Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Mục lục
Tr
ang
1. Ký hiệu và chữ viết tắt............................................. 1
2. Tổng quan .......................................................................... 2
2.1. Cơ sở lý thuyết/xuất xứ của dự án.................................................... 2
2.2. Tính cấp thiết và mục tiêu nghiên cứu của đề tài........................... 2
2.3. Nội dung của Dự án........................................................................... 3
2.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc................... 4
2.4.1. Giới thiệu về cây gấc ........................................................................................4
2.4.2. Giới thiệu về dầu màng gấc ............................................................................ 6
2.4.2.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học........................................... 6
2.4.2.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc........................ 7
2.4.2.3. Một số hoạt chất sinh học có trong dầu màng gấc ........................... 9
2.4.3. Giới thiệu về dầu nhân hạt gấc ...................................................................... 15
2.4.3.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học........................................... 15
2.4.3.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc........................ 15
2.4.4. Kỹ thuật khai thác dầu ................................................................................... 15
2.4.4.1. Ph−ơng pháp ép dầu ......................................................................................15
2.4.2.2. Ph−ơng pháp trích ly dầu bằng dung môi hữu cơ.......................................18
2.4.3.3. Ph−ơng pháp enzim....................................................................................... 21
2.4.3.4. Các ph−ơng pháp khác ................................................................................. 22
2.4.5. Các công trình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc về gấc .............................. 23
3. THựC NGHIệM..................................................................... 29
3.1. Nguyên vật liệu hóa chất .................................................................. 29
3.1.1. Nguyên liệu....................................................................................................... 294
3.1.2. Hóa chất thí nghiệm .........................................................................................29
3.1.3. công cụ và thiết bị thí nghiệm........................................................................29
3.2. Ph−ơng pháp nghiên cứu.................................................................. 30
3.2.1. Ph−ơng pháp công nghệ...................................................................................30
3.2.1.1. Ph−ơng pháp hoàn thiện công nghệ sấy màng gấc......................................30
3.2.1.2. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc bằng ph−ơng pháp ép......31
3.3.1.3. Nghiên cứu ảnh h−ởng các yếu tố công nghệ đến quá trình
trích ly dầu màng gấc..................................................................................................35
3.2.1.4. Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra
dầu gấc loại 2...............................................................................................................37
3.2.1.5. Nghiên cứu công nghệ ép dầu hạt gấc......................................................... 38
3.2.1.6. Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu gấc màng
gấc và dầu hạt gấc.......................................................................................................40
3.2.2. Ph−ơng pháp phân tích................................................................................... 40
3.3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ..................................................... 43
3.3.1. Kết quả phân tích và đánh giá chất l−ợng nguyên liệu màng gấc
và nhân hạt gấc...........................................................................................................43
....................................................................................................................... 3
.3.2. Hoàn thiện công nghệ sấy màng gấc................................................................ 44
3.3.2.1. Lựa chọn nhiệt độ sấy thích hợp .................................................................. 44
3.3.2.2. ảnh h−ởng của độ ẩm màng gấc.................................................................. 45
3.3.3. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc............................................ 47
3.3.4. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu gấc bằng ph−ơng pháp ép ................ 48
3.3.4.1. ảnh h−ởng của áp lực hơi khi ép đến hiệu suất ép dầu màng gấc............. 48
3.3.4.2. ảnh h−ởng của năng suất ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu.................. 49
3.3.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng của các yếu tố công nghệ đến quá trình
trích ly dầu màng gấc................................................................................................ 51
3.3.5.1. Nghiên cứu ảnh h−ởng của độ mịn nguyên liệu ......................................... 51
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi5
3.3.5.2. Lựa chọn dung môi trích ly dầu màng gấc.................................................. 52
3.3.5.3. Nghiên cứu ảnh h−ởng của tốc độ khuấy trộn nguyên liệu ....................... 52
3.3.5.4. Nghiên cứu ảnh h−ởng của số lần trích ly và tỷ lệ nguyên liệu/dung
môi ......................................................................................................................................53
3.3.5.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng của nhiệt độ trích ly............................................... 55
3.3.5.6. Nghiên cứu ảnh h−ởng của thời gian trích ly.............................................. 56
3.3.6. Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra
dầu màng gấc loại 2....................................................................................................58
3.3.6.1. ảnh h−ởng của kích th−ớc khô b∙ đến hiệu suất ép ................................... 58
3.3.6.2. ảnh h−ởng của tỷ lệ dầu đậu nành: khô b∙ ................................................ 59
3.3.6.3. ảnh h−ởng của áp lực hơi khi ép đến hiệu suất ép dầu loại 2.................... 60
3.3.6.4. ảnh h−ởng của năng suất ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu
màng gấc loại 2............................................................................................................61
3.3.7. Nghiên cứu công nghệ khai thác dầu nhân hạt gấc ..................................... 62
3.3.7.1. Nghiên cứu ảnh h−ởng của nhiệt độ sấy nhân hạt gấc đến chất
l−ợng dầu nhân............................................................................................................... 62
3.3.7.2. Nghiên cứu lựa chọn độ ẩm của dầu nhân hạt gấc sau sấy ....................... 63
3.3.7.3. Nghiên cứu thiết bị và công nghệ tách vỏ nhân hạt gấc............................. 64
3.3.7.4. Nghiên cứu ảnh h−ởng của tỷ lệ vỏ còn lại trong nhân hạt gấc đến
hiệu suất ép dầu............................................................................................................65
3.3.7.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng nhiệt độ ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu........ 65
3.3.8. Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu gấc màng
gấc và dầu hạt gấc ......................................................................................................686
3.3.8.1. Sự biến đổi của chỉ số peroxit trong quá trình bảo quản dầu
màng gấc và dầu hạt gấc.............................................................................................68
3.3.8.2. Sự biến đổi hàm l−ợng β-caroten của dầu gấc trong quá trình bảo
quản............................................................................................................................. 69
3.3.9. Phân tích và đánh giá chất l−ợng sản phẩm dầu màng gấc và dâu
nhân
hạt gấc........................................................................................................................ 70
3.3.9.1. Các chỉ tiêu hoá lý......................................................................................... 70
3.3.9.2. Thành phần axit béo của dầu màng gấc và dầu nhân hạt gấc................... 70
3.3.9.3. Các chỉ tiêu vi sinh vật .................................................................................. 72
3.3.10. ứng dụng sản phẩm dầu màng gấc vào thực tế sản xuất .......................... 73
3.3.11. Sơ bộ −ớc tính giá thành sản phẩm.................................................................. 74
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
4. kết luận và đề nghị..................................................... 76
4.1. Kết luận.............................................................................................. 76
4.2. Đề nghị ............................................................................................... 77
tài liệu tham khảo .......................................................... 78
phụ lục (Hợp đồng, Kết quả phân tích, Công văn, Phụ lục ảnh)8
LỜI CẢM ƠN
Chỳng tụi xin trõn trọng Thank sự giỳp đỡ cú hiệu quả của cỏc
đơn vị:
- Vụ Khoa học Cụng nghệ - Bộ Cụng Thương
- Vụ Tài chớnh - Bộ Cụng Thương
- Bộ mụn nghiờn cứu và cỏc phũng nghiệp vụ - Viện Cụng
nghiệp Thực phẩm
- Viện nghiờn cứu Dầu và cõy cú Dầu – Bộ Cụng Thương
- Viện Kiểm nghiệm – Bộ Y tế
- Cụng ty Cổ phần dược vật tư y tế Hải Dương
- Cụng ty TNHH Tuệ Linh
- Doanh nghiệp tư nhõn Luyến Thu – Thanh Hà – Hải Dương
Nhúm thực hiện Dự ỏn
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi10
Ký hiệu và viết tắt
AFP: Alpha FetoProtein
DM: dung môi
DNA: cấu tử cơ bản của tế bào di truyền (acid deoxyribonucleic)
ECMS: dịch chiết nhân hạt gấc
ELISA: hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme
FI: tế bào ung th− màng tử cung ng−ời
FMDV: vaccine phòng bệnh lở mồm long móng
H5N1: virut gây bệnh cúm gia cầm
HbsAg: nhiễm viêm gan siêu vi B
Hep-2: tế bào ung th− gan ng−ời
HI: ngăn trở ng−ng kết hồng cầu
HIV: vi rút HIV gây ra bệnh AIDS ( Human Immunodeficiency virut)
IgG: là một globulin miễn dịch, một thành phần của hệ miễn dịch, có chức năng
bám vào những tác nhân đột nhập cơ thể nh− virus tr−ớc khi kêu gọi những tế
bào miễn dịch đến tiêu diệt.
in vivo: trong cơ thể
in vitro: trong ống nghiệm
LD
50: liều độc cần thiết để làm chết một nửa số cá thể tham gia thí nghiệm
NL: nguyên liệu
pH: hệ số đặc tr−ng độ axit của môi tr−ờng.
RD: tế bào ung th− màng tim ng−ời
VSV: vi sinh vật11
1. Tổng quan
1.1. Cơ sở pháp lý/xuất xứ của dự án
Dự án đ−ợc thực hiện theo hợp đồng nghiên cứu khoa học và phát triển
công nghệ số: 01.08.SXTN/HĐ-KHCN giữa Bộ Công Th−ơng và Viện Công
nghiệp Thực phẩm ký ngày 28 tháng 01 năm 2008 (Bản Thuyết minh dự án và
photo hợp đồng ở trong phần phụ lục).
1.2. Tính cấp thiết và mục tiêu nghiên cứu của dự án
Gấc là loại cây thực phẩm đặc sản có nhiều ở Việt Nam. Quả gấc là phần
có giá trị nhất của cây gấc, là loại thực phẩm giàu các chất dinh d−ỡng và các
hoạt chất sinh học, cung cấp nhiều tiền sinh tố nh−: vitamin A, vitamin E, các
chất vi l−ợng phòng chống các bệnh mãn tính và tăng c−ờng sức khoẻ bền vững
cho cơ thể.
Cho đến nay ở trong và ngoài n−ớc đã có nhiều công trình nghiên cứu về
gấc, về các hoạt chất sinh học trong gấc, khả năng sử dụng gấc để phòng chống
bệnh tật đẩy lùi tuổi già, phòng chống ung th− thậm chí tăng sức đề kháng, kéo
dài thời gian sống cho bệnh nhân HIV. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu này
chỉ tập trung chủ yếu vào việc phân tích, đánh giá thành phần các hoạt chất sinh
học và các chất dinh d−ỡng của quả gấc, cũng nh− ứng dụng chúng trong y học
và chế biến thực phẩm nh−: kẹo gôm, bánh qui, bánh kem xốp ....
Khoảng chục năm trở lại đây, nhờ những phát hiện mới của nhiều công
trình nghiên cứu khoa học, màng gấc và dầu màng gấc đã và đang là loại sản
phẩm có giá trị kinh tế cao, đ−ợc sự quan tâm đặc biệt của các nhà khoa học
cũng nh− các nhà sản xuất trong và ngoài n−ớc. Dầu màng gấc đã trở nên nổi
tiếng, làm nguyên liệu cho nhiều sản phẩm d−ợc phẩm và thực phẩm chức năng
trong n−ớc và nhiều n−ớc trên thế giới nh− Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc,
Australia... Nhờ vậy, phong trào trồng gấc ở n−ớc ta đã phát triển mạnh mẽ.
Tr−ớc đây, cây gấc chỉ đ−ợc trồng đơn lẻ, tự phát tại các hộ gia đình, thì ngày
nay đã hình thành nên các vùng nguyên liệu gấc với hàng ngàn hec ta (cho hàng
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi12
chục ngàn tấn màng gấc/năm) nh−: Thanh Hà (Hải D−ơng), Lục Ngạn (Bắc
Giang), Thanh Oai (Hà Nội). Mới đây, cây gấc đã đ−ợc trồng tại các tỉnh miền
núi nh−: Cao Bằng, Tuyên Quang, Đắc Lắc.
Năm 2005, Viện Công nghiệp thực phẩm đã chủ trì Đề tài R&D cấp Bộ
Công nghiệp mã số 161.05.RD/HĐKH : “Nghiên cứu nâng cao hiệu suất và
chất l−ợng dầu gấc”. Đề tài đã xây dựng đ−ợc các quy trình công nghệ sản xuất
dầu màng gấc: Hiệu suất ép 73,3 % đã tăng đ−ợc hiệu suất ép 3-3,3%. Năng suất
ép 50kg/h. Hàm l−ợng β-caroten đạt 193mg% tăng đ−ợc 20-28%.
Sản phẩm của Đề tài này đã b−ớc đầu đ−ợc ứng dụng cho sản xuất d−ợc
phẩm, thực phẩm. Tuy nhiên, để có thể thoả mãn nhu cầu và yêu cầu của sản
xuất trong n−ớc, ổn định chất l−ợng sản phẩm, nâng cao sản l−ợng, sự cần thiết
phải hoàn thiện công nghệ sản xuất và hình thành đ−ợc một mô hình sản xuất
dầu màng gấc có thể áp dụng vào sản xuất quy mô công nghiệp. Xuất phát từ
thực trạng nghiên cứu và sản xuất, nhu cầu của khách hàng, thị tr−ờng trong và
ngoài n−ớc, chúng tui đã tiến hành dự án: “Hoàn thiện công nghệ sản xuất thử
dầu màng gấc và dầu hạt gấc” với mong muốn góp phần làm tăng giá trị của
cây gấc đặc sản của Việt Nam.
Mục tiêu dự án:
- Mục tiêu tr−ớc mắt: Xây dựng dây chuyền công nghệ, thiết bị, tạo ra đ−ợc
hai loại sản phẩm: dầu màng gấc chất l−ợng cao phục vụ cho công nghiệp
d−ợc, thực phẩm chức năng và dầu hạt gấc dùng làm dầu xoa bóp và công
nghiệp sơn, véc ni.
- Mục tiêu lâu dài: Tạo ra th−ơng hiệu dầu màng gấc và dầu hạt gấc của Viện
Công nghiệp thực phẩm, góp phần đ−a công nghệ chế biến quả gấc của Việt
Nam tiến tới quy mô công nghiệp, tạo đầu ra và góp phần xóa đói giảm nghèo
cho nông dân vùng trồng gấc.
1.3. Nội dung của Dự án
- Hoàn thiện công nghệ sấy màng tạo ra màng gấc.13
- Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc bằng ph−ơng pháp ép.
- Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra dầu gấc loại 2.
- Nghiên cứu công nghệ ép dầu hạt gấc.
- Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu màng gấc và dầu hạt gấc.
1.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc
1.4.1. Giới thiệu về cây gấc
Cây gấc có tên khoa học là Momordica Cochinchinensis (Lour.) Spreng
thuộc họ Bầu bí Cucurbitaceae bộ Violales. Cây gấc còn có tên gọi khác là Mắc
cao (Lào), Má khâu (Thái), Mắc khâu (M−ờng), Mộc miết (Trung Quốc),
Chinese bitter-cucumber (Anh), Margose à piquants (Pháp) [2]. Họ này có 96
giống, 750 loài đ−ợc trồng chủ yếu ở vùng nhiệt đới nóng ẩm. Riêng ở Việt Nam
có khoảng 30 loài, phổ biến nhất là bầu bí, m−ớp, d−a leo, d−a hấu, khổ qua
(m−ớp đắng)...[1].
1.4.2. Giới thiệu về dầu màng gấc
1.4.2.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học
1.4.2.1.1. Tính chất hoá lý
Dầu màng gấc (Oleum Momordicae) là dầu ép từ màng đỏ bọc xung
quanh hạt gấc. Dầu màng gấc là chất lỏng sánh, trong, màu đỏ máu, có mùi
thơm ngon đặc biệt, vị béo, không khé cổ với các tính chất hoá lý sau:
- Độ hòa tan: dễ tan trong ete petrol, cloroform và ete. Không tan trong n−ớc, ít
tan trong cồn.
- Tỷ trọng d415: 0,9151- 0,9156
- Chỉ số khúc xạ nD20: 1,4681- 1,4685.
- Chỉ số axit (mg KOH/1g): 4 - 8
- Chỉ số peroxit (meqO2/kg): 5 - 8
1.4.2.1.2. Thành phần hóa học:
Thành phần chính của dầu màng gấc là các axit béo không no oleic
(omega 9), linoleic (omega 6) và các axit béo no palmitic, stearic. Ngoài ra, còn
các axit béo khác với hàm l−ợng < 1% nh−: myristic, palmitoleic, linolenic,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi14
margaric. tuỳ từng trường hợp vào giống nguyên liệu, điều kiện gieo trồng và ph−ơng pháp
khai thác mà thành phần và hàm l−ợng các axit béo trong dầu màng gấc có thể
thay đổi. Bảng 2.1 thể hiện các kết quả nghiên cứu mới đây trong và ngoài n−ớc
về thành phần các axit béo trong các loại dầu màng gấc của Việt Nam [9, 11].
Một số hoạt chất sinh học khác mặc dù có mặt trong dầu màng gấc với
hàm l−ợng rất nhỏ (khoảng 150 - 350 mg%) song có giá trị dinh d−ỡng và d−ợc
phẩm rất cao, quyết định giá trị kinh tế và giá trị sử dụng của dầu màng gấc. Đó
là hợp chất nh− β-caroten và lycopen. Có thể nói gấc là một trong số các loại
thực vật chứa nhiều β-caroten và lycopen nhiều nhất. Ng−ời ta ví nông tr−ờng
trồng gấc nh− là một nhà máy sản xuất vitamin tự nhiên cỡ lớn. Trong màng gấc
lycopen tồn tại ở dạng trans (khó hấp thu qua ruột non) chiếm tới 1.903àg/g [5]
nh−ng khi đ−ợc gia nhiệt dạng trans sẽ chuyển thành dạng cis và dễ hấp thu hơn
gấp 3 lần.
Bảng 1.1. Thành phần axit béo của dầu màng gấc [9,11].
Thành phần axit béo dầu màng gấc
TT Tên axit béo
Tài liệu trong n−ớc [9] Tài liệu Nhật Bản [11]
1 Myristic (C14:0) 0,395 0,50
2 Palmitic (C16:0) 20,045 29,20
3 Palmitoleic (C16:1) 0,037 0,30
4 Margaric (C17:0) 0,067 -
5 Stearic (C18:0) 3,375 7,7
6 Oleic (C18:1) 53,385 32,30
7 Linoleic (C18:2) 17,695 28,10
8 Linolenic (C18:3) 0,028 0,50
Ngoài ra còn có một số chất vi l−ợng cần thiết cho cơ thể nh− vitamin E,
đồng, sắt, coban, kẽm và selen.15
1.4.2.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc
Tính vị công năng: dầu màng gấc có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ tỳ
vị, làm sáng mắt.
Công dụng chính:
- Dầu màng gấc đ−ợc dùng trong nhiều tr−ờng hợp cơ thể thiếu vitamin A nh−:
biến chứng về mắt (khô mắt, quáng gà), trẻ em chậm lớn, phụ nữ có mang và cho
con bú.
- Dùng ngoài bôi vào vết th−ơng, vết bỏng làm mau lên da non, chóng lành. Dầu
màng gấc dùng kèm một số thuốc kháng khuẩn đặc biệt chữa đ−ợc bệnh trứng cá
kén có nhân.
- Dầu màng gấc nhuận tràng, dùng thích hợp cho ng−ời táo bón.
Cách dùng:
- Dùng uống với liều 5 giọt một lần, ngày hai lần tr−ớc bữa ăn chính, có thể dùng
tới 20 giọt. Đối với trẻ em, dùng 5 đến 10 giọt một ngày.
- Dùng ngoài, dạng thuốc mỡ có 5 % đến 10 % dầu màng gấc, có thể dùng d−ới
hình thức dầu màng gấc nguyên chất để bôi bỏng [9].
Dầu màng gấc chỉ mới đ−ợc sử dụng từ năm 1942 dùng trong những
tr−ờng hợp thiếu vitamin A hay β -caroten (1ml dầu màng gấc có 30mg caroten
t−ơng ứng với 50.000 đơn vị quốc tế vitamin A), đây là nguồn cung cấp vitamin
A hữu hiệu nhất cho cơ thể giúp phòng chống và chữa các bệnh do thiếu vitamin
A. Ngoài ra nó còn có tác dụng làm chỗ s−ng nhanh chóng xẹp xuống, kích thích
quá trình lên da non, giảm bớt tình trạng đau nhức. Ngoài ra dầu màng gấc còn
chứa nhiều các chất vi l−ợng nh− Fe, Zn, K ... rất cần thiết đối với cơ thể [3].
Hiện tại sản l−ợng màng gấc ở Việt Nam khoảng 4.000 tấn/năm, chủ yếu
tập trung ở các tỉnh Hải D−ơng, Bắc Giang, Hà Nội, H−ng Yên, Thái Bình và
đang đ−ợc mở rộng diện tích trồng đại trà ở các tỉnh miền núi phía Bắc nh− Cao
Bằng, Tuyên Quang, Hà Giang....
Dầu màng gấc hoàn toàn có thể thay thế cho phẩm màu hoá học độc hại
trong bữa ăn hàng ngày: nấu xôi, cho vào thịt, đậu, cá, bánh kẹo, mỳ, cháo, phở
... nó là nguồn bổ dung vi chất và dinh d−ỡng tuyệt vời cho trẻ em. Thay cho mỡ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi16
động vật, chống béo phì, giúp làm giảm cholesterol trong máu. Tác động làm
giảm bệnh tim mạch, chứng đột quỵ.
Dùng dầu màng gấc có thể sửa chữa những th−ơng tổn trong cấu trúc DNA
với những tr−ờng hợp không may bị nhiễm tia xạ, nhiễm độc dioxin do Mỹ rải ở
chiến tr−ờng hay trong các thức ăn tăng trọng và thuốc trừ sâu ch−a phân huỷ
hết trong rau quả hay các hoá chất sử dụng trong bảo quản nông sản, thực
phẩm. Đối với những bệnh nhân ung th− sau điều trị bằng phẫu thuật, chạy tia
xạ, truyền hoá chất sau đó dùng dầu màng gấc giúp phục hồi sức khoẻ nhanh
chóng và ngăn chặn các nguy cơ di căn khối u.
Phòng chữa viêm gan, xơ gan và những th−ơng tổn tiền ung th− ... đặc biệt
xơ gan có HbsAg (+) và nồng độ AFP cao tiềm ẩn nguy cơ gây ung th− gan
nguyên phát. Phòng chữa thiếu vitamin, suy dinh d−ỡng, chữa khô mắt, mờ mắt,
quáng gà do suy giảm võng mạc, thiếu máu dinh d−ỡng. Tăng c−ờng sức đề
kháng của cơ thể, chống lại các bệnh nhiễm trùng giúp cơ thể phát triển khoẻ
mạnh.
Viên nang dầu màng gấc phòng chữa sạm da do rối loạn chuyển hoá mỡ,
trứng cá, khô da, chai chân, da nổi sẩn. Viên nang dầu màng gấc chứa l−ợng
lycopen thực vật rất lớn nên có tác dụng d−ỡng da, bảo vệ da, giúp cho da luôn
hồng hào, t−ơi trẻ và mịn màng. Viên nang dầu màng gấc làm mau lành vết
th−ơng, vết bỏng, vết loét. Phòng chữa lao xơ nhiễm và các nhiễm khuẩn đ−ờng
hô hấp.
1.4.2.3. Một số hoạt chất sinh học có trong dầu màng gấc
1.4.2.3.1. β-caroten:
- Công thức cấu tạo:
Hình 1.1: Trans - β - caroten17
- Còn có tên khác: carotaben, provaten, solaten.
- Công thức phân tử (C40H56)
- Trọng l−ợng phân tử: 536,9.
- Tên khoa học: (all E)-3,7,12,16-tetramethyl-1,18-bis (2,6,6-trimethyl cyclohex-
1-enyl) octadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17- nonaen.
- Tính chất:
+ Bột kết tinh mầu nâu đỏ.
+ Nhiệt độ nóng chảy: 1830C.
+ Độ tan: tan trong hexan, cloroform, benzen, ete petrol hầu nh− không tan
trong n−ớc.
+ Cho phổ hấp thụ UV-VIS, cực đại hấp thụ (trong cloroform) là 497 và
466nm.
+ Dễ bị biến đổi khi tiếp xúc với ánh sáng và nhiệt độ.
- Tác dụng:
+ Về mặt sinh học, β-caroten là tiền chất quan trọng nhất của vitamin A.
β-caroten đ−ợc sử dụng nh− vitamin A, nh−ng không gây tích lũy độc. Cơ
thể ng−ời tích lũy β-caroten ở gan và khi cần enzym trong gan sẽ phân ly β-
caroten thành 2 phân tử vitamin A.
+ β-caroten còn có tác dụng chống oxy hóa, ngăn ngừa ung th−.
+ Trong công nghiệp thực phẩm β-carot
3. kết luận và đề nghị
3.1. Kết luận
Qua quá trình thực hiện các nội dung của Dự án, chúng tui có thể rút ra
các kết luận sau:
1. Đã tiến hành phân tích và đánh giá chất l−ợng nguyên liệu màng gấc của 3
vùng nguyên liệu chính trong n−ớc. Từ đó, lựa chọn đ−ợc loại nguyên liệu thích
hợp nhất cho việc khai thác dầu là màng gấc và dầu nhân hạt gấc Thanh Hà - Hải
D−ơng.
2. Đã xác định đ−ợc công nghệ sấy màng gấc và sấy hạt gấc bằng thiết bị sấy có
buồng sấy l−u thông không khí.
3. Qua khảo sát các ph−ơng pháp khai thác chúng tui đã lựa chọn ph−ơng pháp
thích hợp để khai thác dầu màng gấc: Đối với dầu màng gấc loại A (hàm l−ợng
β-caroten > 300mg%) là ph−ơng pháp trích ly và đối dầu loại B thông th−ờng
(hàm l−ợng β-caroten < 200mg%) là ph−ơng pháp ép có gia nhiệt.
4. Hoàn thiện công nghệ ép có gia nhiệt dầu màng gấc với các thông số công
nghệ (sơ đồ 2.4). Với quy trình công nghệ này cho hiệu suất ép dầu đạt: 78,3%
và hàm l−ợng β-caroten đạt 210mg% cao hơn so với D−ợc điển Việt Nam 2 lần.
Ngoài ra theo yêu cầu của thị tr−ờng, chúng tui đã nghiên cứu thành công
công nghệ trích ly dầu màng gấc (sơ đồ 2.5). Với quy trình công nghệ này có thể
khai thác dầu màng gấc cho hiệu suất đạt 96,4% (so với l−ợng dầu có trong
nguyên liệu) và chất l−ợng sản phẩm cao.
5. Dự án đã nghiên cứu công nghệ ép trên máy ép GP tại X−ởng thực nghiệm
dầu hạt gấc và đã đ−a đ−ợc quy trình công nghệ (sơ đồ 2.7) đạt hiệu suất 75%.
6. Đã xác định đ−ợc ph−ơng pháp bảo quản dầu màng và dầu hạt gấc với thời
gian bảo quản dầu màng gấc thích hợp là 6 tháng và dầu nhân hạt gấc là 12
tháng.
7. Đã phân tích và đánh giá chất l−ợng sản phẩm dầu màng gấc của Dự án. Kết
quả cho thấy sản phẩm của dự án có chất l−ợng rất tốt với hàm l−ợng β-caroten
đạt đ−ợc theo yêu cầu của nội tiêu và xuất khẩu, đồng thời đạt đ−ợc các tiêu
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Mục lục
Tr
ang
1. Ký hiệu và chữ viết tắt............................................. 1
2. Tổng quan .......................................................................... 2
2.1. Cơ sở lý thuyết/xuất xứ của dự án.................................................... 2
2.2. Tính cấp thiết và mục tiêu nghiên cứu của đề tài........................... 2
2.3. Nội dung của Dự án........................................................................... 3
2.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc................... 4
2.4.1. Giới thiệu về cây gấc ........................................................................................4
2.4.2. Giới thiệu về dầu màng gấc ............................................................................ 6
2.4.2.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học........................................... 6
2.4.2.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc........................ 7
2.4.2.3. Một số hoạt chất sinh học có trong dầu màng gấc ........................... 9
2.4.3. Giới thiệu về dầu nhân hạt gấc ...................................................................... 15
2.4.3.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học........................................... 15
2.4.3.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc........................ 15
2.4.4. Kỹ thuật khai thác dầu ................................................................................... 15
2.4.4.1. Ph−ơng pháp ép dầu ......................................................................................15
2.4.2.2. Ph−ơng pháp trích ly dầu bằng dung môi hữu cơ.......................................18
2.4.3.3. Ph−ơng pháp enzim....................................................................................... 21
2.4.3.4. Các ph−ơng pháp khác ................................................................................. 22
2.4.5. Các công trình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc về gấc .............................. 23
3. THựC NGHIệM..................................................................... 29
3.1. Nguyên vật liệu hóa chất .................................................................. 29
3.1.1. Nguyên liệu....................................................................................................... 294
3.1.2. Hóa chất thí nghiệm .........................................................................................29
3.1.3. công cụ và thiết bị thí nghiệm........................................................................29
3.2. Ph−ơng pháp nghiên cứu.................................................................. 30
3.2.1. Ph−ơng pháp công nghệ...................................................................................30
3.2.1.1. Ph−ơng pháp hoàn thiện công nghệ sấy màng gấc......................................30
3.2.1.2. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc bằng ph−ơng pháp ép......31
3.3.1.3. Nghiên cứu ảnh h−ởng các yếu tố công nghệ đến quá trình
trích ly dầu màng gấc..................................................................................................35
3.2.1.4. Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra
dầu gấc loại 2...............................................................................................................37
3.2.1.5. Nghiên cứu công nghệ ép dầu hạt gấc......................................................... 38
3.2.1.6. Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu gấc màng
gấc và dầu hạt gấc.......................................................................................................40
3.2.2. Ph−ơng pháp phân tích................................................................................... 40
3.3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ..................................................... 43
3.3.1. Kết quả phân tích và đánh giá chất l−ợng nguyên liệu màng gấc
và nhân hạt gấc...........................................................................................................43
....................................................................................................................... 3
.3.2. Hoàn thiện công nghệ sấy màng gấc................................................................ 44
3.3.2.1. Lựa chọn nhiệt độ sấy thích hợp .................................................................. 44
3.3.2.2. ảnh h−ởng của độ ẩm màng gấc.................................................................. 45
3.3.3. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc............................................ 47
3.3.4. Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu gấc bằng ph−ơng pháp ép ................ 48
3.3.4.1. ảnh h−ởng của áp lực hơi khi ép đến hiệu suất ép dầu màng gấc............. 48
3.3.4.2. ảnh h−ởng của năng suất ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu.................. 49
3.3.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng của các yếu tố công nghệ đến quá trình
trích ly dầu màng gấc................................................................................................ 51
3.3.5.1. Nghiên cứu ảnh h−ởng của độ mịn nguyên liệu ......................................... 51
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi5
3.3.5.2. Lựa chọn dung môi trích ly dầu màng gấc.................................................. 52
3.3.5.3. Nghiên cứu ảnh h−ởng của tốc độ khuấy trộn nguyên liệu ....................... 52
3.3.5.4. Nghiên cứu ảnh h−ởng của số lần trích ly và tỷ lệ nguyên liệu/dung
môi ......................................................................................................................................53
3.3.5.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng của nhiệt độ trích ly............................................... 55
3.3.5.6. Nghiên cứu ảnh h−ởng của thời gian trích ly.............................................. 56
3.3.6. Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra
dầu màng gấc loại 2....................................................................................................58
3.3.6.1. ảnh h−ởng của kích th−ớc khô b∙ đến hiệu suất ép ................................... 58
3.3.6.2. ảnh h−ởng của tỷ lệ dầu đậu nành: khô b∙ ................................................ 59
3.3.6.3. ảnh h−ởng của áp lực hơi khi ép đến hiệu suất ép dầu loại 2.................... 60
3.3.6.4. ảnh h−ởng của năng suất ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu
màng gấc loại 2............................................................................................................61
3.3.7. Nghiên cứu công nghệ khai thác dầu nhân hạt gấc ..................................... 62
3.3.7.1. Nghiên cứu ảnh h−ởng của nhiệt độ sấy nhân hạt gấc đến chất
l−ợng dầu nhân............................................................................................................... 62
3.3.7.2. Nghiên cứu lựa chọn độ ẩm của dầu nhân hạt gấc sau sấy ....................... 63
3.3.7.3. Nghiên cứu thiết bị và công nghệ tách vỏ nhân hạt gấc............................. 64
3.3.7.4. Nghiên cứu ảnh h−ởng của tỷ lệ vỏ còn lại trong nhân hạt gấc đến
hiệu suất ép dầu............................................................................................................65
3.3.7.5. Nghiên cứu ảnh h−ởng nhiệt độ ép đến hiệu suất và chất l−ợng dầu........ 65
3.3.8. Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu gấc màng
gấc và dầu hạt gấc ......................................................................................................686
3.3.8.1. Sự biến đổi của chỉ số peroxit trong quá trình bảo quản dầu
màng gấc và dầu hạt gấc.............................................................................................68
3.3.8.2. Sự biến đổi hàm l−ợng β-caroten của dầu gấc trong quá trình bảo
quản............................................................................................................................. 69
3.3.9. Phân tích và đánh giá chất l−ợng sản phẩm dầu màng gấc và dâu
nhân
hạt gấc........................................................................................................................ 70
3.3.9.1. Các chỉ tiêu hoá lý......................................................................................... 70
3.3.9.2. Thành phần axit béo của dầu màng gấc và dầu nhân hạt gấc................... 70
3.3.9.3. Các chỉ tiêu vi sinh vật .................................................................................. 72
3.3.10. ứng dụng sản phẩm dầu màng gấc vào thực tế sản xuất .......................... 73
3.3.11. Sơ bộ −ớc tính giá thành sản phẩm.................................................................. 74
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
4. kết luận và đề nghị..................................................... 76
4.1. Kết luận.............................................................................................. 76
4.2. Đề nghị ............................................................................................... 77
tài liệu tham khảo .......................................................... 78
phụ lục (Hợp đồng, Kết quả phân tích, Công văn, Phụ lục ảnh)8
LỜI CẢM ƠN
Chỳng tụi xin trõn trọng Thank sự giỳp đỡ cú hiệu quả của cỏc
đơn vị:
- Vụ Khoa học Cụng nghệ - Bộ Cụng Thương
- Vụ Tài chớnh - Bộ Cụng Thương
- Bộ mụn nghiờn cứu và cỏc phũng nghiệp vụ - Viện Cụng
nghiệp Thực phẩm
- Viện nghiờn cứu Dầu và cõy cú Dầu – Bộ Cụng Thương
- Viện Kiểm nghiệm – Bộ Y tế
- Cụng ty Cổ phần dược vật tư y tế Hải Dương
- Cụng ty TNHH Tuệ Linh
- Doanh nghiệp tư nhõn Luyến Thu – Thanh Hà – Hải Dương
Nhúm thực hiện Dự ỏn
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi10
Ký hiệu và viết tắt
AFP: Alpha FetoProtein
DM: dung môi
DNA: cấu tử cơ bản của tế bào di truyền (acid deoxyribonucleic)
ECMS: dịch chiết nhân hạt gấc
ELISA: hấp thụ miễn dịch liên kết với enzyme
FI: tế bào ung th− màng tử cung ng−ời
FMDV: vaccine phòng bệnh lở mồm long móng
H5N1: virut gây bệnh cúm gia cầm
HbsAg: nhiễm viêm gan siêu vi B
Hep-2: tế bào ung th− gan ng−ời
HI: ngăn trở ng−ng kết hồng cầu
HIV: vi rút HIV gây ra bệnh AIDS ( Human Immunodeficiency virut)
IgG: là một globulin miễn dịch, một thành phần của hệ miễn dịch, có chức năng
bám vào những tác nhân đột nhập cơ thể nh− virus tr−ớc khi kêu gọi những tế
bào miễn dịch đến tiêu diệt.
in vivo: trong cơ thể
in vitro: trong ống nghiệm
LD
50: liều độc cần thiết để làm chết một nửa số cá thể tham gia thí nghiệm
NL: nguyên liệu
pH: hệ số đặc tr−ng độ axit của môi tr−ờng.
RD: tế bào ung th− màng tim ng−ời
VSV: vi sinh vật11
1. Tổng quan
1.1. Cơ sở pháp lý/xuất xứ của dự án
Dự án đ−ợc thực hiện theo hợp đồng nghiên cứu khoa học và phát triển
công nghệ số: 01.08.SXTN/HĐ-KHCN giữa Bộ Công Th−ơng và Viện Công
nghiệp Thực phẩm ký ngày 28 tháng 01 năm 2008 (Bản Thuyết minh dự án và
photo hợp đồng ở trong phần phụ lục).
1.2. Tính cấp thiết và mục tiêu nghiên cứu của dự án
Gấc là loại cây thực phẩm đặc sản có nhiều ở Việt Nam. Quả gấc là phần
có giá trị nhất của cây gấc, là loại thực phẩm giàu các chất dinh d−ỡng và các
hoạt chất sinh học, cung cấp nhiều tiền sinh tố nh−: vitamin A, vitamin E, các
chất vi l−ợng phòng chống các bệnh mãn tính và tăng c−ờng sức khoẻ bền vững
cho cơ thể.
Cho đến nay ở trong và ngoài n−ớc đã có nhiều công trình nghiên cứu về
gấc, về các hoạt chất sinh học trong gấc, khả năng sử dụng gấc để phòng chống
bệnh tật đẩy lùi tuổi già, phòng chống ung th− thậm chí tăng sức đề kháng, kéo
dài thời gian sống cho bệnh nhân HIV. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu này
chỉ tập trung chủ yếu vào việc phân tích, đánh giá thành phần các hoạt chất sinh
học và các chất dinh d−ỡng của quả gấc, cũng nh− ứng dụng chúng trong y học
và chế biến thực phẩm nh−: kẹo gôm, bánh qui, bánh kem xốp ....
Khoảng chục năm trở lại đây, nhờ những phát hiện mới của nhiều công
trình nghiên cứu khoa học, màng gấc và dầu màng gấc đã và đang là loại sản
phẩm có giá trị kinh tế cao, đ−ợc sự quan tâm đặc biệt của các nhà khoa học
cũng nh− các nhà sản xuất trong và ngoài n−ớc. Dầu màng gấc đã trở nên nổi
tiếng, làm nguyên liệu cho nhiều sản phẩm d−ợc phẩm và thực phẩm chức năng
trong n−ớc và nhiều n−ớc trên thế giới nh− Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc,
Australia... Nhờ vậy, phong trào trồng gấc ở n−ớc ta đã phát triển mạnh mẽ.
Tr−ớc đây, cây gấc chỉ đ−ợc trồng đơn lẻ, tự phát tại các hộ gia đình, thì ngày
nay đã hình thành nên các vùng nguyên liệu gấc với hàng ngàn hec ta (cho hàng
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi12
chục ngàn tấn màng gấc/năm) nh−: Thanh Hà (Hải D−ơng), Lục Ngạn (Bắc
Giang), Thanh Oai (Hà Nội). Mới đây, cây gấc đã đ−ợc trồng tại các tỉnh miền
núi nh−: Cao Bằng, Tuyên Quang, Đắc Lắc.
Năm 2005, Viện Công nghiệp thực phẩm đã chủ trì Đề tài R&D cấp Bộ
Công nghiệp mã số 161.05.RD/HĐKH : “Nghiên cứu nâng cao hiệu suất và
chất l−ợng dầu gấc”. Đề tài đã xây dựng đ−ợc các quy trình công nghệ sản xuất
dầu màng gấc: Hiệu suất ép 73,3 % đã tăng đ−ợc hiệu suất ép 3-3,3%. Năng suất
ép 50kg/h. Hàm l−ợng β-caroten đạt 193mg% tăng đ−ợc 20-28%.
Sản phẩm của Đề tài này đã b−ớc đầu đ−ợc ứng dụng cho sản xuất d−ợc
phẩm, thực phẩm. Tuy nhiên, để có thể thoả mãn nhu cầu và yêu cầu của sản
xuất trong n−ớc, ổn định chất l−ợng sản phẩm, nâng cao sản l−ợng, sự cần thiết
phải hoàn thiện công nghệ sản xuất và hình thành đ−ợc một mô hình sản xuất
dầu màng gấc có thể áp dụng vào sản xuất quy mô công nghiệp. Xuất phát từ
thực trạng nghiên cứu và sản xuất, nhu cầu của khách hàng, thị tr−ờng trong và
ngoài n−ớc, chúng tui đã tiến hành dự án: “Hoàn thiện công nghệ sản xuất thử
dầu màng gấc và dầu hạt gấc” với mong muốn góp phần làm tăng giá trị của
cây gấc đặc sản của Việt Nam.
Mục tiêu dự án:
- Mục tiêu tr−ớc mắt: Xây dựng dây chuyền công nghệ, thiết bị, tạo ra đ−ợc
hai loại sản phẩm: dầu màng gấc chất l−ợng cao phục vụ cho công nghiệp
d−ợc, thực phẩm chức năng và dầu hạt gấc dùng làm dầu xoa bóp và công
nghiệp sơn, véc ni.
- Mục tiêu lâu dài: Tạo ra th−ơng hiệu dầu màng gấc và dầu hạt gấc của Viện
Công nghiệp thực phẩm, góp phần đ−a công nghệ chế biến quả gấc của Việt
Nam tiến tới quy mô công nghiệp, tạo đầu ra và góp phần xóa đói giảm nghèo
cho nông dân vùng trồng gấc.
1.3. Nội dung của Dự án
- Hoàn thiện công nghệ sấy màng tạo ra màng gấc.13
- Hoàn thiện công nghệ khai thác dầu màng gấc bằng ph−ơng pháp ép.
- Hoàn thiện công nghệ sử dụng khô màng gấc sau ép để tạo ra dầu gấc loại 2.
- Nghiên cứu công nghệ ép dầu hạt gấc.
- Nghiên cứu và hoàn thiện công nghệ bảo quản dầu màng gấc và dầu hạt gấc.
1.4. Tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài n−ớc
1.4.1. Giới thiệu về cây gấc
Cây gấc có tên khoa học là Momordica Cochinchinensis (Lour.) Spreng
thuộc họ Bầu bí Cucurbitaceae bộ Violales. Cây gấc còn có tên gọi khác là Mắc
cao (Lào), Má khâu (Thái), Mắc khâu (M−ờng), Mộc miết (Trung Quốc),
Chinese bitter-cucumber (Anh), Margose à piquants (Pháp) [2]. Họ này có 96
giống, 750 loài đ−ợc trồng chủ yếu ở vùng nhiệt đới nóng ẩm. Riêng ở Việt Nam
có khoảng 30 loài, phổ biến nhất là bầu bí, m−ớp, d−a leo, d−a hấu, khổ qua
(m−ớp đắng)...[1].
1.4.2. Giới thiệu về dầu màng gấc
1.4.2.1. Tính chất hóa lý và thành phần hóa học
1.4.2.1.1. Tính chất hoá lý
Dầu màng gấc (Oleum Momordicae) là dầu ép từ màng đỏ bọc xung
quanh hạt gấc. Dầu màng gấc là chất lỏng sánh, trong, màu đỏ máu, có mùi
thơm ngon đặc biệt, vị béo, không khé cổ với các tính chất hoá lý sau:
- Độ hòa tan: dễ tan trong ete petrol, cloroform và ete. Không tan trong n−ớc, ít
tan trong cồn.
- Tỷ trọng d415: 0,9151- 0,9156
- Chỉ số khúc xạ nD20: 1,4681- 1,4685.
- Chỉ số axit (mg KOH/1g): 4 - 8
- Chỉ số peroxit (meqO2/kg): 5 - 8
1.4.2.1.2. Thành phần hóa học:
Thành phần chính của dầu màng gấc là các axit béo không no oleic
(omega 9), linoleic (omega 6) và các axit béo no palmitic, stearic. Ngoài ra, còn
các axit béo khác với hàm l−ợng < 1% nh−: myristic, palmitoleic, linolenic,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi14
margaric. tuỳ từng trường hợp vào giống nguyên liệu, điều kiện gieo trồng và ph−ơng pháp
khai thác mà thành phần và hàm l−ợng các axit béo trong dầu màng gấc có thể
thay đổi. Bảng 2.1 thể hiện các kết quả nghiên cứu mới đây trong và ngoài n−ớc
về thành phần các axit béo trong các loại dầu màng gấc của Việt Nam [9, 11].
Một số hoạt chất sinh học khác mặc dù có mặt trong dầu màng gấc với
hàm l−ợng rất nhỏ (khoảng 150 - 350 mg%) song có giá trị dinh d−ỡng và d−ợc
phẩm rất cao, quyết định giá trị kinh tế và giá trị sử dụng của dầu màng gấc. Đó
là hợp chất nh− β-caroten và lycopen. Có thể nói gấc là một trong số các loại
thực vật chứa nhiều β-caroten và lycopen nhiều nhất. Ng−ời ta ví nông tr−ờng
trồng gấc nh− là một nhà máy sản xuất vitamin tự nhiên cỡ lớn. Trong màng gấc
lycopen tồn tại ở dạng trans (khó hấp thu qua ruột non) chiếm tới 1.903àg/g [5]
nh−ng khi đ−ợc gia nhiệt dạng trans sẽ chuyển thành dạng cis và dễ hấp thu hơn
gấp 3 lần.
Bảng 1.1. Thành phần axit béo của dầu màng gấc [9,11].
Thành phần axit béo dầu màng gấc
TT Tên axit béo
Tài liệu trong n−ớc [9] Tài liệu Nhật Bản [11]
1 Myristic (C14:0) 0,395 0,50
2 Palmitic (C16:0) 20,045 29,20
3 Palmitoleic (C16:1) 0,037 0,30
4 Margaric (C17:0) 0,067 -
5 Stearic (C18:0) 3,375 7,7
6 Oleic (C18:1) 53,385 32,30
7 Linoleic (C18:2) 17,695 28,10
8 Linolenic (C18:3) 0,028 0,50
Ngoài ra còn có một số chất vi l−ợng cần thiết cho cơ thể nh− vitamin E,
đồng, sắt, coban, kẽm và selen.15
1.4.2.2. Tác dụng sinh học và công dụng của dầu màng gấc
Tính vị công năng: dầu màng gấc có vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ tỳ
vị, làm sáng mắt.
Công dụng chính:
- Dầu màng gấc đ−ợc dùng trong nhiều tr−ờng hợp cơ thể thiếu vitamin A nh−:
biến chứng về mắt (khô mắt, quáng gà), trẻ em chậm lớn, phụ nữ có mang và cho
con bú.
- Dùng ngoài bôi vào vết th−ơng, vết bỏng làm mau lên da non, chóng lành. Dầu
màng gấc dùng kèm một số thuốc kháng khuẩn đặc biệt chữa đ−ợc bệnh trứng cá
kén có nhân.
- Dầu màng gấc nhuận tràng, dùng thích hợp cho ng−ời táo bón.
Cách dùng:
- Dùng uống với liều 5 giọt một lần, ngày hai lần tr−ớc bữa ăn chính, có thể dùng
tới 20 giọt. Đối với trẻ em, dùng 5 đến 10 giọt một ngày.
- Dùng ngoài, dạng thuốc mỡ có 5 % đến 10 % dầu màng gấc, có thể dùng d−ới
hình thức dầu màng gấc nguyên chất để bôi bỏng [9].
Dầu màng gấc chỉ mới đ−ợc sử dụng từ năm 1942 dùng trong những
tr−ờng hợp thiếu vitamin A hay β -caroten (1ml dầu màng gấc có 30mg caroten
t−ơng ứng với 50.000 đơn vị quốc tế vitamin A), đây là nguồn cung cấp vitamin
A hữu hiệu nhất cho cơ thể giúp phòng chống và chữa các bệnh do thiếu vitamin
A. Ngoài ra nó còn có tác dụng làm chỗ s−ng nhanh chóng xẹp xuống, kích thích
quá trình lên da non, giảm bớt tình trạng đau nhức. Ngoài ra dầu màng gấc còn
chứa nhiều các chất vi l−ợng nh− Fe, Zn, K ... rất cần thiết đối với cơ thể [3].
Hiện tại sản l−ợng màng gấc ở Việt Nam khoảng 4.000 tấn/năm, chủ yếu
tập trung ở các tỉnh Hải D−ơng, Bắc Giang, Hà Nội, H−ng Yên, Thái Bình và
đang đ−ợc mở rộng diện tích trồng đại trà ở các tỉnh miền núi phía Bắc nh− Cao
Bằng, Tuyên Quang, Hà Giang....
Dầu màng gấc hoàn toàn có thể thay thế cho phẩm màu hoá học độc hại
trong bữa ăn hàng ngày: nấu xôi, cho vào thịt, đậu, cá, bánh kẹo, mỳ, cháo, phở
... nó là nguồn bổ dung vi chất và dinh d−ỡng tuyệt vời cho trẻ em. Thay cho mỡ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi16
động vật, chống béo phì, giúp làm giảm cholesterol trong máu. Tác động làm
giảm bệnh tim mạch, chứng đột quỵ.
Dùng dầu màng gấc có thể sửa chữa những th−ơng tổn trong cấu trúc DNA
với những tr−ờng hợp không may bị nhiễm tia xạ, nhiễm độc dioxin do Mỹ rải ở
chiến tr−ờng hay trong các thức ăn tăng trọng và thuốc trừ sâu ch−a phân huỷ
hết trong rau quả hay các hoá chất sử dụng trong bảo quản nông sản, thực
phẩm. Đối với những bệnh nhân ung th− sau điều trị bằng phẫu thuật, chạy tia
xạ, truyền hoá chất sau đó dùng dầu màng gấc giúp phục hồi sức khoẻ nhanh
chóng và ngăn chặn các nguy cơ di căn khối u.
Phòng chữa viêm gan, xơ gan và những th−ơng tổn tiền ung th− ... đặc biệt
xơ gan có HbsAg (+) và nồng độ AFP cao tiềm ẩn nguy cơ gây ung th− gan
nguyên phát. Phòng chữa thiếu vitamin, suy dinh d−ỡng, chữa khô mắt, mờ mắt,
quáng gà do suy giảm võng mạc, thiếu máu dinh d−ỡng. Tăng c−ờng sức đề
kháng của cơ thể, chống lại các bệnh nhiễm trùng giúp cơ thể phát triển khoẻ
mạnh.
Viên nang dầu màng gấc phòng chữa sạm da do rối loạn chuyển hoá mỡ,
trứng cá, khô da, chai chân, da nổi sẩn. Viên nang dầu màng gấc chứa l−ợng
lycopen thực vật rất lớn nên có tác dụng d−ỡng da, bảo vệ da, giúp cho da luôn
hồng hào, t−ơi trẻ và mịn màng. Viên nang dầu màng gấc làm mau lành vết
th−ơng, vết bỏng, vết loét. Phòng chữa lao xơ nhiễm và các nhiễm khuẩn đ−ờng
hô hấp.
1.4.2.3. Một số hoạt chất sinh học có trong dầu màng gấc
1.4.2.3.1. β-caroten:
- Công thức cấu tạo:
Hình 1.1: Trans - β - caroten17
- Còn có tên khác: carotaben, provaten, solaten.
- Công thức phân tử (C40H56)
- Trọng l−ợng phân tử: 536,9.
- Tên khoa học: (all E)-3,7,12,16-tetramethyl-1,18-bis (2,6,6-trimethyl cyclohex-
1-enyl) octadeca-1,3,5,7,9,11,13,15,17- nonaen.
- Tính chất:
+ Bột kết tinh mầu nâu đỏ.
+ Nhiệt độ nóng chảy: 1830C.
+ Độ tan: tan trong hexan, cloroform, benzen, ete petrol hầu nh− không tan
trong n−ớc.
+ Cho phổ hấp thụ UV-VIS, cực đại hấp thụ (trong cloroform) là 497 và
466nm.
+ Dễ bị biến đổi khi tiếp xúc với ánh sáng và nhiệt độ.
- Tác dụng:
+ Về mặt sinh học, β-caroten là tiền chất quan trọng nhất của vitamin A.
β-caroten đ−ợc sử dụng nh− vitamin A, nh−ng không gây tích lũy độc. Cơ
thể ng−ời tích lũy β-caroten ở gan và khi cần enzym trong gan sẽ phân ly β-
caroten thành 2 phân tử vitamin A.
+ β-caroten còn có tác dụng chống oxy hóa, ngăn ngừa ung th−.
+ Trong công nghiệp thực phẩm β-carot
3. kết luận và đề nghị
3.1. Kết luận
Qua quá trình thực hiện các nội dung của Dự án, chúng tui có thể rút ra
các kết luận sau:
1. Đã tiến hành phân tích và đánh giá chất l−ợng nguyên liệu màng gấc của 3
vùng nguyên liệu chính trong n−ớc. Từ đó, lựa chọn đ−ợc loại nguyên liệu thích
hợp nhất cho việc khai thác dầu là màng gấc và dầu nhân hạt gấc Thanh Hà - Hải
D−ơng.
2. Đã xác định đ−ợc công nghệ sấy màng gấc và sấy hạt gấc bằng thiết bị sấy có
buồng sấy l−u thông không khí.
3. Qua khảo sát các ph−ơng pháp khai thác chúng tui đã lựa chọn ph−ơng pháp
thích hợp để khai thác dầu màng gấc: Đối với dầu màng gấc loại A (hàm l−ợng
β-caroten > 300mg%) là ph−ơng pháp trích ly và đối dầu loại B thông th−ờng
(hàm l−ợng β-caroten < 200mg%) là ph−ơng pháp ép có gia nhiệt.
4. Hoàn thiện công nghệ ép có gia nhiệt dầu màng gấc với các thông số công
nghệ (sơ đồ 2.4). Với quy trình công nghệ này cho hiệu suất ép dầu đạt: 78,3%
và hàm l−ợng β-caroten đạt 210mg% cao hơn so với D−ợc điển Việt Nam 2 lần.
Ngoài ra theo yêu cầu của thị tr−ờng, chúng tui đã nghiên cứu thành công
công nghệ trích ly dầu màng gấc (sơ đồ 2.5). Với quy trình công nghệ này có thể
khai thác dầu màng gấc cho hiệu suất đạt 96,4% (so với l−ợng dầu có trong
nguyên liệu) và chất l−ợng sản phẩm cao.
5. Dự án đã nghiên cứu công nghệ ép trên máy ép GP tại X−ởng thực nghiệm
dầu hạt gấc và đã đ−a đ−ợc quy trình công nghệ (sơ đồ 2.7) đạt hiệu suất 75%.
6. Đã xác định đ−ợc ph−ơng pháp bảo quản dầu màng và dầu hạt gấc với thời
gian bảo quản dầu màng gấc thích hợp là 6 tháng và dầu nhân hạt gấc là 12
tháng.
7. Đã phân tích và đánh giá chất l−ợng sản phẩm dầu màng gấc của Dự án. Kết
quả cho thấy sản phẩm của dự án có chất l−ợng rất tốt với hàm l−ợng β-caroten
đạt đ−ợc theo yêu cầu của nội tiêu và xuất khẩu, đồng thời đạt đ−ợc các tiêu
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links