Download miễn phí Một số kết quả thử nghiệm dự báo ngư trường khai thác cho nghề câu vàng tại vùng biển xa bờ miền Trung
Các dựbáo được thực hiện qua một thủtục
tính toán tổng hợp có nhiều tuỳchọn (tổhợp
theo nghềvà theo các quy mô không gian, thời
gian khác nhau). Kết quảdựbáo là bộsốliệu
hàng tháng giá trịCPUE theo nghềvà theo các
quy mô dựbáo, được xuất ra dưới dạng các file
text có định dạng tương thích với các chương
trình đồhoạthông dụng hiện nay.
Minh họa một sốkết quảthửnghiệm dựbáo
ngưtrường nghềcâu vàng tại vùng biển xa bờ
miền Trung trong 6 tháng đầu năm 2009 được
thểhiện trên các hình 2, 3, 4.
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 26, Số 3S (2010) 302‐309302
_______
Một số kết quả thử nghiệm dự báo ngư trường khai thác
cho nghề câu vàng tại vùng biển xa bờ miền Trung
Đoàn Bộ1,*, Phạm Văn Huấn1, Lê Hồng Cầu2, Nguyễn Viết Nghĩa2,
Nguyễn Duy Thành2, Bùi Thanh Hùng2, Nguyễn Văn Hướng2
1Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN
334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam
2Viện Nghiên cứu Hải Sản
Nhận ngày 11 tháng 8 năm 2010
Tóm tắt. Mô hình dự báo ngư trường cho các nghề khai thác xa bờ ở vùng biển miền Trung được
xây dựng trên cơ sở xác lập mối tương quan cá-môi trường. Tương quan này được cụ thể hóa bằng
phương trình hồi quy nhiều biến giữa năng suất khai thác của nghề (CPUE) với các đặc trưng cấu
trúc nhiệt biển (các yếu tố môi trường) và năng suất sinh học bậc thấp (nguồn thức ăn). Dự báo có
thể được triển khai theo các quy mô không gian và thời gian tùy chọn. Đã thực hiện phân tích và
dự báo 26 đặc trưng cấu trúc nhiệt biển và năng suất sinh học bậc thấp quy mô trung bình tháng
trên từng ô lưới 0,5 độ kinh vĩ tại vùng biển xa bờ miền Trung, làm cơ sở dữ liệu đầu vào cho mô
hình dự báo ngư trường. Cũng đã triển khai thử nghiệm dự báo ngư trường nghề câu vàng trong 6
tháng đầu năm 2009 với quy mô nêu trên. Kết quả cho thấy số dự báo đạt yêu cầu trở lên chiếm
trên 70% (cao nhất 88,67% trong tháng 4-2009), trong đó số ô lưới có dự báo đạt loại khá trở lên
chiếm trên 50%, loại tốt chiếm từ 26 đến 44%.
Từ khóa: Dự báo ngư trường, Nghề câu vàng, Vùng biển xa bờ.
1. Mở đầu∗
Vươn khơi khai thác xa bờ với các loại
nghề chủ yếu là câu vàng, lưới rê và lưới vây đã
và đang được sự khuyến khích đầu tư của Nhà
nước và hiện đã trở thành các hoạt động phổ
biến của ngư dân, nhất là ở các tỉnh Bình Định,
Phú Yên và Khánh Hòa. Đối tượng khai thác
chính của các nghề nêu trên là nhóm cá nổi lớn
đại dương, trong đó có một số loài thuộc họ cá
thu ngừ (Scombridae) như cá ngừ vây vàng
(
∗ Tác giả liên hệ. ĐT: 84-4-35586898.
E-mail: [email protected]
Thunnus albacares), cá ngừ mắt to (Thunnus
obesus), cá ngừ vằn (Katsuwonus pelamis)... rất
có giá trị kinh tế. Theo số liệu của Tổng cục
Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2010 sản
lượng khai thác cá ngừ của tỉnh Bình Định và
Phú Yên đã đạt cỡ 7300 tấn [1], tương đương
giá trị gần 1000 tỷ đồng.
Cho đến nay, ở Việt Nam hoạt động khai
thác cá biển nói chung và khai thác xa bờ nói
riêng vẫn chủ yếu dựa trên kinh nghiệm của
ngư dân nên sản lượng khai thác không ổn định,
đầu tư cho sản xuất kém hiệu quả, nhất là trong
vài ba năm gần đây khi giá nhiên liệu và giá sản
Đ. Bộ và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 26, Số 3S (2010) 302‐309 303
phẩm khai thác có những biến động không
lường trước. Điều này cho thấy hoạt động khai
thác xa bờ không chỉ đòi hỏi về đầu tư trang
thiết bị kỹ thuật và lực lượng lao động phù hợp
mà còn rất cần sự đóng góp của khoa học nghề
cá, trong đó dự báo ngư trường khai thác xa bờ
là một yêu cầu cấp thiết.
Bài báo này giới thiệu một số kết quả thử
nghiệm dự báo ngư trường khai thác tại vùng
biển xa bờ miền Trung (6ON-17ON, 107OE-
117OE) cho nghề câu vàng, một loại nghề mặc
dù mới được du nhập vào Việt Nam trong vài
chục năm gần đây nhưng đã trở thành một trong
những nghề chính của hoạt động khai thác xa
bờ. Đây cũng là một trong những kết quả
nghiên cứu của đề tài cấp Nhà nước
KC.09.14/06-10 ″Ứng dụng và hoàn thiện qui
trình công nghệ dự báo ngư trường phục vụ
khai thác hải sản xa bờ” thuộc Chương trình
Khoa học Công nghệ Biển KC.09/06-10.
2. Phương pháp và tài liệu sử dụng
2.1. Xây dựng mô hình dự báo
Theo nguyên lý tự nhiên, giữa nguồn lợi cá
và các yếu tố môi trường biển có tồn tại mối
liên quan nhất định. Mặc dù có những đặc điểm
phức tạp trong phân bố và biến động các đàn cá
xa bờ và những hạn chế về chuỗi dữ liệu ″môi
trường-nghề cá”, song đây là cách tiếp cận
khách quan và tốt nhất, là cơ sở và định hướng
cho việc nghiên cứu xây dựng mô hình dự báo
ngư trường khai thác xa bờ hiện nay ở nước ta.
Trên thực tế, các khu vực có khả năng tập
trung cá (nơi có những điều kiện môi trường
thuộc pha thuận) được xem là ngư trường khai
thác có thể cho hiệu quả cao [2, 3]. Nó được thể
hiện thông qua quy mô của quá trình khai thác,
trong đó sản lượng (C) hay năng suất đánh bắt
(CPUE) là các đặc trưng chủ yếu (ở nghiên cứu
này đã sử dụng CPUE, bởi nó loại trừ được sự
khác biệt tương đối của việc đầu tư sản xuất).
Trên cơ sở các nghiên cứu sinh học, sinh
thái một số loài cá nổi lớn đại dương (cá ngừ) là
đối tượng khai thác chính của nghề cá xa bờ,
thấy rằng các đặc trưng cấu trúc thẳng đứng và
nằm ngang của trường nhiệt biển và nguồn thức
ăn có vai trò quan trọng nhất, ảnh hưởng trực
tiếp đến tập tính của những đối tượng này [2- 4].
Thực chất các đặc trưng cấu trúc nhiệt biển
(như nhiệt độ và gradien nhiệt bề mặt, độ dày
lớp đồng nhất, độ dày và gradien nhiệt lớp đột
biến, độ sâu một số mặt đẳng nhiệt đặc trưng...)
là hậu quả tác động tổng hợp của các quá trình
khí tượng, thủy văn biển ở mọi quy mô, do đó
mối quan hệ “cá-nhiệt biển và thức ăn” cũng
phản ánh được hầu hết các mối quan hệ “cá-môi
trường”. Hiện tại chúng ta đã có những mô hình
phân tích và dự báo trường nhiệt biển cho kết
quả khá tốt [2], song lại chưa có các dự báo
phân bố và biến động nguồn thức ăn của các
loài cá xa bờ nên chúng tui đã thay thế đặc
trưng này bằng năng suất sinh học sơ cấp, là
yếu tố hiện cũng đã có các mô hình dự báo [5].
Như vậy, mối quan hệ “cá-môi trường” nói
chung được cụ thể hóa bằng mối quan hệ giữa
CPUE với các đặc trưng cấu trúc nhiệt biển và
năng suất sinh học bậc thấp. Phương pháp phân
tích tương quan nhiều biến là công cụ hiệu quả
được sử dụng để đánh giá định lượng mối quan
hệ nêu trên, từ đó xây dựng được các dự báo
ngư trường khi có được các dự báo môi trường.
Phuơng trình hồi quy có dạng:
∑
=
+=
m
i
ii XAACPUE
1
0 . (1)
trong đó, CPUE (biến phụ thuộc) là năng suất
khai thác (đối với nghề câu vàng tính bằng
kg/100 lưỡi câu); A0, Ai – các hệ số (được tìm
theo phương pháp bình phương nhỏ nhất), m –
số lượng các biến độc lập, Xi - các biến độc lập,
Đ. Bộ và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 26, Số 3S (2010) 302‐309 304
bao gồm một số đặc trưng cấu trúc nhiệt biển và
năng suất sinh học bậc thấp (bảng 1). Các đặc
trưng này được tính theo các phương pháp
chuẩn và thông dụng trong hải dương học [6],
riêng năng suất sinh học bậc thấp được tính
theo mô hình chu trình chuyển hóa Nitơ [5].
Bảng 1. Một số đặc trưng cấu trúc nhiệt biển và năng suất sinh h...