp được gắn trên trục quay. Khi tháo nắp che ra trong hộp số chỉ còn lại bánh răng côn sơ cấp (bánh răng chủ động) gắn trên trục động cơ.
- Tháo bánh răng côn sơ cấp. Tháo ốc chặn đầu trục, tiếp đến tháo bánh răng sơ cấp ra khỏi trục động cơ. Bánh răng này cố định với trục động cơ bằng một chốt hãm, khi tháo lắp cần lưu ý tránh thất lạc chốt hãm.
- Tháo thân đầu vỏ: Sau khi tháo bốn vít định vị, tháo đầu vỏ ra khỏi thân vỏ.
- Tháo đuôi vỏ: Đuôi vỏ thường được lắp ghép ôm tựa lên thân vỏ và được gắn chặt với thân vỏ bằng một vít vặn.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ chổi than. - Tháo phần ứng ra khỏi vỏ máy
* Bảo dưỡng máy mài.
- Bảo dưỡng hộp số: Định kỳ kiểm tra thaymỡ bôi trơn hộp số, thay mỡ đúng chủng loại với số lượng vừa đủ. Sau một thời gian làm việc các rãnh của bánh răng xẽ bị mòn. Khi độ mòn của bánh răng quá mức cho phép cần thay thế bánh răng. Trong thực tế thường phải thay thế bánh răng chủ động, do số răng của nó ít hơn nhiều so với bánh răng bị động.
- Bảo dưỡng chổi than cổ góp ( tương tự như máy khoan)
* Bài tập ứng dụng tháo lắp máy mài cầm tay
10
Bảng 1.4: Trình tự tháo lắp máy mài.
Các bước thực hiện
công việc
công cụ vật tư
Tiêu chuẩn thực hiện
1. Xác định được trình tự tháo lắp.
2. Làm dấu
3. Tháo máy mài.
- Tháo bánh công tác (đá mài, lưỡi cắt bê tông).
- Tháo nắp che hộp số, trục công tác.
- Tháo bánh răng côn chủ động ra khỏi trục.
- Tháo đuôi vỏ.
- Tháo chổi than ra khỏi giá đỡ.
-Tháo đầuvỏvà phần ứng ra khỏi vỏ.
- Tháo phần ứng ra khỏi đầu vỏ
4. Lắp ráp máy mài (trình tự ngược lại với trình tự tháo)
5. Kiểm tra máy mài sau khi tháo lắp.
- Bút, giấy
Mũi dấu, bút lấy dấu
- Cờ lê chuyên dùng
- Tuốc nơ vít. - Cờ lê.
- Tuốc nơ vít.
- công cụ cầm tay nghề điện.
- Búa.
- công cụ cầm tay nghề điện.
Trình tự tháo lắp được xác định đúng
Chỗ làm dấu rõ, tách bạch
- Sử dụng đúng cờ lê, vặn đúng chiều.Các thao tác đúngtrìnhtự,đúngphươngpháp,vặn cờ lê đúng chiều (theo chiều quay của bộ phận công tác)
- Sử dụng đúng tuốc nơ vít đúng chiều
- Vặn đúng chiều
- Không làm hư hỏng giá đỡ lò xo
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm xước dây quấn phần ứng.
- Các thao tác đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm biến dạng đầu vỏ phần ứng. Không làm xước dây quấn phần ứng.
- Các thao tác đúng trình tự, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. Không làm hư hỏng các bộ phận.
Máy mài được trở về hiện trạng giống như trước khi tháo, roto quay nhẹ nhàng, đảm bảo các yêu
11
6. Hoàn tất
- Dẻ lau.
- Phiếu nghiệm thu bàn giao
cầu kỹ thuật
Viết báo cáo, bàn giao đầy đủ và cụ thể.
- Vệ sinh khu vực làm việc sạch sẽ.
- Kiểm tra đầy dủ công cụ và vệ sinh bảo quản tốt.
1.3 – Phương pháp vẽ sơ đồ dây quấn phần cảm.
- Đối với động cơ vạn năng ta có thể có hai loại: Stato ở dạng cực lồi hay stato có cấu tạo dạng rãnh giống như động cơ cảm ứng. Đối với các động cơ vạn năng có công suất cơ trên đầu trục bé hơn 1 HP thì stato thường là cực lồi và 2p=2. Đây là loại động cơ vạn năng thường gặp trong thực tế, trong khuôn khổ nội dung của trương trình đối với máy khoan, máy mài cầm tay chúng ta chủ yếu quan tâm loại này.
- Với kết cấu đơn giản của các động cơ vạng năng máy khoan, máy mài cầm tay công suất nhỏ, stato có dạng cực lồi và 2p = 2 hay 2p = 4. Nên dây quấn stato có thể biểu diễn bởi hình dưới đây:
UA UAI UAI
IB I
I
B
Hình 1.5a: Sơ đồ nối dây phần
Hình 1.5b: sơ đồ nối dây đảo chiều quay
a)
b)
12
Hình 1.6: Sơ đồ nối dây và sơ đồ trải phần cảm
* Phương pháp quấn dây stato (phần cảm) động cơ điện máy khoan, máy mài.
Thực hiện quấn dây stato của động cơ điện vạn năng thường phải trải qua các bước như sau:
- Cách điện các cực từ: Mục đích của việc lót giấy cách điện các cực từ là khi để dây quấn tiếp xúc trực tiếp với lõi sắt của stato, tăng cường cách điện giữa dây quấn với lõi sắt động cơ.
- Đo và hình thành kích thước bối dây.
- Làm khuôn:
Công dụng: Tạo ra hình dạng các bối dây có kích thước phù hợp với bước dây quấn, sao cho khi đặt các bối dây vào rãnh bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật:
+ Vật liệu làm khuôn: Gỗ.
+ Phân loại khuôn: Khuôn quấn các bối dây có nhiều loại, khuôn cố định, khuôn thay đổi được kích thước, khuôn thực hiện quấn trên bàn quấn, khuôn quấn bằng tay (không thực hiện quấn trên bàn quấn).
- Loại khuôn cố định: Đối với loại này, kích thước khuôn cố định nên mỗi một khuôn chỉ quấn được một bối dây, vì vậy chỉ thích hợp khi thực hiện hành loạt với số lượng lớn.
- Loại khuôn có thể điều chỉnh được nhiều cỡ khuôn, loại này có ưu điểm là một bộ khuôn có thể quấn được nhiều nhóm bối dây khác nhau, vì vậy giảm được thời gian làm khuôn và rất phù hợp với thợ sửa chữa.
- Quấn các bối dây: Sau khi gá khuân vào bàn quấn, tiến hành quấn các nhóm bối dây với yêu cầu là dây cong đều, không bị bẻ gập, không bị bong cách điện và đúng số vòng.
- Lắp đặt các cuộn dây phần cảm vào rãnh: khi lắp đặt dây vào rãnh cần chú ý là phải sử dụng dao tre để đưa dây và các sợi dây thẳng song song với nhau, nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Nêm miệng rãnh bằng giấy cách điện, nếu rãnh còn chưa chặt thì cần dùng thêm nêm tre.
* Hàn nối các đầu dây ra và các cuộn dây:
- Nối các đầu dây ra của cuộn cảm với dây mềm nhiều lõi.
- Nối đúng sơ đồ, từ trường của cuộn dây cùng chiều với từ dư.
- Các mối nối gọn, chắc chắn, tiếp xúc tốt: Làm sạch chỗ đầu dây cần hàn. Dùng mỏ hàn có công suất phù hợp với đường kính dây để đủ nhiệt.
- Chỗ hàn nối phải băng cách điện. 13
- Các đoạn dây nối bố trí gọn gàng không bị va chạm vào phần ứng khi phần ứng quay.
- Kiểm tra thông mạch và cách điện giữa cuộn dây và lõi thép, giữa các cuộn dây với vỏ bằng đồng hồ VOM. Điện trở cách điện phải đạt yêu cầu Rcđ > 0,5 Mêgaom.
- Đai cột định vị các cuộn dây: Việc đai cột làm định vị chắc chắn hai đầu của các bối dây và hai đầu dây đưa ra, làm cho các bối dây không bị bung ra, không bị va chạm vào phần ứng và nắp đỡ hai đầu. Dùng dây sợi vải hay sợi tổng hợp đai cột với lực vừa đủ, đảm bảo chắc chắn.
- Tẩm sấy các cuộn dây: Đối với các cuộn dây, việc sơn tẩm có tác dụng tăng cường cách điện, liên kết các vòng dây, các bối dây thành một khối, không bị chuyển dịch trong quá trình làm việc. Nếu các vòng dây, bối dây không được sơn tẩm định vị chắc chắn, thì trong quá trình làm việc các vòng dây, bối dây khác nhau tạo nên sự sê dịch cọ xát giữa các vòng dây, dễ dẫn đến tróc cách điện, cháy chập cuộn dây. Vì vậy việc sơn tẩm dây quấn phải cần được chú trọng.
Yêu cầu sơn tẩm đúng chuẩn loại sơn, đúng qui trình sơn tẩm máy điện và đảm bảo các yêu cầu kĩ thuật.
- Quấn dây stato (phần cảm) động cơ điện vạn năng
Phần cảm điện của các loại máy cưa tay, máy khoan, máy bào, máy mài thường chỉ có hai quận dây vì những động cơ này chỉ chạy một tốc độ mà thôi. Duy chỉ có loại động cơ máy may mặc dù chỉ có hai quận dây mà nó vẫn thay đổi được tốc độ được là nhờ một điện trở ở bên ngoài nối tiếp với động cơ. Khi thay đổi trị số điện trở thì tốc độ động cơ thay đổi.
Sơ đồ dây quấn động cơ vạn năng chạy một tốc độ (không sử dụng dây số) như sau:
Hình 1.7: Sơ đồ dây quấn động cơ vạn năng chạy một tốc độ
- Cách điện các cực từ.
- Hình thành kích thước của các bối dây
14
- Gá lắp khuôn lên máy quấn
- Lần lượt quấn các nhóm bối dây AX, A’X’, theo số vòng dây mà nhà sản xuất qui định ở máy quấn dây.
* Bài tập ứng dụng: Thực hiện quấn lại cuộn dây phần cảm của máy khoan cầm tay.
Bảng 1.3: Quy trình quấn lại cuộn dây phần cảm của máy khoan cầm tay
Các bước thực hiện công việc
công cụ vật tư
Tiêu chuẩn thực hiện
1. Tháo động cơ
2. Tháo dây quấn ra khỏi rãnh lõi thép phần cảm
3. Xác định số liệu dây quấn phần cảm
- Đếm lại số vòng dây
- Đo đường kính dây quấn
- Đọc nhãn máy
4. Vệ sinh rãnh phần cảm
5. Tập kết vật tư
6. Làm khuôn
7. Quấn các bối dây
- Không làm hư hỏng các bộ phận của động cơ
- công cụ nghề điện - công cụ nghề điện. - Dao
- Mũi xoi
- Giấy, bút, thước. - Nhãn máy.
- Thước pan me
- Dao, mũi xoi, giẻ lau
- Dây điện từ.
- Giấy cách điện. - Dây đai.
- Sơn cách điện
- Cưa gỗ, Gỗ.
- Khoan, thước. - Dũa gỗ
- Khuân quấn.
- Bàn quấn.
- Dây điện từ
- Tháo đúng trình tự.
- Sử dụng đúng chủng loại.
- Không bị hỏng, rách, xước các lá thép phần cảm.
- Chính xác theo số liệu cũ.
- Sạch sẽ, xoi hết giấy cách điện trong rãnh
- Đủ số lượng.
- Đúng chủng loại
- Đúng theo kích thước bối dây
- Dây cong đều, không bị bẻ gập, không bị bong cách điện.
- Đủ số vòng
15
8. Lắp đặt các cuộn dây phần cảm vào rãnh.
- Lót rãnh.
- Lồng dây vào rãnh.
- Nối các đầu dây ra của cuộn cảm với dây mềm nhiều lõi.
- Đai cột, định vị các cuộn cảm.
- Sơn, tẩm, sấy cuộn cảm.
9. Lắp lại các bộ phận của động cơ.
10. Đấu nối dây phần cảm của động cơ.
11. Kiểm tra nguội.
- Các nhóm bối dây, dao tre.
- Gấy cách điện, kéo
- Các nhóm bối dây, dao tre.
- Mỏ hàn, thiếc, nhựa thông. Dao, kéo, kìm cắt. Ống gen cách điện.
- Dây gai.
- Sơn cách điện, lò sấy hay bóng đèn.
- công cụ cầm tay của nghề điện.
-Gỗkê.
- công cụ cầm tay của nghề điện.
-Sơđồnốidây
- Các sợi dây thẳng, song song với nhau nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Che hết diện tích rãnh.
- Các sợi dây thẳng, song song với nhau nằm trong giấy cách điện rãnh và không bị bong cách điện.
- Các đầu nối tiếp xúc tốt (Rtx = 0). Các mối nối phải được cách điện.
- Chắc chắn, không chạm ro to khi lắp ráp.
- Sơn ngấm đều, đảm bảo cách điện theo tiêu chuẩn. Sấy đúng nhiệt độ, đúng thời gian quy định, đúng quy trình.
- Lắp đúng trình tự.
- Sử dụng đúng dụng cụ.
- Không làm hư hỏng các bộ phận của động cơ.
- Nối đúng trình tự.
- Đấu nối cuộn cảm với chổi than, với nguồn đúng sơ đồ.
- Các chỗ nối vặn chặt, và tiếp xúc tốt.
- Các cuộn dây kín mạch, trị số điện trở
Bước 3: Vệ sinh lõi thép.
- Lấy hết giấy lót cách điện cũ, dùng bàn chải đánh sạch bụi bẩn, han
gỉ, rửa sạch dầu mỡ bám vào lõi thép.
- Nếu lõi thép bị cong vênh phải sửa lại.
Bước 4: Lót cách điện rãnh.
Sử dụng giấy lót cách điện rãnh có chiều dày theo kích thước cũ của
máy để lót rãnh.
Bước 5: Quấn dây theo sơ đồ, số liệu đã có.
Dây quấn phải sóng, không xô lệch để tránh trường hợp bối dây khi lồng
vào bị đầy, sẽ chạm vào rôto. Bước 6: Lồng dây vào rãnh.
Khi lồng dây, các cạnh của bối dây đã được buộc cố định, chắc chắn trước
khi lồng (khác với lồng dây vào động cơ).
Chú ý: Đưa từng cạnh của bối dây vào rãnh phải thật cân, đều, tránh bị lệch hay rách giấy.
Bước 7: Nắn đầu bối dây.
Sau khi lồng xong tiến hành nắn đầu bối dây cho tròn, tạo khoảng trống
để lắp rôto.
Bước 8: Đai đầu bối dây.
Dùng băng vải hay dây gai cố định hai đầu bối dây tránh bị xô lệch. Bước 9: Sơn cách điện, sấy.
Dùng đồng hồ vạn năng kiểm tra thông mạch bối dây, đo điện trở cách điện bối dây với vỏ sau đó đem tẩm sơn cách điện và sấy khô.
2. Quấn dây phần ứng (Rôto) 2.1. Cấu tạo
Phần ứng là phần quay gồm có: Trục, lõi thép, dây quấn và cổ góp (hình 4).
+ Lõi thép phần ứng: Được ghép bằng các lá thép kỹ thuật điện, tạo thành hình trụ tròn, mặt ngoài được dập rãnh để đặt dây quấn.
+ Dây quấn: Được làm bằng đồng, các bối dây được quấn theo một trật tự nhất định. Các đầu của các bối dây này được nối tiếp với nhau và nối lên các phiến góp để tạo thành một mạch kín.
+ Cổ góp (vành đổi chiều): Cấu tạo gồm nhiều phiến đồng ghép với nhau, được cách điện độc lập với nhau bằng mica, và được cách điện với trục bằng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links