Ngày 27/03/2008 UBCKNN quyết định thụ hẹp biên độ tại Sở Giao Dịch chứng khoán TP.HCM và TTGDCK HN xuống còn 1% và 2% với mục đích trấn tỉnh và ổn định tâm lý nhà đầu tư nhỏ lẻ, loại bỏ các nhà đầu tư lướt sóng, trong khi các cơ quan chức năng tìm kiếm giải pháp để ổn định và phục hồi thị trường chứng khoán. Với việc thu hẹp biên độ xuống tới mức tối thiểu và quyết tâm của chính phủ nhằm vực dậy thị trường chứng khoán đã thổi lên hy vọng nhỏ nhen từ phía các nhà đầu tư, chỉ số VN-INDEX phục hồi và đi lên 07 phiên liên tục, tuy nhiên thị trường hầu như hoàn toàn mất tính thanh khoản. Ngày 07/04/2008, UBCKNN quyết định thận trọng nâng biên độ lên 2% và 3% tương ứng với SGDCK TP.HCM và TTGDCK HN đi kèm cùng với gói giải pháp là kêu gọi các công ty chứng khoán tạm dừng bán phần tự doanh và các ngân hàng thương mại tạm thời ngừng giải chấp số cổ phiếu cầm cố, đổi lại các ngân hàng nhà nước với lời hứa sẽ xem xét cho những ngân hàng yếu về tính thanh khoản cho vay trên thị trường liên ngân hàng với lãi suất ưu đãi; tổng công ty kinh doanh vốn nhà nước sẽ tiếp tục mua chứng khoán vào để ổn định thị trường; khuyến khích các công ty niêm yết mua lại cổ phiếu trên sàn làm cổ phiếu qũi.
Với việc xác định nguyên nhân và đưa ra những giải pháp như vậy của các nhà quản lý vĩ mô, nhà đầu tư hy vọng thị trường sẽ ổn định và phục hồi trở lại. Tuy nhiên, sau khi nới rộng biên độ, thị trường tăng điểm được 3 phiên, rồi sau đó bắt đầu lao dốc. Ngày 12/05/2008, VN-INDEX phá vỡ đáy đã lập ngày 25/03/2008 bằng mốc mới là 492 điểm. Với đà này thì không chừng chỉ số VN-Index sẽ tiếp tục lao dốc và những đáy mới sẽ được thiết lập trong thời gian tới. Như vậy, toa thuốc mà các nhà quản lý vĩ mô đã kê cho thị trường chứng khoán đã không có tác dụng trong thực tế, thực chất đó chỉ là những liệu pháp tâm lý tạm thời để chữa sốc cho các nhà đầu tư hơn là để vực dậy VN-Index. Đã hơn một tháng rưỡi kể từ khi đưa ra gói giải pháp để vực dậy thị trường chứng khoán không có hiệu quả, không thấy có sự tổng kết đánh giá mặt đã thực hiện được, mặt nào chưa được từ phía các cơ quan chức năng. Vậy đâu là nguyên nhân thực chất của vấn đề, tại sao gói giải pháp không có hiệu quả, chúng ta phải làm gì trong trong ngắn hạn, dài hạn để khôi phục niềm tin của các nhà đầu tư và ổn định VN-Index.
Xin điểm qua một số nét chính về tình hình tâm lý các nhà đầu tư, chính sách vĩ mô và các doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay:
1. Về phía nhà đầu tư:
a. Nhà đầu tư đã mất niềm tin vào sự phục hồi của VN-Index trong ngắn hạn cho nên nếu đã lỡ mua rồi thì hay là bán hết và rút khỏi thị trường hay là sẽ chuyển sang đầu tư dài hạn hay bán ra chờ VN-Index thiết lập những đáy mới để mua vào.
b. Sau khi mùa đại hội cổ đông qua đi, niềm tin của một số nhà đầu tư vào ban lãnh đạo các công ty, tính minh bạch trong điều hành và việc công bố thông tin đã giảm đi do việc trả lời và giải thích không thỏa đáng những chất vấn và thắc mắc của các nhà đầu tư trong đại hội cổ động, cộng với sự suy giảm của VN-Index đã càng làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào một số công ty.
c. Một số nhà đầu tư đã thua lỗ quá lớn, mất nhiều thời gian và công sức với việc theo dõi tình hình chứng khoán hàng ngày, nên họ sẽ bán ra để tất toán tài khoản, chuyển sang làm việc khác hiệu quả hơn. Điều này cũng ảnh hưởng rất lớn đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ còn lại. Nguồn tiền dành cho đầu tư chứng khoán của các nhà đầu tư cá nhân có thể sẽ cạn kiệt dần theo sự suy giảm của VN-Index.
d. Nhà đầu tư nước ngoài là người dẫn dắt sức cầu trong gần 1 tháng qua, tuy nhiên họ cũng không thể nào tiếp tục tăng sức mua nếu VN-Index tiếp tục suy giảm và sức cầu của nhà đầu tư nội địa ngày càng yếu ớt.
2. Tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp, không lường trước được hết những khó khăn trước mắt:
a. Tình hình kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, giá nguyên vật lịêu và dầu thô có xu hướng tăng cao. Nhập siêu trong 4 tháng đầu năm 2008 của Việt Nam khoản 11 tỉ USD làm ảnh hướng đến cán cân thanh toán và tỉ giá USD/VND từ đây đến cuối năm nếu không có nguồn bù lại từ đầu tư nước ngoài và kiều hối. Hiện tượng nhập siêu bất thường trong 4 tháng đầu năm thể hiện tình trạng đâu cơ quá mức vào hàng hóa nhập khẩu để kiếm lợi nhuận siêu ngạch như ôtô hay các mặt tiêu dùng thiết yếu khác. Trước tình hình khó khăn của kinh tế trong nước, chắc chắn các chủ đầu tư sẽ trì hoãn việc giải ngân cho các dự án đầu tự trực tiếp và gián tiếp; nguồn kiều hối sẽ không còn dồi dào như mọi năm vì kiều bào ta ở nước ngoài cũng gặp những khó khăn do lạm phát tăng cao và kinh tế suy giảm trên toàn thế giới. Nếu tỉ giá tiếp tục tăng, sẽ làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát trong nước, nếu tỉ giá giảm sẽ làm ảnh hưởng tới xuất khẩu.
b. Lạm phát vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng dần qua từng tháng, mặc dù chính phủ đang dùng các biện pháp hành chính để kiềm chế lạm phát, tuy nhiên lạm phát vẫn tăng cao và mức tăng như vậy cũng chỉ là tạm thời. Đến hết tháng 6/2008, các doanh nghiệp đều đồng loạt yêu cầu tăng giá hay tự ý tăng giá thì chỉ số giá tiêu dùng sẽ tiếp tục tăng nhanh. Trong thời gian tới, nếu chính phủ không kịp thời nâng giá VND, thì hiện tượng nhập khẩu lạm phát từ bên ngoài sẽ làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát ở Việt Nam, do hầu hết các mặt hàng nguyên vật liệu nhập khẩu dùng cho sản xuất trong nước đều tăng giá. Việc chống lạm phát không chỉ đơn thuần là giải pháp tiền tệ, cắt giảm chi tiêu công mà gốc rễ là ở việc sử dụng có hiệu quả tất cả các nguồn lực trong nền kinh tế trong một thời gian dài.
c. Chính sách thắt chặt tiền tệ của chính phủ nhằm mục đích chống lạm phát bên cạnh những mặt tích cực nhưng cũng đã gây nên đã gây ra những tác tiêu cực rất lớn: như lãi suất cho vay quá cao và thiếu vốn cho phát triển sản xuất sẽ dẫn đến sản xuất có thể bị đình đốn hay thu hẹp, từ đó làm giảm sức cung hàng hóa trên thị trường, sẽ làm nảy sinh tình trạng khan hiếm hàng hóa, và có thể tiếp tục đẩy giá hàng hóa lên cao.
d. Tình hình kinh tế vĩ mô không thuận lợi nhưng sự suy giảm của thị truờng bất động sản bong bóng do chính sách thắt chặt tiền tệ sẽ gây ra những ảnh hưởng khó có thể lường trước hết được cho toàn bộ nền kinh tế. Theo một thống kê, dư nợ cho vay bất động sản hiện nay là khoảng 10%, đây là một tỉ lệ bể nổi có vẻ an toàn, tuy nhiên phần chìm của tảng băng là các khoản vay nằm ở các dạng khác được thế chấp bằng bất động sản ở các ngân hàng, và không ai có thể biết được liệu những khoản vay này có được tiếp tục đầu tư vào bất động sản hay không? Nếu thị trường bất động sản suy giảm và mất dần tính thanh khoản thì liệu các ngân hàng có thể đòi được những khoản vay đúng hạn hay không? Và điều gì sẽ xảy ra cho toàn bộ hệ thống ngân hàng nếu thị trường bất động sản suy giảm, mất dần tính thanh khoản, sẽ kéo theo sự mất thanh khoản ở một số ngân hàng, gây nguy hiểm cho toàn bộ nền kinh tế.
e. Nếu tình hình kinh tế vĩ mô vẫn còn bất ổn thì bắt buộc chính phủ phải xem xét lại các giải pháp đã triển khai trong thời gian qua là có phù hợp hay chưa?
f. …
3. Về phía các doanh nghiệp thì tình hình cũng có những khó khăn nhất định:
a. Các doanh nghiệp đã lỡ đầu tư vào cổ phiếu thì với sự suy giảm của VN-Index chắc chắn sẽ bị thua lỗ nặng, làm cổ phiếu rớt giá không phanh.
b. Một số doanh nghiệp đã tăng trưởng mạnh theo chiều rộng, đầu tư nhiều ngành nghề, kể cả đầu tư bất động sản và tài chính mà thiếu tập trung vào ngành nghề kinh doanh chính và không đi vào chiều sâu là năng suất, tiết kiệm và hiệu quả, nên khi giá nhiên liệu đầu vào tăng, kinh tế vĩ mô không thuận lợi thì sẽ bộc lộ ra những khó khăn như nguồn lực phân tán không hiệu quả, các lĩnh vực mới hoạt động không triển khai được vì thị trường suy giảm, giá thành sản phẩm sẽ tăng quá nhanh, doanh số bán hàng bị thu hẹp hay tăng chậm, lợi nhuận suy giảm, khả năng tái đầu tư và mở rộng sản xuất trong những năm tiếp theo sẽ rất khó khăn.
c. Hiện nay, giá cổ phiếu trên sàn của các doanh nghiệp được một số chuyên gia đánh giá là rẽ và khuyến cáo mua vào, nhưng không ai dám chắc rằng lợi nhuận năm 2008 của các doanh nghiệp niêm yết có mức tăng trưởng đáng kể so với năm 2007 hay không trong bối cảnh kinh tế vĩ mô còn nhiều diễn biến phức tạp cho đến cuối năm. Hơn nữa, các doanh nghiệp thực sự đã đầu tư tài chính và bất động sản bao nhiêu, vào những cổ phiếu nào, phần kết lãi lỗ sẽ được kiểm toán chính xác vào đầu năm 2009. Trong trường hợp, kinh tế vĩ mô diễn biến phức tạp, lợi nhuận của các doanh nghiệp khó dự báo thì không thể đánh giá là cổ phiếu hiện nay rẻ được.
Từ sự phân tích trên, có thể nói, hiện nay, nhà đầu tư đã cạn kiệt niềm tin, nguồn vốn cho đầu tư chứng khoán mỗi ngày bị teo tóp lại, doanh nghiệp làm ăn khó khăn, kinh tế vĩ mô còn nhiều bất ổn, cho nên thị trường chứng khoán sẽ bị rơi vào vòng xoáy: kinh tế vĩ mô bất ổn, doanh nghiệp làm ăn khó khăn, giá cổ phiếu giảm, bán tháo, giá cổ phiếu giảm, giải chấp, bán tháo, giá cổ phiếu giảm tiếp… Một số cổ phiếu được đánh giá là tốt nhưng cũng không thể tránh khỏi vòng xoáy của xu hướng giảm giá của toàn bộ thị trường. Như vậy, xu hướng thị trường đi ngang và đi xuống là khó có thể tránh khỏi trong ngắn hạn. Có thể tới hết quí III/2008, khi các doanh nghiệp làm ăn tốt thể hiện được sự tăng trưởng mạnh mẽ về lợi nhuận sẽ kéo VN-Index đi lên và lúc đó VN-Index mới có những dấu hiệu phục hồi vững chắc.
--------------------------------------------------------------------------------
Với việc xác định nguyên nhân và đưa ra những giải pháp như vậy của các nhà quản lý vĩ mô, nhà đầu tư hy vọng thị trường sẽ ổn định và phục hồi trở lại. Tuy nhiên, sau khi nới rộng biên độ, thị trường tăng điểm được 3 phiên, rồi sau đó bắt đầu lao dốc. Ngày 12/05/2008, VN-INDEX phá vỡ đáy đã lập ngày 25/03/2008 bằng mốc mới là 492 điểm. Với đà này thì không chừng chỉ số VN-Index sẽ tiếp tục lao dốc và những đáy mới sẽ được thiết lập trong thời gian tới. Như vậy, toa thuốc mà các nhà quản lý vĩ mô đã kê cho thị trường chứng khoán đã không có tác dụng trong thực tế, thực chất đó chỉ là những liệu pháp tâm lý tạm thời để chữa sốc cho các nhà đầu tư hơn là để vực dậy VN-Index. Đã hơn một tháng rưỡi kể từ khi đưa ra gói giải pháp để vực dậy thị trường chứng khoán không có hiệu quả, không thấy có sự tổng kết đánh giá mặt đã thực hiện được, mặt nào chưa được từ phía các cơ quan chức năng. Vậy đâu là nguyên nhân thực chất của vấn đề, tại sao gói giải pháp không có hiệu quả, chúng ta phải làm gì trong trong ngắn hạn, dài hạn để khôi phục niềm tin của các nhà đầu tư và ổn định VN-Index.
Xin điểm qua một số nét chính về tình hình tâm lý các nhà đầu tư, chính sách vĩ mô và các doanh nghiệp trong giai đoạn hiện nay:
1. Về phía nhà đầu tư:
a. Nhà đầu tư đã mất niềm tin vào sự phục hồi của VN-Index trong ngắn hạn cho nên nếu đã lỡ mua rồi thì hay là bán hết và rút khỏi thị trường hay là sẽ chuyển sang đầu tư dài hạn hay bán ra chờ VN-Index thiết lập những đáy mới để mua vào.
b. Sau khi mùa đại hội cổ đông qua đi, niềm tin của một số nhà đầu tư vào ban lãnh đạo các công ty, tính minh bạch trong điều hành và việc công bố thông tin đã giảm đi do việc trả lời và giải thích không thỏa đáng những chất vấn và thắc mắc của các nhà đầu tư trong đại hội cổ động, cộng với sự suy giảm của VN-Index đã càng làm giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào một số công ty.
c. Một số nhà đầu tư đã thua lỗ quá lớn, mất nhiều thời gian và công sức với việc theo dõi tình hình chứng khoán hàng ngày, nên họ sẽ bán ra để tất toán tài khoản, chuyển sang làm việc khác hiệu quả hơn. Điều này cũng ảnh hưởng rất lớn đến các nhà đầu tư nhỏ lẻ còn lại. Nguồn tiền dành cho đầu tư chứng khoán của các nhà đầu tư cá nhân có thể sẽ cạn kiệt dần theo sự suy giảm của VN-Index.
d. Nhà đầu tư nước ngoài là người dẫn dắt sức cầu trong gần 1 tháng qua, tuy nhiên họ cũng không thể nào tiếp tục tăng sức mua nếu VN-Index tiếp tục suy giảm và sức cầu của nhà đầu tư nội địa ngày càng yếu ớt.
2. Tình hình kinh tế vĩ mô Việt Nam tiếp tục diễn biến phức tạp, không lường trước được hết những khó khăn trước mắt:
a. Tình hình kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, giá nguyên vật lịêu và dầu thô có xu hướng tăng cao. Nhập siêu trong 4 tháng đầu năm 2008 của Việt Nam khoản 11 tỉ USD làm ảnh hướng đến cán cân thanh toán và tỉ giá USD/VND từ đây đến cuối năm nếu không có nguồn bù lại từ đầu tư nước ngoài và kiều hối. Hiện tượng nhập siêu bất thường trong 4 tháng đầu năm thể hiện tình trạng đâu cơ quá mức vào hàng hóa nhập khẩu để kiếm lợi nhuận siêu ngạch như ôtô hay các mặt tiêu dùng thiết yếu khác. Trước tình hình khó khăn của kinh tế trong nước, chắc chắn các chủ đầu tư sẽ trì hoãn việc giải ngân cho các dự án đầu tự trực tiếp và gián tiếp; nguồn kiều hối sẽ không còn dồi dào như mọi năm vì kiều bào ta ở nước ngoài cũng gặp những khó khăn do lạm phát tăng cao và kinh tế suy giảm trên toàn thế giới. Nếu tỉ giá tiếp tục tăng, sẽ làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát trong nước, nếu tỉ giá giảm sẽ làm ảnh hưởng tới xuất khẩu.
b. Lạm phát vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp và tăng dần qua từng tháng, mặc dù chính phủ đang dùng các biện pháp hành chính để kiềm chế lạm phát, tuy nhiên lạm phát vẫn tăng cao và mức tăng như vậy cũng chỉ là tạm thời. Đến hết tháng 6/2008, các doanh nghiệp đều đồng loạt yêu cầu tăng giá hay tự ý tăng giá thì chỉ số giá tiêu dùng sẽ tiếp tục tăng nhanh. Trong thời gian tới, nếu chính phủ không kịp thời nâng giá VND, thì hiện tượng nhập khẩu lạm phát từ bên ngoài sẽ làm trầm trọng thêm tình hình lạm phát ở Việt Nam, do hầu hết các mặt hàng nguyên vật liệu nhập khẩu dùng cho sản xuất trong nước đều tăng giá. Việc chống lạm phát không chỉ đơn thuần là giải pháp tiền tệ, cắt giảm chi tiêu công mà gốc rễ là ở việc sử dụng có hiệu quả tất cả các nguồn lực trong nền kinh tế trong một thời gian dài.
c. Chính sách thắt chặt tiền tệ của chính phủ nhằm mục đích chống lạm phát bên cạnh những mặt tích cực nhưng cũng đã gây nên đã gây ra những tác tiêu cực rất lớn: như lãi suất cho vay quá cao và thiếu vốn cho phát triển sản xuất sẽ dẫn đến sản xuất có thể bị đình đốn hay thu hẹp, từ đó làm giảm sức cung hàng hóa trên thị trường, sẽ làm nảy sinh tình trạng khan hiếm hàng hóa, và có thể tiếp tục đẩy giá hàng hóa lên cao.
d. Tình hình kinh tế vĩ mô không thuận lợi nhưng sự suy giảm của thị truờng bất động sản bong bóng do chính sách thắt chặt tiền tệ sẽ gây ra những ảnh hưởng khó có thể lường trước hết được cho toàn bộ nền kinh tế. Theo một thống kê, dư nợ cho vay bất động sản hiện nay là khoảng 10%, đây là một tỉ lệ bể nổi có vẻ an toàn, tuy nhiên phần chìm của tảng băng là các khoản vay nằm ở các dạng khác được thế chấp bằng bất động sản ở các ngân hàng, và không ai có thể biết được liệu những khoản vay này có được tiếp tục đầu tư vào bất động sản hay không? Nếu thị trường bất động sản suy giảm và mất dần tính thanh khoản thì liệu các ngân hàng có thể đòi được những khoản vay đúng hạn hay không? Và điều gì sẽ xảy ra cho toàn bộ hệ thống ngân hàng nếu thị trường bất động sản suy giảm, mất dần tính thanh khoản, sẽ kéo theo sự mất thanh khoản ở một số ngân hàng, gây nguy hiểm cho toàn bộ nền kinh tế.
e. Nếu tình hình kinh tế vĩ mô vẫn còn bất ổn thì bắt buộc chính phủ phải xem xét lại các giải pháp đã triển khai trong thời gian qua là có phù hợp hay chưa?
f. …
3. Về phía các doanh nghiệp thì tình hình cũng có những khó khăn nhất định:
a. Các doanh nghiệp đã lỡ đầu tư vào cổ phiếu thì với sự suy giảm của VN-Index chắc chắn sẽ bị thua lỗ nặng, làm cổ phiếu rớt giá không phanh.
b. Một số doanh nghiệp đã tăng trưởng mạnh theo chiều rộng, đầu tư nhiều ngành nghề, kể cả đầu tư bất động sản và tài chính mà thiếu tập trung vào ngành nghề kinh doanh chính và không đi vào chiều sâu là năng suất, tiết kiệm và hiệu quả, nên khi giá nhiên liệu đầu vào tăng, kinh tế vĩ mô không thuận lợi thì sẽ bộc lộ ra những khó khăn như nguồn lực phân tán không hiệu quả, các lĩnh vực mới hoạt động không triển khai được vì thị trường suy giảm, giá thành sản phẩm sẽ tăng quá nhanh, doanh số bán hàng bị thu hẹp hay tăng chậm, lợi nhuận suy giảm, khả năng tái đầu tư và mở rộng sản xuất trong những năm tiếp theo sẽ rất khó khăn.
c. Hiện nay, giá cổ phiếu trên sàn của các doanh nghiệp được một số chuyên gia đánh giá là rẽ và khuyến cáo mua vào, nhưng không ai dám chắc rằng lợi nhuận năm 2008 của các doanh nghiệp niêm yết có mức tăng trưởng đáng kể so với năm 2007 hay không trong bối cảnh kinh tế vĩ mô còn nhiều diễn biến phức tạp cho đến cuối năm. Hơn nữa, các doanh nghiệp thực sự đã đầu tư tài chính và bất động sản bao nhiêu, vào những cổ phiếu nào, phần kết lãi lỗ sẽ được kiểm toán chính xác vào đầu năm 2009. Trong trường hợp, kinh tế vĩ mô diễn biến phức tạp, lợi nhuận của các doanh nghiệp khó dự báo thì không thể đánh giá là cổ phiếu hiện nay rẻ được.
Từ sự phân tích trên, có thể nói, hiện nay, nhà đầu tư đã cạn kiệt niềm tin, nguồn vốn cho đầu tư chứng khoán mỗi ngày bị teo tóp lại, doanh nghiệp làm ăn khó khăn, kinh tế vĩ mô còn nhiều bất ổn, cho nên thị trường chứng khoán sẽ bị rơi vào vòng xoáy: kinh tế vĩ mô bất ổn, doanh nghiệp làm ăn khó khăn, giá cổ phiếu giảm, bán tháo, giá cổ phiếu giảm, giải chấp, bán tháo, giá cổ phiếu giảm tiếp… Một số cổ phiếu được đánh giá là tốt nhưng cũng không thể tránh khỏi vòng xoáy của xu hướng giảm giá của toàn bộ thị trường. Như vậy, xu hướng thị trường đi ngang và đi xuống là khó có thể tránh khỏi trong ngắn hạn. Có thể tới hết quí III/2008, khi các doanh nghiệp làm ăn tốt thể hiện được sự tăng trưởng mạnh mẽ về lợi nhuận sẽ kéo VN-Index đi lên và lúc đó VN-Index mới có những dấu hiệu phục hồi vững chắc.
--------------------------------------------------------------------------------