Download Bản dịch Mật mã Da Vinci- Một thảm họa dịch thuật - Trần Tiễn Cao Ðăng
“He laughed. ‘Vous n’êtes pas Américaine?’
Sophie shook her head. ‘Parisienne’”. (The Da Vinci Code, chương 54, trang 307, tiếng Pháp trong nguyên bản).
được dịch thành:
“Ông ta mỉm cười, ‘Cô đến từ nước Mĩ phải không?’
Sophie lắc đầu. ‘Từ Paris’”. (Mật mã Da Vinci, trang 275).
Bạn hãy đọc kỹ lại mẩu thoại tiếng Việt trên đây.
Phải chăng tiếng Việt không thể nói “Cô là người Mỹ phải không?”
Phải chăng đó không phải là cách nói của một người Việt bình thường, ngôn ngữ chưa bị ảnh hưởng lối nói kệch cỡm của truyền thông đại chúng?
Phải chăng nói như vậy không đúng ngữ pháp bằng, không tự nhiên, không chuẩn tắc, không “thuần Việt” bằng “Cô đến từ nước Mĩ phải không?”
Phải chăng câu tiếng Pháp “Vous n’êtes pas Américaine” không phải là “Cô có phải người Mĩ không”, “Cô là người Mỹ à?”, dịch sát nghĩa?
Phải chăng, Sophie (cùng với Robert Langdon và Leigh Teabing) đang ngồi tại Paris, nhưng Sophie cần trả lời “(Đến) từ Paris” thì mới hợp lẽ? Cô ta từ Paris đến Paris?
Phải chăng “Parisienne” không thể và không nên dịch ra tiếng Việt “(Tôi là
dân Paris”?
Tùy bạn đọc phán xét.
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Bản dịch Mật mã Da Vinci: Một thảm họa dịch thuật
Bản dịch cuốn sách bestseller Mật mã Da Vinci (tác giả Dan Brown) của dịch giả Đỗ Thu Hà, Nxb Văn hóa Thông tin 2005, là một thảm họa dịch thuật. Cầm cuốn sách từng bán chạy trên 40 quốc gia, tui khấp khởi chờ đợi niềm vui được thưởng thức một tác phẩm bậc thầy, dĩ nhiên là trong loại của nó. tui không chờ đợi một loạt những cảm xúc tiêu cực nối tiếp nhau, cảm xúc sau mạnh mẽ và tiêu cực hơn cảm xúc trước, sẽ dâng lên trong tôi. tui đã đi từ ngỡ ngàng, thất vọng, đến kinh hoàng, phẫn nộ. Ở đây, tui chỉ xin chia sẻ với các bạn một pha trong chuỗi cảm xúc ấy: nỗi kinh hoàng. Sự kém cỏi về ngôn ngữ, sự kém hiểu biết về văn hóa, tôn giáo, lịch sử..., sự cẩu thả, lười biếng của người dịch, cách làm việc tắc trách, chụp giựt, vô sỉ của những ai đã cho ra cuốn sách này khiến tui kinh hoàng. Tìm ra một lỗi từ nho nhỏ cho tới trầm trọng trong bản dịch này là rất dễ. Tìm cho ra một trang hoàn toàn sạch (nghĩa là không có lỗi nào) là việc khó hơn nhiều, đòi hỏi rất nhiều kiên nhẫn và kỳ công. Các lỗi này có thể chia làm ít nhất bốn loại (dĩ nhiên là theo cách phân loại riêng, hoàn toàn mang tính chủ quan và kinh nghiệm của tôi):
Sai vì kém tiếng Anh ở cấp sơ đẳng;
Sai vì kém tiếng Việt ở cấp sơ đẳng;
Sai vì kém kiến thức tôn giáo, lịch sử, văn hóa...;
Bỏ hẳn nhiều đoạn.
Như đã nói, liệt kê ra cho hết các lỗi trong bản dịch này là một việc quá sức. tui chỉ truy một số lỗi theo lối “kiểm tra ngẫu nhiên” (random check), nghĩa là lật ra một số đoạn, một số trang bất kỳ, rồi “soi” tất cả các lỗi trong đó. Và, như đã nói, việc này rất dễ, vì lỗi rất nhiều, nói một cách hình tượng thì “quờ tay một cái là đầy một vốc”. Để bạn đọc tiện theo dõi, tui xin nêu làm ví dụ lần lượt cho từng loại lỗi khác nhau. 1. Sai vì kém tiếng Anh ở cấp sơ đẳng “Men seeking spiritual wholeness came to the Temple to visit priestesses – or hierodules – with whom they made love” (The Da Vinci Code, chương 74, trang 411) được dịch thành: “... người đàn ông tìm kiếm sự trọn vẹn về tinh thần đến Đền thờ để viếng thăm những thầy tư tế hay người hầu trong đền cùng với người mà họ yêu...” (Mật mã Da Vinci, trang 373) Một học sinh phổ thông khá tiếng Anh cũng có thể dịch with whom they made love trong câu này là: để làm tình với họ, tức làm tình với các priestesses hay hierodules. Nhưng khi priestesses và hierodules (giống cái) được dịch thành thầy tư tế và người hầu thì người đọc tiếng Việt không biết họ là phụ nữ, mà nhiều phần coi họ là đàn ông. Phải chăng vì không thể để đàn ông làm tình với đàn ông nên dịch giả bẻ thành cùng những người họ yêu chăng? Dịch giả đã nghĩ gì khi dịch như vậy? Hay là chẳng nghĩ gì? Hay dịch giả làm vậy là xuất phát từ một quan niệm riêng về dịch - chẳng hạn phỏng dịch, không nệ vào bản gốc? Có thể vậy chăng? Nếu vậy, dịch giả cần làm rõ; cần đối thoại. Lại nữa: “The London Philharmonic in 1855” (The Da Vinci Code, chương 95, trang 511) được dịch thành: ... “London nhạc giao hưởng năm 1885... (Mật mã Da Vinci, trang 458) Philharmonic là Nhạc giao hưởng ư? Và đây nữa: “... the book of Jeremiah - the king of Sheshach, the city of Sheshach, the people of Sheshach” (chương 77, trang 422, The Da Vinci Code) được dịch thành: “cuốn sách của Tememiah (sic) - vị vua của Sheshach, thành phố của Sheshach...” (bỏ mất ý “people of Sheshach”) (trang 383, Mật mã Da Vinci). Cũng theo một “phương pháp” đó, đoạn dưới, “the city of Babel” được dịch thành “thành phố của Babel”. Cứ theo đó thì Sheshach và Babel là những nhân vật lịch sử, và các nhân vật này từng sở hữu một thành phố. Và, từ đó suy ra, “tower of Babel” là “tháp của ông Babel”. Đúng không nhỉ? Bạn đọc có thể tìm đâu ra sử liệu về việc này không? 2. Sai vì kém tiếng Việt ở cấp sơ đẳng, hay gọi cho đúng tên là coi thường tiếng Việt Riêng về loại này, tui cho rằng chỉ cần một ví dụ sau là đủ: “He laughed. ‘Vous n’êtes pas Américaine?’ Sophie shook her head. ‘Parisienne’”. (The Da Vinci Code, chương 54, trang 307, tiếng Pháp trong nguyên bản). được dịch thành: “Ông ta mỉm cười, ‘Cô đến từ nước Mĩ phải không?’ Sophie lắc đầu. ‘Từ Paris’”. (Mật mã Da Vinci, trang 275). Bạn hãy đọc kỹ lại mẩu thoại tiếng Việt trên đây. Phải chăng tiếng Việt không thể nói “Cô là người Mỹ phải không?” Phải chăng đó không phải là cách nói của một người Việt bình thường, ngôn ngữ chưa bị ảnh hưởng lối nói kệch cỡm của truyền thông đại chúng? Phải chăng nói như vậy không đúng ngữ pháp bằng, không tự nhiên, không chuẩn tắc, không “thuần Việt” bằng “Cô đến từ nước Mĩ phải không?” Phải chăng câu tiếng Pháp “Vous n’êtes pas Américaine” không phải là “Cô có phải người Mĩ không”, “Cô là người Mỹ à?”, dịch sát nghĩa? Phải chăng, Sophie (cùng với Robert Langdon và Leigh Teabing) đang ngồi tại Paris, nhưng Sophie cần trả lời “(Đến) từ Paris” thì mới hợp lẽ? Cô ta từ Paris đến Paris? Phải chăng “Parisienne” không thể và không nên dịch ra tiếng Việt “(tui là) dân Paris”? Tùy bạn đọc phán xét. 3. Sai vì kém kiến thức tôn giáo, lịch sử, văn hóa... “... And virtually all the elements of the Catholic ritual – the mitre, the altar, the doxology and communion, the act of god-eating – were taken directly from earlier pagan mystery religions” (The Da Vinci Code, chương 55, trang 314); “Và dần dần tất cả các yếu tố trong các nghi lễ của Ky tô giáo như mũ tế, bàn thờ chính, bài thánh ca, cách cư xử cũng như nghệ thuật chọn đồ ăn cho Chúa, cũng đều được rút ra từ những nghi lễ huyền bí của những người dị giáo ấy”. (Mật mã Da Vinci, tr. 282); Trong một đoạn văn ngắn gồm 3 dòng (cả tiếng Anh và tiếng Việt) này, có không dưới ba lỗi, càng về sau càng trầm trọng. Các lỗi này thuộc ít nhất ba trong các loại lỗi trên: lỗi vì kém tiếng Anh, lỗi vì kém hiểu biết – hay lười tìm hiểu - về tôn giáo, và lỗi coi thường tiếng Việt, không quan tâm đến việc tìm cách diễn đạt chính xác, súc tích, trong sáng và tự nhiên nhất, trong tiếng Việt. God-eating = nghệ thuật chọn đồ ăn cho Chúa. Dịch giả tìm đâu ra khái niệm này vậy? tui tạm dịch lại đoạn trên, những chỗ khác biệt được in đậm; tùy bạn đọc (rất nhiều bạn giỏi tiếng Anh và tiếng Việt và/hay thông hiểu Ki tô giáo hơn tôi) so sánh và tự rút ra kết luận: “Và hầu như mọi yếu tố trong nghi lễ Kytô giáo như mũ tế, ban thờ, tụng ca Thiên Chúa và lễ ban thánh thể, cũng như nghi thức rước Mình Thánh Chúa (mở ngoặc: người ngoại đạo gọi nôm na là “ăn bánh Thánh”) đều bắt nguồn trực tiếp từ các nghi lễ bí nhiệm dị giáo có từ trước đó”. Tiếp tục: “... the Church accused the Templars of secretly performing rituals in which they prayed to a carved stone head...” (The Da Vinci Code, chương 76, trang 419) được dịch thành: “giáo hội đã kết tội nhà thờ vì đã bí mật tiến hành nghi lễ cầu nguyện trước một cái đầu đá được đẽo...” (Mật mã Da Vinci, tr. 380) Templars là “Nhà thờ” ru? “Giáo hội kết tội nh
Download miễn phí Bản dịch Mật mã Da Vinci- Một thảm họa dịch thuật - Trần Tiễn Cao Ðăng
“He laughed. ‘Vous n’êtes pas Américaine?’
Sophie shook her head. ‘Parisienne’”. (The Da Vinci Code, chương 54, trang 307, tiếng Pháp trong nguyên bản).
được dịch thành:
“Ông ta mỉm cười, ‘Cô đến từ nước Mĩ phải không?’
Sophie lắc đầu. ‘Từ Paris’”. (Mật mã Da Vinci, trang 275).
Bạn hãy đọc kỹ lại mẩu thoại tiếng Việt trên đây.
Phải chăng tiếng Việt không thể nói “Cô là người Mỹ phải không?”
Phải chăng đó không phải là cách nói của một người Việt bình thường, ngôn ngữ chưa bị ảnh hưởng lối nói kệch cỡm của truyền thông đại chúng?
Phải chăng nói như vậy không đúng ngữ pháp bằng, không tự nhiên, không chuẩn tắc, không “thuần Việt” bằng “Cô đến từ nước Mĩ phải không?”
Phải chăng câu tiếng Pháp “Vous n’êtes pas Américaine” không phải là “Cô có phải người Mĩ không”, “Cô là người Mỹ à?”, dịch sát nghĩa?
Phải chăng, Sophie (cùng với Robert Langdon và Leigh Teabing) đang ngồi tại Paris, nhưng Sophie cần trả lời “(Đến) từ Paris” thì mới hợp lẽ? Cô ta từ Paris đến Paris?
Phải chăng “Parisienne” không thể và không nên dịch ra tiếng Việt “(Tôi là
dân Paris”? Tùy bạn đọc phán xét.
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Tóm tắt nội dung:
Trần Tiễn Cao ÐăngBản dịch Mật mã Da Vinci: Một thảm họa dịch thuật
Bản dịch cuốn sách bestseller Mật mã Da Vinci (tác giả Dan Brown) của dịch giả Đỗ Thu Hà, Nxb Văn hóa Thông tin 2005, là một thảm họa dịch thuật. Cầm cuốn sách từng bán chạy trên 40 quốc gia, tui khấp khởi chờ đợi niềm vui được thưởng thức một tác phẩm bậc thầy, dĩ nhiên là trong loại của nó. tui không chờ đợi một loạt những cảm xúc tiêu cực nối tiếp nhau, cảm xúc sau mạnh mẽ và tiêu cực hơn cảm xúc trước, sẽ dâng lên trong tôi. tui đã đi từ ngỡ ngàng, thất vọng, đến kinh hoàng, phẫn nộ. Ở đây, tui chỉ xin chia sẻ với các bạn một pha trong chuỗi cảm xúc ấy: nỗi kinh hoàng. Sự kém cỏi về ngôn ngữ, sự kém hiểu biết về văn hóa, tôn giáo, lịch sử..., sự cẩu thả, lười biếng của người dịch, cách làm việc tắc trách, chụp giựt, vô sỉ của những ai đã cho ra cuốn sách này khiến tui kinh hoàng. Tìm ra một lỗi từ nho nhỏ cho tới trầm trọng trong bản dịch này là rất dễ. Tìm cho ra một trang hoàn toàn sạch (nghĩa là không có lỗi nào) là việc khó hơn nhiều, đòi hỏi rất nhiều kiên nhẫn và kỳ công. Các lỗi này có thể chia làm ít nhất bốn loại (dĩ nhiên là theo cách phân loại riêng, hoàn toàn mang tính chủ quan và kinh nghiệm của tôi):
Sai vì kém tiếng Anh ở cấp sơ đẳng;
Sai vì kém tiếng Việt ở cấp sơ đẳng;
Sai vì kém kiến thức tôn giáo, lịch sử, văn hóa...;
Bỏ hẳn nhiều đoạn.
Như đã nói, liệt kê ra cho hết các lỗi trong bản dịch này là một việc quá sức. tui chỉ truy một số lỗi theo lối “kiểm tra ngẫu nhiên” (random check), nghĩa là lật ra một số đoạn, một số trang bất kỳ, rồi “soi” tất cả các lỗi trong đó. Và, như đã nói, việc này rất dễ, vì lỗi rất nhiều, nói một cách hình tượng thì “quờ tay một cái là đầy một vốc”. Để bạn đọc tiện theo dõi, tui xin nêu làm ví dụ lần lượt cho từng loại lỗi khác nhau. 1. Sai vì kém tiếng Anh ở cấp sơ đẳng “Men seeking spiritual wholeness came to the Temple to visit priestesses – or hierodules – with whom they made love” (The Da Vinci Code, chương 74, trang 411) được dịch thành: “... người đàn ông tìm kiếm sự trọn vẹn về tinh thần đến Đền thờ để viếng thăm những thầy tư tế hay người hầu trong đền cùng với người mà họ yêu...” (Mật mã Da Vinci, trang 373) Một học sinh phổ thông khá tiếng Anh cũng có thể dịch with whom they made love trong câu này là: để làm tình với họ, tức làm tình với các priestesses hay hierodules. Nhưng khi priestesses và hierodules (giống cái) được dịch thành thầy tư tế và người hầu thì người đọc tiếng Việt không biết họ là phụ nữ, mà nhiều phần coi họ là đàn ông. Phải chăng vì không thể để đàn ông làm tình với đàn ông nên dịch giả bẻ thành cùng những người họ yêu chăng? Dịch giả đã nghĩ gì khi dịch như vậy? Hay là chẳng nghĩ gì? Hay dịch giả làm vậy là xuất phát từ một quan niệm riêng về dịch - chẳng hạn phỏng dịch, không nệ vào bản gốc? Có thể vậy chăng? Nếu vậy, dịch giả cần làm rõ; cần đối thoại. Lại nữa: “The London Philharmonic in 1855” (The Da Vinci Code, chương 95, trang 511) được dịch thành: ... “London nhạc giao hưởng năm 1885... (Mật mã Da Vinci, trang 458) Philharmonic là Nhạc giao hưởng ư? Và đây nữa: “... the book of Jeremiah - the king of Sheshach, the city of Sheshach, the people of Sheshach” (chương 77, trang 422, The Da Vinci Code) được dịch thành: “cuốn sách của Tememiah (sic) - vị vua của Sheshach, thành phố của Sheshach...” (bỏ mất ý “people of Sheshach”) (trang 383, Mật mã Da Vinci). Cũng theo một “phương pháp” đó, đoạn dưới, “the city of Babel” được dịch thành “thành phố của Babel”. Cứ theo đó thì Sheshach và Babel là những nhân vật lịch sử, và các nhân vật này từng sở hữu một thành phố. Và, từ đó suy ra, “tower of Babel” là “tháp của ông Babel”. Đúng không nhỉ? Bạn đọc có thể tìm đâu ra sử liệu về việc này không? 2. Sai vì kém tiếng Việt ở cấp sơ đẳng, hay gọi cho đúng tên là coi thường tiếng Việt Riêng về loại này, tui cho rằng chỉ cần một ví dụ sau là đủ: “He laughed. ‘Vous n’êtes pas Américaine?’ Sophie shook her head. ‘Parisienne’”. (The Da Vinci Code, chương 54, trang 307, tiếng Pháp trong nguyên bản). được dịch thành: “Ông ta mỉm cười, ‘Cô đến từ nước Mĩ phải không?’ Sophie lắc đầu. ‘Từ Paris’”. (Mật mã Da Vinci, trang 275). Bạn hãy đọc kỹ lại mẩu thoại tiếng Việt trên đây. Phải chăng tiếng Việt không thể nói “Cô là người Mỹ phải không?” Phải chăng đó không phải là cách nói của một người Việt bình thường, ngôn ngữ chưa bị ảnh hưởng lối nói kệch cỡm của truyền thông đại chúng? Phải chăng nói như vậy không đúng ngữ pháp bằng, không tự nhiên, không chuẩn tắc, không “thuần Việt” bằng “Cô đến từ nước Mĩ phải không?” Phải chăng câu tiếng Pháp “Vous n’êtes pas Américaine” không phải là “Cô có phải người Mĩ không”, “Cô là người Mỹ à?”, dịch sát nghĩa? Phải chăng, Sophie (cùng với Robert Langdon và Leigh Teabing) đang ngồi tại Paris, nhưng Sophie cần trả lời “(Đến) từ Paris” thì mới hợp lẽ? Cô ta từ Paris đến Paris? Phải chăng “Parisienne” không thể và không nên dịch ra tiếng Việt “(tui là) dân Paris”? Tùy bạn đọc phán xét. 3. Sai vì kém kiến thức tôn giáo, lịch sử, văn hóa... “... And virtually all the elements of the Catholic ritual – the mitre, the altar, the doxology and communion, the act of god-eating – were taken directly from earlier pagan mystery religions” (The Da Vinci Code, chương 55, trang 314); “Và dần dần tất cả các yếu tố trong các nghi lễ của Ky tô giáo như mũ tế, bàn thờ chính, bài thánh ca, cách cư xử cũng như nghệ thuật chọn đồ ăn cho Chúa, cũng đều được rút ra từ những nghi lễ huyền bí của những người dị giáo ấy”. (Mật mã Da Vinci, tr. 282); Trong một đoạn văn ngắn gồm 3 dòng (cả tiếng Anh và tiếng Việt) này, có không dưới ba lỗi, càng về sau càng trầm trọng. Các lỗi này thuộc ít nhất ba trong các loại lỗi trên: lỗi vì kém tiếng Anh, lỗi vì kém hiểu biết – hay lười tìm hiểu - về tôn giáo, và lỗi coi thường tiếng Việt, không quan tâm đến việc tìm cách diễn đạt chính xác, súc tích, trong sáng và tự nhiên nhất, trong tiếng Việt. God-eating = nghệ thuật chọn đồ ăn cho Chúa. Dịch giả tìm đâu ra khái niệm này vậy? tui tạm dịch lại đoạn trên, những chỗ khác biệt được in đậm; tùy bạn đọc (rất nhiều bạn giỏi tiếng Anh và tiếng Việt và/hay thông hiểu Ki tô giáo hơn tôi) so sánh và tự rút ra kết luận: “Và hầu như mọi yếu tố trong nghi lễ Kytô giáo như mũ tế, ban thờ, tụng ca Thiên Chúa và lễ ban thánh thể, cũng như nghi thức rước Mình Thánh Chúa (mở ngoặc: người ngoại đạo gọi nôm na là “ăn bánh Thánh”) đều bắt nguồn trực tiếp từ các nghi lễ bí nhiệm dị giáo có từ trước đó”. Tiếp tục: “... the Church accused the Templars of secretly performing rituals in which they prayed to a carved stone head...” (The Da Vinci Code, chương 76, trang 419) được dịch thành: “giáo hội đã kết tội nhà thờ vì đã bí mật tiến hành nghi lễ cầu nguyện trước một cái đầu đá được đẽo...” (Mật mã Da Vinci, tr. 380) Templars là “Nhà thờ” ru? “Giáo hội kết tội nh
