Các biện pháp khuyến khích và bảo hộ đầu tư nước ngoài tại Việt Nam

t trong nhiều hình thức sau: thành lập liên doanh hợp tác, doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp toàn bộ sở hữu nước ngoài, tham gia cổ phần tại các công ty cổ phần trách nhiệm hữu hạn Trung Quốc, thành lập chi nhánh công ty nước ngoài tại Trung Quốc, thành lập công ty Holding company (Công ty quản lý vốn, đa mục tiêu, đa dự án), thành lập văn phòng đại diện, tiến hành các hoạt động gia công và lắp ráp tại Trung Quốc, tham gia công ty cổ phần có vốn ĐTNN.
ở Inđônêxia, nhà ĐTNN có thể chọn các hình thức sau: liên doanh với một công ty Inđônêxia để thành lập một công ty liên doanh trách nhiệm hữu hạn, thành lập chi nhánh nếu hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng hay công ty khai thác dầu khí, công ty liên doanh có thể mua cổ phần của các công ty Inđônêxia.
Chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm để đa dạng hoá các hình thức FDI tạo điều kiện cho nhà ĐTNN lựa chọn, so sánh hình thức nào phù hợp với họ nhất, đảm bảo cho họ có được lợi nhuận cao nhất mà chúng ta vẫn quản lý được hoạt động ĐTNN. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta chưa đủ điều kiện để tổ chức hoạt động đầu tư gián tiếp nên Luật ĐTNN 2000 vẫn giữ nguyên các hình thức như trước. Chúng ta hy vọng trong thời gian tới Chính phủ sẽ hoàn thiện dần hệ thống pháp luật, nâng cao hiệu lực quản lý, đa dạng hoá các hình thức ĐTNN.
Để phát triển công nghiệp có hiệu quả, các Chính phủ đều khuyến khích các nhà ĐTNN đầu tư vào khu công nghiệp. Có thể chia khu công nghiệp làm 3 loại:
- Khu công nghiệp (KCN) thông thường: là khu tập trung các doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng công nghiệp và thực hiện các dịch vụ cho sản xuất công nghiệp, có ranh giới địa lý xác định, không có dân cư sinh sống, do Chính phủ hay thủ tướng Chính phủ cấp quyết định thành lập.
- Khu chế xuất (KCX): là khu công nghiệp tập trung các doanh nghiệp chuyên sản xuất hàng xuất khẩu, các dịch vụ cho sản xuất hàng xuất khẩu và hoạt động xuất khẩu, có ranh giới địa lý xác định, không có dân cư sinh sống, do thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập.
- Khu công nghệ cao là khu tập trung các doanh nghiệp có kỹ thuật cao và các đơn vị hoạt động phục vụ cho phát triển công nghệ cao gồm nghiên cứu, triển khai khoa học công nghệ, đào tạo và các dịch vụ có liên quan, có ranh giới đại lý xác định, do Chính phủ hay thủ tướng Chính phủ cấp quyết định thành lập.
ở Việt Nam, để xây dựng nền công nghiệp hướng vào xuất khẩu đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới, cần đảm bảo những điều kiện và yếu tố cần thiết: vốn đầu tư, kỹ thuật và công nghệ tiên tiến, đội ngũ quản lý và công nhân lành nghề có trình độ tay nghề cao. KCX, KCN là công cụ quan trọng để thu hút vốn và kỹ thuật nước ngoài để sản xuất hàng xuất khẩu, đồng thời khai thông với thị trường khu vực và thế giới.
Hiện nay, cả nước có 58 KCN, trong đó có 3 KCX đã và đang hoạt động, 12 khu liên doanh với nước ngoài xây dựng, 1 khu do Đài Loan bỏ 100% vốn xây dựng, số còn lại do Việt Nam tự bỏ vốn xây dựng. Trong số 58 KCN nói trên, tính đến cuối 1999 mới có hơn 20 KCN đã thu hút được vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Dẫn đầu là KCN Biên Hoà 2, KCX Tân Thuận, KCN Sài Đồng B. Còn nhìn chung các KCN khác số dự án vào còn rất ít nhiều lô đất trong KCN còn bị bỏ trống, có khi chỉ sử dụng 35% diện tích. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân khác nhau: do kết cấu hạ tầng bên ngoài KCN xây dựng rất chậm và thiếu đồng bộ, do chi phí điện nước, dịch vụ kỹ thuật của KCN còn quá cao, có quá nhiều loại phí và lệ phí đào tạo nên tâm lý không muốn đầu tư vào các KCN.
Tóm lại, thu hút các dự án FDI vào các KCN là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn nhằm phát triển nhanh nền công nghiệp nước ta, phục vụ đắc lực sự nghiệp CNH, HĐH đất nước nhưng một thực tế là việc phát triển các KCN của ta chưa đủ sức thu hút các dự án FDI, làm giảm nhịp độ vốn đầu tư FDI vào Việt Nam trong những năm tới, chúng ta cần cải tiến cơ chế hoạt động của các KCN, KCX.
3. Những ưu đãi về tài chính:
Đối với các doanh nghiệp cũng như đối với các nhà ĐTNN, đầu tư vào Việt Nam thì vấn đề lợi nhuận là yếu tố quan trọng hàng đầu của quá trình kinh doanh mà trong đó thuế là yếu tố quan trọng nhất để so sánh sự ưu đãi về đầu tư, các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp có vốn ĐTNN hiện đang áp dụng hệ thống thuế bao gồm hơn 10 loại thuế và một số loại phí như: thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT, thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất, thuế chuyển quyền sử dụng đất, thuế XNK, thuế môn bài, lệ phí chước bạ, lệ phí chứng thư. Tuy nhiên theo quy định của luật ĐTNN có sự khác biệt đáng kể giữa đầu tư trong nước và ĐTNN về một số loại thuế, thể hiện sự ưu đãi và khuyến khích của Nhà nước đối với nhà ĐTNN.
3.1. Thuế thu nhập doanh nghiệp.
Được qui định tại điều 45, 46, 47, 48, Nghị định 24CP ngày 31/7/2000.
* Mức thuế suất phổ thông: Doanh nghiệp có vốn ĐTNN và bên hợp doanh nước ngoài nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với thuế suất là 25% lợi nhuận thu được.
* Mức thuế suất ưu đãi:
- Trong trường hợp khuyến khích đầu tư, mức thuế thu nhập doanh nghiệp là 20% lợi nhuận thu được.
- Trường hợp có nhiều tiêu chuẩn khuyến khích đầu tư thì mức thuế suất là 15% lợi nhuận thu được.
- Trường hợp đặc biệt khuyến khích đầu tư thì mức thuế lợi tức là 10% lợi nhuận thu được.
Sau thời gian được hưởng mức thuế suất ưu đãi nói trên, các dự án phải nộp thuế suất doanh nghiệp với mức thuế suất là 25% riêng đối với dự án đầu tư đáp ứng một trong các tiêu chuẩn sau được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp trong suốt thời hạn thực hiện dự án: thuộc danh mục dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư, thuộc địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn trong danh mục địa bàn khuyến khích đầu tư, dự án phát triển hạ tầng KCX, KCN, khu công nghệ cao, đầu tư vào KCX, KCN, khu công nghệ cao, thuộc lĩnh vực khám chữa bệnh, giáo dục đào tạo nghiên cứu khoa học.
* Một số ưu đãi đặc biệt khác:
- Các kiều bào nước ngoài đầu tư về nước được giảm 20% thuế thu nhập doanh nghiệp so với các dự án cùng loại, trừ trường hợp được hưởng mức thuế là 10%.
- Thuế đối với doanh nghiệp BOT: thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp bằng 10% lợi nhuận thu được và áp dụng trong suốt thời gian thực hiện dự án. Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 4 năm kể từ khi kinh doanh có lãi và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo. Trong trường hợp đầu tư vào địa bàn khuyến khích đầu tư được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 8 năm kể từ khi kinh doanh có lãi.
Điều 49 Nghị định 24CP qui định rõ hơn sự ưu đãi: các doanh nghiệp BOT, BTO, BT đầu tư vào địa bàn thuộc danh mục địa bàn khuyến khích đầu tư, doanh nghiệp khu công nghệ kỹ thuật cao, doanh nghiệp dịch vụ công nghệ cao trong khu công nghệ cao, các dự án trồng rừng và các dự án xây dựng - kinh doanh công trình kết cấu hạ tầng tại điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, các dự án có qui mô lớn và có tác động lớn đối với kinh tế - xã hội thuộc danh mục dự án đặc biệt khuyến khích đầu tư được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong vòng 8 năm kể từ khi kinh doanh ...