Kế toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm trong các doanh nghiệp

kế toán “ Doanh thu và thu nhập khác” ( VAS 14), là một trong bốn chuẩn mực được ban hành và công bố lần 1 quyết định số 149/2001/QĐ- BTC ngày 31/12/2001. Mục đích của chuẩn mực này là quy định và hướng dẫn các nguyên tắc, phương pháp kế toán doanh thu và thu nhập khác làm cơ sở để ghi sổ kế toán và lập BCTC. Vấn đề quan trọng nhất trong kế toán doanh thu là xác định khi nào ghi nhận doanh thu, điều này có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định yếu tố đúng kỳ của doanh thu là cơ sở để xác đinh lợi nhuận thực hiện trong kỳ của doanh nghiệp. Nhìn chung, doanh thu được ghi nhận khi doanh nghiệp có khả năng tương đối chắc chắn sẽ thu được lợi ích kinh tế trong tương lai và các lợi ích kinh tế đó có thể được tính toán một cách đáng tin cậy.
Điều đó được cụ thể hoá thành năm điều kiện và chỉ ghi nhận doanh thu khi đồng thời thoả mãn tất cả các điều kiện đó, đó là:
Doanh nghiệp đã chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm hay hàng hoá cho người mua.
Doanh nghiệp không còn nắm giữ quyền quản ly hàng hoá như người sở hữu hàng hoá hay quyền kiểm soát hàng hoá.
Doanh thu xác định tương đối chắc chắn.
Doanh nghiệp đã thu được hay sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch tiêu thụ.
Xác định được chi phí liên quan tới giao dịch tiêu thụ.
Doanh thu của giao dịch về cung cấp dịch vụ được ghi nhận khi kết quả của giao dịch đó được xác định một cách đáng tin cậy. Trường hợp giao dịch về cung cấp dịch vụ liên quan đến nhiều kỳ thì doanh thu được ghi nhận trong kỳ theo kết quả phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập Bảng cân đối kế toán của kỳ đo. Kết quả của giao dịch cung cấp dịch vụ được xác định khi thỏa mãn đồng thời bốn điều kiện sau:
Doanh thu được xác định tương đối chắc chắn.
Có khả năng thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp dịch vụ đó.
Xác định được phần công việc đã hoàn thành vào ngày lập Bảng cân đối kế toán.
Xác định được chi phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hoàn thành giao dịch cung cấp dịch vụ đó.
Để theo dõi doanh thu tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ trong kỳ, theo quy định của Bộ Tài Chính, kế toán sử dụng TK511 hay TK512 ( nếu sản phẩm hàng hoá được tiêu thụ nội bộ). Các khoản giảm trừ được hạch toán vào các tài khoản: TK521 ( chiết khấu hàng bán), TK531 ( hàng bán bị trả lại), TK532 ( giảm giá hàng bán).
II. Tài khoản sử dụng, kết cấu tài khoản và phương pháp hạch toán trong tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm.
Doanh thu tiêu thụ và cung cấp dịch vụ.
Tài khoản sử dụng.
Tài khoản 511 (doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ) dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong một kỳ kế toán của hoạt động sản xuất kinh doanh từ các giao dịch và các nghiệp vụ sau:
Bán hàng: Bán sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, bán hàng hóa mua vào và bán bất động sản đầu tư.
Cung cấp dịch vụ: Thực hiện công việc đã thỏa thuận theo hợp đồng trong một kỳ, hay nhiều kỳ kế toán, như cung cấp dịch vụ vận tải, du lịch, cho thuê tài sản cố định theo cách cho thuê hoạt động...
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 511 - doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Bên nợ:
số thuế tiêu thụ đặc biệt, hay thuế xuất khẩu phải nộp tính trên doanh thu bán hàng thực tế của sản phẩm hàng hóa, dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng và được xác định là đã bán trong kỳ kế toán.
Số thuế GTGT phải nộp củ doanh nghiệp nộp thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp.
Doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển cuối kỳ.
Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ.
Khoản chiết khấu thương mại kết chuyển cuối kỳ.
Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh".
Bên có:
Doanh thu bán sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ kế toán.
Tài khoản 511 không có số dư cuối kỳ.
Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, có 5 tài khoản cấp 2.
- Tài khoản 5111 - Doanh thu bán hàng hóa
- Tài khoản 5112 - Doanh thu bán các thành phẩm
Tài khoản 5113 - Doanh thu cung cấp dịch vụ.
Tài khoản 5114 - Doanh thu trợ cấp, trợ giá:
Tài khoản 5117 - Doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư
Tài khoản 512: Hạch toán doanh thu bán hàng nội bộ.
Tài khoản này dùng để phản ánh doanh thu của số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thu trong nội bộ doanh nghiệp. Doanh thu tiêu thụ nội bộ là lợi ích kinh tế thu được từ việc bán hàng hóa, sản phẩm, cung cấp dịch vụ nội bộ giữa các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc trông cùng một công ty tính theo gía bán nội bộ.
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 512 - Doanh thu bán hàng nội bộ.
Bên nợ:
Trị giá hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán đã chấp nhận trên khối lượng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán nội bộ kết chuyển cuối kỳ kế toán.
Số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp của số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán nội bộ.
Số thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp củ số sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ nội bộ.
Kết chuyển doanh thu bán hàng nội bộ thuần vào tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh".
Bên có:
Tổng số doanh thu bán hang nội bộ của đơn vị thực hiện trong kỳ kế toán.
Tài khoản 512 không có số dư cuối kỳ.
Tài khoản 512 - Doanh thu bán hàng nội bộ, có 3 tài khoản cấp 2:
Tài khoản 5121 - Doanh thu bán hàng hóa
Tài khoản 5122 - Doanh thu bán các thành phẩm
Tài khoản 5123 - Doanh thu cung cấp dịch vụ
Kế toán doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
Kế toán bán hàng theo cách thông thường.
Đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ và doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ, kế toán phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo giá bán chưa có thuế GTGT, ghi:
Nợ TK 111, 112 131 ( tổng giá thanh toán)
Có TK 511 (gía bán chưa có thuế GTGT)
Có TK 512 (giá bán chưa có thuế GTGT)
Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33311)
(2). Đối với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ không thuộc diện chịu thuế GTGT hay chịu thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp, kế toán phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ theo giá thanh toán, ghi:
Nợ TK 111
Nợ TK 112
Nợ TK 131
Có TK 511 ( Tổng giá thanh toán).
Có TK 512 (Tổng giá thanh toán).
Trường hợp, doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ phát sinh bằng ngoại tệ, thì ngoài việc ghi sổ kế toán chi tiết số nguyên tệ đã thu hay phải thu, kế toán phải căn cứ vào tỷ giá giao dịch thực tế hay tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ kinh tế để quy đổi ra Đồng Việt Nam hay đơn vị tiền tệ chính thức sử dụng trong kế toán để hạch toán vào Tài khoản 511 "Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ".
Kế toán bán hàng thông qua các đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng.
Kế toán ở đơn vị giao hàng đại lý:
Khi xuất kho sản phẩm, hàng hóa, giao cho các đại lý phải lập phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý, căn cứ vào phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý, ghi:
Nợ TK 157.
Có TK 155,156.
Khi hàng hó...