20
Chim thuý yến bay
Một hôm, con yến lục, tui không hiểu vì sao và bằng cách nào, bay ra khỏi lồng. Con yến già năm, là tài sản eo xèo của một người đàn bà quá cố. tui vừa không phóng thích nó, vì sợ nó chết đói hay chết lạnh, hay mèo vồ nó mất.
Suốt sáng, nó bay chuyền cành giữa đám lựu trong vườn, cạnh cây thông ở cổng, xuyên qua rặng hi sinh đinh hương. Và cũng suốt sáng, bầy trẻ vẫn ngồi trong vườn, mê man theo cánh bay chờn vờn của con chim nhỏ màu vàng nhạt. La Rô nhàn nhã, thẩn thơ gần đám hồng, ghẹo bướm.
Chiều lại, yến sà xuống mái nhà, đậu một lúc lâu, lẩy bẩy trong bất khí hâm hẩm của mặt trời sắp lặn. Thình lình, bất hiểu vì sao và bằng cách nào, nó xuất hiện trở lại, không cùng nhí nhảnh, trong lồng chim.
Quang cảnh náo loạn trong vườn! Trẻ con mừng rú, vỗ tay, đứa nào đứa nấy phừng phừng rạng rỡ như rạng đông. Con chó Di An, mừng quýnh, đi theo bọc sau đám trẻ, sủa theo tiếng lạc reo của nó.
Và La Rô, bị ảnh hưởng lây, bắp thịt loáng bạc cuồn cuộn, gục gặc đầu cổ liên hồi như chú dê non, rồi xoay mình, trong một vũ điệu nhịp ba nặng nề, đoạn trụ trên hai vó trước, nó cất vó đá sau, trong gió hiền hoà…
21
Con lừa tinh quái
Đột nhiên, ở ngã tư Trasmuro, theo tiếng nước kiệu độc hành lóc cóc, tăng thêm phần dơ bẩn vì một ngọn gió lớn làm xoáy bụi, con lừa hiện ra. Sau đó bất mấy chốc, đến phiên đám trẻ, thở hụt hơi, còn quần áo rách nát thì được xắn lên để hở cả bụng đen, chúng ném đá, tung những cành cây nhỏ vào con lừa.
Con lừa này đen đúa, to lớn, lụ khụ, xương xẩu thế kia – ông cố đạo mới đổi tới đấy – đến nỗi lớp da lác của nó, e phải nứt nẻ khắp cùng mất. Nó dừng lại, nhe hàm răng vàng như những hạt đậu to tướng, hí lên afraid dữ, bằng một sức mạnh bất tương xứng bao nhiêu với tuổi tác khệnh khạng của nó…
Lừa không chủ chăng? Ngươi bất quen nó hả, La Rô? Nó muốn gì mình chứ? Nó bước hậm hực, rời rạc thế kia, là chạy trốn ai mới được chứ?
Thấy nó, La Rô dựng sửng tai, như chiếc sừng, kế đó, một tai vẫn ngỏng, còn tai kia sụp xuống. La Rô mò tới gần tôi, và tìm cách núp trong hố, cũng vừa là trốn tránh nữa. Con lừa đen đi qua sát bên La Rô, cắn giật yên, ngửi ngửi, hí lên sau bức tường của tu viện, rồi trở lại ngã tư, mà bước xuống từng bước một…
Dưới ánh nắng, thật là giây phút hãi hùng – đối với tôi, với La Rô? – trong giây lát đó, tất cả sự tuồng như đảo lộn, tưởng chừng cái bóng sa xuống, của một tấm màn đen căng lấp lánh sáng, vừa bất thần che đậy cái bất khí vắng vẻ chói chang ở ngã tư, với bất khí ngột ngạt, bây giờ dễ thở hơn rồi…
Dần dần, sinh hoạt ở đằng xa đưa chúng tui trở về với thực tế. Ta nghe ra, ở trên kia, tiếng huyên náo chuyển động của chợ cá, với bọn bạn hàng bán cá biển, từ Ribera tới, rao bán cá bơn, cá hồng, cá đối, cá măng, cua. Rồi tiếng chuông reo vui, báo hiệu giờ giảng đạo ban mai. Sau rốt, là tiếng tu huýt của anh thợ mài dao…
La Rô chốc chốc vẫn còn run sợ, nhìn ngó tôi, trong sự yên lặng dìm lắng cả hai chúng tôi, sợ sệt tự nhiên thế thôi…
- La Rô… Giả thử, lừa kia chẳng phải là lừa thì sao?…
Một làn ớn lạnh, phát ra âm thanh khoan khoái, chạy một lèo suốt dọc thân mình La Rô, hắn lặng thinh, ngại ngùng, cúi đầu xuống, nhìn khinh khỉnh về phía hố…
22
Tự do
Sự chăm chú của tôi, tán lạc giữa đám hoa bên đường mòn, bỗng dừng lại trên một con chim nhỏ ngập tràn ánh nắng – nó – trên cánh cùng mướt xanh, đang liên hồi đập đập đôi cánh nhiều màu vừa bị cột. Chúng tôi, chầm chậm tiến lại, tui trước, và La Rô bén gót.
Thì ra, trong một góc tối, có một máng nước, nơi đây dăm đứa du thủ du thực vừa giăng một chiếc lưới ác hại. Ủ rũ, tên tù tí hon khiễng chân cho cao ngang bằng với nỗi tủi cực, bất ưng lên tiếng gọi cùng loại trên trời.
Sáng nay trời trong và sáng, sướt mướt màu trời thanh. Từ khu rừng thông, một hoà khúc nhẹ nhàng của những âm thanh líu lo xao xác chùng xuống, khi gần khi xa, mà vẫn bất phút nào bặt tiếng, nương theo gió biển thanh thanh, êm dịu, óng ả, đang uốn mềm các đỉnh cây.
Ôi hoà khúc hồn nhiên tội tình chung, hoà khúc sao quá gần gặn lòng người hiểm ác!
tui thúc hai chân giục La Rô và cho nó trèo lên bãi thông, bằng nuớc kiệu ngắn bước, thô cộc. Đến dưới vòm xanh, rậm rạp âm u, tui vỗ tay, tui ca hát, tui la vang. La Rô phụ hoạ theo, chốc chốc trỗi tiếng hí vang; tiếng dội đáp truyền, trầm sâu, lanh lảnh, như ở đáy giếng sâu. Đàn chim, vừa hót vừa bay thoát qua bãi thông bên kia.
Tiếng chửi rủa của bọn trẻ cáu giận vang lên ở xa. La Rô, để Thank tôi, cọ mái đầu to tướng, xồm xoàm vào ngực làm tui đau điếng
23
Đoàn Bô-hê-miên
Nhìn họ xem, La Rô, cả bọn nằm thẳng cẳng như đàn chó lả, trên lề đường chói nắng.
Người đàn bà rõ ràng là pho tượng bùn mà đống da thịt để trần màu cùng lòi ra khỏi mới giẻ rách hỗn độn bằng len sáu và đỏ thắm. Thị ngắt ngọn, cỏ dại, khô, mọc ở tầm tay, tay đen như đít nồi.
Đứa con gái nhỏ, chỉ có tóc với tóc, nguệch ngoạc bằng than trên tường, những nét những hình tục tĩu. Thằng bé đái lên bụng, như vòi nước chảy xuống bể nước, vừa khóc vừa khoái. Người đàn ông và con khỉ gãi gãi; y thì gãi tóc cảu nhảu, con kia thì gãi hông như gảy đàn.
Thỉnh thoảng người đàn ông lại vươn mình đứng lên, và một khi bước ra tới lòng đường, y uể oải lắc lắc cái trống con, ngước mắt trừng trừng lên một cái bao lơn nào đó.
Người đàn bà, đang bị thằng bé đá túi bụi vừa chửi tràn, hát lui hát tới một khúc rè rè. Con con khỉ, dính chiếc xích nặng hơn nó, bỗng dưng không cớ xoay tròn một vòng như cái chuông, rồi anchorage ra sục sạo trong hố, kiếm hòn cuội nhẵn nhất.
Ba giờ… Chiếc xe ọp ẹp của nhà ga chuyển động và lăn ngược lên đường Mới. Mặt trời! Mặt trời!
- Đấy, La Rô, cái lý tưởng của gia (nhà) đình Amaro Hát Dạo đó… Ngưòi đàn ông, như cây sồi, thì gãi gãi; người đàn bà, như nhành cây leo, thì nằm; hai đứa con, một trai một gái, để nối dõi dòng họ; và một con khỉ, nhỏ và mảnh tiềmnh như con vật thường tình; vừa nuôi sống cả đám, vừa bắt chí cho mình…
24
Hôn thê
Ngọn gió mát duyên biển ngược bờ bể màu hung, lướt tới cùng cỏ trên đồi, và cười reo giữa những chùm hoa nhỏ nõn nà sắc trắng; kế đó gió len lỏi vào rặng thông nhỏ đầy bụi bám, và vừa thổi phồng giữa những chiếc buồm mỏng, vừa đong đưa mấy màn lưới nhện đủ màu xanh, hồng, vàng sắc sảo…
Chưa chi trời chiều chỉ toàn là gió bể. Và trong nắng trong gió, sao mà thoải mái êm đềm cho con tim đến thế!
La Rô chở tui mà vui sướng, tươi tắn, nhanh nhẹn. Dễ thường, nó bất cảm giác có tôi. Chúng tui leo lên đồi cũng dễ dàng tưởng như mình đi xuống. Xa xa, dải nước biển, không sắc và sáng loáng, rướn lên giữa hàng thông cuối cùng, với sắc thái của phong cảnh biển đảo. Thật thấp dưới kia, trong các cùng cỏ xanh tươi, mấy con lừa, lang trắng ở chân, bước khoan thai từ đám cỏ này sang đám cỏ khác.
Một làn sóng, gợn đầy nhục cảm lướt thướt dưới những thung lũng nhỏ. Thốt nhiên, La Rô, dựng đứng hai tai, phập phồng hếch mũi lên tới mắt, để lộ hàm răng vàng tương tự như những hạt đậu lớn. Nó hướng về gió bốn phương hít hà hồi lâu, một hương thơm thâm trầm nào bất hiểu, nhưng hiển nhiên là một hương thơm làm se sắt lòng nó.
Trên ngọn đồi kia, ờ phải rồi, đích thị là nàng lừa yêu dấu, chiếc bóng mảnh mai màu xám, cắt rõ nét lên bầu trời. Rồi thì những tiếng hí song đôi, kéo dài vang vang, giọng kèn này làm vỡ tan tành cái giờ khắc huy hoàng, trước khi rơi rụng thành hai thác âm thanh.
tui cam tâm làm nghịch lại bản năng đáng yêu của La Rô tội tình của tôi. Vị hôn thê cùng nội, của La Rô nhìn nó đi ngang qua, cũng buồn như nó, đôi mắt to lớn hạt huyền đẫm nặng hình ảnh…
Ôi, tương tự như bản năng phát tiết ra ngoài, lời gọi kêu không ích và huyền bí lăn lóc tàn nhẫn giữa đám hoa lớn cúc!
La Rô miễn cưỡng bước đi, mỗi lúc mỗi dợm mình anchorage bước. Trong tiếng nước kiệu ngắn ngủi, thật ngắn ngủi mà nó kềm hãm thêm, tui cảm nhận ra như một lời trách móc:
- Thật bất ngờ, bất ngờ, thật bất ngờ…
25
Chiếc xe nhỏ bánh gỗ
Trong con suối lớn mà nước mưa vừa ngập tràn tới bãi nho, chúng tui khám phá ra một chiếc xe bò cũ kỹ lăn xuống bùn, và trả toàn bị vùi lấp dưới đống cỏ, đống cam chất trong xe.
Một bé gái, dơ dáy và rách rưới, cong lưng khóc lóc trên bánh xe, muốn ưỡn chiếc ngực mới nhú đẩy giúp cho con lừa nhỏ. Khổ! Con lừa còn nhỏ hơn và xương xẩu hơn La Rô. Để lừa vùng vẫy cưỡng lại gió và hoài công cố sức lôi xe ra khỏi bùn, dưới tiếng cổ võ tấm tức của bé gái.
Nhưng nỗ lực của nó không hiệu, như nỗ lực của bao nhiêu đứa trẻ can trường, hay như đường bay, của những con gió lả mùa hè tắt lịm giữa khóm hoa.
tui vỗ về La Rô, tui đã buộc La Rô tàm tạm vào chiếc xe, trước mặt lừa nhỏ đáng thương. Và La Rô, vâng theo mệnh lệnh trìu mến của tôi, lôi một mạch ra khỏi bãi lầy vừa xe vừa lừa, rồi đưa cả lên bờ dốc.
Ôi, nụ cười của đứa con gái nhỏ! Có thể nói rằng, mặt trời chiều, đang lặn giữa mây trĩu nước mưa, và đang vỡ thành từng mảnh nước tinh vàng, vừa nhen nhúm ánh rạng đông, đáng sau màn nước mắt, trên hai má đen của bé gái.
Trong cơn vui mừng đẫm lệ, bé tặng tui hai quả cam xinh xắn, nặng và tròn. tui đỡ lấy, cảm động, và đưa một quả cho bé lừa, nó mảnh dẻ thế kia, như một lời an ủi dịu dàng. Rồi tui trao quả kia – huy chương vàng – cho La Rô.
26
Đạt Bông
Đạt Bông, vị y sĩ của La Rô, to như con bò vá, mà đỏ như dưa hấu. Ông nặng khoảng trăm ba chục ký và tự xưng mình sáu chục tuổi.
Khi ông nói, vài âm thanh bất phát ra, tương tự như mấy chiếc dương cầm vừa cũ. Có khi, thay vì phát ra tiếng, ông phát ra một ít gió… và những tiếng nói hụt kia được kèm theo những cái hất đầu, không số những cái búng tay, những dụ dự lú lẫn, hắng giọng và khạc nhổ vào khăn tay… Một hợp tấu ngộ nghĩnh, bất hết về đêm trước bữa ăn!
Răng một chiếc cũng bất còn, ông chỉ ăn ruột bánh mì vừa nhồi trước trong bàn tay. Ông vo tròn lại và ọt, nuốt gọn vào mồm đỏ hỏn, ông ngâm nga trong mồm và trệu trạo cả giờ cùng hồ.
Rồi tiếp theo viên một đến viên hai, rồi viên khác. Rồi ông nhai bằng lợi, nên chi trong lúc ấy, cái cằm bị kéo ngược lên mũi quặm của ông.
tui vừa bảo, ông to như một con bò vá. Trên bực cửa, cạnh ghế dài, ông choáng hết cả nhà. Nhưng với La Rô, ông hiền như một đứa trẻ. Thoáng trông thấy chiếc hoa hay con chim nhỏ nào, ông phát ra tiếng cười dòn dã ngay, mở rộng lớn hết mồm, tiếng cười này, ông bất lượng được mau chậm, dài ngắn bao nhiêu, nhưng khi nào cũng kết thúc bằng tiếng nấc.
Bấy giờ lắng dịu rồi, ông anchorage nhìn hồi lâu về phía nghĩa trang già đời:
- Con bé tôi, tội nghiệp…
27
Thằng bé và nước
Trong cảnh khô baron buồn bã và thiêu đốt, của bãi nuôi thú rộng lớn lớn, bãi này, hễ ta chậm chân băng qua, là một thứ bụi trắng mịn màng, phủ chụp lên người tới hết mắt.
tui thấy đứa trẻ với vòi nước, cả hai đều thực thà, vui vẻ, có linh hồn riêng. Ở đây bất có một thân cây nào, tuy nhiên, thoạt tới đây, con tim vừa mang trọn một chữ mà con mắt vừa đọc ra từng nét lớn, viết bằng ánh sáng trên nền trời xanh ngắt: ỐC ĐẢO.
Buổi sáng, vừa chứa sẵn cái ấm nóng của giờ giấc nghỉ trưa, và con ve sầu, trong ốc đảo San Francisco, như đang cưa, đang xẻ thân cây ô liu. Nắng đập lên đầu đứa trẻ, nhưng hắn bị nước làm mê lú nên bất cảm thấy.
Nằm sấp người xuống đất, hắn ngửa bàn tay tới vòi nước mạnh, trên đó nước làm ra (tạo) thành một toà nhún nhảy, làm bằng trong mát và diễm lệ, đôi mắt đen của hắn nhìn chằm vào đó thống khoái. Hắn nói một mình, thở hít, tay kia gãi gãi đây đó lên lớp quần áo tơi tả.
Toà nhà, khi nào cũng thế, mà khi nào cũng đổi mới, có lúc lung lay. Và đứa bé, lúc bấy giờ, gò người lại, tự chế, co ro, làm thế nào cho nhịp đập bé bỏng của tim, đừng làm hỏng mất hình dạng, nước hiện ra lúc đầu – cũng làm tương tự như mẩu nước tinh nhỏ nhất, bị lay động làm hỏng mất hình ảnh biến nhạy của kính vạn hoa.
Ta bất biết mày hiểu ta nói gì bất hở La Rô: nhưng đứa bé kia, ta biết, nó chứa lòng ta trong lòng nó.
28
Tình bạn
Chúng tui tâm đầu ý hợp lắm. tui để mặc nó đi đâu tuỳ thích, và nó luôn luôn đưa đẩy tui tới nơi tui muốn.
La Rô biết rõ rằng, khi đến cây thông Vương Miện, tui thích tới sát thân cây, ve vuốt cây, nhìn bầu trời lọt qua đọt thông um tùm mà sáng sủa. Nó biết tui khoái con đường mòn nho nhỏ, len giữa cỏ non, dẫn tới Máy Nước cũ; rằng đối với tôi, trông thấy con sông là một nỗi vui lạc; trông thấy từ riềm đồi thông, ngọn đồi này, với cụm rừng nhỏ mọc chót vót, gợi rõ những phong cảnh cổ điển.
Và khi tới lưng đồi, tui không thể bất thiu thiu, và đến khi thức giấc là ngó ra một trong những cảnh tượng tiềm ái kia.
tui đối đãi với La Rô như một đứa trẻ. Giả như đường đi dựng dốc và tui thêm nặng, là tui nhảy xuống đất để nương cho nó. tui hôn nó, tui làm nó phát cáu… Nó thừa hiểu tui yêu nó, và bất nuôi hờn với tôi. Nó tương tự tui thế kia, khác biệt cùng loại thế kia, làm cho tui cuối cùng nghĩ rằng nó mơ những giấc mơ của chính tui vậy.
La Rô phó thân cho tôi, như đứa con gái dậy thì đầy đam mê. Không bao giờ nó cưỡng lại. Và tui biết mình là hạnh phúc của nó; một hạnh phúc muốn tranh đoạt được, hắn bất ngần ngại trốn tránh bọn lừa… luôn cả con người!
29
Chị ru em
Xinh xắn mà dơ như cùng tiền, mắt đen láy, môi mọng và dày, lấm tấm mồ hóng xung quanh, đứa con gái của bác bán than, ngồi trên tấm ngói trước cửa nhà tranh, đang dỗ dành em ngủ…
Giờ này, tháng năm, phừng phừng, nóng cháy và sáng như trung tâm điểm của mặt trời. Trong bất khí bình yên chói rạng, ta nghe tiếng rỉ rích bên ngoài, ngựa hí ngoài đồng, con gió bể thì nhởn nhơ trong bụi cây bạc hà.
Nhưng người con gái bán than vừa cất tiếng hát, truyền cảm và âu yếm:
Ngủ à nghê, bé à nghê.
Nhờ là nhờ chị vỗ về bé nghê.
Im lặng. Gió. Gió vờn đọt cây.
Ngủ à nghê, bé à nghê.
Chị là chị vỗ về bé nghê.
Gió… La Rô đang khoan thai bước qua mấy cây thông cháy sém, chầm chậm lại gần…
Rồi quỵ mình trên đất nâu, được đẩy đưa theo tiếng ru hời mẫu tỷ, nó thiu thiu ngủ, như đứa bé.
30
Con bé mắc bệnh lao
Nó đứng thẳng người trên chiếc ghế hắt hiu, mặt mày tái mét, đục lờ như cỏ héo, giữaphòng chốnglạnh tường trắng.
Bác sĩ vừa ra lệnh cho nó về quê, giữa tháng năm lành lạnh này để tiềm dĩ tắm nắng. Nhưng con bé thảm thương đành chịu:
- Khi con về tới chiếc cầu… thưa bác sĩ… đấy, đến gần sát… con ngộp thở…
Tiếng nói trẻ con, lảnh tiềmnh, đứt đoạn, chùng xuống hổn hển, như làn gió thoảng của mùa hè đôi khi cũng thế.
tui đề nghị bé gái leo lên lưng La Rô đi một vòng. Lên tới lưng lừa, ôi nụ cười lạ lùng nào thế, làm rạng ngời khuôn mặt choắt như người chết, rạng luôn cả mắt đen răng trắng.
…Lũ đàn bà ra đứng hết nơi cửa nhìn chúng tui đi qua. La Rô đi chậm, như thể nó ý thức đang chuyên chở một đoá huệ mảnh mai bằng nước tinh mịn hạt.
Khuôn mặt biến đổi vì rạo rực và hy vọng, với chiếc áo trắng thắt lưng điều, như hài cùng của thánh mẫu ở Montemayor, bé gái trông tương tự như trời thần đi vào làng, trên con đường của bầu trời phương Nam.
