cogaisinhdep_beyeu
New Member
Đề tài Ngân sách Nhà nước trong hệ thống tài chính trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế ở nước ta
Mục lục
Phần I : Phần mở đầu. 1
Phần II : Phần nội dung. 2
A. Bản chất và vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam. 2
I. Bản chất của NSNN 2
1. NSNN với tư cách là một phạm trù kinh tế. 2
2. NSNN với tư cách là một bộ phận trong hệ thống tài chính quốc gia 4
II. Vai trò của NSNN 5
1. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực kinh tế nhằm kích thích sự tăng trưởng kinh tế 6
2. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực xã hội nhằm giải quyết các vấn đề xã hội 7
3. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực thị trường góp phần ổn định thị trường giá cả, chống lạm phát 8
III. NSNN - công cụ tài chính vĩ mô của Nhà nước trong quản lý và điều tiết kinh tế 8
1. Chính sách tài khoá lý thuyết 8
2. Một số vấn đề lý luận về NSNN 9
B. NSNN trong quá trình chuyển đổi kinh tế ở nước ta 11
I. Những vấn đề chung về NSNN 11
1. Thu NSNN 12
2. Chi tiêu NSNN 14
3. Tổ chức hệ thống và phân cấp NSNN 15
II. Thực trạng thu chi Ngân sách Nhà nước ta trong những năm gần đây 15
1. Những thành tựu đạt đựoc của hoạt động thu chi NSNN trong năm 2003 15
2. Những hạn chế và những thách thức 19
3. Phương hướng và giải pháp cơ bản nằhm đổi mới công tác tài chính, nâng cao hiệu
thu, chi NSNN. 21
Kết luận 24
Tài liệu tham khảo. 25
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
C¸c kho¶n chi tiªu cña Nhµ níc lµ G.
B lµ hiÖu gia thu vµ chi ng©n s¸ch ( c¸n c©n ng©n s¸ch ) ta cã c«ng thøc sau:
B = T - G
VÊn ®Ò c¬ b¶n cña ng©n s¸ch Nhµ níc lµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a thu ( T ) vµ chi tiªu ( G ). Tuy theo so s¸nh gia thu vµ chi ta cã c¸c tr¹ng th¸i sau:
+ B > 0 ThÆng d ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch lín h¬n chi ng©n s¸ch .T > G
+ B = 0 C©n b»ng ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch lín h¬n chi ng©n s¸ch . T = G
+ B < 0 Th©m hôt ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch nhá h¬n chi ng©n s¸ch . T < G
Khi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò ng©n s¸ch Nhµ níc, nhiÒu nhµ kinh tÕ ®· ®Æt ra nh÷ng c©u hái mµ ®Õn b©y giê vÉn cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò tranh luËn.
2.1. Cã nhÊt thiÕt ph¶i ®Ó ng©n s¸ch Nhµ níc ë tr¹ng th¸i c©n b»ng hay kh«ng ?
Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng, khi ®iÒu chØnh c¸c kho¶n thu vµ chi ng©n s¸ch, Nhµ níc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch "c©n b»ng ng©n s¸ch". Theo quy t¾c nµy, Nhµ níc kh«ng ®îc phÐp chi tiªu h¬n sè tiÒn mµ nã nhËn ®îc. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ ph¶n ®èi quy t¾c ®ßi hái Nhµ níc ph¶i c©n b»ng ng©n s¸ch cña m×nh mét c¸ch nghiªm ngÆt. Bëi nÕu nh ng©n s¸ch c©n b»ng nhng c¸c kho¶n thu, chi n¨m sau kh«ng nhiÒu h¬n n¨m tríc chøng tá nÒn kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn ®i lªn v× vËy nÕu gi÷ ng©n s¸ch c©n b»ng th× ph¶i lµ c©n b»ng trong tr¹ng th¸i ®éng. H¬n n÷a, ®«i khi th©m hôt hoÆc thÆng d ng©n s¸ch l¹i trë nªn cÇn thiÕt.
Thø nhÊt, quy t¾c "c©n b»ng ng©n s¸ch" thñ tiªu n¨ng lùc tù æn ®Þnh cña hÖ thèng thuÕ vµ c¸c kho¶n chuyÓn giao thu nhËp nh»m æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ r¬i vµo suy tho¸i, c¸c kho¶n thuÕ vµ chuyÓn giao thu nhËp ( tÝnh trªn c¬ së thu nhËp ) tù ®éng thay ®æi dï tØ lÖ cña chóng kh«ng ®æi; cô thÓ lµ thuÕ gi¶m, chuyÓn giao thu nhËp t¨ng khi thu nhËp gi¶m. C¸c ph¶n øng øng tù ®éng gãp phÇn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ nµy l¹i lµm cho ng©n s¸ch bÞ th©m hôt. Trong khi ®ã, quy t¾c "ng©n s¸ch c©n b»ng" nhiªm ngÆt ®ßi hái Nhµ níc ph¶i t¨ng thuÕ hay c¾t gi¶m chi tiªu vµo thêi k× suy tho¸i ; ho¹t ®éng nµy tiÕp tôc lµm tæng cÇu gi¶m sót h¬n n÷a, kÕt qu¶ lµ suy tho¸i ngµy cµng t¨ng.
Thø hai, Ngêi ta cã thÓ sö dông th©m hôt ®Ó chuyÓn g¸nh nÆng thuÕ tõ thÕ hÖ hiÖn t¹i cho thÕ hÖ t¬ng lai. Mét sè nhµ kinh tÕ lËp luËn r»ng, nÕu thÕ hÖ hiÖn t¹i ph¶i ph¸t ®äng chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp, tù do cho tæ quècth× c¸c thÕ hÖ t¬ng lai sÏ cã lîi. §Ó buéc ngêi hëng thô t¬ng lai ph¶i tr¶ mét phÇn chi phÝ, thÕ hÖ hiÖn t¹i cã thÓ tµi trî cho chiÕn tranh b»ng c¸ch ch¸p nhËn th©m hôt ng©n s¸ch. Nhµ níc cã thÓ tr¶ l¹i sè nî trong chiÕn tranh b»ng c¸ch ®¸nh thuÕ vµo thÕ hÖ tiÕp theo.
Nh÷ng nguyªn nh©n nµy lµm cho hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ phñ nhËnn quy t¾c "c©n b»ng ng©n s¸ch" nghiªm ngÆt.
2.2. Th©m hôt ng©n s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc:
§Ó lîng ho¸ th©m hôt ng©n s¸ch, c¸c nhµ kinh tÕ chia th©m hôt ng©n s¸ch ra lµm ba lo¹i:
- Th©m hôt thùc tÕ, tøc lµ th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi sè chi thùc tÕ vît sè thu thùc tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Th©m hôt c¬ cÊu, lµ th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng ë møc s¶n lîng tiÒm n¨ng.
- Th©m hôt chu kú, tøc lµ th©m hôt ngan s¸ch bÞ ®éng do tr¹ng th¸i chu kú cña nÒn kinh tÕ g©y ra. Nã b»ng hiÖu sè gi÷a th©m hôt thùc tÕ vµ th©m hôt c¬ cÊu.
Th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi Nhµ níc t¨ng chi tiªu, kÕt qu¶ lµ cung vèn vay gi¶m, l·i suÊt t¨ng dÉn ®Õn hiÖn tuîng th¸o lui ®Çu t, lµm gi¶m tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p kÞp thêi kh¾c phôc th©m hôt. Nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ "t¨ng thu, gi¶m chi", song kh«ng ph¶i nÒn kinh tÕ nµo còng ¸p dông ®îc biÖn ph¸p nµy. Khi c¸c gi¶i ph¸p t¨ng thu, gi¶m chi kh«ng kh¾c phôc ®îc th©m hôt, th× Nhµ níc ph¶i sö dung gi¶i ph¸p tµi trî cho th©m hôt. Cã bèn gi¶i ph¸p tµi trî lµ :
Thø nhÊt, lµ vay tiÒn ng©n hµng ( in thªm tiÒn ). ThÕ m¹nh cña gi¶i ph¸p nµy lµ tµi trî kÞp thêi cho c¸c kho¶n th©m thñng cña ng©n s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bé m¸y tµi chÝnh vËn hµnh b×nh thêng, gi¶i to¶ nh÷ng ngng trÖ trong bé m¸y Nhµ níc. Song, gi¶i ph¸p nµy sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ nan gi¶i lµ l¹m ph¸t cao, gi¸ c¶ t¨ng, lµm gi¶m søc mua cña ®ång tiÒn vµ lµm ®êi sèng d©n c gi¶m sót khi lîng tiªng trong lu th«ng t¨ng. §«ng tiÒn gi¶m søc mua lµm gi¶m kh¶ n¨ng tµi trî cho ng©n s¸ch. Bëi khi gi¸ c¶ t¨ng, Nhµ níc ph¶i chi tiªu nhiÒu h¬n cho nh÷ng tiªu dïng kh«ng ®æi, ®iÒu ®ã buéc Nhµ níc l¹i ph¶i in thªm tiÒn; cø nh vËy, nÒn kinh tÕ sÏ r¬i vµo khñng ho¶ng tiÒn tÖ.
Thø hai, lµ sö dông dù tr÷ ngo¹i tÖ. Gi¶i ph¸p nµy cã hiÖu lùc rÊt m¹nh, gióp bï ®¾p kÞp thêi cho th©m thñng ng©n s¸chvµ ¶nh hëng tiªu cùc cña nã ®Õn nÒ kinh tÕ kh«ng tøc thêi. S«ng kh«ng ph¶i níc nµo còng cã luîng dù tr÷ ngo¹i tÖ lín. NÕu lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ bÞ rót ra thÊp h¬n møc tèi thiÓu ( t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ bèn th¸ng nhËp khÈu ) sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ph¸ gi¸ ®«ng b¶n tÖ, uy tÝn cña ®ång tiÒn quèc gia trªn thÞ trêng quèc tÕ gi¶m. Vµ ®Æc biÖt kh«ng thÎ øng phã víi nh÷ng sù cè trong nªn kinh tÕ, lóc ®ã t nh©n sÏ chuyÓn vèn ra níc ngoµi, hiÖn tîng tho¸i lui ®Çu t vµ suy tho¸i sÏ x¶y ra.
Thø ba, lµ vay nî níc ngoµi. Gi¶i ph¸p nµy ®· tõng lµ nguån tµi trî phæ biÕn vµ quan träng cña c¸c níc bÞ lÖ thuéc. Song, gi¶i ph¸p nµy còng cã giíi h¹n vµ chØ lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ. NÕu mét níc thêng xuyªn vay nî ®Ó tµi trî cho th©m thñng ng©n s¸ch sÏ vÊp ph¶i nh÷ng ®èi s¸ch h¹n chÕ cña c¸c chñ nî lµm cho c¸c kho¶n vay kh«ng ®ñ lîng, do ®ã kh«ng hiÖu qu¶. MÆt quan träng h¬n lµ nî chång chÊt dÉn ®Õn thu nhËp quèc d©n hµng n¨m kh«ng ®ñ tr¶ nî níc ngoµi, tÊt yÕu bÞ lÖ thuéc vÒ kinh tÕ dÉn ®Õn lÖ thuéc vÒ chÝnh trÞ.
Thø t, lµ vay nî trong níc. Gi¶i ph¸p nµy cã u thÕ la huy ®éng ®îc c¸c nguån néi lùc ®ª kh¾c phôc nguån th©m thñng ng©n s¸ch. Nhµ níc vay nî nh©n d©n th«ng qua hinh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Song, nã g©y ra kh«ng Ýt hiÖu øng phô, t¸c ®éng xÊu vµo nÒn kinh tÕ nh: lµm gi¶m khèi lîng tÝn dông cho ®Çu t, lµm l·i suÊt t¨ng, lµm khu vùc t nh©n ®i vay nî níc ngoµi. . .
Trong thùc tÕ, nªn ¸p dung ®ång thêi vµ linh ho¹t c¸c biÖn ph¸p trªn ®Ó ph¸t huy ®uîc nh÷ng u ®iÓm cña mçi ph¬ng ph¸p, nhanh chãng gi¶i quyÕt th©m hôt ng©n s¸ch, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
2.3. ThÆng d ng©n s¸ch:
ThÆng d ng©n s¸ch l¹i cã t¸c ®éng hoµn toµn ngîc l¹i so víi trêng hîp th©m hôt ng©n s¸ch. Møc thÆng d ngan s¸ch, hay tiÕt kiÖm chÝnh phñ lµm t¨ng tiÕt kiÖm quèc d©n , t¨ng cung vèn vay; kÕt qu¶ lµ l·i suÊt gi¶m vµ khuyÕn khÝch ®Çu t, lµm t¨ng tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. Nh vËy râ rµng lµ thÆng d ng©n s¸ch Nhµ níc cã lîi cho t¨ng trëng kinh tÕ h¬n so víi th©m hôt ng©n s¸ch. §©y lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu thèng nhÊt. Nhng viÖc lµm g× víi kho¶n thÆng d nµy th× cßn nhiÒu tranh c·i. Mét sè nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cho r»ng nªn duy tr× thÆng d; mét sè kh¸c l¹i cho r»ng nªn thñ tiªu nã b»ng c¸ch t¨ng chi tiªu hay c¾t gi¶m thuÕ.
C¸c nhµ kinh tÕ ñng hé duy tr× thÆng d lËp luËn r»ng; viÖc sö dông phÇn thÆng d ®Ó hoµn tr¶ mét sè kho¶n nî chÝnh phñ sÏ khuyÕn khÝch ®Çu t t nh©n vµ t¨ng trëng kinh tÕ.
C¸c nhµ kinh tÕ ñng hé viÖc thñ tiªu thÆng d ng©n s¸ch cho r»ng; c¾t gi¶m thuÕ, thuÕ suÊt thÊp h¬n sÏ lµm biÕn d¹ng c¸c ho¹t ®äng kinh tÕ Ýt h¬n, lµm qu¸ tr×nh ph©n bæ nguån lùc hiÖu qu¶ h¬n; hoÆc thÆng d cÇn ®îc sö dông ®Ó t¨ng chi tiªu cña chÝnh phñvµo c¬ së h¹ tÇng vµ gi¸o dôc, bëi v× theo hä lîi suÊt cña ®Çu t c«ng céng vµo c¸c lÜnh vùc ®ã cao h¬n lîi suÊt b×nh qu©n cña t nh©n.
Ch
Download miễn phí Đề tài Ngân sách Nhà nước trong hệ thống tài chính trong quá trình chuyển đổi cơ chế kinh tế ở nước ta
Mục lục
Phần I : Phần mở đầu. 1
Phần II : Phần nội dung. 2
A. Bản chất và vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam. 2
I. Bản chất của NSNN 2
1. NSNN với tư cách là một phạm trù kinh tế. 2
2. NSNN với tư cách là một bộ phận trong hệ thống tài chính quốc gia 4
II. Vai trò của NSNN 5
1. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực kinh tế nhằm kích thích sự tăng trưởng kinh tế 6
2. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực xã hội nhằm giải quyết các vấn đề xã hội 7
3. Vai trò điều tiết trong lĩnh vực thị trường góp phần ổn định thị trường giá cả, chống lạm phát 8
III. NSNN - công cụ tài chính vĩ mô của Nhà nước trong quản lý và điều tiết kinh tế 8
1. Chính sách tài khoá lý thuyết 8
2. Một số vấn đề lý luận về NSNN 9
B. NSNN trong quá trình chuyển đổi kinh tế ở nước ta 11
I. Những vấn đề chung về NSNN 11
1. Thu NSNN 12
2. Chi tiêu NSNN 14
3. Tổ chức hệ thống và phân cấp NSNN 15
II. Thực trạng thu chi Ngân sách Nhà nước ta trong những năm gần đây 15
1. Những thành tựu đạt đựoc của hoạt động thu chi NSNN trong năm 2003 15
2. Những hạn chế và những thách thức 19
3. Phương hướng và giải pháp cơ bản nằhm đổi mới công tác tài chính, nâng cao hiệu
thu, chi NSNN. 21
Kết luận 24
Tài liệu tham khảo. 25
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
lµ thu nhËp cña Nhµ níc TC¸c kho¶n chi tiªu cña Nhµ níc lµ G.
B lµ hiÖu gia thu vµ chi ng©n s¸ch ( c¸n c©n ng©n s¸ch ) ta cã c«ng thøc sau:
B = T - G
VÊn ®Ò c¬ b¶n cña ng©n s¸ch Nhµ níc lµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a thu ( T ) vµ chi tiªu ( G ). Tuy theo so s¸nh gia thu vµ chi ta cã c¸c tr¹ng th¸i sau:
+ B > 0 ThÆng d ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch lín h¬n chi ng©n s¸ch .T > G
+ B = 0 C©n b»ng ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch lín h¬n chi ng©n s¸ch . T = G
+ B < 0 Th©m hôt ng©n s¸ch hay thu ng©n s¸ch nhá h¬n chi ng©n s¸ch . T < G
Khi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò ng©n s¸ch Nhµ níc, nhiÒu nhµ kinh tÕ ®· ®Æt ra nh÷ng c©u hái mµ ®Õn b©y giê vÉn cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò tranh luËn.
2.1. Cã nhÊt thiÕt ph¶i ®Ó ng©n s¸ch Nhµ níc ë tr¹ng th¸i c©n b»ng hay kh«ng ?
Mét sè nhµ kinh tÕ cho r»ng, khi ®iÒu chØnh c¸c kho¶n thu vµ chi ng©n s¸ch, Nhµ níc cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch "c©n b»ng ng©n s¸ch". Theo quy t¾c nµy, Nhµ níc kh«ng ®îc phÐp chi tiªu h¬n sè tiÒn mµ nã nhËn ®îc. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ ph¶n ®èi quy t¾c ®ßi hái Nhµ níc ph¶i c©n b»ng ng©n s¸ch cña m×nh mét c¸ch nghiªm ngÆt. Bëi nÕu nh ng©n s¸ch c©n b»ng nhng c¸c kho¶n thu, chi n¨m sau kh«ng nhiÒu h¬n n¨m tríc chøng tá nÒn kinh tÕ kh«ng ph¸t triÓn ®i lªn v× vËy nÕu gi÷ ng©n s¸ch c©n b»ng th× ph¶i lµ c©n b»ng trong tr¹ng th¸i ®éng. H¬n n÷a, ®«i khi th©m hôt hoÆc thÆng d ng©n s¸ch l¹i trë nªn cÇn thiÕt.
Thø nhÊt, quy t¾c "c©n b»ng ng©n s¸ch" thñ tiªu n¨ng lùc tù æn ®Þnh cña hÖ thèng thuÕ vµ c¸c kho¶n chuyÓn giao thu nhËp nh»m æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ r¬i vµo suy tho¸i, c¸c kho¶n thuÕ vµ chuyÓn giao thu nhËp ( tÝnh trªn c¬ së thu nhËp ) tù ®éng thay ®æi dï tØ lÖ cña chóng kh«ng ®æi; cô thÓ lµ thuÕ gi¶m, chuyÓn giao thu nhËp t¨ng khi thu nhËp gi¶m. C¸c ph¶n øng øng tù ®éng gãp phÇn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ nµy l¹i lµm cho ng©n s¸ch bÞ th©m hôt. Trong khi ®ã, quy t¾c "ng©n s¸ch c©n b»ng" nhiªm ngÆt ®ßi hái Nhµ níc ph¶i t¨ng thuÕ hay c¾t gi¶m chi tiªu vµo thêi k× suy tho¸i ; ho¹t ®éng nµy tiÕp tôc lµm tæng cÇu gi¶m sót h¬n n÷a, kÕt qu¶ lµ suy tho¸i ngµy cµng t¨ng.
Thø hai, Ngêi ta cã thÓ sö dông th©m hôt ®Ó chuyÓn g¸nh nÆng thuÕ tõ thÕ hÖ hiÖn t¹i cho thÕ hÖ t¬ng lai. Mét sè nhµ kinh tÕ lËp luËn r»ng, nÕu thÕ hÖ hiÖn t¹i ph¶i ph¸t ®äng chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp, tù do cho tæ quècth× c¸c thÕ hÖ t¬ng lai sÏ cã lîi. §Ó buéc ngêi hëng thô t¬ng lai ph¶i tr¶ mét phÇn chi phÝ, thÕ hÖ hiÖn t¹i cã thÓ tµi trî cho chiÕn tranh b»ng c¸ch ch¸p nhËn th©m hôt ng©n s¸ch. Nhµ níc cã thÓ tr¶ l¹i sè nî trong chiÕn tranh b»ng c¸ch ®¸nh thuÕ vµo thÕ hÖ tiÕp theo.
Nh÷ng nguyªn nh©n nµy lµm cho hÇu hÕt c¸c nhµ kinh tÕ phñ nhËnn quy t¾c "c©n b»ng ng©n s¸ch" nghiªm ngÆt.
2.2. Th©m hôt ng©n s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc:
§Ó lîng ho¸ th©m hôt ng©n s¸ch, c¸c nhµ kinh tÕ chia th©m hôt ng©n s¸ch ra lµm ba lo¹i:
- Th©m hôt thùc tÕ, tøc lµ th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi sè chi thùc tÕ vît sè thu thùc tÕ trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Th©m hôt c¬ cÊu, lµ th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng ë møc s¶n lîng tiÒm n¨ng.
- Th©m hôt chu kú, tøc lµ th©m hôt ngan s¸ch bÞ ®éng do tr¹ng th¸i chu kú cña nÒn kinh tÕ g©y ra. Nã b»ng hiÖu sè gi÷a th©m hôt thùc tÕ vµ th©m hôt c¬ cÊu.
Th©m hôt ng©n s¸ch x¶y ra khi Nhµ níc t¨ng chi tiªu, kÕt qu¶ lµ cung vèn vay gi¶m, l·i suÊt t¨ng dÉn ®Õn hiÖn tuîng th¸o lui ®Çu t, lµm gi¶m tèc ®é t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Nhµ níc cÇn cã biÖn ph¸p kÞp thêi kh¾c phôc th©m hôt. Nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ "t¨ng thu, gi¶m chi", song kh«ng ph¶i nÒn kinh tÕ nµo còng ¸p dông ®îc biÖn ph¸p nµy. Khi c¸c gi¶i ph¸p t¨ng thu, gi¶m chi kh«ng kh¾c phôc ®îc th©m hôt, th× Nhµ níc ph¶i sö dung gi¶i ph¸p tµi trî cho th©m hôt. Cã bèn gi¶i ph¸p tµi trî lµ :
Thø nhÊt, lµ vay tiÒn ng©n hµng ( in thªm tiÒn ). ThÕ m¹nh cña gi¶i ph¸p nµy lµ tµi trî kÞp thêi cho c¸c kho¶n th©m thñng cña ng©n s¸ch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bé m¸y tµi chÝnh vËn hµnh b×nh thêng, gi¶i to¶ nh÷ng ngng trÖ trong bé m¸y Nhµ níc. Song, gi¶i ph¸p nµy sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ nan gi¶i lµ l¹m ph¸t cao, gi¸ c¶ t¨ng, lµm gi¶m søc mua cña ®ång tiÒn vµ lµm ®êi sèng d©n c gi¶m sót khi lîng tiªng trong lu th«ng t¨ng. §«ng tiÒn gi¶m søc mua lµm gi¶m kh¶ n¨ng tµi trî cho ng©n s¸ch. Bëi khi gi¸ c¶ t¨ng, Nhµ níc ph¶i chi tiªu nhiÒu h¬n cho nh÷ng tiªu dïng kh«ng ®æi, ®iÒu ®ã buéc Nhµ níc l¹i ph¶i in thªm tiÒn; cø nh vËy, nÒn kinh tÕ sÏ r¬i vµo khñng ho¶ng tiÒn tÖ.
Thø hai, lµ sö dông dù tr÷ ngo¹i tÖ. Gi¶i ph¸p nµy cã hiÖu lùc rÊt m¹nh, gióp bï ®¾p kÞp thêi cho th©m thñng ng©n s¸chvµ ¶nh hëng tiªu cùc cña nã ®Õn nÒ kinh tÕ kh«ng tøc thêi. S«ng kh«ng ph¶i níc nµo còng cã luîng dù tr÷ ngo¹i tÖ lín. NÕu lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ bÞ rót ra thÊp h¬n møc tèi thiÓu ( t¬ng ®¬ng víi gi¸ trÞ bèn th¸ng nhËp khÈu ) sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ ph¸ gi¸ ®«ng b¶n tÖ, uy tÝn cña ®ång tiÒn quèc gia trªn thÞ trêng quèc tÕ gi¶m. Vµ ®Æc biÖt kh«ng thÎ øng phã víi nh÷ng sù cè trong nªn kinh tÕ, lóc ®ã t nh©n sÏ chuyÓn vèn ra níc ngoµi, hiÖn tîng tho¸i lui ®Çu t vµ suy tho¸i sÏ x¶y ra.
Thø ba, lµ vay nî níc ngoµi. Gi¶i ph¸p nµy ®· tõng lµ nguån tµi trî phæ biÕn vµ quan träng cña c¸c níc bÞ lÖ thuéc. Song, gi¶i ph¸p nµy còng cã giíi h¹n vµ chØ lµ gi¶i ph¸p t×nh thÕ. NÕu mét níc thêng xuyªn vay nî ®Ó tµi trî cho th©m thñng ng©n s¸ch sÏ vÊp ph¶i nh÷ng ®èi s¸ch h¹n chÕ cña c¸c chñ nî lµm cho c¸c kho¶n vay kh«ng ®ñ lîng, do ®ã kh«ng hiÖu qu¶. MÆt quan träng h¬n lµ nî chång chÊt dÉn ®Õn thu nhËp quèc d©n hµng n¨m kh«ng ®ñ tr¶ nî níc ngoµi, tÊt yÕu bÞ lÖ thuéc vÒ kinh tÕ dÉn ®Õn lÖ thuéc vÒ chÝnh trÞ.
Thø t, lµ vay nî trong níc. Gi¶i ph¸p nµy cã u thÕ la huy ®éng ®îc c¸c nguån néi lùc ®ª kh¾c phôc nguån th©m thñng ng©n s¸ch. Nhµ níc vay nî nh©n d©n th«ng qua hinh thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Song, nã g©y ra kh«ng Ýt hiÖu øng phô, t¸c ®éng xÊu vµo nÒn kinh tÕ nh: lµm gi¶m khèi lîng tÝn dông cho ®Çu t, lµm l·i suÊt t¨ng, lµm khu vùc t nh©n ®i vay nî níc ngoµi. . .
Trong thùc tÕ, nªn ¸p dung ®ång thêi vµ linh ho¹t c¸c biÖn ph¸p trªn ®Ó ph¸t huy ®uîc nh÷ng u ®iÓm cña mçi ph¬ng ph¸p, nhanh chãng gi¶i quyÕt th©m hôt ng©n s¸ch, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
2.3. ThÆng d ng©n s¸ch:
ThÆng d ng©n s¸ch l¹i cã t¸c ®éng hoµn toµn ngîc l¹i so víi trêng hîp th©m hôt ng©n s¸ch. Møc thÆng d ngan s¸ch, hay tiÕt kiÖm chÝnh phñ lµm t¨ng tiÕt kiÖm quèc d©n , t¨ng cung vèn vay; kÕt qu¶ lµ l·i suÊt gi¶m vµ khuyÕn khÝch ®Çu t, lµm t¨ng tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. Nh vËy râ rµng lµ thÆng d ng©n s¸ch Nhµ níc cã lîi cho t¨ng trëng kinh tÕ h¬n so víi th©m hôt ng©n s¸ch. §©y lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu thèng nhÊt. Nhng viÖc lµm g× víi kho¶n thÆng d nµy th× cßn nhiÒu tranh c·i. Mét sè nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cho r»ng nªn duy tr× thÆng d; mét sè kh¸c l¹i cho r»ng nªn thñ tiªu nã b»ng c¸ch t¨ng chi tiªu hay c¾t gi¶m thuÕ.
C¸c nhµ kinh tÕ ñng hé duy tr× thÆng d lËp luËn r»ng; viÖc sö dông phÇn thÆng d ®Ó hoµn tr¶ mét sè kho¶n nî chÝnh phñ sÏ khuyÕn khÝch ®Çu t t nh©n vµ t¨ng trëng kinh tÕ.
C¸c nhµ kinh tÕ ñng hé viÖc thñ tiªu thÆng d ng©n s¸ch cho r»ng; c¾t gi¶m thuÕ, thuÕ suÊt thÊp h¬n sÏ lµm biÕn d¹ng c¸c ho¹t ®äng kinh tÕ Ýt h¬n, lµm qu¸ tr×nh ph©n bæ nguån lùc hiÖu qu¶ h¬n; hoÆc thÆng d cÇn ®îc sö dông ®Ó t¨ng chi tiªu cña chÝnh phñvµo c¬ së h¹ tÇng vµ gi¸o dôc, bëi v× theo hä lîi suÊt cña ®Çu t c«ng céng vµo c¸c lÜnh vùc ®ã cao h¬n lîi suÊt b×nh qu©n cña t nh©n.
Ch