Khi nhận thấy vú có chỗ cứng, hầu hết các phụ nữ đều e sợ về bệnh ung thư. Tuy nhiên, bạn không nên quá hốt hoảng vì có tới 80-85% cục cứng ở vú là lành tính. Nếu là ung thư thì việc phát hiện ra cục cứng ở vú cũng đã là một bước quan trọng để chẩn đoán và điều trị sớm. Sau đây là một số bất thường ở vú: Nang nước: Phình các ống dẫn sữa tạo nên những túi nước có hình bầu dục hay tròn, nhẵn và chắc, hơi di động khi ấn. Những phụ nữ độ tuổi 40, sắp đến giai đoạn mãn kinh thường gặp những nang nước này khi nồng độ hormone dao động. Nang có thể xuất hiện rồi tự biến mất. Nếu dịch trong nang căng thì cục cứng có thể rắn chắc và sờ vào thấy đau. Nếu chỉ khám lâm sàng thì khó chẩn đoán xác định là nang nước mà cần làm nhiều thăm dò khác. Nang nước ở vú có thể khỏi một cách tự nhiên, cũng có khi phải chọc hút dịch với sự hướng dẫn của siêu âm. Nếu dịch có màu hồng nhưng biến mất sau khi được hút và sau 4-6 tuần không thấy tái phát thì thường không cần điều trị gì tiếp. Biến đổi dạng xơ nang: Một vùng vú trở nên dày và đau khi sờ nắn, vùng này lẫn vào mô bao quanh và hơi di động khi ấn. Xơ nang vú rất hay gặp ở phụ nữ (khoảng 50%) nên được coi là khá bình thường. Đau và đám cứng ở vú tăng lên hàng tháng mỗi khi sắp đến ngày hành kinh. Sau khi hành kinh, các dấu hiệu và triệu chứng lại giảm đi. Những phụ nữ quanh tuổi mãn kinh có thể nhận thấy đám cứng tăng lên và đau đớn khi nồng độ các hormone sinh sản dao động. Thường thấy ở cả hai bên vú, có thể bị đau âm ỉ và cảm giác căng đầy, dễ nhận thấy nhất ở vùng phía trên và ngoài của vú. Các tế bào phát triển nhiều ở các tuyến và xơ hóa ở mô nâng đỡ là nguyên nhân tạo nên những biến đổi này. Nang to hay nhỏ có thể phát sinh khi các ống dẫn sữa bị tắc nên không bài tiết và dẫn lưu được. Nguyên nhân gây ra những biến đổi xơ nang còn chưa rõ, nhưng vì có liên quan đến sự dao động estrogen và progesterone trong chu kỳ kinh nguyệt nên một số thầy thuốc tin rằng có vai trò của hormone. Bệnh giảm bớt sau khi đã mãn kinh, khi đó 2 hormone nói trên đã tụt xuống. Về điều trị: Có khi chỉ cần điều chỉnh lối sống, có khi phải dùng thuốc. Mặc áo nâng ngực vừa vặn, dùng thuốc giảm đau như acetaminophen (Tylenol và nhiều thuốc khác) hay ibuprofen (Advil, Motrin). Thuốc tránh thai cũng có hiệu quả trong trường hợp này. U tuyến xơ hóa: Thể hiện là những khối tròn, mật độ chắc, lành tính, do sự tăng sinh quá mức của các mô liên kết và mô tuyến. Những u tuyến xơ hóa này thường không đau, có thể nổi nhô lên hay hơi di động khi ấn. Diễn biến theo những thay đổi về hormone và có xu hướng to lên khi có thai, thu nhỏ sau khi đã mãn kinh. Phụ nữ ở bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể bị tổn thương này, nhưng thường được phát hiện vào độ tuổi 30. Cũng cần kết hợp nhiều thăm dò khác mới có thể xác định chẩn đoán. Đôi khi u tự nhiên biến mất nhưng nếu kéo dài, to ra thì có thể tiến hành mổ lấy u và xét nghiệm để loại trừ ung thư. Ung thư vú: Một cục cứng nghi ngờ là ung thư thường không đau, rắn và không nhẵn. Nếu dính vào lớp cơ bên dưới thì có thể không di động. Mặt da bên trên có thể kéo lõm hay đỏ. Những dấu hiệu khác là vú tiết dịch trong hay có máu; Núm vú co kéo hay tụt; Vú thay đổi kích thước hay có sự thay đổi ở quầng vú; Mặt da lõm, phẳng hay rỗ giống như vỏ cam. Chẩn đoán xác định bằng khám lâm sàng, kỹ thuật hình ảnh (chụp vú, siêu âm) và đôi khi là sinh thiết (chọc hút bằng kim nhỏ hay lớn). Việc điều trị căn cứ vào thể ung thư, giai đoạn phát triển; bao gồm các liệu pháp như mổ, tia xạ, hóa liệu pháp, hormone liệu pháp.
