Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết nối
phong kiến Việt Nam.
Bộ Hoàng Việt Luật lệ gồm 398 điều, chia thành 22 quyển. Cách
thức phân chia các quyển, mục căn cứ vào thẩm quyền chức năng của Lục
bộ. Cấu trúc này gần giống bộ Đại Thanh Luật lệ.
So với Quốc triều hình luật triều Lê, Hoàng Việt Luật lệ mang tính
khái quát cao hơn, Việc chia quyển đã bước đầu có sự phân ngành, tạo điều
kiện thuận lợi cho quá trình áp dụng pháp luật. Các chế định về trách nhiệm
dân sự pháp luật thời Lê (Quốc triều Hình luật) và pháp luật thời nhà
Nguyễn (Hoàng Việt luật lệ) được quy định sơ sài và tản mạn. Các quy định
này không phân biệt rõ trách nhiệm dân sự và trách nhiệm hình sự. Chế tài
hình sự được quy định trước hết nhằm trừng phạt kẻ nào đã xâm phạm vào
tài sản hay nhân thân của người khác, ngoài hình phạt kẻ phạm tội còn
phải bồi thường cho nạn nhân về thiệt hại xảy ra.
Sở dĩ có sự phân biệt rõ giữa hình luật và dân luật trong Quốc triều
Hình luật và Hoàng Việt luật lệ, trước hết nó được ban hành là nhằm phục
vụ cho quyền lợi của giai cấp thống trị, để duy trì và bảo vệ sự tồn tại của
nền quân chủ, không chú trọng vào việc quy định việc bảo vệ quyền, lợi
ích hợp pháp của người dân. Do ảnh hưởng sâu sắc của tư tưởng Nho giáo
Trung Hoa, giai cấp thống trị phong kiến muốn tái thiết trên lãnh thổ Việt
Nam một nền pháp luật hướng theo Nho giáo. Theo tư tưởng này, trong xã
hội mọi người đều hành động như hiền nhân quân tử, giữa họ không thể
có những tranh chấp về quyền lợi. Đó là nguyên nhân chủ yếu làm cho
chế định trách nhiệm dân sự quy định rất tản mạn và không đầy đủ trong
Quốc triều Hình luật và Hoàng Việt luật lệ.
Nói đến trách nhiệm dân sự trong Quốc triều hình luật chúng ta cần
xem xét hai vấn đề, đó là các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự và
trách nhiệm bồi thường dân sự.
Trước hết, về các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự. Yếu tố
đầu tiên phải kể đến đó là hành vi tội phạm luật. Với bất kỳ hành vi vi phạm
pháp luật nào cũng liên quan đến trách nhiệm dân sự kể cả vi phạm về tự do
ý chí của con người. Điều 384 và điều 385 Quốc triều hình luật đã đề cập
đến sự tự do ý chí. Tại điều 384 quy định “Những ruộng đất cầm mà chủ
ruộng đất xin chuộc, người cầm không cho chuộc, hay là không muốn
chuộc mà bắt phải chuộc mà bắt phải chuộc thì đều phải phạt 80 trượng.
Nếu quá hạn mà chủ ruộng đất cố đòi chuộc, thì chủ ruộng cũng phải phạt
trượng như thế mà không cho chuộc. (Kỳ hạn ruộng mùa là ngày 15 tháng
3, ruộng chiêm là ngày 15 tháng 9). Nếu trong hạn đã đem tiền đến chuộc
và đã được quan xử cho chuộc, mà chủ cầm cố tình lần khân không cho
chuộc, để cho quá kỳ hạn,thì phạt 80 trượng, bắt phải cho chuộc, và phải lại
trả tiền lãi những ngày để lần khân. Nếu qua niên hạn mà xin chuộc thì
không được (niên hạn là 30 năm). Nếu người bán trái lý còn kêu lên quan
để đòi chuộc thì xử phạt 50 roi, biếm một tư”. Điều 385 quy định về việc
nếu giả người để tranh giành ruộng đất thì cũng phải chịu hình phạt biếm và
trượng “Tranh giành ruộng đất mà đưa người giả làm người thân thuộc
trong họ ra làm chứng, thì xử phạt 50 roi, biếm một tư; cố ý không theo lệnh
đã xử mà cứ tranh, thì xử phạt 60 trượng, biếm hai tư và phải phạt tiền tạ 30
quan”. Như vậy, Quốc triều hình luật đã bảo vệ lợi ích của người dân, bảo
đảm sự tự do về ý chí cũng như quy định chặt chẽ trách nhiệm của những
người vi phạm.
Yếu tố thứ hai là vấn đề lỗi. Mặc dù không sử dụng đến những thuật
ngữ pháp lý hiện đại như lỗi cố ý và lỗi vô ý, nhưng các nhà làm luật đã đề
cập đến vấn đề này trong Quốc triều Hình luật và Hoàng Việt luật lệ.
Nghiên cứu các điều luật quy định về trách nhiệm dân sự trong hai bộ luật,
chúng ta nhận thấy lỗi có thể của chính bản thân của người gây thiệt hại
hay do người thứ ba.
*Lỗi do chính bản thân của người gây thiệt hại
Khi một người có hành vi xâm phạm tài sản hay nhân thân của
người khác gây ra thiệt hại, thì người đó phải chịu trách nhiệm bồi thường
tuỳ theo lỗi của người gây thiệt hại. Lỗi cố ý thường coi như có tính nghiêm
trọng, nên tiền bồi thường thường tăng gấp đôi, thậm chí đôi khi còn tăng
gấp ba... Ví dụ: trong Quốc triều Hình luật, Điều 435 “...lột lấy những quần
áo và đồ vật của trẻ con, người điên, người say, thì phải tội đồ và phải bồi
thường gấp đôi”. Điều 437 “quan giám lâm, người coi kho mà tự lấy trộm
thì xử như tội ăn trộm thường và phải bồi thường tang vật gấp hai lần”.
Điều 445 “bắt trộm cá ở đầm ao, thì... phải bồi thường gấp đôi...”. Điều 448
“những người cầm cố cho người ta mà lấy trộm văn tự cầm, thì... phải bồi
thường gấp đôi cho gia chủ”. Điều 581 “người thả trâu, ngựa cho dày xéo,
ăn lúa, dâu của người ta, thì xử biếm một tư và đền gấp đôi sự thiệt hại. Nếu
vì trâu ngựa chạy lồng lên, không kìm hãm được thì được miễn tội trượng”.
Trong trường hợp, thiệt hại xảy ra do lỗi vô ý, thì mức bồi thường
được giảm trong một số trường hợp. Ví du: trong Quốc triều Hình luật,
Điều 473 “... nhân lúc xảy ra mà lăng mạ người ta, thì... phải nộp một nửa
tiền tạ”, Điều 494 “người trông nom công dịch mà đánh người phục dịch
đến chết... nếu ngộ sát, thì phải đền tiền mai táng 20 quan...”, Điều 498 “vì
chơi đùa mà làm người khác bị thương hay chết... bắt trả tiền mai táng 20
quan...”. Điều 111 Hoàng Việt luật lệ quy định: người giữ kho thu thuế
lương mà không đúng bằng dấu của quan thì bị phạt. Số lượng dư ấy được
trả về cho chủ. Quan lại biết mà không tố cáo thì đồng tội với người giữ
kho, không biết thì không tội. Điều 261 Hoàng Việt luật lệ dự liệu rằng
trong trường hợp vô ý giết người (thất sát) phạm nhân bị phạt tội giảo
nhưng được chuộc bằng tiền và phải chịu tiền mai táng.
Qua các ví dụ trên đây, chúng ta nhận thấy các nhà làm luật thời kỳ
phong kiến chưa phân định rõ trách nhiệm hình sự và trách nhiệm dân sự
nên tiền bồi thường thiệt cũng được coi như một hình phạt có tính thị uy,
răn đe, ngăn ngừa người khác. Do đó, trong trường hợp thiệt hại xảy ra do
lỗi cố ý của người gây thiệt hại, việc bồi thường tăng gấp đôi, gấp ba thực
chất là biện pháp hình phạt
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
phong kiến Việt Nam.
Bộ Hoàng Việt Luật lệ gồm 398 điều, chia thành 22 quyển. Cách
thức phân chia các quyển, mục căn cứ vào thẩm quyền chức năng của Lục
bộ. Cấu trúc này gần giống bộ Đại Thanh Luật lệ.
So với Quốc triều hình luật triều Lê, Hoàng Việt Luật lệ mang tính
khái quát cao hơn, Việc chia quyển đã bước đầu có sự phân ngành, tạo điều
kiện thuận lợi cho quá trình áp dụng pháp luật. Các chế định về trách nhiệm
dân sự pháp luật thời Lê (Quốc triều Hình luật) và pháp luật thời nhà
Nguyễn (Hoàng Việt luật lệ) được quy định sơ sài và tản mạn. Các quy định
này không phân biệt rõ trách nhiệm dân sự và trách nhiệm hình sự. Chế tài
hình sự được quy định trước hết nhằm trừng phạt kẻ nào đã xâm phạm vào
tài sản hay nhân thân của người khác, ngoài hình phạt kẻ phạm tội còn
phải bồi thường cho nạn nhân về thiệt hại xảy ra.
Sở dĩ có sự phân biệt rõ giữa hình luật và dân luật trong Quốc triều
Hình luật và Hoàng Việt luật lệ, trước hết nó được ban hành là nhằm phục
vụ cho quyền lợi của giai cấp thống trị, để duy trì và bảo vệ sự tồn tại của
nền quân chủ, không chú trọng vào việc quy định việc bảo vệ quyền, lợi
ích hợp pháp của người dân. Do ảnh hưởng sâu sắc của tư tưởng Nho giáo
Trung Hoa, giai cấp thống trị phong kiến muốn tái thiết trên lãnh thổ Việt
Nam một nền pháp luật hướng theo Nho giáo. Theo tư tưởng này, trong xã
hội mọi người đều hành động như hiền nhân quân tử, giữa họ không thể
có những tranh chấp về quyền lợi. Đó là nguyên nhân chủ yếu làm cho
chế định trách nhiệm dân sự quy định rất tản mạn và không đầy đủ trong
Quốc triều Hình luật và Hoàng Việt luật lệ.
Nói đến trách nhiệm dân sự trong Quốc triều hình luật chúng ta cần
xem xét hai vấn đề, đó là các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự và
trách nhiệm bồi thường dân sự.
Trước hết, về các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự. Yếu tố
đầu tiên phải kể đến đó là hành vi tội phạm luật. Với bất kỳ hành vi vi phạm
pháp luật nào cũng liên quan đến trách nhiệm dân sự kể cả vi phạm về tự do
ý chí của con người. Điều 384 và điều 385 Quốc triều hình luật đã đề cập
đến sự tự do ý chí. Tại điều 384 quy định “Những ruộng đất cầm mà chủ
ruộng đất xin chuộc, người cầm không cho chuộc, hay là không muốn
chuộc mà bắt phải chuộc mà bắt phải chuộc thì đều phải phạt 80 trượng.
Nếu quá hạn mà chủ ruộng đất cố đòi chuộc, thì chủ ruộng cũng phải phạt
trượng như thế mà không cho chuộc. (Kỳ hạn ruộng mùa là ngày 15 tháng
3, ruộng chiêm là ngày 15 tháng 9). Nếu trong hạn đã đem tiền đến chuộc
và đã được quan xử cho chuộc, mà chủ cầm cố tình lần khân không cho
chuộc, để cho quá kỳ hạn,thì phạt 80 trượng, bắt phải cho chuộc, và phải lại
trả tiền lãi những ngày để lần khân. Nếu qua niên hạn mà xin chuộc thì
không được (niên hạn là 30 năm). Nếu người bán trái lý còn kêu lên quan
để đòi chuộc thì xử phạt 50 roi, biếm một tư”. Điều 385 quy định về việc
nếu giả người để tranh giành ruộng đất thì cũng phải chịu hình phạt biếm và
trượng “Tranh giành ruộng đất mà đưa người giả làm người thân thuộc
trong họ ra làm chứng, thì xử phạt 50 roi, biếm một tư; cố ý không theo lệnh
đã xử mà cứ tranh, thì xử phạt 60 trượng, biếm hai tư và phải phạt tiền tạ 30
quan”. Như vậy, Quốc triều hình luật đã bảo vệ lợi ích của người dân, bảo
đảm sự tự do về ý chí cũng như quy định chặt chẽ trách nhiệm của những
người vi phạm.
Yếu tố thứ hai là vấn đề lỗi. Mặc dù không sử dụng đến những thuật
ngữ pháp lý hiện đại như lỗi cố ý và lỗi vô ý, nhưng các nhà làm luật đã đề
cập đến vấn đề này trong Quốc triều Hình luật và Hoàng Việt luật lệ.
Nghiên cứu các điều luật quy định về trách nhiệm dân sự trong hai bộ luật,
chúng ta nhận thấy lỗi có thể của chính bản thân của người gây thiệt hại
hay do người thứ ba.
*Lỗi do chính bản thân của người gây thiệt hại
Khi một người có hành vi xâm phạm tài sản hay nhân thân của
người khác gây ra thiệt hại, thì người đó phải chịu trách nhiệm bồi thường
tuỳ theo lỗi của người gây thiệt hại. Lỗi cố ý thường coi như có tính nghiêm
trọng, nên tiền bồi thường thường tăng gấp đôi, thậm chí đôi khi còn tăng
gấp ba... Ví dụ: trong Quốc triều Hình luật, Điều 435 “...lột lấy những quần
áo và đồ vật của trẻ con, người điên, người say, thì phải tội đồ và phải bồi
thường gấp đôi”. Điều 437 “quan giám lâm, người coi kho mà tự lấy trộm
thì xử như tội ăn trộm thường và phải bồi thường tang vật gấp hai lần”.
Điều 445 “bắt trộm cá ở đầm ao, thì... phải bồi thường gấp đôi...”. Điều 448
“những người cầm cố cho người ta mà lấy trộm văn tự cầm, thì... phải bồi
thường gấp đôi cho gia chủ”. Điều 581 “người thả trâu, ngựa cho dày xéo,
ăn lúa, dâu của người ta, thì xử biếm một tư và đền gấp đôi sự thiệt hại. Nếu
vì trâu ngựa chạy lồng lên, không kìm hãm được thì được miễn tội trượng”.
Trong trường hợp, thiệt hại xảy ra do lỗi vô ý, thì mức bồi thường
được giảm trong một số trường hợp. Ví du: trong Quốc triều Hình luật,
Điều 473 “... nhân lúc xảy ra mà lăng mạ người ta, thì... phải nộp một nửa
tiền tạ”, Điều 494 “người trông nom công dịch mà đánh người phục dịch
đến chết... nếu ngộ sát, thì phải đền tiền mai táng 20 quan...”, Điều 498 “vì
chơi đùa mà làm người khác bị thương hay chết... bắt trả tiền mai táng 20
quan...”. Điều 111 Hoàng Việt luật lệ quy định: người giữ kho thu thuế
lương mà không đúng bằng dấu của quan thì bị phạt. Số lượng dư ấy được
trả về cho chủ. Quan lại biết mà không tố cáo thì đồng tội với người giữ
kho, không biết thì không tội. Điều 261 Hoàng Việt luật lệ dự liệu rằng
trong trường hợp vô ý giết người (thất sát) phạm nhân bị phạt tội giảo
nhưng được chuộc bằng tiền và phải chịu tiền mai táng.
Qua các ví dụ trên đây, chúng ta nhận thấy các nhà làm luật thời kỳ
phong kiến chưa phân định rõ trách nhiệm hình sự và trách nhiệm dân sự
nên tiền bồi thường thiệt cũng được coi như một hình phạt có tính thị uy,
răn đe, ngăn ngừa người khác. Do đó, trong trường hợp thiệt hại xảy ra do
lỗi cố ý của người gây thiệt hại, việc bồi thường tăng gấp đôi, gấp ba thực
chất là biện pháp hình phạt
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links