Download Định hướng mô hình tổ chức và hoạt động thanh tra miễn phí
- Hoạt động thanh tra phải được thực hiện theo yêu cầu của nhiệm vụ quản lý nhà nước. Điều đó có nghĩa là hoạt động thanh tra chỉ có thể được thực hiện trên cơ sở quyết định của người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước, kể cả trong trường hợp phát hiện có có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Quy định như vậy nhằm bảo đảm cho người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát được chặt chẽ hoạt động thanh tra và định hướng cho hoạt động này, phục vụ cho yêu cầu của quản lý nhà nước.
- Kết luận thanh tra phải được cơ quan thanh tra báo cáo với người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước để xử lý. Người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước có toàn quyền trong việc sử dụng kết luận thanh tra.
Để tải bản DOC Đầy Đủ thì Trả lời bài viết này, mình sẽ gửi Link download cho
Tóm tắt nội dung:
Định hướng mô hình tổ chức và hoạt động thanh traTheo Luật thanh tra năm 2003 thì cơ quan thanh tra không còn nhiều thẩm quyền độc lập như quy định của Pháp lệnh Thanh tra năm 1990 mà phụ thuộc vào người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước; không quy định tổ chức thanh tra chuyên ngành ở cục, tổng cục mà quy định thống nhất mỗi bộ, ngành chỉ có một tổ chức thanh tra là Thanh tra Bộ. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện cho thấy vì quá lệ thuộc vào người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước nên hoạt động thanh tra khó phát huy được hiệu quả; việc tổ chức ở mỗi bộ, ngành một tổ chức thanh tra cũng hầu như không thực hiện được. Vì vậy, trong quá trình xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thanh tra, nhiều ý kiến đề nghị tăng thêm nhiều thẩm quyền độc lập cho cơ quan thanh tra cũng như tái quy định tổ chức Thanh tra Cục, Tổng cục. Bài viết tập trung phân tích cơ sở cho việc xác định thẩm quyền của cơ quan thanh tra cũng như tổ chức Thanh tra Cục, Tổng cục.
1. Cơ sở định hướng mô hình tổ chức và hoạt động thanh tra
Theo Từ điển Tiếng Việt thì “Thanh tra” được hiểu là “Kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ quan, xí nghiệp” (1); theo Từ điển từ Hán Việt thì “thanh tra” được hiểu là là “Xét rõ, điều tra để xác minh và xử lý” (2). Như vậy, “Thanh tra” hiểu một cách chung nhất là việc xem xét tại chỗ các hoạt động của đối tượng thanh tra nhằm xác minh và xử lý đối với những vi phạm của đối tượng này. Với vai trò là công cụ của quản lý nhà nước, mục đích chính của thanh tra là tham mưu cho chủ thể quan quản lý nhà nước kiểm soát việc chấp hành pháp luật của các đối tượng quản lý (đối tượng quản lý cũng chính là đối tượng thanh tra). Ngoài việc phát hiện ra những sai phạm để xử lý thì thông qua công tác thanh tra, chủ thể quản lý nhà nước còn kịp thời điều chỉnh, khắc phục, hoàn thiện cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật. Chính bởi vậy, thanh tra là khâu không thể thiếu được trong quản lý nhà nước, ở đâu có quản lý nhà nước thì ở đó cần có hoạt động thanh tra, quản lý nhà nước sẽ không đạt được hiệu quả nếu tách ly với hoạt động thanh tra.
Với mục đích chính là nhằm xác minh những sai phạm của đối tượng quản lý, cho nên hoạt động thanh tra cuối cùng phải kết luận rõ đúng sai của các đối tượng này trong việc chấp hành pháp luật. Đặc điểm này cho thấy, hoạt động của thanh tra có tính chất của hoạt động tài phán; thủ tục hoạt động của thanh tra cũng có nhiều nét tương đồng với thủ tục tố tụng. Do đó, để hoạt động này thực sự có hiệu lực, hiệu quả, đòi hỏi hoạt động thanh tra phải được tiến hành một cách độc lập theo đúng trình tự, thủ tục do pháp luật quy định, bao gồm các quy định về việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra, ra quyết định thanh tra, ra kết luận thanh tra; quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các chủ thể thanh tra (người có thẩm quyền quyết định việc thanh tra, trưởng đoàn thanh tra, thanh tra viên) cũng như quyền và trách nhiệm của đối tượng thanh tra v.v... Tuy nhiên, do nhiệm vụ của thanh tra là tham mưu cho chủ thể quản lý nhà nước nên hoạt động của thanh tra phải gắn chặt với chủ thể quản lý nhà nước. Chính vì vậy mà hoạt động thanh tra tuy độc lập nhưng mức độ độc lập không giống như hoạt động tố tụng mà sự độc lập của nó chỉ mang tính tương đối. Tóm lại, thanh tra, tuy là một nội dung của quản lý nhà nước nhưng lại phải có tính độc lập tương đối với quản lý nhà nước.
Chính những đặc điểm nêu trên của thanh tra chi phối đến mô hình tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra cũng như thẩm quyền của cơ quan này. Do đó, việc sửa đổi Luật Thanh tra cần bám sát vào đặc điểm của hoạt động thanh tra và giải quyết hợp lý mối quan hệ giữa thanh tra với hoạt động quản lý nhà nước.
Luật Thanh tra năm 2004 được xây dựng trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các quy định của Pháp lệnh Thanh tra năm 1990. Tuy nhiên, về mô hình tổ chức và hoạt động của thanh tra có những thay đổi căn bản so quy định của Pháp lệnh Thanh tra. Xuất phát từ quan điểm cho rằng, hoạt động thanh tra độc lập với hoạt động quản lý nhà nước, cho nên mô hình tổ chức thanh tra trong Pháp lệnh Thanh tra năm 1990 được xây dựng nhằm bảo đảm tối đa tính độc lập cho cơ quan thanh tra. Theo đó, hoạt động thanh tra có sự tách ly với chủ thể quản lý nhà nước và “chỉ tuân theo pháp luật”, cơ quan thanh tra độc lập trong việc ra quyết định thanh tra, kết luận thanh tra. Về mặt tổ chức, tuy nằm trong bộ máy hành chính, nhưng cơ quan thanh tra được tổ chức tương đối độc lập theo ngành dọc từ trung ương tới địa phương, thủ trưởng cơ quan thanh tra cấp trên bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức thủ trưởng cơ quan thanh tra cấp dưới trực tiếp, thậm chí đối với thanh tra Bộ còn do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức; cơ quan thanh tra cấp dưới chịu sự chỉ đạo trực tiếp của cơ quan thanh tra cấp trên. Với cách thức tổ chức quá chú trọng bảo đảm tính độc lập của hoạt động thanh tra như vậy đã không phản ánh được đầy đủ mục đích chính của thanh tra là tham mưu cho người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm soát việc chấp hành pháp luật của các đối tượng quản lý, dẫn đến hoạt động thanh tra không hỗ trợ được nhiều cho nhiệm vụ quản lý nhà nước.
Để khắc phục những hạn chế này của Pháp lệnh Thanh tra năm 1990, mô hình tổ chức và hoạt động của thanh tra trong Luật Thanh tra năm 2004 được xây dựng theo lối tư duy khác. Xuất phát trên quan điểm cho rằng, thanh tra là một chức năng của quản lý nhà nước, cho nên tổ chức và hoạt động thanh tra phải gắn bó chặt chẽ với chủ thể quản lý nhà nước: cơ quan thanh tra không còn được độc lập trong việc ra quyết định thanh tra cũng như ra kết luận thanh tra, mà chỉ có quyền xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra để trình người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước phê duyệt; cơ quan thanh tra không có quyền tự mình ra quyết định thanh tra khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật (trừ Tổng thanh tra Chính phủ) mà thẩm quyền này do người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước quyết định; trong trường hợp xét thấy cần thiết, người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp ra quyết định thanh tra và kết luận thanh tra; hoạt động thanh tra chuyển từ chỗ chỉ tuân theo pháp luật sang phải tuân theo pháp luật; về mặt tổ chức, người đứng đầu cơ quan thanh tra do thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức v.v... Tuy nhiên, tổ chức cơ quan thanh tra như vậy lại quá chú trọng bảo đảm sự kiểm soát chặt chẽ của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước đối với hoạt động thanh tra mà không chú ý tới tính độc lập tương đối của hoạt động này. Thực tiễn thi hành Luật Thanh tra trong thời gian qua cho thấy, chính vì sự lệ thuộc thái quá vào người đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước đã làm mất đi tính khách quan, độc lập tương đối của hoạt động thanh tra, làm giảm ...