[Free] Thực hiện pháp luật về giám sát của Quốc hội: thực trạng và vấn đề đặt ra

Download Thực hiện pháp luật về giám sát của Quốc hội: thực trạng và vấn đề đặt ra miễn phí

Nguyên nhân hạn chế của việc thực hiện pháp luật về giám sát của Quốc hội
Thứ nhất, sự yếu kém về năng lực thực hiện chức năng giám sát. Hiện nay, năng lực giám sát của ĐBQH kiêm nhiệm và chuyên trách chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của hoạt động giám sát của Quốc hội. Các ĐBQH không đủ điều kiện thời gian, vật chất và thiếu thông tin, kỹ năng giám sát để thực hiện chức năng giám sát một cách có hiệu quả.
Thứ hai, sự phối hợp thiếu nhịp nhàng của các cơ quan của Quốc hội. Sự phối hợp thiếu nhịp nhàng của các cơ quan của Quốc hội được thể hiện trong việc chỉ đạo, điều hoà, phối hợp hoạt động giám sát của UBTVQH với các Uỷ ban của Quốc hội còn chưa thật sự sâu sát, cụ thể và thường xuyên.
Sự không hợp lý về cơ cấu tổ chức của Quốc hội còn được thể hiện ở chỗ, Quốc hội không có một Uỷ ban chuyên môn chịu trách nhiệm về hoạt động giám sát. Trong khi đó, giám sát là một trong ba chức năng cơ bản, quan trọng của Quốc hội và trên thực tế, việc thực hiện chức năng giám sát luôn được coi là khâu yếu nhất trong hoạt động của Quốc hội, đặt Quốc hội vào tình trạng chưa thật sự thể hiện là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân.
 



Để tải bản DOC Đầy Đủ thì Trả lời bài viết này, mình sẽ gửi Link download cho

Tóm tắt nội dung:

Thực hiện pháp luật về giám sát của Quốc hội: thực trạng và vấn đề đặt ra
1. Thực trạng thực hiện pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội
Thực trạng triển khai các hình thức và phương pháp giám sát của Quốc hội
Theo Hiến pháp năm 1992 và Luật Tổ chức Quốc hội năm 2001, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2003 và các văn bản pháp luật có liên quan, để thực hiện chức năng giám sát của mình, Quốc hội phải sử dụng các hình thức giám sát như giám sát các văn bản quy phạm pháp luật, xét báo cáo, chất vấn, thành lập đoàn giám sát tại địa phương và giám sát việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân và kiến nghị của cử tri. Trên thực tế, khi tiến hành các hoạt động giám sát, Quốc hội, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và các cơ quan của Quốc hội chưa thực hiện có hiệu quả các hình thức giám sát nêu trên, đồng thời chưa có sự kết hợp các hình thức giám sát. Các hoạt động giám sát thường được tiến hành một cách biệt lập nên Quốc hội chưa phát huy được những hình thức giám sát pháp luật cho phép để thực hiện hoạt động giám sát một cách có hiệu quả nhất. Những hình thức giám sát và phương pháp giám sát này đã bộc lộ những tồn tại sau:
Về hình thức chất vấn của đại biểu Quốc hội
- Trong các kỳ họp, không phải ĐBQH nào cũng thực hiện hình thức chất vấn mà chỉ có khoảng 20% đến 25% số ĐBQH sử dụng quyền này. Thậm chí còn có nhiều ĐBQH suốt cả nhiệm kỳ không sử dụng hình thức chất vấn này một lần nào. Hơn nữa, khi thực hiện hình thức chất vấn, có nhiều ĐBQH không có kỹ năng chất vấn nên còn lúng túng trong phương pháp thực hiện quyền chất vấn, như: phương pháp tranh luận như thế nào, đối thoại sử dụng ra sao? Ngoài ra, giữa hai kỳ họp của Quốc hội, số lượng các ĐBQH gửi chất vấn đến Uỷ ban thường vụ Quốc hội (UBTVQH) để UBTVQH chuyển chất vấn đến những cá nhân và những cơ quan bị chất vấn rất ít, thường có khoảng 5 đến 10 chất vấn, cũng có khi không có chất vấn nào. Trong thời gian gần đây, số lượng chất vấn giữa hai kỳ họp Quốc hội giảm đáng kể. Thực tiễn này đã không đáp ứng được tính chất thường xuyên, liên tục của hoạt động chất vấn.
- Các ĐBQH chưa thực hiện đúng các quy định pháp luật về hoạt động chất vấn. Điều này thể hiện ở chỗ: trường hợp không đồng ý với nội dung trả lời chất vấn thì ĐBQH có quyền đề nghị Quốc hội tiếp tục thảo luận tại phiên họp đó, đưa ra thảo luận tại phiên họp khác của Quốc hội hay kiến nghị Quốc hội xem xét trách nhiệm đối với người bị chất vấn[1]. hay đối với trường hợp cần điều tra thì Quốc hội có thể quyết định cho trả lời trước UBTVQH hay tại kỳ họp sau của Quốc hội hay cho trả lời bằng văn bản[2].  Song trên thực tế, các ĐBQH không đồng ý với trả lời chất vấn, nhưng cũng không thực hiện quyền đề nghị Quốc hội tiếp tục thảo luận hay tiến hành các hoạt động điều tra để xác định trách nhiệm của người trả lời chất vấn. Thực trạng này cho thấy, mặc dù đã có quy định của pháp luật và hoạt động chất vấn có tăng lên về số lượng, nhưng chất lượng vẫn chưa có nhiều chuyển biến.
- Hoạt động chất vấn của ĐBQH và hoạt động trả lời chất vấn tại phiên họp Quốc hội không được Quốc hội đánh giá bằng hình thức “ra nghị quyết”, do đó, nhân dân cũng không có cơ sở để đánh giá, nên không thấy hết tác dụng của hoạt động chất vấn, chất vấn vì thế đáng ra là một công cụ hữu hiệu nhưng trong thực tiễn lại chưa được thể hiện hết công dụng của nó.
Về hình thức giám sát văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao
Theo báo cáo tổng kết của Quốc hộiT, công tác giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội còn nhiều hạn chế trong việc giám sát văn bản pháp luật. Nhìn chung hiệu quả thấp. Có những luật, pháp lệnh sau khi được thông qua không được quan tâm giám sát việc thi hành, nhất là các văn bản dưới luật, như: hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang Bộ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao chưa được Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của Quốc hội, ĐBQH quan tâm đúng mức[3]. Nếu căn cứ vào quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội, Quốc hội giám sát văn bản quy phạm pháp luật có dấu hiệu trái pháp luật theo một trình tự nhất định thì trên thực tiễn, Quốc hội chưa lần nào thực hiện hình thức giám sát văn bản quy phạm pháp luật như vậy.
Về hình thức giám sát thông qua việc thành lập các đoàn giám sát tại địa phương
Việc thực hiện hình thức này còn thể hiện nhiều bất cập và hạn chế. Đó là việc các Uỷ ban tiến hành khá lớn số lượng các đoàn đi giám sát thực tiễn. Lĩnh vực được giao giám sát lại quá rộng nên chưa thể bao quát hết toàn bộ nội dung mà chương trình giám sát của Uỷ ban đã đề ra. Bên cạnh đó, việc phối hợp hoạt động giám sát giữa các Uỷ ban chưa chặt chẽ theo một chương trình, kế hoạch giám sát thống nhất dẫn đến việc cùng một vấn đề của một địa phương lại có những đoàn khác nhau giám sát, đôi khi còn trùng cả thời điểm giám sát. Thực trạng này đã được một số ĐBQH và nhân dân nhận xét "tình trạng ĐBQH thực hiện quyền giám sát của mình một cách hình thức, còn thụ động và chưa làm hết trách nhiệm, hầu như chỉ đi xuống nghe địa phương báo cáo rồi ra về làm kiến nghị"[4]. Vì vậy, chưa có thể hội đủ thông tin, các yếu tố cần thiết để kết luận, kiến nghị cụ thể về vấn đề được giám sát.
Về hình thức giám sát giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của nhân dân
Đây là một hình thức được đánh giá là khâu yếu nhất của việc thực hiện chức năng giám sát của Quốc hội. Việc giám sát giải quyết khiếu nại, tố cáo của nhân dân mới chỉ được thực hiện bằng cách các ĐBQH hay các cơ quan của Quốc hội nhận đơn và chuyển đơn, việc đôn đốc giải quyết những đơn thư khiếu nại tố cáo đó chưa được đẩy mạnh. Tình trạng một số kiến nghị, khiếu nại của công dân thông qua các đại biểu gửi đến các cơ quan chức năng đã không được giải quyết đến nơi đến chốn, thậm chí "quên” trả lời[5]. Bên cạnh đó, pháp luật chưa quy định Quốc hội có một Uỷ ban thuộc Quốc hội phụ trách giám sát việc giải quyết những đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân dẫn đến hậu quả khi có đơn thư khiếu nại, tố cáo chuyển đến thì ngay cả việc chuyển thư đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết cũng chưa được Quốc hội xử lý kịp thời dẫn tới tình trạng đơn thư tồn đọng nhiều. Hơn nữa lại chưa có chế tài để buộc các cơ quan phải xem xét nghiêm túc và trả lời các yêu cầu của ĐBQH mà pháp luật mới chỉ quy định ĐBQH và Đoàn ĐBQH có quyền kiến nghị, yêu cầu các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết.
Về hình thức xét báo cáo
Những năm gần đây, hoạt động xét báo cáo của Quốc hội đã được chú trọng, tuy nhiên vẫn còn thể hiện nhiều bất cập trong hình thức và p...