Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
LỜI MỞ ĐẦU
Trong quá trình phát triển kinh tế nước ta hiện nay, các chính sách tiền tệ
của NHTW đóng vai trò rất quan trọng. Trong đó nghiệp vụ thị trường mở là quan
trọng nhất, bởi vì những nghiệp vụ này là yếu tố quyết định nhất với những thay
đổi trong cơ sở tiền tệ và là nguồn chính gây nên những biến động trong cung ứng
tiền tệ. Tuy nhiên hiện nay còn tồn tại các vấn đề về số lượng, chủng loại hàng
hoá, sức hấp dẫn của nghiệp vụ thị trường mở…do nghiệp vụ này còn quá mới mẻ
ở Việt Nam và chưa thu hút được sự quan tâm của mọi người. Do đó tìm hiểu về
nghiệp vụ thị trường mở là một việc rất cần thiết, mang đến một hiểu biết đầy đủ
tạo cơ sở để có thể đánh giá và đưa ra những giải pháp cho hoạt động thực tế của
chúng ta. Đồng thời trên cơ sở lý thuyết và kinh nghiệm của các nước có thị trường
tài chính phát triển sẽ có nhiều bài học được rút ra giúp chúng ta có cái nhìn thực tế
về vấn đề này và có hướng đi riêng của mình. Chính vì những lý do trên, chúng em
đã chọn đề tài : “ Nghiệp vụ thị trường mở - Thực trạng và giải pháp phát triển ở
Việt Nam”.
Đề tài gồm có 2 chương :
- Chương I : Lý luận về nghiệp vụ thị trường mở
- Chương II : Thực trạng và giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở ở
Việt Nam
Đề tài nghiên cứu trên đây là một lĩnh vực rộng lớn và phức tạp nhưng thời
gian nghiên cứu và kinh nghiệm thực tiễn còn nhiều hạn chế nên chuyên đề này
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận đuợc sự góp ý của
các thầy cô giáo để đề tài được hoàn thiện hơn.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 2
CHƯƠNG I : LÝ LUẬN VỀ NGHIỆP VỤ
THỊ TRƯỜNG MỞ
I/ Khái niệm:
Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mà NHTW thực hiện mua vào hoặc
bán ra các giấy tờ có giá nhằm thay đổi cơ số tiền tệ, qua đó tác động đến lượng
tiền cung ứng và lãi suất ngắn hạn của thị trường.
Xét về mặt phạm vi, NHTW có thể mua bán với các đối tác được lựa chọn
theo những điều kiện do NHTW đặt ra, hay có thể mua bán với mọi đối tác (nhất
là trong các giao dịch không hoàn lại). Đối tượng giao dịch của NHTW có thể là
chứng khoán Chính phủ, các chứng khoán được phát hành bởi các doanh nghiệp
hay ngân hàng, ngắn hay dài hạn, tuy nhiên các giao dịch chủ yếu là mua bán
ngắn hạn dưới hình thức trao ngay, có kỳ hạn hay hoán đổi. Các giới hạn khác
nhau về đối tượng và đối tác giao dịch của NHTW trong nghiệp vụ thị trường mở
sẽ quyết định khái niệm cụ thể về thị trường mở của từng nước.
II/ Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở
1.Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng.
Việc mua, bán các chứng khoán trên thị trường mở của NHTW với các ngân
hàng thương mại ảnh hưởng ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các NHTW
thông qua ảnh hưởng đến tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW. Tuy nhiên nếu đối
tác này thực hiện giao dịch qua tài khoản tiền gửi tại các ngân hàng thì tác động
giống như trên, nhưng nếu giao dịch bằng tiền mặt thì không có ảnh hưởng đến dự
trữ của các ngân hàng.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 3
Trong tất cả các trường hợp trên, việc tác động đến cơ sở tiền hoàn toàn
giống nhau. Trong trường hợp tác động đến dự trữ của các ngân hàng, nó còn ảnh
hưởng mạnh tới cơ chế mở rộng hay thu hẹp tiền gửi của hệ thống ngân hàng.
Thông qua tất cả các tác động đó, cơ số tiền gửi sẽ ảnh hưởng tới lượng tiền cung
ứng.
2. Tác động qua lãi suất
Hoạt động mua bán chứng khoán trên thị trường mở của NHTW có ảnh
hưởng gián tiếp đến mức lãi suất thị trường thông qua hai con đường :
- Thứ nhất : Khi dự trữ của các ngân hàng bị ảnh hưởng, nó có tác động
đến cung cầu vốn trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng, làm lãi suất trên
thị trường này thay đổi. Sự thay đổi của mức lãi suất ngắn hạn này, thông
qua đoán của thị trường và các hoạt động kinh doanh chênh lệch lãi
suất, sẽ truyền tác động của nó đến các mức lãi suất trung và dài hạn trên
thị trường tài chính.
- Thứ hai : Việc mua bán chứng khoán sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan
hệ cung cầu về loại chứng khoán đó trên thị trường và giá cả của nó. Nói
một cách khác, tỷ lệ sinh lời của những chứng khoán này cũng thay đổi,
điều đó tác động đến sự thay đổi của lãi suất thị trường, nếu đó là loại
chứng khoán chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch trên thị trường tài chính.
III Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở
1. Các nghiệp vụ thị trường mở
Trong Nghiệp vụ thị trường mở phải có sự tham gia của NHTW bởi vì nếu
không có sự tham gia của NHTW thì khối lượng tiền tệ nói chung sẽ không thay
đổi. Một NHTW bản chứng khoán cho NHTM khác xét trong toàn cục chỉ là sựTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 4
dịch chuyển chứng khoán và di chuyển ngược lại của một phần dự trữ dư thừa từ
NHTM này sang NHTM khác đang thiếu vốn mà thôi
Có hai loại nghiệp vụ thị trường mở :
- Nghiệp vụ thị trường mở năng động là nghiệp vụ thị trường mở trong đó
NHTW chủ động tiến hành nghiệp vụ nhằm tác động tới khối lượng tiền
trong lưu thông theo hướng mà ngân hàng thấy cần thiết. Chẳng hạn,
NHTW thấy tổng lượng tiền cung ứng và lưu thông không đủ để kích
thích nền kinh tế phát triển nên quyết định thực hiện nghiệp vụ thị trường
mở để tăng lượng tiền đưa vào lưu thông.
- Nghiệp vụ thị trường mở thụ động là nghiệp vụ thị trường mở được tiến
hành nhằm bù lại những chuyển động của các nhân tố ảnh hưởng một
cách không có lợi đối với tổng lượng tiền trong lưu thông. Chẳng hạn khi
tiền gửi của kho bạc và của các ngân hàng trung gian tại NHTW được dự
đoán là giảm xuống, điều này đồng nghĩa với một sự tăng lên của tổng
lượng tiền trong lưu thông, NHTW sẽ tiến hành bán chứng khoán trên thị
trường mở.
1.1 Các giao dịch không hoàn lại ( giao dịch mua bán đứt đoạn):
Những giao dịch không hoàn lại bao gồm các nghiệp vụ liên quan đến việc
NHTW mua hay bán các giấy tờ có giá theo cách mua đứt bán đoạn. Hình
thức giao dịch này làm chuyển hẳn quyền sở hữu các chứng khoán là đối tượng
giao dịch. Vì ảnh hưởng của các giao dịch đến dự trữ của các ngân hàng là dài hạn
(đặc biệt trong trường hợp các đối tượng giao dịch là các giấy tờ có giá dài hạn),
nên nó thường được sử dụng trong trường hợp NHTW muốn điều chỉnh cơ cấu
hay can thiệp vào thị trường để thay đổi các điều kiện tiền tệ. Nếu những thay đổi
của thị trường tiền tệ là tạm thời, hình thức giao dịch này sẽ không thích hợp, nó có
thể làm lệch hướng chiến lược chính sách tiền tệ bởi tác động dài hạn của nó.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 5
Nhìn chung các chứng từ có giá được sử dụng trong giao dịch không hoàn lại
phải đáp ứng một số tiêu chí chung
- Là các công cụ nợ
- Mức rủi ro thấp
- Được phát hành bởi các tổ chức đủ điều điện
Tùy thuộc vào cách thức giao dịch của NHTW, lãi suất trong các giao dịch
không hoàn lại có thể là lãi suất thị trường ( trong các giao dịch trên thị trường tự
do), lãi suất đấu thầu (trong đầu thầu lãi suất) hay lãi suất công bố của NHTW
trong đầu thầu khối lượng.
1.2 Các giao dịch có hoàn lại
Phương pháp này chủ yếu được sử dụng trong mục đích giao dịch tạm thời là
các hợp đồng mua lại. Khi đó NHTW thực hiện một giao dịch mua chứng khoán từ
đối tác trên thị trường và thỏa thuận bán lại cho đối tác đó vào một ngày xác định
trong tương lai ( hay ngược lại).
Thông thường hợp đồng mua lại được sử dụng trong khoảng thời gian rất
ngắn, thường là qua đêm với thời gian là 1 ngày, tuy nhiên cũng có khi thời hạn
hợp đồng mua lại dài hơn, với thời gian lớn hơn 1 ngày được gọi là Repos có thời
hạn.Với loại Repos mở, thời hạn không được xác định trước mà được 2 bên thỏa
thuận lại vào mỗi ngày. Giao dịch theo hợp đồng Repos thực chất là khoản cho vay
có đảm bảo bằng cách chứng khoán có tính thị trường cao.
Cũng giống như giao dịch không hoàn lại, trong giao dịch mua lại, điều kiện
của giấy tờ có giá do NHTW quy định với mục đích hạn chế tối đa các rủi ro và
đáp ứng được mục tiêu giao dịch.
Các giao dịch có hoàn lại được sử dụng chủ yếu trong nghiệp vụ thị trường
mở bởi các lý do sau:Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 6
- Đây là công cụ có hiệu quả nhất để bù đắp hay triết tiêu những ảnh
hưởng không dự tính trước đến dự trữ của các ngân hàng .
- Chi phí giao dịch của một hợp đồng mua lại rẻ hơn so với các hợp đồng
mua đứt bán đoạn.
- Thích hợp trong trường hợp các định hướng chính sách tiền tệ không
hoàn hảo dẫn đến việc sử dụng các giải pháp khắc phục.
- Làm giảm thời gian thông báo, do đó mà giảm bớt biến động của thị
trường trước các quyết định hàng ngày của NHTW .
1.3 Phát hành chứng chỉ nợ của NHTW
NHTW các nước thường sử dụng việc phát hành các chứng chỉ nợ của
NHTW để nhằm hấp thụ khả năng thanh toán đang dư thừa. Nó thích hợp để điều
chỉnh lượng vốn khả dụng ứ thừa trong nền kinh tế và đặc biệt khi các công cụ
nghiệp vụ thị trường mở khác chưa phát huy tác dụng. Các chứng chỉ nọ có thể
được phát hành dưới hình thức chứng chỉ hay dưới hình thức ghi sổ trên cơ sở quy
định chuẩn mực về mệnh giá và thời hạn.
Trong trường hợp này, khối lượng chứng chỉ nợ trúng thầu được hạch toán
vào tài khoản lưu ký chứng khoán tại NHTW hay trung tâm lưu ký chứng khoán .
Các chứng chỉ nợ được phát hành dưới hình thức chiết khấu nghĩa là giá phát hành
thấp hơn mệnh giá. Khi đáo hạn người sở hữu nhận được số tiền thanh toán bằng
mệnh giá của chứng chỉ nợ. Chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá là lãi suất
phát sinh trên giá phát hành, lãi suất áp dụng đối với chứng chỉ nợ là lãi suất đơn
tính theo ngày thực tế với số ngày trong năm là 365 ngày.
1.4 Giao dịch hoán đổi ngoại tệ
Tương tự như giao dịch có hoàn lại, giao dịch hoán đổi ngoại tệ, bao gồm 2
giao dịch đồng thời là giao dịch giao ngay và giao dịch có kỳ hạn giữa đồng nội tệ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 7
và ngoại tệ được chọn để giao dịch. Bằng cách đó NHTW có thể ảnh hưởng đến
lượng vốn khả dụng của nền kinh tế trong khoảng thời gian cần thiết tùy thuộc vào
thời hạn của hợp đồng kỳ hạn.
Theo nguyên tắc của nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ trên thị trường ngoại hối
trong mỗi giao dịch hoán đổi ngoại tệ, NHTW là các đối tác thỏa thuận các điểm
swap(swap points) để xác định tỷ giá có kỳ hạn từ tỷ giá giao ngay. Nghiệp vụ có
thể được sử dụng để tăng thêm khả năng thanh toán cho nền kinh tế mua bán trao
ngay và bán có kỳ hạn hay hấp thụ khả năng thanh toán bán ngoại tệ trao ngay và
mua có kỳ hạn.
1.5 Giao dịch hoán đổi chứng khoán đến hạn
Nghiệp vụ này được thực hiện khi NHTW trao đổi các chứng khoán Chính
phủ mà nó sở hữu đã đến hạn bằng cách chứng khoán Chính phủ mới phát hành.
Nếu giá trị các chứng khoán của Chính phủ đến hạn lớn hơn giá trị chứng khoán
Chính phủ mới thay thế thì dự trữ của hệ thống ngân hàng tăng lên và ngược lại dữ
trữ của hệ thống ngân hàng giảm xuống khi giá trị các chứng khoán mới thay thế
lớn hơn lượng chứng khoán đến hạn.
2.Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở.
2.1 Tín phiếu kho bạc(TB)
Tín phiếu kho bạc là giấy nhận nợ do chính phủ phát hành để bù đắp thiếu
hụt tạm thời trong năm tài chính. Thời hạn của tín phiếu thông thường là dưới 12
tháng. Đây là công cụ chủ yếu của Nghiệp vụ thị trường mở của hầu hết NHTW
các nước vì:
- Tín phiếu kho bạc có tính thanh khoản cao.
- Được phát hành định kỳ với khối lượng lớn và vì thế có thể thoả mãn nhu
cầu can thiệp của NHTW với liều lượng khác nhau.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 8
Bộ tài chính là người có vai trò quan trọng trong việc xác định khối lượng
phát hành, thanh toán lãi và gốc của tín phiếu. Tín phiếu kho bạc được phát hành
hàng tuần để chi trả các khoản nợ ngắn hạn của chính phủ.
Vì vậy, khối lượng tín phiếu này thay đổi tuỳ theo nhu cầu vay mượn của
chính phủ và sự hạn chế tốc độ tăng trưởng của các nhà chức trách tiền tệ.
2.2 Chứng chỉ tiền gửi. (CD).
Chứng chỉ tiền gửi là giấy nhận nợ của Ngân hàng hay các định chế tài chính
phi ngân hàng, xác nhận món tiền đã được gửi vào ngân hàng trong một thời gian
nhất định với một mức lãi suất định trước. Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi thường
là ngắn hạn. Sự ra đời của chứng chỉ tiền gửi đánh dấu sự thay đổi căn bản trong cơ
chế quản lý ngân hàng: Chuyển từ quản lý tài sản nợ sang quản lý tài sản có vì nó
cung cấp một hình thức huy động vốn chủ động cho ngân hàng thay vì phải phụ
thuộc vào người gửi tiền. Tình ưu việt của chứng chỉ tiền gửi chính là bảo đảm sự
lưu thông của nó và do đó nó được sử dụng như là hàng hoá phổ biến cho Nghiệp
vụ thị trường mở.
2.3 Thương phiếu. (CP).
Thương phiếu là chứng chỉ có giá ghi nhận lệnh yêu cầu thanh toán hoặc
cam kết thanh toán không điều kiện một số tiền xác định trong một thời gian nhất
định. Đây là giấy nhận nợ được phát hành bởi các doanh nghiệp nhằm bổ xung vốn
ngắn hạn. Thương phiếu là tài sản có đối với người sở hữu và là tài sản nợ đối với
người phát hành thương phiếu. Cơ chế bảo lãnh của ngân hàng làm cho thương
phiếu có tính chuyển nhượng cao và vì thế được chấp nhận dễ dàng trong thanh
toán. Việc mua bán thương phiếu của NHTW sẽ ảnh hưởng mạnh đến dự trữ của
các ngân hàng hay tiền gửi của các khách hàng tại NHTM.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 9
2.4 Trái phiếu chính phủ.
Trái phiếu chính phủ là chứng khoán nợ dài hạn được Nhà nước phát hành
nhằm bù đắp thiếu hụt ngân sách nhà nước. Mặc dù là dài hạn nhưng trái phiếu
chính phủ được sử dụng phổ biến trong Nghiệp vụ thị trường mở bởi tính an toàn,
khối lượng phát hành, tính ổn định trong phát hành và khả năng tác động trực tiếp
đến giá cả trái phiếu kho bạc trên thị trường tài chính.
2.5 Trái phiếu chính quyền điạ phương.
Tương tự như trái phiếu chính phủ, những trái phiếu chính quyền địa phương
khác về thời hạn và các điều kiện ưu đãi liên quan đến trái phiếu. Thông thường
người sở hữu trái phiếu chính quyền địa phương được hưởng ưu đãi về thuế thu
nhập từ trái phiếu.
2.6 Các hợp đồng mua lại.
Đây là những món vay ngắn hạn, trong đó tín phiếu kho bạc được sử dụng
làm vật đảm bảo cho tài sản có mà người cho vay nhận được nếu người đi vay
không thanh toán nợ.
3.Hình thức giao dịch:
Các giao dịch trên thị trường mở có thể thực hiện thông qua cách đấu
thầu hay giao dịch song phương.
3.1. Đấu thầu
Việc mua hay bán các loại giấy tờ có giá giữa NHTW với các NHTM được
thực hiện thông qua cách đấu thầu khối lượng hay đấu thầu lãi suất.
Giá của giấy tờ có giá hay lãi suất giao dịch trên thị trường mở là yếu tố
quan trọng ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất trên thị trường nói chung. Vì vậy, lãiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 10
suất cũng là một mục tiêu mà NHTW cần quan tâm khi quyết định cách
đấu thầu trên nghiệp vụ thị trường mở . Đấu thầu lãi suất hay đấu thầu khối lượng
trên nghiệp vụ này tuỳ từng trường hợp vào mục tiêu của NHTW . Để có thể can thiệp trực
tiếp vào lãi suất thì thực hiện đấu thầu khối lượng, ở đó lãi suất cố định do NHTW
chỉ đạo. Khi mục tiêu của chính sách tiền tệ nghiêng về giác độ bơm hay rút tiền
ra theo một khối lượng mong muốn thì thực hiện đấu thầu lãi suất ở đó lãi suất
được thả nổi theo cung cầu thị trường, còn lãi suất trúng thầu sẽ được xác định tại
điểm đạt được khối lượng cần bơm hay rút tiền khỏi lưu thông. Lãi suất chỉ đạo
đối với đấu thầu khối lượng hay lãi suất trúng thầu đối với đấu thầu lãi suất là cơ
sở để tính giá của giấy tờ có giá.
3.1.1. Đấu thầu khối lượng:
NHTW công bố mức lãi suất và khối lượng các loại giấy tờ có giá cần mua
hay bán. Các ngân hàng dự thầu khối lượng các loại giấy tờ có giá đó theo mức lãi
suất niêm yết trước.
- Trường hợp tổng khối lượng dự thầu của các ngân hàng bằng hay thấp hơn
khối lượng NHTW cần mua hay bán thì khối lượng trúng thầu của từng ngân hàng
là khối lượng dự thầu của từng ngân hàng đó.
- Trường hợp tổng khối lượng dự thầu vượt quá khối lượng NHTW cần mua
hay bán, khối lượng giấy tờ có giá trúng thầu được phân bổ theo công thức nhất
định.
3.1.2. Đấu thầu lãi suất
NHTW công bố khối lượng giấy tờ có giá cần mua hay bán. Các ngân hàng
tự đăng ký số tiền ứng với mỗi mức lãi suất do mình chọn. Các đơn dự thầu được
xếp theo thứ tự lãi suất dự thầu giảm dần trong trường hợp NHTW cần mua hoặc
lãi suất dự thầu tăng dần nếu NHTW cần bán. Nghĩa là khi NHTƯ mua thì những
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 11
đơn dự thầu ứng với lãi suất cao sẽ được phân bổ trước cho đến khi khối lượng
phân phối được sử dụng hết và ngược lại.
Lãi suất trúng thầu là lãi suất dự thầu thấp nhất trong trường hợp NHTƯ cần
mua hay là lãi suất dự thầu cao nhất nếu NHTW cần bán mà tại mức lãi suất đó
đạt được khối lượng giấy tờ có giá NHTW cần mua hay cần bán.
Khối lượng trúng thầu của các ngân hàng là khối lượng của các mức dự thầu
có lãi suất bằng và cao hơn mức lãi suất trúng thầu với trường hợp NHTW mua
giấy tờ có giá hay lãi suất dự thầu bằng và thấp hơn lãi suất trúng thầu nếu NHTW
bán giấy tờ có giá.
Phương pháp xác định giá: Sau khi đã xác định được khối lượng trúng thầu
của tổ chức tín dụng, NHTW phải xác định lãi suất áp dụng từng mức trúng thầu
cho tổ chức tín dụng làm cơ sở xác định giá bán hay mua giấy tờ có giá. Có 2
phương pháp xác định là theo lãi suất thống nhất ( Hà Lan) hay theo lãi suất riêng
lẻ (Mỹ).
3.2. Giao dịch song phương
Thủ tục giao dịch song phương được định nghĩa theo nghĩa rộng là bất cứ thủ
tục giao dịch nào mà NHTW trực tiếp giao dịch với một hay một số ít các tổ chức
không thông qua thủ tục đấu thầu. Xuất phát từ định nghĩa này, có hai loại thủ tục
song phương là:
3.2.1. Các giao dịch của NHTW trực tiếp với các đối tác
Là hình thức giao dịch mà NHTW trực tiếp giao dịch với một hay một số ít
đối tác trong nước. Các đối tác này được lựa chọn theo tiêu chí chung về tư cách
đối tác.
Các giao dịch song phương trực tiếp với các đối tác có thể được áp dụng với
các giao dịch có hoàn lại, giao dịch không hoàn lại và giao dịch hoán đổi ngoại tệ.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 12
3.2.2. Giao dịch của NHTW thông qua sở giao dịch chứng khoán và các đại
lí thị trường
Đối với các giao dịch này, các đối tác tham gia giao dịch với NHTW là
không bị giới hạn và thủ tục giao dịch các công cụ nợ được điều chỉnh theo tập
quán thị trường.
Hình thức giao dịch song phương được áp dụng khi có những sự biến động
tiền tệ cục bộ ở từng đối tác của NHTW trong nghiệp vụ thị trường mở
4. Thành viên của nghiệp vụ thị trường mở
Trong NVTTM, NHTƯ là người chủ động lựa chọn người tham gia trên thị
trường. Các đối tác này phải thoả mãn hai điều kiện cơ bản: có tình hình tài chính
lành mạnh và việc giao dịch với các đối tác đó mang lại hiệu quả tích cực đối với
NHTƯ trong việc điều hành CSTT. Căn cứ vào hai điều kiện đó, mức độ quan
trọng của các đối tác được xếp theo trật tự là :
• Các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng khác
• Các tổ chức tài chính phi ngân hàng.
• Các khách hàng lớn.
- Các ngân hàng thương mại: là một trung gian tài chính đặc biệt quan
trọng đứng ra nhận tiền gửi của các tổ chức kinh tế, trên cơ sở đó cấp tín
dụng cho các thành phần kinh tế có nhu cầu. Tính chất đặc biệt của
NHTM là mối liên hệ mang tính hệ thống giữa các Ngân hàng và khả
năng tạo tiền gửi thanh toán. Việc mua bán giấy tờ có giá của đối tác này
sẽ có tác động lan truyền mạnh mẽ tới cả hệ thống. Trong điều kiện
nguồn vốn tín dụng là chủ yếu, những ảnh hưởng này còn chi phối hành
vi của các khách hàng của bản thân ngân hàng, từ đó mà tác động tới các
hoạt động của toàn bộ nền kinh tế.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 13
- Các tổ chức tài chính phi ngân hàng: Sau NHTM, NHTƯ thường giao
dịch với các tổ chức tài chính phi Ngân hàng. Động cơ chủ yếu của họ khi
tham gia thị trường mở là sử dụng vốn nhàn rỗi để mua bán chứng khoán
có giá ngắn, dài hạn; duy trì khả năng thanh toán; đi vay nguồn vốn cần
thiết; cho vay các khoản vốn dư thừa để kiếm lãi. Sự có mặt của tổ chức
tài chính phi ngân hàng là rất cần thiết bởi chúng có khả năng thu hút các
nguồn vốn tiết kiệm lớn cho nền kinh tế, thúc đẩy sự tăng trưởng
trong đầu tư và cùng cạnh tranh với các NHTM. Cho nên, nếu NHTƯ
muốn điều chỉnh lượng tiền trong lưu thông thì rất cần quan tâm tới bộ
phận đối tác này. Tuy vậy, giữa các tổ chức tài chính phi ngân hàng
không có sự gắn kết mật thiết như hệ thống NHTM, không tham gia vào
quá trình tạo tiền bởi nó không được nhận tiền gửi không kì hạn, không
làm dịch vụ thanh toán.
- Các khách hàng lớn: Đối tác thứ ba có mức độ giao dịch ít hơn cả đối với
NHTƯ là bộ phận các khách hàng lớn nhưng riêng lẻ, dân cư có nắm giữ
chứng khoán...Chính vì tính nhỏ lẻ, không có sự liên kết và khó kiểm soát
của bộ phận này nên sự tham gia của chúng bị hạn chế ở nhiều nước.
Như vậy, xét cho cùng, việc mở rộng đối tác là quan trọng bởi nó tạo ra một
hình ảnh sôi động trên thị trường mở nhưng điều quan trọng hơn là các đối tác đó
có giúp NHTƯ thực hiện được mục tiêu điều hành CSTT hay không. Tại các nền
kinh tế vay nợ, vốn của nền kinh tế chủ yếu do NHTM nắm giữ thì việc giới hạn
đối tác trong phạm vi hệ thống ngân hàng cũng không làm giảm đi tính hiệu quả
của các tác động do NHTƯ tạo ra. Ngược lại, với những nền kinh tế mang đậm nét
thị trường, đối tác càng nhiều thì hiệu quả điều tiết càng lớn. Do đó, ta thấy rằng,
hiệu quả của NVTTM mạnh hay yếu phụ thuộc vào các kênh truyền dẫn tác động,
khả năng kiểm tra giám sát của NHTƯ, chất lượng của đối tác hơn là số lượng đối
tác ít hay nhiều.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 14
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI
PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ THỊ
TRƯỜNG MỞ
I .Thực trạng hoạt động thị trường mở ở Việt Nam trong những
năm qua
Thực hiện quá trình đổi mới hoạt động ngân hàng theo xu hướng hội nhập
quốc tế, Ngân hàng nhà nước Việt Nam cũng chuyển sang sử dụng công cụ gián
tiếp điều hành chính sách tiền tệ, trong đó có nghiệp vụ thị trường mở. Sau một
thời gian nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và chuẩn bị đủ mọi điều kiện,
ngày 12/7/2000, Ngân hàng nhà nước đã chính thức đưa công cụ nghiệp vụ thị
trường mở vào hoạt động. Việc thực hiện nghiệp vụ này đánh dấu một sự chuyển
biến quan trọng trong điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước, từ sử
dụng công cụ trực tiếp sang sử dụng các công cụ gián tiếp theo tín hiệu của thị
trường, phù hợp với thông lệ quốc tế. Đến nay đã có 22 tổ chức kinh doanh tiền tệ
được cấp giấy chứng nhận là thành viên nghiệp vụ thị trường mở, tăng thêm 4
thành viên so với khi mới khai trương hoạt động; trong đó có 4 NHTM Nhà nước,
10 NHTM cổ phần, 1 ngân hàng liên doanh, 5 chi nhánh NH nước ngoài, 1 công ty
tài chính và Quỹ tín dụngTrung ương. Quy mô và doanh số hoạt động của thị
trường mở ngày càng tăng thể hiện sự phát triển ổn định và bền vững của nghiệp vụ
mới này. Trong 6 tháng cuối năm 2000, Ngân hàng nhà nước tổ chức được 17
phiên giao dịch với tổng khối lượng giấy tờ có giá mua bán là 1.903,5 tỷ đồng; năm
2001 có 48 phiên giao dịch với khối lượng vốn mua bán là 3.033,8 tỷ đồng.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 15
Năm 2003, tổng doanh số giao dịch trên thị trường mở đạt 21.183,15 tỷ
đồng; trong đó doanh số Ngân hàng nhà nước mua vào là 9.843,15 tỷ đồng, doanh
số bán là 11.340 tỷ đồng.Năm 2004, bằng cách tiếp tục duy trì 2 cách giao
dịch là mua có kỳ hạn và bán hẳn. Tính đến nay Ngân hàng nhà nước đã tổ chức
được 78 phiên giao dịch thị trường mở, với tổng khối lượng trúng thầu nói trên.
Tức là thông qua thị trường này trong gần 9 tháng đầu năm 2004, NHNN đã cung
ứng hơn 22.000 tỷ đồng cho các NHTM, tăng đáng kể so với các năm trước đó...
Xu hướng đó một mặt nghiệp vụ thị trường mở thực sự có hiệu quả trong việc tác
động vào vốn khả dụng của NHNN, chủ động thu hút tiền về hay bơm tiền ra lưu
thông trên cơ sở cung cầu vốn của thị trường; mặt khác cũng chứng tỏ thị trường
mở hấp dẫn đối với các NHTM. Tác động tích cực làm ổn định lãi suất huy động
vốn và lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại.
Lãi suất trên thị trường mở trong thời gian qua tăng nhẹ phản ánh diễn biến
lãi suất trên thị trường tiền tệ và lãi suất ngắn hạn trong nền kinh tế. Trong các
phiên giao dịch đầu năm 2004 lãi suất trúng thầu trên thị trường mở xoay quanh
mức 3,20%/năm đến 3,50%/năm; các phiên gần đây tăng lên 3,5% - 4,0%/năm;
trong khi đó lãi suất trúng thầu của các phiên trong năm 2003 chỉ có 2,29% -
3,0%/năm của các phiên trước đó. Thời gian qua các ngân hàng: công thương, đầu
tư & phát triển, nông nghiệp & phát triển nông thôn, ngoại thương thường xuyên
đăng ký bán hàng trăm tỷ đồng tín phiếu còn thời hạn ngắn, nhưng 8 phiên gần đây
mỗi phiên tổng số chỉ có 200 tỷ đồng trúng thầu. Điều đó chứng tỏ các NHTM
đang linh hoạt sử dụng vốn khả dụng của mình. Đây cũng là cơ sở để cho lãi suất
huy động vốn tương đối ổn định.
Song thông qua hoạt động của thị trường mở từ đầu năm 2004 đến nay cho
thấy, một số tồn tại của thị trường này vẫn là hầu như chỉ có các NHTM nhà nước
tham gia, các NHTM cổ phần, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và ngân hàng liênTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 16
doanh vẫn đứng ngoài, mặc dù ngân hàng nhà nước có nhiều nỗ lực để thu hút khối
ngân hàng này vào cuộc.
1.Những kết quả đạt được
Hoạt động thị trường mở trong thời gian qua đã đạt được những kết qủa sau:
Một là, đã góp phần củng cố thêm vị thế, vai trò quản lý của NHNN trong
nền kinh tế thị trường, phù hợp với xu hướng hội nhập và toàn cầu hoá.
Hai là, hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện tương đối
linh hoạt, góp phần thực hiện các mục tiêu NHNN đặt ra, ổn định thị trường
tiền tệ và hoạt động NH. Đặc biệt với việc cung ứng vốn qua Nghiệp vụ thị
trường mở, đã góp phần thực hiện chủ trương kích cầu của chính phủ, thúc
đẩy sản xuất, nâng cao sức mua của xã hội.
Ba là, việc hoàn thiện các văn bản pháp lý cho hoạt động Nghiệp vụ thị
trường mở phù hng Nghiệp vụ thị trường mở phù h hoạt động của thị trường
được thông suốt. Việc lắp đặt các trang thiết bị, thiết kế chương trình phần
mềm phục vụ cho hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở đã được thực hiện
khẩn trương, tạo điều kiện cho các giao dịch diễn ra trôi chảy, đảm bảo đúng
quy chế, quy trình an toàn.
Bốn là, công tác điều hành, tổ chức Nghiệp vụ thị trường mở luôn thực hiện
đúng quy định, anh toàn và đã dần bám sát được tình hình diễn biến thị
trường về vốn khả dụng và lãi suất.
Năm là, doanh số hoạt động không ngừng tăng lên, điều này thể hiện tính ưu
việt của thị trường mở trong việc sử dụng nguồn vốn của các tổ chức tín
dụng.
Sáu là, trong thời gian vừa qua, các thành viên tham gia và trúng thầu chủ
yếu là các NHTM quốc doanh, những lãi suất trúng thầu tại các phiên giao
dịch Nghiệp vụ thị trường mở đã phần nào phản ánh lãi suất trên thị trường
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 17
biến động lãi suất hình thành qua đấu thầu Nghiệp vụ thị trường mở giữa các
phiên đấu thầu ngày càng thu hẹp, thể hiện sự ổn định dần của thị trường.
Bảy là, công tác thông tin, tuyên truyền, tập huấn về hoạt động Nghiệp vụ thị
trường mở NHNN về phổ biến Nghiệp vụ thị trường mở lên các phương tiện
thông tin đại chúng bước đầu đã có những chuyển động tốt.
Đạt được những kết qủa trên là do công cụ thị trường mở có ưu điểm sau:
Nghiệp vụ thị trường mở được tiến hành theo sáng kiến của NHTW.
NHTW có thể kiểm soát hoàn toàn khối lượng của nghiệp vụ thị
trường mở mà không chịu ảnh hưởng của bất kỳ nhân tố nào khác
Nghiệp vụ thị trường mở rất linh hoạt và chính xác. Điều này thể hiện
ở chỗ dù NHTW muốn thay đổi 1 mức rất nhỏ hay rất lớn của lượng
tiền cung ứng, nghiệp vụ thị trường mở đều có thể đáp ứng được. Hơn
nữa nghiệp vụ thị trường mở có thể dễ dàng đảo ngược lại khi có 1 sai
lầm xảy ra trong lúc tiến hành nghiệp vụ. Chẳng hạn NHTW nhận thấy
rằng mình đã mua quá nhiều chứng khoán trên thị trường mở khiến
cho cung tiền tăng quá nhanh, nó có thể ngay lập tức sửa chữa sai lầm
bằng cách tiến hành nghiệp vụ bán trên thị trường mở
Nghiệp vụ thị trường mở được hoàn thành nhanh chóng mà không
vướng phải những chậm trễ về hành chính và do đó có thể gây tác
động tức thì đến lượng cung tiền tệ
Nghiệp vụ thị trường mở tác động thông qua cơ chế thị trường nên các
đối tượng chịu sự tác động thường khó chống đỡ hay đảo ngược
chiều hướng điều chỉnh của NHTW .Mặc dù nghiệp vụ thị trường mở
được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện,những nhà kinh doanh
chứng khoán không bị bắt buộc mua hay bán theo mức giá do NHTWTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 18
ấn định nhưng NHTW có thể thực hiện được yêu cầu của mình bằng
việc điều chỉnh giá sao cho nó trở nên hấp dẫn đối tác.
Nhờ những ưu điểm nêu trên mà nghiệp vụ thị trường mở được coi là công
cụ hữu hiệu nhất trong các công cụ của chính sách tiền tệ
2.Những hạn chế của công cụ thị trường mở
Bên cạnh những kết quả đã đạt được thì trong thời gian qua nghiệp vụ thị
trường mở đã bộc lộ 1 số hạn chế
Thứ nhất, hoạt động Nghiệp vụ thị trường mở là một hoạt động hoàn
toàn mới nên 1 số TCTD vẫn còn nhiều bỡ ngỡ khi tham gia giao
dịch. Nghiệp vụ thị trường mở ra đời trong điều kiện nền kinh tế còn
đang ở trình độ phát triển thấp và chưa ổn định, thị trường tài chính
và thị trường tiền tệ chưa phát triển, môi trường hoạt động của các tổ
chức tín dụng còn chứa đựng nhiều rủi ro.
Thứ hai, hoạt động của thị trường mở chưa thực sự sôi động. Thể
hiện trong mỗi phiên giao dịch của thị trường mở chỉ có từ 1 đến 4
thành viên tham gia, chiếm tỷ lệ thấp (15%) so với tổng số thành viên
tham gia Nghiệp vụ thị trường mở và chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số tổ
chức tín dụng. Các thành viên tham gia thị trường mở chủ yếu là các
NHTM NN. Nguyên nhân là do lượng hàng hoá mà chủ yểu là tín
phiếu kho bạc tập trung chủ yếu ở các NH này. Các tổ chức tín dụng
khác nhìn chung không có đủ điều kiện cạnh tranh tại các phiên đấu
thầu trên thị trường sơ cấp và thứ cấp. Do vậy trong các phiên giao
dịch của thị trường mở gần như không có một NHTM cổ phần nào
tham gia. Các ngân hàng TMCP ít tham gia thị trường sơ cấp đấu thầu
tín phiếu kho bạc vì ít có vốn nhàn rỗi hay vốn nhàn rỗi với thời hạn
ngắn trong khi đó thời hạn của tín phiếu kho bạc hiện nay chỉ duy
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 19
nhất một loại kỳ hạn 364 ngày. Đồng thời do lãi suất huy động vốn
của các NH này thường là cao hơn so với lãi suất huy động vốn của
NHTM NN. Mặt khác trong các phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc là
đấu thầu lãi suất với cơ chế Bộ tài chính chỉ đạo lãi suất cho từng
phiên đấu thầu, do vậy lãi suất trúng thầu trong các phiên chưa phản
ánh lãi suất thị trường mà thường là thấp hơn lãi suất thị trường.
Trong khi các NHTM NN thường có vốn dư thừa, để kinh doanh có
hiệu quả các ngân hàng này chấp nhận cả mức lãi suất thấp của tín
phiếu, trái phiếu kho bạc còn cao hơn lãi suất tiền gửi tại NHNN. Tại
thị trường mua, bán tín phiếu, các tổ chức tín dụng đã nắm giữ tín
phiếu, trái phiếu kho bạc chỉ bán ra khi họ thiếu vốn khả dụng hoặc
thấy có thể thu lại lợi nhuận hơn là nắm giữ tín, trái phiếu.
Thứ ba, hàng hoá còn cùng kiệt nàn không đa dạng về chủng loại và thời
hạn Luật NHNN quy định chỉ có các loại giấy tờ có giá ngắn hạn mới
được giao dịch trên thị trường mở , do vậy đã giới hạn phạm vi hoạt
động của thị trường mở . Cụ thể là sau 2 năm hoạt động của thị
trường mở , NHNN đã đưa vào thị trường mở chủ yếu là 2 công cụ:
Tín phiếu kho bạc và tín phiếu NHNN, kỳ hạn của các công cụ này đã
được thay đổi trong phạm vi từ 60 ngày đến 364 ngày. Tuy vậy các
công cụ khác như chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu, chấp phiếu ngân
hàng vẫn chưa được đưa vào giao dịch trên thị trường mở.
Thứ tư, các TCTD vẫn chưa quan tâm đúng mức đến công tác đào tạo
đội ngũ cán bộ nghiệp vụ trực tiếp, chuuyên sâu thực hiện Nghiệp vụ
thị trường mở. Việc đầu tư trang thiết bị, kỹ thuật phục vụ cho Nghiệp
vụ thị trường mở còn nhiều bất cập, mặt khác, do các TCTD hiện nay
chỉ quan tâm đến các nghiệp vụ kinh doanh truyền thống, chưa có
thói quen kinh doanh trên thị trường tiền tệ, điển hình là thông quaTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 20
Nghiệp vụ thị trường mở chẳng hạn khi thiếu vốn khả dụng, các
TCTD lại mang tín phiếu đến NHNN để xin chiết khấu, hay xin vay
vốn bằng cầm cố thế chấp chúng mà không mang chúng đến bán tại
thị trường mở.
Thứ năm việc đoán chính xác sự biến động hàng ngày của cungcầu, vốn khả dụng còn gặp những khó khăn nhất định, ảnh hưởng đến
mức độ chính xác của dự báo, đặc biệt là chế độ thông tin phục vụ
cho công tác dự đoán, từ đó đã hạn chế đến chất lượng của việc dự
đoán vốn khả dụng.
II Giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở ở Việt Nam
Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang theo đuổi chính sách phát triển kinh tế
với tốc độ tăng trưởng ổn định. Do đó NHTW đã sử dụng các công cụ chính sách
tiền tệ nhằm ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến khối lượng tiền trong lưu thông
và lãi suất thị trường để từ đó đạt đựoc các mục tiêu của chính sách tiền tệ. Công cụ
chính sách tiền tệ quan trọng nhất là nghiệp vụ thị trường mở do tính chất linh hoạt
và chủ động của nó. Vì vậy để đẩy mạnh và hoàn thiện nghiệp vụ này, tạo điều kiện
cho thị trường hoạt động ổn định, sôi động để từng bước đưa nghiệp vụ thị trường
mở trở thành công cụ chủ yếu và hiệu quả trong chính sách thị trường và mang lại
lợi ích cho các tổ chức tín dụng, trong thời gian tới cần thực hiện một số giải
pháp sau:
Thứ nhất, cần tăng cường chủng loại hàng hoá vốn dĩ đang rất nghèo
nàn bằng cách:
- Đưa vào sử dụng những giáy tờ có giá chất lượng tốt đã được lưu hành
như: thương phiếu, chứng chỉ tiền gửi, kì phiếu Ngân hàng. Kinh
nghiệm cho thấy đây là những hàng hoá được mua bán rất phổ biến
trong NVTTM ở các nước phát triển .
KẾT LUẬN
Nghiệp vụ thị trường mở là một công cụ gián tiếp linh hoạt và hữu hiệu nhất
của chính sách tiền tệ. Ở Việt Nam,khi đi vào hoạt động, nghiệp vụ thị trường mở
đã ít nhiều phát huy được tác dụng trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Trong
đó cách giao dịch chủ yếu được sử dụng là mua bán có kỳ hạn dưới hình
thức hợp đồng mua lại. Tuy nhiên do những nguyên nhân cả về mặt chủ quan lẫn
khách quan, nghiệp vụ này chưa phát huy được hết hiệu quả của nó.
Trên đây là lý luận về nghiệp vụ thị trường mở , phân tích thực trạng ở Việt
Nam, qua đó đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện hơn và nâng cao hiệu quả hoạt
động của nghiệp vụ này sao cho phù hợp với tình hình nền kinh tế Việt Nam trong
thời gian tới.
Nghiệp vụ thị trường mở là vấn đề tương đối mới mẻ, chưa có nhiều kinh
nghiệm ở Việt Nam. Vì vậy nâng cao hiểu biết về kỹ thuật và tầm quan trọng của
nó ở Việt Nam là rất cần thiết trong thời điểm này.
Do còn nhiều hạn chế trong nhận thức và tìm hiểu thực tiễn, đề tài sẽ không
tránh khỏi những khiếm khuyết và sai sót, em rất mong nhận được sự chỉ bảo, quan
tâm của các thầy cô. Em xin chân thành cảm ơn.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
LỜI MỞ ĐẦU
Trong quá trình phát triển kinh tế nước ta hiện nay, các chính sách tiền tệ
của NHTW đóng vai trò rất quan trọng. Trong đó nghiệp vụ thị trường mở là quan
trọng nhất, bởi vì những nghiệp vụ này là yếu tố quyết định nhất với những thay
đổi trong cơ sở tiền tệ và là nguồn chính gây nên những biến động trong cung ứng
tiền tệ. Tuy nhiên hiện nay còn tồn tại các vấn đề về số lượng, chủng loại hàng
hoá, sức hấp dẫn của nghiệp vụ thị trường mở…do nghiệp vụ này còn quá mới mẻ
ở Việt Nam và chưa thu hút được sự quan tâm của mọi người. Do đó tìm hiểu về
nghiệp vụ thị trường mở là một việc rất cần thiết, mang đến một hiểu biết đầy đủ
tạo cơ sở để có thể đánh giá và đưa ra những giải pháp cho hoạt động thực tế của
chúng ta. Đồng thời trên cơ sở lý thuyết và kinh nghiệm của các nước có thị trường
tài chính phát triển sẽ có nhiều bài học được rút ra giúp chúng ta có cái nhìn thực tế
về vấn đề này và có hướng đi riêng của mình. Chính vì những lý do trên, chúng em
đã chọn đề tài : “ Nghiệp vụ thị trường mở - Thực trạng và giải pháp phát triển ở
Việt Nam”.
Đề tài gồm có 2 chương :
- Chương I : Lý luận về nghiệp vụ thị trường mở
- Chương II : Thực trạng và giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở ở
Việt Nam
Đề tài nghiên cứu trên đây là một lĩnh vực rộng lớn và phức tạp nhưng thời
gian nghiên cứu và kinh nghiệm thực tiễn còn nhiều hạn chế nên chuyên đề này
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận đuợc sự góp ý của
các thầy cô giáo để đề tài được hoàn thiện hơn.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 2
CHƯƠNG I : LÝ LUẬN VỀ NGHIỆP VỤ
THỊ TRƯỜNG MỞ
I/ Khái niệm:
Nghiệp vụ thị trường mở là nghiệp vụ mà NHTW thực hiện mua vào hoặc
bán ra các giấy tờ có giá nhằm thay đổi cơ số tiền tệ, qua đó tác động đến lượng
tiền cung ứng và lãi suất ngắn hạn của thị trường.
Xét về mặt phạm vi, NHTW có thể mua bán với các đối tác được lựa chọn
theo những điều kiện do NHTW đặt ra, hay có thể mua bán với mọi đối tác (nhất
là trong các giao dịch không hoàn lại). Đối tượng giao dịch của NHTW có thể là
chứng khoán Chính phủ, các chứng khoán được phát hành bởi các doanh nghiệp
hay ngân hàng, ngắn hay dài hạn, tuy nhiên các giao dịch chủ yếu là mua bán
ngắn hạn dưới hình thức trao ngay, có kỳ hạn hay hoán đổi. Các giới hạn khác
nhau về đối tượng và đối tác giao dịch của NHTW trong nghiệp vụ thị trường mở
sẽ quyết định khái niệm cụ thể về thị trường mở của từng nước.
II/ Cơ chế tác động của nghiệp vụ thị trường mở
1.Tác động vào dự trữ của hệ thống ngân hàng.
Việc mua, bán các chứng khoán trên thị trường mở của NHTW với các ngân
hàng thương mại ảnh hưởng ngay lập tức đến tình trạng dự trữ của các NHTW
thông qua ảnh hưởng đến tiền gửi của các ngân hàng tại NHTW. Tuy nhiên nếu đối
tác này thực hiện giao dịch qua tài khoản tiền gửi tại các ngân hàng thì tác động
giống như trên, nhưng nếu giao dịch bằng tiền mặt thì không có ảnh hưởng đến dự
trữ của các ngân hàng.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 3
Trong tất cả các trường hợp trên, việc tác động đến cơ sở tiền hoàn toàn
giống nhau. Trong trường hợp tác động đến dự trữ của các ngân hàng, nó còn ảnh
hưởng mạnh tới cơ chế mở rộng hay thu hẹp tiền gửi của hệ thống ngân hàng.
Thông qua tất cả các tác động đó, cơ số tiền gửi sẽ ảnh hưởng tới lượng tiền cung
ứng.
2. Tác động qua lãi suất
Hoạt động mua bán chứng khoán trên thị trường mở của NHTW có ảnh
hưởng gián tiếp đến mức lãi suất thị trường thông qua hai con đường :
- Thứ nhất : Khi dự trữ của các ngân hàng bị ảnh hưởng, nó có tác động
đến cung cầu vốn trên thị trường tiền tệ liên ngân hàng, làm lãi suất trên
thị trường này thay đổi. Sự thay đổi của mức lãi suất ngắn hạn này, thông
qua đoán của thị trường và các hoạt động kinh doanh chênh lệch lãi
suất, sẽ truyền tác động của nó đến các mức lãi suất trung và dài hạn trên
thị trường tài chính.
- Thứ hai : Việc mua bán chứng khoán sẽ làm ảnh hưởng ngay đến quan
hệ cung cầu về loại chứng khoán đó trên thị trường và giá cả của nó. Nói
một cách khác, tỷ lệ sinh lời của những chứng khoán này cũng thay đổi,
điều đó tác động đến sự thay đổi của lãi suất thị trường, nếu đó là loại
chứng khoán chiếm tỷ trọng lớn trong giao dịch trên thị trường tài chính.
III Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở
1. Các nghiệp vụ thị trường mở
Trong Nghiệp vụ thị trường mở phải có sự tham gia của NHTW bởi vì nếu
không có sự tham gia của NHTW thì khối lượng tiền tệ nói chung sẽ không thay
đổi. Một NHTW bản chứng khoán cho NHTM khác xét trong toàn cục chỉ là sựTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 4
dịch chuyển chứng khoán và di chuyển ngược lại của một phần dự trữ dư thừa từ
NHTM này sang NHTM khác đang thiếu vốn mà thôi
Có hai loại nghiệp vụ thị trường mở :
- Nghiệp vụ thị trường mở năng động là nghiệp vụ thị trường mở trong đó
NHTW chủ động tiến hành nghiệp vụ nhằm tác động tới khối lượng tiền
trong lưu thông theo hướng mà ngân hàng thấy cần thiết. Chẳng hạn,
NHTW thấy tổng lượng tiền cung ứng và lưu thông không đủ để kích
thích nền kinh tế phát triển nên quyết định thực hiện nghiệp vụ thị trường
mở để tăng lượng tiền đưa vào lưu thông.
- Nghiệp vụ thị trường mở thụ động là nghiệp vụ thị trường mở được tiến
hành nhằm bù lại những chuyển động của các nhân tố ảnh hưởng một
cách không có lợi đối với tổng lượng tiền trong lưu thông. Chẳng hạn khi
tiền gửi của kho bạc và của các ngân hàng trung gian tại NHTW được dự
đoán là giảm xuống, điều này đồng nghĩa với một sự tăng lên của tổng
lượng tiền trong lưu thông, NHTW sẽ tiến hành bán chứng khoán trên thị
trường mở.
1.1 Các giao dịch không hoàn lại ( giao dịch mua bán đứt đoạn):
Những giao dịch không hoàn lại bao gồm các nghiệp vụ liên quan đến việc
NHTW mua hay bán các giấy tờ có giá theo cách mua đứt bán đoạn. Hình
thức giao dịch này làm chuyển hẳn quyền sở hữu các chứng khoán là đối tượng
giao dịch. Vì ảnh hưởng của các giao dịch đến dự trữ của các ngân hàng là dài hạn
(đặc biệt trong trường hợp các đối tượng giao dịch là các giấy tờ có giá dài hạn),
nên nó thường được sử dụng trong trường hợp NHTW muốn điều chỉnh cơ cấu
hay can thiệp vào thị trường để thay đổi các điều kiện tiền tệ. Nếu những thay đổi
của thị trường tiền tệ là tạm thời, hình thức giao dịch này sẽ không thích hợp, nó có
thể làm lệch hướng chiến lược chính sách tiền tệ bởi tác động dài hạn của nó.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 5
Nhìn chung các chứng từ có giá được sử dụng trong giao dịch không hoàn lại
phải đáp ứng một số tiêu chí chung
- Là các công cụ nợ
- Mức rủi ro thấp
- Được phát hành bởi các tổ chức đủ điều điện
Tùy thuộc vào cách thức giao dịch của NHTW, lãi suất trong các giao dịch
không hoàn lại có thể là lãi suất thị trường ( trong các giao dịch trên thị trường tự
do), lãi suất đấu thầu (trong đầu thầu lãi suất) hay lãi suất công bố của NHTW
trong đầu thầu khối lượng.
1.2 Các giao dịch có hoàn lại
Phương pháp này chủ yếu được sử dụng trong mục đích giao dịch tạm thời là
các hợp đồng mua lại. Khi đó NHTW thực hiện một giao dịch mua chứng khoán từ
đối tác trên thị trường và thỏa thuận bán lại cho đối tác đó vào một ngày xác định
trong tương lai ( hay ngược lại).
Thông thường hợp đồng mua lại được sử dụng trong khoảng thời gian rất
ngắn, thường là qua đêm với thời gian là 1 ngày, tuy nhiên cũng có khi thời hạn
hợp đồng mua lại dài hơn, với thời gian lớn hơn 1 ngày được gọi là Repos có thời
hạn.Với loại Repos mở, thời hạn không được xác định trước mà được 2 bên thỏa
thuận lại vào mỗi ngày. Giao dịch theo hợp đồng Repos thực chất là khoản cho vay
có đảm bảo bằng cách chứng khoán có tính thị trường cao.
Cũng giống như giao dịch không hoàn lại, trong giao dịch mua lại, điều kiện
của giấy tờ có giá do NHTW quy định với mục đích hạn chế tối đa các rủi ro và
đáp ứng được mục tiêu giao dịch.
Các giao dịch có hoàn lại được sử dụng chủ yếu trong nghiệp vụ thị trường
mở bởi các lý do sau:Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 6
- Đây là công cụ có hiệu quả nhất để bù đắp hay triết tiêu những ảnh
hưởng không dự tính trước đến dự trữ của các ngân hàng .
- Chi phí giao dịch của một hợp đồng mua lại rẻ hơn so với các hợp đồng
mua đứt bán đoạn.
- Thích hợp trong trường hợp các định hướng chính sách tiền tệ không
hoàn hảo dẫn đến việc sử dụng các giải pháp khắc phục.
- Làm giảm thời gian thông báo, do đó mà giảm bớt biến động của thị
trường trước các quyết định hàng ngày của NHTW .
1.3 Phát hành chứng chỉ nợ của NHTW
NHTW các nước thường sử dụng việc phát hành các chứng chỉ nợ của
NHTW để nhằm hấp thụ khả năng thanh toán đang dư thừa. Nó thích hợp để điều
chỉnh lượng vốn khả dụng ứ thừa trong nền kinh tế và đặc biệt khi các công cụ
nghiệp vụ thị trường mở khác chưa phát huy tác dụng. Các chứng chỉ nọ có thể
được phát hành dưới hình thức chứng chỉ hay dưới hình thức ghi sổ trên cơ sở quy
định chuẩn mực về mệnh giá và thời hạn.
Trong trường hợp này, khối lượng chứng chỉ nợ trúng thầu được hạch toán
vào tài khoản lưu ký chứng khoán tại NHTW hay trung tâm lưu ký chứng khoán .
Các chứng chỉ nợ được phát hành dưới hình thức chiết khấu nghĩa là giá phát hành
thấp hơn mệnh giá. Khi đáo hạn người sở hữu nhận được số tiền thanh toán bằng
mệnh giá của chứng chỉ nợ. Chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá là lãi suất
phát sinh trên giá phát hành, lãi suất áp dụng đối với chứng chỉ nợ là lãi suất đơn
tính theo ngày thực tế với số ngày trong năm là 365 ngày.
1.4 Giao dịch hoán đổi ngoại tệ
Tương tự như giao dịch có hoàn lại, giao dịch hoán đổi ngoại tệ, bao gồm 2
giao dịch đồng thời là giao dịch giao ngay và giao dịch có kỳ hạn giữa đồng nội tệ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 7
và ngoại tệ được chọn để giao dịch. Bằng cách đó NHTW có thể ảnh hưởng đến
lượng vốn khả dụng của nền kinh tế trong khoảng thời gian cần thiết tùy thuộc vào
thời hạn của hợp đồng kỳ hạn.
Theo nguyên tắc của nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ trên thị trường ngoại hối
trong mỗi giao dịch hoán đổi ngoại tệ, NHTW là các đối tác thỏa thuận các điểm
swap(swap points) để xác định tỷ giá có kỳ hạn từ tỷ giá giao ngay. Nghiệp vụ có
thể được sử dụng để tăng thêm khả năng thanh toán cho nền kinh tế mua bán trao
ngay và bán có kỳ hạn hay hấp thụ khả năng thanh toán bán ngoại tệ trao ngay và
mua có kỳ hạn.
1.5 Giao dịch hoán đổi chứng khoán đến hạn
Nghiệp vụ này được thực hiện khi NHTW trao đổi các chứng khoán Chính
phủ mà nó sở hữu đã đến hạn bằng cách chứng khoán Chính phủ mới phát hành.
Nếu giá trị các chứng khoán của Chính phủ đến hạn lớn hơn giá trị chứng khoán
Chính phủ mới thay thế thì dự trữ của hệ thống ngân hàng tăng lên và ngược lại dữ
trữ của hệ thống ngân hàng giảm xuống khi giá trị các chứng khoán mới thay thế
lớn hơn lượng chứng khoán đến hạn.
2.Hàng hoá của nghiệp vụ thị trường mở.
2.1 Tín phiếu kho bạc(TB)
Tín phiếu kho bạc là giấy nhận nợ do chính phủ phát hành để bù đắp thiếu
hụt tạm thời trong năm tài chính. Thời hạn của tín phiếu thông thường là dưới 12
tháng. Đây là công cụ chủ yếu của Nghiệp vụ thị trường mở của hầu hết NHTW
các nước vì:
- Tín phiếu kho bạc có tính thanh khoản cao.
- Được phát hành định kỳ với khối lượng lớn và vì thế có thể thoả mãn nhu
cầu can thiệp của NHTW với liều lượng khác nhau.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 8
Bộ tài chính là người có vai trò quan trọng trong việc xác định khối lượng
phát hành, thanh toán lãi và gốc của tín phiếu. Tín phiếu kho bạc được phát hành
hàng tuần để chi trả các khoản nợ ngắn hạn của chính phủ.
Vì vậy, khối lượng tín phiếu này thay đổi tuỳ theo nhu cầu vay mượn của
chính phủ và sự hạn chế tốc độ tăng trưởng của các nhà chức trách tiền tệ.
2.2 Chứng chỉ tiền gửi. (CD).
Chứng chỉ tiền gửi là giấy nhận nợ của Ngân hàng hay các định chế tài chính
phi ngân hàng, xác nhận món tiền đã được gửi vào ngân hàng trong một thời gian
nhất định với một mức lãi suất định trước. Thời hạn của chứng chỉ tiền gửi thường
là ngắn hạn. Sự ra đời của chứng chỉ tiền gửi đánh dấu sự thay đổi căn bản trong cơ
chế quản lý ngân hàng: Chuyển từ quản lý tài sản nợ sang quản lý tài sản có vì nó
cung cấp một hình thức huy động vốn chủ động cho ngân hàng thay vì phải phụ
thuộc vào người gửi tiền. Tình ưu việt của chứng chỉ tiền gửi chính là bảo đảm sự
lưu thông của nó và do đó nó được sử dụng như là hàng hoá phổ biến cho Nghiệp
vụ thị trường mở.
2.3 Thương phiếu. (CP).
Thương phiếu là chứng chỉ có giá ghi nhận lệnh yêu cầu thanh toán hoặc
cam kết thanh toán không điều kiện một số tiền xác định trong một thời gian nhất
định. Đây là giấy nhận nợ được phát hành bởi các doanh nghiệp nhằm bổ xung vốn
ngắn hạn. Thương phiếu là tài sản có đối với người sở hữu và là tài sản nợ đối với
người phát hành thương phiếu. Cơ chế bảo lãnh của ngân hàng làm cho thương
phiếu có tính chuyển nhượng cao và vì thế được chấp nhận dễ dàng trong thanh
toán. Việc mua bán thương phiếu của NHTW sẽ ảnh hưởng mạnh đến dự trữ của
các ngân hàng hay tiền gửi của các khách hàng tại NHTM.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 9
2.4 Trái phiếu chính phủ.
Trái phiếu chính phủ là chứng khoán nợ dài hạn được Nhà nước phát hành
nhằm bù đắp thiếu hụt ngân sách nhà nước. Mặc dù là dài hạn nhưng trái phiếu
chính phủ được sử dụng phổ biến trong Nghiệp vụ thị trường mở bởi tính an toàn,
khối lượng phát hành, tính ổn định trong phát hành và khả năng tác động trực tiếp
đến giá cả trái phiếu kho bạc trên thị trường tài chính.
2.5 Trái phiếu chính quyền điạ phương.
Tương tự như trái phiếu chính phủ, những trái phiếu chính quyền địa phương
khác về thời hạn và các điều kiện ưu đãi liên quan đến trái phiếu. Thông thường
người sở hữu trái phiếu chính quyền địa phương được hưởng ưu đãi về thuế thu
nhập từ trái phiếu.
2.6 Các hợp đồng mua lại.
Đây là những món vay ngắn hạn, trong đó tín phiếu kho bạc được sử dụng
làm vật đảm bảo cho tài sản có mà người cho vay nhận được nếu người đi vay
không thanh toán nợ.
3.Hình thức giao dịch:
Các giao dịch trên thị trường mở có thể thực hiện thông qua cách đấu
thầu hay giao dịch song phương.
3.1. Đấu thầu
Việc mua hay bán các loại giấy tờ có giá giữa NHTW với các NHTM được
thực hiện thông qua cách đấu thầu khối lượng hay đấu thầu lãi suất.
Giá của giấy tờ có giá hay lãi suất giao dịch trên thị trường mở là yếu tố
quan trọng ảnh hưởng đến mặt bằng lãi suất trên thị trường nói chung. Vì vậy, lãiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 10
suất cũng là một mục tiêu mà NHTW cần quan tâm khi quyết định cách
đấu thầu trên nghiệp vụ thị trường mở . Đấu thầu lãi suất hay đấu thầu khối lượng
trên nghiệp vụ này tuỳ từng trường hợp vào mục tiêu của NHTW . Để có thể can thiệp trực
tiếp vào lãi suất thì thực hiện đấu thầu khối lượng, ở đó lãi suất cố định do NHTW
chỉ đạo. Khi mục tiêu của chính sách tiền tệ nghiêng về giác độ bơm hay rút tiền
ra theo một khối lượng mong muốn thì thực hiện đấu thầu lãi suất ở đó lãi suất
được thả nổi theo cung cầu thị trường, còn lãi suất trúng thầu sẽ được xác định tại
điểm đạt được khối lượng cần bơm hay rút tiền khỏi lưu thông. Lãi suất chỉ đạo
đối với đấu thầu khối lượng hay lãi suất trúng thầu đối với đấu thầu lãi suất là cơ
sở để tính giá của giấy tờ có giá.
3.1.1. Đấu thầu khối lượng:
NHTW công bố mức lãi suất và khối lượng các loại giấy tờ có giá cần mua
hay bán. Các ngân hàng dự thầu khối lượng các loại giấy tờ có giá đó theo mức lãi
suất niêm yết trước.
- Trường hợp tổng khối lượng dự thầu của các ngân hàng bằng hay thấp hơn
khối lượng NHTW cần mua hay bán thì khối lượng trúng thầu của từng ngân hàng
là khối lượng dự thầu của từng ngân hàng đó.
- Trường hợp tổng khối lượng dự thầu vượt quá khối lượng NHTW cần mua
hay bán, khối lượng giấy tờ có giá trúng thầu được phân bổ theo công thức nhất
định.
3.1.2. Đấu thầu lãi suất
NHTW công bố khối lượng giấy tờ có giá cần mua hay bán. Các ngân hàng
tự đăng ký số tiền ứng với mỗi mức lãi suất do mình chọn. Các đơn dự thầu được
xếp theo thứ tự lãi suất dự thầu giảm dần trong trường hợp NHTW cần mua hoặc
lãi suất dự thầu tăng dần nếu NHTW cần bán. Nghĩa là khi NHTƯ mua thì những
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 11
đơn dự thầu ứng với lãi suất cao sẽ được phân bổ trước cho đến khi khối lượng
phân phối được sử dụng hết và ngược lại.
Lãi suất trúng thầu là lãi suất dự thầu thấp nhất trong trường hợp NHTƯ cần
mua hay là lãi suất dự thầu cao nhất nếu NHTW cần bán mà tại mức lãi suất đó
đạt được khối lượng giấy tờ có giá NHTW cần mua hay cần bán.
Khối lượng trúng thầu của các ngân hàng là khối lượng của các mức dự thầu
có lãi suất bằng và cao hơn mức lãi suất trúng thầu với trường hợp NHTW mua
giấy tờ có giá hay lãi suất dự thầu bằng và thấp hơn lãi suất trúng thầu nếu NHTW
bán giấy tờ có giá.
Phương pháp xác định giá: Sau khi đã xác định được khối lượng trúng thầu
của tổ chức tín dụng, NHTW phải xác định lãi suất áp dụng từng mức trúng thầu
cho tổ chức tín dụng làm cơ sở xác định giá bán hay mua giấy tờ có giá. Có 2
phương pháp xác định là theo lãi suất thống nhất ( Hà Lan) hay theo lãi suất riêng
lẻ (Mỹ).
3.2. Giao dịch song phương
Thủ tục giao dịch song phương được định nghĩa theo nghĩa rộng là bất cứ thủ
tục giao dịch nào mà NHTW trực tiếp giao dịch với một hay một số ít các tổ chức
không thông qua thủ tục đấu thầu. Xuất phát từ định nghĩa này, có hai loại thủ tục
song phương là:
3.2.1. Các giao dịch của NHTW trực tiếp với các đối tác
Là hình thức giao dịch mà NHTW trực tiếp giao dịch với một hay một số ít
đối tác trong nước. Các đối tác này được lựa chọn theo tiêu chí chung về tư cách
đối tác.
Các giao dịch song phương trực tiếp với các đối tác có thể được áp dụng với
các giao dịch có hoàn lại, giao dịch không hoàn lại và giao dịch hoán đổi ngoại tệ.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 12
3.2.2. Giao dịch của NHTW thông qua sở giao dịch chứng khoán và các đại
lí thị trường
Đối với các giao dịch này, các đối tác tham gia giao dịch với NHTW là
không bị giới hạn và thủ tục giao dịch các công cụ nợ được điều chỉnh theo tập
quán thị trường.
Hình thức giao dịch song phương được áp dụng khi có những sự biến động
tiền tệ cục bộ ở từng đối tác của NHTW trong nghiệp vụ thị trường mở
4. Thành viên của nghiệp vụ thị trường mở
Trong NVTTM, NHTƯ là người chủ động lựa chọn người tham gia trên thị
trường. Các đối tác này phải thoả mãn hai điều kiện cơ bản: có tình hình tài chính
lành mạnh và việc giao dịch với các đối tác đó mang lại hiệu quả tích cực đối với
NHTƯ trong việc điều hành CSTT. Căn cứ vào hai điều kiện đó, mức độ quan
trọng của các đối tác được xếp theo trật tự là :
• Các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng khác
• Các tổ chức tài chính phi ngân hàng.
• Các khách hàng lớn.
- Các ngân hàng thương mại: là một trung gian tài chính đặc biệt quan
trọng đứng ra nhận tiền gửi của các tổ chức kinh tế, trên cơ sở đó cấp tín
dụng cho các thành phần kinh tế có nhu cầu. Tính chất đặc biệt của
NHTM là mối liên hệ mang tính hệ thống giữa các Ngân hàng và khả
năng tạo tiền gửi thanh toán. Việc mua bán giấy tờ có giá của đối tác này
sẽ có tác động lan truyền mạnh mẽ tới cả hệ thống. Trong điều kiện
nguồn vốn tín dụng là chủ yếu, những ảnh hưởng này còn chi phối hành
vi của các khách hàng của bản thân ngân hàng, từ đó mà tác động tới các
hoạt động của toàn bộ nền kinh tế.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 13
- Các tổ chức tài chính phi ngân hàng: Sau NHTM, NHTƯ thường giao
dịch với các tổ chức tài chính phi Ngân hàng. Động cơ chủ yếu của họ khi
tham gia thị trường mở là sử dụng vốn nhàn rỗi để mua bán chứng khoán
có giá ngắn, dài hạn; duy trì khả năng thanh toán; đi vay nguồn vốn cần
thiết; cho vay các khoản vốn dư thừa để kiếm lãi. Sự có mặt của tổ chức
tài chính phi ngân hàng là rất cần thiết bởi chúng có khả năng thu hút các
nguồn vốn tiết kiệm lớn cho nền kinh tế, thúc đẩy sự tăng trưởng
trong đầu tư và cùng cạnh tranh với các NHTM. Cho nên, nếu NHTƯ
muốn điều chỉnh lượng tiền trong lưu thông thì rất cần quan tâm tới bộ
phận đối tác này. Tuy vậy, giữa các tổ chức tài chính phi ngân hàng
không có sự gắn kết mật thiết như hệ thống NHTM, không tham gia vào
quá trình tạo tiền bởi nó không được nhận tiền gửi không kì hạn, không
làm dịch vụ thanh toán.
- Các khách hàng lớn: Đối tác thứ ba có mức độ giao dịch ít hơn cả đối với
NHTƯ là bộ phận các khách hàng lớn nhưng riêng lẻ, dân cư có nắm giữ
chứng khoán...Chính vì tính nhỏ lẻ, không có sự liên kết và khó kiểm soát
của bộ phận này nên sự tham gia của chúng bị hạn chế ở nhiều nước.
Như vậy, xét cho cùng, việc mở rộng đối tác là quan trọng bởi nó tạo ra một
hình ảnh sôi động trên thị trường mở nhưng điều quan trọng hơn là các đối tác đó
có giúp NHTƯ thực hiện được mục tiêu điều hành CSTT hay không. Tại các nền
kinh tế vay nợ, vốn của nền kinh tế chủ yếu do NHTM nắm giữ thì việc giới hạn
đối tác trong phạm vi hệ thống ngân hàng cũng không làm giảm đi tính hiệu quả
của các tác động do NHTƯ tạo ra. Ngược lại, với những nền kinh tế mang đậm nét
thị trường, đối tác càng nhiều thì hiệu quả điều tiết càng lớn. Do đó, ta thấy rằng,
hiệu quả của NVTTM mạnh hay yếu phụ thuộc vào các kênh truyền dẫn tác động,
khả năng kiểm tra giám sát của NHTƯ, chất lượng của đối tác hơn là số lượng đối
tác ít hay nhiều.Tiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 14
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI
PHÁP PHÁT TRIỂN NGHIỆP VỤ THỊ
TRƯỜNG MỞ
I .Thực trạng hoạt động thị trường mở ở Việt Nam trong những
năm qua
Thực hiện quá trình đổi mới hoạt động ngân hàng theo xu hướng hội nhập
quốc tế, Ngân hàng nhà nước Việt Nam cũng chuyển sang sử dụng công cụ gián
tiếp điều hành chính sách tiền tệ, trong đó có nghiệp vụ thị trường mở. Sau một
thời gian nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và chuẩn bị đủ mọi điều kiện,
ngày 12/7/2000, Ngân hàng nhà nước đã chính thức đưa công cụ nghiệp vụ thị
trường mở vào hoạt động. Việc thực hiện nghiệp vụ này đánh dấu một sự chuyển
biến quan trọng trong điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng nhà nước, từ sử
dụng công cụ trực tiếp sang sử dụng các công cụ gián tiếp theo tín hiệu của thị
trường, phù hợp với thông lệ quốc tế. Đến nay đã có 22 tổ chức kinh doanh tiền tệ
được cấp giấy chứng nhận là thành viên nghiệp vụ thị trường mở, tăng thêm 4
thành viên so với khi mới khai trương hoạt động; trong đó có 4 NHTM Nhà nước,
10 NHTM cổ phần, 1 ngân hàng liên doanh, 5 chi nhánh NH nước ngoài, 1 công ty
tài chính và Quỹ tín dụngTrung ương. Quy mô và doanh số hoạt động của thị
trường mở ngày càng tăng thể hiện sự phát triển ổn định và bền vững của nghiệp vụ
mới này. Trong 6 tháng cuối năm 2000, Ngân hàng nhà nước tổ chức được 17
phiên giao dịch với tổng khối lượng giấy tờ có giá mua bán là 1.903,5 tỷ đồng; năm
2001 có 48 phiên giao dịch với khối lượng vốn mua bán là 3.033,8 tỷ đồng.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 15
Năm 2003, tổng doanh số giao dịch trên thị trường mở đạt 21.183,15 tỷ
đồng; trong đó doanh số Ngân hàng nhà nước mua vào là 9.843,15 tỷ đồng, doanh
số bán là 11.340 tỷ đồng.Năm 2004, bằng cách tiếp tục duy trì 2 cách giao
dịch là mua có kỳ hạn và bán hẳn. Tính đến nay Ngân hàng nhà nước đã tổ chức
được 78 phiên giao dịch thị trường mở, với tổng khối lượng trúng thầu nói trên.
Tức là thông qua thị trường này trong gần 9 tháng đầu năm 2004, NHNN đã cung
ứng hơn 22.000 tỷ đồng cho các NHTM, tăng đáng kể so với các năm trước đó...
Xu hướng đó một mặt nghiệp vụ thị trường mở thực sự có hiệu quả trong việc tác
động vào vốn khả dụng của NHNN, chủ động thu hút tiền về hay bơm tiền ra lưu
thông trên cơ sở cung cầu vốn của thị trường; mặt khác cũng chứng tỏ thị trường
mở hấp dẫn đối với các NHTM. Tác động tích cực làm ổn định lãi suất huy động
vốn và lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại.
Lãi suất trên thị trường mở trong thời gian qua tăng nhẹ phản ánh diễn biến
lãi suất trên thị trường tiền tệ và lãi suất ngắn hạn trong nền kinh tế. Trong các
phiên giao dịch đầu năm 2004 lãi suất trúng thầu trên thị trường mở xoay quanh
mức 3,20%/năm đến 3,50%/năm; các phiên gần đây tăng lên 3,5% - 4,0%/năm;
trong khi đó lãi suất trúng thầu của các phiên trong năm 2003 chỉ có 2,29% -
3,0%/năm của các phiên trước đó. Thời gian qua các ngân hàng: công thương, đầu
tư & phát triển, nông nghiệp & phát triển nông thôn, ngoại thương thường xuyên
đăng ký bán hàng trăm tỷ đồng tín phiếu còn thời hạn ngắn, nhưng 8 phiên gần đây
mỗi phiên tổng số chỉ có 200 tỷ đồng trúng thầu. Điều đó chứng tỏ các NHTM
đang linh hoạt sử dụng vốn khả dụng của mình. Đây cũng là cơ sở để cho lãi suất
huy động vốn tương đối ổn định.
Song thông qua hoạt động của thị trường mở từ đầu năm 2004 đến nay cho
thấy, một số tồn tại của thị trường này vẫn là hầu như chỉ có các NHTM nhà nước
tham gia, các NHTM cổ phần, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và ngân hàng liênTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 16
doanh vẫn đứng ngoài, mặc dù ngân hàng nhà nước có nhiều nỗ lực để thu hút khối
ngân hàng này vào cuộc.
1.Những kết quả đạt được
Hoạt động thị trường mở trong thời gian qua đã đạt được những kết qủa sau:
Một là, đã góp phần củng cố thêm vị thế, vai trò quản lý của NHNN trong
nền kinh tế thị trường, phù hợp với xu hướng hội nhập và toàn cầu hoá.
Hai là, hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở được thực hiện tương đối
linh hoạt, góp phần thực hiện các mục tiêu NHNN đặt ra, ổn định thị trường
tiền tệ và hoạt động NH. Đặc biệt với việc cung ứng vốn qua Nghiệp vụ thị
trường mở, đã góp phần thực hiện chủ trương kích cầu của chính phủ, thúc
đẩy sản xuất, nâng cao sức mua của xã hội.
Ba là, việc hoàn thiện các văn bản pháp lý cho hoạt động Nghiệp vụ thị
trường mở phù hng Nghiệp vụ thị trường mở phù h hoạt động của thị trường
được thông suốt. Việc lắp đặt các trang thiết bị, thiết kế chương trình phần
mềm phục vụ cho hoạt động của Nghiệp vụ thị trường mở đã được thực hiện
khẩn trương, tạo điều kiện cho các giao dịch diễn ra trôi chảy, đảm bảo đúng
quy chế, quy trình an toàn.
Bốn là, công tác điều hành, tổ chức Nghiệp vụ thị trường mở luôn thực hiện
đúng quy định, anh toàn và đã dần bám sát được tình hình diễn biến thị
trường về vốn khả dụng và lãi suất.
Năm là, doanh số hoạt động không ngừng tăng lên, điều này thể hiện tính ưu
việt của thị trường mở trong việc sử dụng nguồn vốn của các tổ chức tín
dụng.
Sáu là, trong thời gian vừa qua, các thành viên tham gia và trúng thầu chủ
yếu là các NHTM quốc doanh, những lãi suất trúng thầu tại các phiên giao
dịch Nghiệp vụ thị trường mở đã phần nào phản ánh lãi suất trên thị trường
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 17
biến động lãi suất hình thành qua đấu thầu Nghiệp vụ thị trường mở giữa các
phiên đấu thầu ngày càng thu hẹp, thể hiện sự ổn định dần của thị trường.
Bảy là, công tác thông tin, tuyên truyền, tập huấn về hoạt động Nghiệp vụ thị
trường mở NHNN về phổ biến Nghiệp vụ thị trường mở lên các phương tiện
thông tin đại chúng bước đầu đã có những chuyển động tốt.
Đạt được những kết qủa trên là do công cụ thị trường mở có ưu điểm sau:
Nghiệp vụ thị trường mở được tiến hành theo sáng kiến của NHTW.
NHTW có thể kiểm soát hoàn toàn khối lượng của nghiệp vụ thị
trường mở mà không chịu ảnh hưởng của bất kỳ nhân tố nào khác
Nghiệp vụ thị trường mở rất linh hoạt và chính xác. Điều này thể hiện
ở chỗ dù NHTW muốn thay đổi 1 mức rất nhỏ hay rất lớn của lượng
tiền cung ứng, nghiệp vụ thị trường mở đều có thể đáp ứng được. Hơn
nữa nghiệp vụ thị trường mở có thể dễ dàng đảo ngược lại khi có 1 sai
lầm xảy ra trong lúc tiến hành nghiệp vụ. Chẳng hạn NHTW nhận thấy
rằng mình đã mua quá nhiều chứng khoán trên thị trường mở khiến
cho cung tiền tăng quá nhanh, nó có thể ngay lập tức sửa chữa sai lầm
bằng cách tiến hành nghiệp vụ bán trên thị trường mở
Nghiệp vụ thị trường mở được hoàn thành nhanh chóng mà không
vướng phải những chậm trễ về hành chính và do đó có thể gây tác
động tức thì đến lượng cung tiền tệ
Nghiệp vụ thị trường mở tác động thông qua cơ chế thị trường nên các
đối tượng chịu sự tác động thường khó chống đỡ hay đảo ngược
chiều hướng điều chỉnh của NHTW .Mặc dù nghiệp vụ thị trường mở
được thực hiện theo nguyên tắc tự nguyện,những nhà kinh doanh
chứng khoán không bị bắt buộc mua hay bán theo mức giá do NHTWTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 18
ấn định nhưng NHTW có thể thực hiện được yêu cầu của mình bằng
việc điều chỉnh giá sao cho nó trở nên hấp dẫn đối tác.
Nhờ những ưu điểm nêu trên mà nghiệp vụ thị trường mở được coi là công
cụ hữu hiệu nhất trong các công cụ của chính sách tiền tệ
2.Những hạn chế của công cụ thị trường mở
Bên cạnh những kết quả đã đạt được thì trong thời gian qua nghiệp vụ thị
trường mở đã bộc lộ 1 số hạn chế
Thứ nhất, hoạt động Nghiệp vụ thị trường mở là một hoạt động hoàn
toàn mới nên 1 số TCTD vẫn còn nhiều bỡ ngỡ khi tham gia giao
dịch. Nghiệp vụ thị trường mở ra đời trong điều kiện nền kinh tế còn
đang ở trình độ phát triển thấp và chưa ổn định, thị trường tài chính
và thị trường tiền tệ chưa phát triển, môi trường hoạt động của các tổ
chức tín dụng còn chứa đựng nhiều rủi ro.
Thứ hai, hoạt động của thị trường mở chưa thực sự sôi động. Thể
hiện trong mỗi phiên giao dịch của thị trường mở chỉ có từ 1 đến 4
thành viên tham gia, chiếm tỷ lệ thấp (15%) so với tổng số thành viên
tham gia Nghiệp vụ thị trường mở và chiếm tỷ lệ nhỏ trong tổng số tổ
chức tín dụng. Các thành viên tham gia thị trường mở chủ yếu là các
NHTM NN. Nguyên nhân là do lượng hàng hoá mà chủ yểu là tín
phiếu kho bạc tập trung chủ yếu ở các NH này. Các tổ chức tín dụng
khác nhìn chung không có đủ điều kiện cạnh tranh tại các phiên đấu
thầu trên thị trường sơ cấp và thứ cấp. Do vậy trong các phiên giao
dịch của thị trường mở gần như không có một NHTM cổ phần nào
tham gia. Các ngân hàng TMCP ít tham gia thị trường sơ cấp đấu thầu
tín phiếu kho bạc vì ít có vốn nhàn rỗi hay vốn nhàn rỗi với thời hạn
ngắn trong khi đó thời hạn của tín phiếu kho bạc hiện nay chỉ duy
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 19
nhất một loại kỳ hạn 364 ngày. Đồng thời do lãi suất huy động vốn
của các NH này thường là cao hơn so với lãi suất huy động vốn của
NHTM NN. Mặt khác trong các phiên đấu thầu tín phiếu kho bạc là
đấu thầu lãi suất với cơ chế Bộ tài chính chỉ đạo lãi suất cho từng
phiên đấu thầu, do vậy lãi suất trúng thầu trong các phiên chưa phản
ánh lãi suất thị trường mà thường là thấp hơn lãi suất thị trường.
Trong khi các NHTM NN thường có vốn dư thừa, để kinh doanh có
hiệu quả các ngân hàng này chấp nhận cả mức lãi suất thấp của tín
phiếu, trái phiếu kho bạc còn cao hơn lãi suất tiền gửi tại NHNN. Tại
thị trường mua, bán tín phiếu, các tổ chức tín dụng đã nắm giữ tín
phiếu, trái phiếu kho bạc chỉ bán ra khi họ thiếu vốn khả dụng hoặc
thấy có thể thu lại lợi nhuận hơn là nắm giữ tín, trái phiếu.
Thứ ba, hàng hoá còn cùng kiệt nàn không đa dạng về chủng loại và thời
hạn Luật NHNN quy định chỉ có các loại giấy tờ có giá ngắn hạn mới
được giao dịch trên thị trường mở , do vậy đã giới hạn phạm vi hoạt
động của thị trường mở . Cụ thể là sau 2 năm hoạt động của thị
trường mở , NHNN đã đưa vào thị trường mở chủ yếu là 2 công cụ:
Tín phiếu kho bạc và tín phiếu NHNN, kỳ hạn của các công cụ này đã
được thay đổi trong phạm vi từ 60 ngày đến 364 ngày. Tuy vậy các
công cụ khác như chứng chỉ tiền gửi, thương phiếu, chấp phiếu ngân
hàng vẫn chưa được đưa vào giao dịch trên thị trường mở.
Thứ tư, các TCTD vẫn chưa quan tâm đúng mức đến công tác đào tạo
đội ngũ cán bộ nghiệp vụ trực tiếp, chuuyên sâu thực hiện Nghiệp vụ
thị trường mở. Việc đầu tư trang thiết bị, kỹ thuật phục vụ cho Nghiệp
vụ thị trường mở còn nhiều bất cập, mặt khác, do các TCTD hiện nay
chỉ quan tâm đến các nghiệp vụ kinh doanh truyền thống, chưa có
thói quen kinh doanh trên thị trường tiền tệ, điển hình là thông quaTiểu luận Tài chính - Tiền tệ
K 46 – Anh 4 – TCQT B 20
Nghiệp vụ thị trường mở chẳng hạn khi thiếu vốn khả dụng, các
TCTD lại mang tín phiếu đến NHNN để xin chiết khấu, hay xin vay
vốn bằng cầm cố thế chấp chúng mà không mang chúng đến bán tại
thị trường mở.
Thứ năm việc đoán chính xác sự biến động hàng ngày của cungcầu, vốn khả dụng còn gặp những khó khăn nhất định, ảnh hưởng đến
mức độ chính xác của dự báo, đặc biệt là chế độ thông tin phục vụ
cho công tác dự đoán, từ đó đã hạn chế đến chất lượng của việc dự
đoán vốn khả dụng.
II Giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở ở Việt Nam
Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang theo đuổi chính sách phát triển kinh tế
với tốc độ tăng trưởng ổn định. Do đó NHTW đã sử dụng các công cụ chính sách
tiền tệ nhằm ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến khối lượng tiền trong lưu thông
và lãi suất thị trường để từ đó đạt đựoc các mục tiêu của chính sách tiền tệ. Công cụ
chính sách tiền tệ quan trọng nhất là nghiệp vụ thị trường mở do tính chất linh hoạt
và chủ động của nó. Vì vậy để đẩy mạnh và hoàn thiện nghiệp vụ này, tạo điều kiện
cho thị trường hoạt động ổn định, sôi động để từng bước đưa nghiệp vụ thị trường
mở trở thành công cụ chủ yếu và hiệu quả trong chính sách thị trường và mang lại
lợi ích cho các tổ chức tín dụng, trong thời gian tới cần thực hiện một số giải
pháp sau:
Thứ nhất, cần tăng cường chủng loại hàng hoá vốn dĩ đang rất nghèo
nàn bằng cách:
- Đưa vào sử dụng những giáy tờ có giá chất lượng tốt đã được lưu hành
như: thương phiếu, chứng chỉ tiền gửi, kì phiếu Ngân hàng. Kinh
nghiệm cho thấy đây là những hàng hoá được mua bán rất phổ biến
trong NVTTM ở các nước phát triển .
KẾT LUẬN
Nghiệp vụ thị trường mở là một công cụ gián tiếp linh hoạt và hữu hiệu nhất
của chính sách tiền tệ. Ở Việt Nam,khi đi vào hoạt động, nghiệp vụ thị trường mở
đã ít nhiều phát huy được tác dụng trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Trong
đó cách giao dịch chủ yếu được sử dụng là mua bán có kỳ hạn dưới hình
thức hợp đồng mua lại. Tuy nhiên do những nguyên nhân cả về mặt chủ quan lẫn
khách quan, nghiệp vụ này chưa phát huy được hết hiệu quả của nó.
Trên đây là lý luận về nghiệp vụ thị trường mở , phân tích thực trạng ở Việt
Nam, qua đó đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện hơn và nâng cao hiệu quả hoạt
động của nghiệp vụ này sao cho phù hợp với tình hình nền kinh tế Việt Nam trong
thời gian tới.
Nghiệp vụ thị trường mở là vấn đề tương đối mới mẻ, chưa có nhiều kinh
nghiệm ở Việt Nam. Vì vậy nâng cao hiểu biết về kỹ thuật và tầm quan trọng của
nó ở Việt Nam là rất cần thiết trong thời điểm này.
Do còn nhiều hạn chế trong nhận thức và tìm hiểu thực tiễn, đề tài sẽ không
tránh khỏi những khiếm khuyết và sai sót, em rất mong nhận được sự chỉ bảo, quan
tâm của các thầy cô. Em xin chân thành cảm ơn.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Tags: giải pháp phát triển nghiệp vụ thị trường mở của nhtw giai đoạn tới, nghiệp vụ thị trường mở ở việt nam năm 2003, thực trạng nghiệp vụ thị trường mở 2015, thực trạng nghiệp vụ thị trường mở ở việt nam 2021, thực trạng điều hành công cụ nghiệp vụ thị trường mở Việt Nam 2020, phân loaị nghiệp vụ thị trường mở, thực trạng nghiệp vụ thị trường mở và giải pháp ở việt nam hiện nay, THực trạng nghiệp vụ thị trường mở và giải pháp ở VN hiện nay.
Last edited by a moderator: