batuan1977
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết nối
Luận văn ThS. Văn học Việt Nam -- Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2013
Nghiên cứu đặc điểm truyện ngắn Ma Văn Kháng thời kỳ đổi mới một cách toàn diện. Chỉ ra được những phương diện tiêu biểu trong truyện ngắn Ma Văn Kháng thời kỳ này từ cách tiếp cận hiện thực đời sống, con người đến những thành công đặc sắc về nghệ thuật xây dựng nhân vật, giọng điệu trần thuật, kết cấu, ngôn ngữ…Từ đó khẳng định những đóng góp của Ma Văn Kháng đối với sự phát triển của VHVN hiện đại
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................5
1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................5
2. Lịch sử vấn đề....................................................................................................7
3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu.......................................................................11
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................12
5. Đóng góp của luận văn....................................................................................12
6. Cấu trúc luận văn............................................................................................12
NỘI DUNG ..............................................................................................................14
Chương 1. Sáng tác của Ma Văn Kháng trong dòng chảy của truyện ngắn
đương đại Việt Nam ............................................................................................14
1.1. Khái quát chung về truyện ngắn đương đại Việt Nam.........................14
1.2. Hành trình sáng tác của Ma Văn Kháng ...............................................15
1.2.1. Cuộc đời .............................................................................................15
1.2.2. Sự nghiệp............................................................................................18
1.2.3. Truyện ngắn Ma Văn Kháng trong dòng chảy truyện ngắn đương
đại Việt Nam ................................................................................................22
Chương 2. Những đặc điểm nội dung trong truyện ngắn Ma Văn Kháng thời
kỳ đổi mới.............................................................................................................30
2.1. Cảm hứng thế sự đời tư trong truyện ngắn Ma Văn Kháng ...............30
2.1.1. Vấn đề tình yêu, hôn nhân, hạnh phúc gia đình ............................31
2.2.2 Vấn đề nhân cách con người .............................................................36
2.2.3. Sự cô đơn trong tâm hồn con người ................................................42
2.2. Các kiểu nhân vật trong truyện ngắn Ma Văn Kháng .........................46
2.2.1 Kiểu nhân vật tha hóa ........................................................................48
2.2.2 Nhân vật bi kịch..................................................................................55
2.2.3 Nhân vật vượt lên số phận .................................................................59
Chương 3. Những đặc điểm nghệ thuật trong truyện ngắn Ma Văn Kháng
thời kỳ đổi mới.....................................................................................................67
3.1. Nghệ thuật xây dựng nhân vật................................................................67
3.1.1. Yếu tố ngoại hình, nghề nghiệp........................................................67
3.1.2. Yếu tố tâm linh ..................................................................................76
3.1.3. Yếu tố ngôn ngữ ................................................................................81
3.2. Ngôn ngữ ...................................................................................................85
3.2.1. Ngôn ngữ đời thường, đậm chất khẩu ngữ.....................................85
3.2.2. Ngôn ngữ văn xuôi giàu tính nhạc...................................................88
3.3. Kết cấu.......................................................................................................94
3.3.1. Kết cấu mở .........................................................................................95
3.3.2. Kết cấu lồng ghép............................................................................100
3.3.3. Kết cấu tâm lý..................................................................................104
3.4. Giọng điệu trần thuật ............................................................................106
3.4.1. Giọng điệu xót xa, ngậm ngùi ........................................................107
3.4.2. Giọng triết lý, tranh biện................................................................109
3.4.3. Giọng ngợi ca...................................................................................112
KẾT LUẬN ............................................................................................................116
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................120
1. Lý do chọn đề tài
Ở cái tuổi “thất thập cổ lai hy” nhưng Ma Văn Kháng vẫn rất trẻ trung
và đặc biệt vẫn tỏ ra sung sức trong nghề cầm bút. Hơn 50 năm trong nghề,
Ma Văn Kháng đã sở hữu một gia tài nghệ thuật khá đồ sộ: 15 cuốn tiểu
thuyết, khoảng 200 truyện ngắn và một hồi ký văn học… Trong suốt hành
trình lao động nghệ thuật, Ma Văn Kháng luôn ý thức được sứ mệnh là viết để
bảo vệ và khẳng định những giá trị chân chính của con người, của sự sống.
Mỗi trang viết của ông không chỉ thấm đẫm những quan niệm nhân sinh thế
sự mà dường như soi thấu tâm can, gan ruột con người, mỗi tác phẩm vừa là
tiếng nói đồng cảm sẻ chia với nỗi đau khổ của con người vừa đấu tranh quyết
liệt cho cái đẹp, cái thiện ở cuộc đời.
Thành tựu của Ma Văn Kháng kết tinh ở cả hai thể loại: Tiểu thuyết và
truyện ngắn. Nhiều tiểu thuyết của ông ở thập kỷ 80 đã từng gây xôn xao dư
luận và cho đến nay vẫn hấp dẫn người đọc: Mưa mùa hạ (1982), Mùa lá
rụng trong vườn (1985), Đám cưới không có giấy giá thú (1989)… nhưng Ma
Văn Kháng thực sự đặc sắc ở truyện ngắn. Truyện ngắn Ma Văn Kháng có vị
trí đặc biệt trong văn nghiệp của ông. Người đọc biết đến Ma Văn Kháng qua
truyện ngắn Xa phủ (1969), được tặng giải thưởng báo Văn nghệ. Tiếp sau đó
người đọc gần gũi hơn với Ma Văn Kháng qua các tập truyện ngắn Bài ca
trăng sáng (1972), Cái móng ngựa (1973)…
Tuy nhiên, từ 1980 truyện ngắn Ma Văn Kháng mới cất cánh, thăng
hoa, vươn tới đỉnh cao mà không mấy ai theo nghiệp bút nghiên lại không
mong đạt tới: Giải nhì (không có giải nhất) cuộc thi truyện ngắn báo văn nghệ
với tập truyện Xa phủ; tặng thưởng của Hội đồng văn xuôi Việt Nam 1995,
giải thưởng văn học ASEAN 1998 với tập Trăng soi sân nhỏ, giải Cây bút
vàng trong cuộc thi viết truyện ngắn do Bộ công an kết hợp với hội nhà văn tổ
chức cho truyện ngắn San Cha Chải, giải thưởng nhà nước về văn học nghệ
thuật năm 2001, giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2012…
và còn nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn của ông đã được chuyển thể thành kịch
bản phim. Cho đến nay Ma Văn Kháng vẫn chung thủy với thể loại truyện
ngắn đầy hấp dẫn và hứng thú này.
Sáng tác của Ma Văn Kháng chia làm hai giai đoạn: trước và sau đổi
mới (1986). Giai đoạn trước chủ yếu viết về cuộc sống, phong tục của ngừoi
dân miền núi, giai đoạn sau viết về những đa đoan, phức tạp của đời sống thị
thành và nông thôn. Cùng với sự thay đổi về đề tài, sáng tác của Ma Văn
Kháng cũng có những sự đổi thay đáng kể, những bước đột phá về tư duy
nghệ thuật. Nếu như những trang viết của Ma Văn Kháng trước thập kỉ 80 thể
hiện cái nhìn mang hơi hướng sử thi thì ở giai đoạn sau đã chuyển sang cái
nhìn thế sự. Cuộc sống hiện lên trong tác phẩm của ông giờ đây không còn
đơn tuyến mà đa tuyến, nhiều chiều, cái xấu chen lẫn cái tốt, ma quỷ chen lẫn
với thánh thần. Ông quan tâm đến thân phận con người trong nhiều quan hệ,
hoàn cảnh khác nhau và cố gắng thể hiện con người một cách đầy đủ nhất
trong tính đa dạng toàn vẹn như nó vốn có.
Nhìn chung khi bàn về tác phẩm của Ma Văn Kháng giới nghiên cứu
phê bình cũng như độc giả đều thống nhất khẳng định sáng tác của nhà văn
thành công hơn ở những năm sau Đổi mới (1986). Ma Văn Kháng là cây bút
sung sức thời kỳ Đổi mới và tác phẩm của ông đã có nhiều sự đổi thay mới
mẻ để đáp ứng yêu cầu của thời đại. Tìm hiểu truyện ngắn Ma Văn Kháng từ
thời kỳ Đổi mới chúng tui mong muốn khái quát, khẳng định được chiều sâu
tư tưởng, giá trị nhân văn và những đóng góp to lớn của Ma Văn Kháng với
nền Văn học Việt Nam hiện đại, thấy được những thành tựu mới của nhà văn
thời kỳ này so với thời kỳ trước; qua đó thấy được bước chuyển mình của
Văn học Việt Nam nói chung thời kỳ Đổi mới. Nghiên cứu vấn đề nói trên sẽ
góp phần bổ sung vào việc đánh giá một cách hoàn chỉnh khái quát những
thành tựu nổi bật của truyện ngắn Ma Văn Kháng trong nền văn xuôi đương
đại.
2. Lịch sử vấn đề
Ngay từ khi tập truyện ngắn Xa phủ ra đời, giới phê bình văn học đã
quan tâm nhiều đến tác phẩm của Ma Văn Kháng. Bài viết sớm nhất là Đọc
Xa phủ của tác giả Bùi Văn Nguyên đăng trên báo Nhân dân ngày 5-7-1970.
Tính cho đến thời điểm hiện nay việc tìm hiểu và khám phá văn chương của
ông thật phong phú và đa dạng. Đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều bài
báo, nhiều ý kiến đánh giá của các giáo sư, tiến sĩ, các nhà nghiên cứu phê
bình, nhà thơ, nhà văn được đăng tải trên các sách báo, tạp chí như: Bùi Hiển,
Trần Đăng Suyền, Lã Nguyên, Nguyễn Ngọc Thiện, Bùi Việt Thắng, Trần
Bảo Hưng, Trần Cương, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Văn Toại, Ông Văn
Tùng…
Do phạm vi nghiên cứu của đề tài, luận văn đặc biệt chú ý đến những
bài viết về truyện ngắn của Ma Văn Kháng. Cùng với sự ra đời của những
truyện ngắn trước năm 1980, những bài viết phê bình chủ yếu tập trung vào
chất miền núi, dân tộc trong tác phẩm của Ma Văn Kháng. Ngày nay đọc
những truyện ngắn trước 1980 của ông, ta dễ dàng nhận thấy những điều còn
đơn giản, nông cạn – nói như chính tác giả “những truyện tui viết những năm
ấy bị chi phối bởi những cảm quan ấu trĩ, thô thiển, chốc lát, do đó đa phần là
kém cỏi. Cho nên cùng với tác phẩm, những bài viết về nó khó giữ nguyên
giá trị cho tới ngày hôm nay”.
Thời kỳ 1980 – 1985 (trước đổi mới), Ma Văn Kháng tập trung vào viết
tiểu thuyết, số lượng truyện ngắn ra đời ít, nên cũng không nhiều bài viết về
nó. Đáng chú ý nhất là bài “Đọc các sáng tác về miền núi của Ma Văn Kháng,
nghĩ về trách nhiệm của một nhà văn trước một đề tài lớn” của Nguyễn Văn Toại (Tạp chí Văn học, số 5/1983), tác giả vẫn chủ yếu đánh giá nội dung
phản ánh cuộc sống mới, con người mới ở miền núi của nhà văn. Một điều
đáng lưu ý là tác giả đã phát hiện ra: truyện ngắn Ma Văn Kháng giàu tứ và
tình.
Giai đoạn từ năm 1986 đến nay, Ma Văn Kháng cho ra đời hàng chục
tập truyện ngắn như: Ngày đẹp trời (1986), Heo may gió lộng (1992), Vòng
quay cổ điển (1997), Cỏ dại (2002), Móng vuốt thời gian (2003), Trốn nợ
(2009)... Có thể nói sự nghiệp sáng tác của Ma Văn Kháng thực sự nở rộ từ
đây và ngay lập tức gây xôn xao dư luận. Rất nhiều những bài báo, bài phê
bình nghiên cứu về truyện ngắn của Ma Văn Kháng xuất hiện, phong phú đa
dạng về nội dung.
Tác giả Nguyễn Thanh Nguyên trong bài viết “Ngày đẹp trời – tính dự
báo về những tình thế xã hội” Báo Văn nghệ số 21 ngày 23/5/1987 khẳng
định: “Ma Văn Kháng đã khám phá cuộc sống từ nhiều bình diện khác nhau,
ông lách sâu hơn vào ngõ ngách đời sống tinh thần, tìm ra những nguyên nhân
và quy luật khắc nghiệt của tồn tại xã hội”.
Tác giả Bùi Việt Thắng nhân đọc tập truyện ngắn Ngày đẹp trời đã
nhận xét: “Ma Văn Kháng đã khéo léo khai thác những truyện đời thường mà
không rơi vào tầm thường vô vị… mỗi truyện ngắn viết ra như một “nhát cắt
ngang” sắc gọn làm nổi rõ hình hài đời sống trong những hình thái phong phú
phức tạp của nó” (Báo Nhân dân số ra ngày 11/1/1987). Truyện ngắn Ma Văn
Kháng “nghiêng về tính dự báo”, để người đọc có thể “nhận thức sâu sắc hơn
về con người và cuộc đời”. Là một chuyên gia về truyện ngắn, tác giả bài viết
có những nhận xét sâu sắc “truyện ngắn của Ma Văn Kháng thuộc loại truyện
có cốt truyện, dễ kể lại dễ nhớ nhưng không lấy cốt truyện làm mục đích, dù
nó là điển hình, mà cố nới rộng kích tắc của truyện ngắn tạo nên sức liên tưởng lớn ở người đọc đến những vấn đề thiết thân trong đời sống xã hội và
mỗi con người”.
Trong bài “Cảm nhận về Đầm sen của Ma Văn Kháng” tác giả Nguyễn
Đăng Điệp lại có nhận xét, đó là “thứ văn đầy chất đời, đầy ắp hơi thở của sự
sống, sắc sảo biến hóa và tài hoa”. Đặc biệt khi nhận xét về thế giới nhân vật
trong sáng tác của Ma Văn Kháng, tác giả cho rằng: “trong cái thế giới biến
dạng và quay đảo này, con người rất dễ bị tha hóa biến chất”. Và trong thế
giới nhân vật ấy, nhà văn thực sự thành công ở việc xây dựng nhân vật phụ
nữ, họ “đời” nhất trong số các nhân vật của ông. Giọng văn của Ma Văn
Kháng là một giọng điệu rất riêng, nó “tưng tửng, điềm đạm, khách quan,
vượt qua cái vụn vặt theo lối kể lể để chạm đến một vấn đề khác lớn lao hơn”
[8].
Khi đọc tập Heo may gió lộng tác giả Trần Bảo Hưng đã có cảm nhận:
“Truyện anh viết thường có lớp lang, thứ tự, ít tiểu xảo mà hấp dẫn, ngòi bút
anh tỏ ra khách quan, điềm tĩnh nhưng vẫn thấm đượm tình yêu thương con
người, vẫn nhoi nhói nỗi đau trần thế. Không ít truyện của anh mang tính chất
luận đề và chất triết lý khá rõ nhưng vẫn nhuyễn, vẫn cuốn hút người đọc vì
văn của anh đậm đà, giàu hương vị, những chi tiết đời sống phong phú, tiêu
biểu và nhiều thuyết phục”.
Đáng chú ý là bài viết của tác giả Nguyễn Thị Huệ - “Đổi mới tư duy
nghệ thuật sáng tác của Ma Văn Kháng trong những năm 1980”. Tác giả có
những nhận xét xác đáng về tư duy nghệ thuật của Ma Văn Kháng. Đó là “Ma
Văn Kháng đã nhìn thẳng vào sự thật”, và tiếp cận một hiện thực mới “một
hiện thực phong phú nhưng ngổn ngang bề bộn, phải trái trắng đen lẫn lộn,
xen cài trong biết bao là biến động”. Đồng thời tác giả nhận thấy, Ma Văn
Kháng đã chuyển từ cái nhìn “sử thi” sang cái nhìn “tiểu thuyết” nhằm tiếp
cận đời sống ở bình diện sinh hoạt thế sự. Về con người, nhà văn đã chuyển
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Luận văn ThS. Văn học Việt Nam -- Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn. Đại học Quốc gia Hà Nội, 2013
Nghiên cứu đặc điểm truyện ngắn Ma Văn Kháng thời kỳ đổi mới một cách toàn diện. Chỉ ra được những phương diện tiêu biểu trong truyện ngắn Ma Văn Kháng thời kỳ này từ cách tiếp cận hiện thực đời sống, con người đến những thành công đặc sắc về nghệ thuật xây dựng nhân vật, giọng điệu trần thuật, kết cấu, ngôn ngữ…Từ đó khẳng định những đóng góp của Ma Văn Kháng đối với sự phát triển của VHVN hiện đại
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................5
1. Lý do chọn đề tài ...............................................................................................5
2. Lịch sử vấn đề....................................................................................................7
3. Đối tượng phạm vi nghiên cứu.......................................................................11
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................12
5. Đóng góp của luận văn....................................................................................12
6. Cấu trúc luận văn............................................................................................12
NỘI DUNG ..............................................................................................................14
Chương 1. Sáng tác của Ma Văn Kháng trong dòng chảy của truyện ngắn
đương đại Việt Nam ............................................................................................14
1.1. Khái quát chung về truyện ngắn đương đại Việt Nam.........................14
1.2. Hành trình sáng tác của Ma Văn Kháng ...............................................15
1.2.1. Cuộc đời .............................................................................................15
1.2.2. Sự nghiệp............................................................................................18
1.2.3. Truyện ngắn Ma Văn Kháng trong dòng chảy truyện ngắn đương
đại Việt Nam ................................................................................................22
Chương 2. Những đặc điểm nội dung trong truyện ngắn Ma Văn Kháng thời
kỳ đổi mới.............................................................................................................30
2.1. Cảm hứng thế sự đời tư trong truyện ngắn Ma Văn Kháng ...............30
2.1.1. Vấn đề tình yêu, hôn nhân, hạnh phúc gia đình ............................31
2.2.2 Vấn đề nhân cách con người .............................................................36
2.2.3. Sự cô đơn trong tâm hồn con người ................................................42
2.2. Các kiểu nhân vật trong truyện ngắn Ma Văn Kháng .........................46
2.2.1 Kiểu nhân vật tha hóa ........................................................................48
2.2.2 Nhân vật bi kịch..................................................................................55
2.2.3 Nhân vật vượt lên số phận .................................................................59
Chương 3. Những đặc điểm nghệ thuật trong truyện ngắn Ma Văn Kháng
thời kỳ đổi mới.....................................................................................................67
3.1. Nghệ thuật xây dựng nhân vật................................................................67
3.1.1. Yếu tố ngoại hình, nghề nghiệp........................................................67
3.1.2. Yếu tố tâm linh ..................................................................................76
3.1.3. Yếu tố ngôn ngữ ................................................................................81
3.2. Ngôn ngữ ...................................................................................................85
3.2.1. Ngôn ngữ đời thường, đậm chất khẩu ngữ.....................................85
3.2.2. Ngôn ngữ văn xuôi giàu tính nhạc...................................................88
3.3. Kết cấu.......................................................................................................94
3.3.1. Kết cấu mở .........................................................................................95
3.3.2. Kết cấu lồng ghép............................................................................100
3.3.3. Kết cấu tâm lý..................................................................................104
3.4. Giọng điệu trần thuật ............................................................................106
3.4.1. Giọng điệu xót xa, ngậm ngùi ........................................................107
3.4.2. Giọng triết lý, tranh biện................................................................109
3.4.3. Giọng ngợi ca...................................................................................112
KẾT LUẬN ............................................................................................................116
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................120
1. Lý do chọn đề tài
Ở cái tuổi “thất thập cổ lai hy” nhưng Ma Văn Kháng vẫn rất trẻ trung
và đặc biệt vẫn tỏ ra sung sức trong nghề cầm bút. Hơn 50 năm trong nghề,
Ma Văn Kháng đã sở hữu một gia tài nghệ thuật khá đồ sộ: 15 cuốn tiểu
thuyết, khoảng 200 truyện ngắn và một hồi ký văn học… Trong suốt hành
trình lao động nghệ thuật, Ma Văn Kháng luôn ý thức được sứ mệnh là viết để
bảo vệ và khẳng định những giá trị chân chính của con người, của sự sống.
Mỗi trang viết của ông không chỉ thấm đẫm những quan niệm nhân sinh thế
sự mà dường như soi thấu tâm can, gan ruột con người, mỗi tác phẩm vừa là
tiếng nói đồng cảm sẻ chia với nỗi đau khổ của con người vừa đấu tranh quyết
liệt cho cái đẹp, cái thiện ở cuộc đời.
Thành tựu của Ma Văn Kháng kết tinh ở cả hai thể loại: Tiểu thuyết và
truyện ngắn. Nhiều tiểu thuyết của ông ở thập kỷ 80 đã từng gây xôn xao dư
luận và cho đến nay vẫn hấp dẫn người đọc: Mưa mùa hạ (1982), Mùa lá
rụng trong vườn (1985), Đám cưới không có giấy giá thú (1989)… nhưng Ma
Văn Kháng thực sự đặc sắc ở truyện ngắn. Truyện ngắn Ma Văn Kháng có vị
trí đặc biệt trong văn nghiệp của ông. Người đọc biết đến Ma Văn Kháng qua
truyện ngắn Xa phủ (1969), được tặng giải thưởng báo Văn nghệ. Tiếp sau đó
người đọc gần gũi hơn với Ma Văn Kháng qua các tập truyện ngắn Bài ca
trăng sáng (1972), Cái móng ngựa (1973)…
Tuy nhiên, từ 1980 truyện ngắn Ma Văn Kháng mới cất cánh, thăng
hoa, vươn tới đỉnh cao mà không mấy ai theo nghiệp bút nghiên lại không
mong đạt tới: Giải nhì (không có giải nhất) cuộc thi truyện ngắn báo văn nghệ
với tập truyện Xa phủ; tặng thưởng của Hội đồng văn xuôi Việt Nam 1995,
giải thưởng văn học ASEAN 1998 với tập Trăng soi sân nhỏ, giải Cây bút
vàng trong cuộc thi viết truyện ngắn do Bộ công an kết hợp với hội nhà văn tổ
chức cho truyện ngắn San Cha Chải, giải thưởng nhà nước về văn học nghệ
thuật năm 2001, giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 2012…
và còn nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn của ông đã được chuyển thể thành kịch
bản phim. Cho đến nay Ma Văn Kháng vẫn chung thủy với thể loại truyện
ngắn đầy hấp dẫn và hứng thú này.
Sáng tác của Ma Văn Kháng chia làm hai giai đoạn: trước và sau đổi
mới (1986). Giai đoạn trước chủ yếu viết về cuộc sống, phong tục của ngừoi
dân miền núi, giai đoạn sau viết về những đa đoan, phức tạp của đời sống thị
thành và nông thôn. Cùng với sự thay đổi về đề tài, sáng tác của Ma Văn
Kháng cũng có những sự đổi thay đáng kể, những bước đột phá về tư duy
nghệ thuật. Nếu như những trang viết của Ma Văn Kháng trước thập kỉ 80 thể
hiện cái nhìn mang hơi hướng sử thi thì ở giai đoạn sau đã chuyển sang cái
nhìn thế sự. Cuộc sống hiện lên trong tác phẩm của ông giờ đây không còn
đơn tuyến mà đa tuyến, nhiều chiều, cái xấu chen lẫn cái tốt, ma quỷ chen lẫn
với thánh thần. Ông quan tâm đến thân phận con người trong nhiều quan hệ,
hoàn cảnh khác nhau và cố gắng thể hiện con người một cách đầy đủ nhất
trong tính đa dạng toàn vẹn như nó vốn có.
Nhìn chung khi bàn về tác phẩm của Ma Văn Kháng giới nghiên cứu
phê bình cũng như độc giả đều thống nhất khẳng định sáng tác của nhà văn
thành công hơn ở những năm sau Đổi mới (1986). Ma Văn Kháng là cây bút
sung sức thời kỳ Đổi mới và tác phẩm của ông đã có nhiều sự đổi thay mới
mẻ để đáp ứng yêu cầu của thời đại. Tìm hiểu truyện ngắn Ma Văn Kháng từ
thời kỳ Đổi mới chúng tui mong muốn khái quát, khẳng định được chiều sâu
tư tưởng, giá trị nhân văn và những đóng góp to lớn của Ma Văn Kháng với
nền Văn học Việt Nam hiện đại, thấy được những thành tựu mới của nhà văn
thời kỳ này so với thời kỳ trước; qua đó thấy được bước chuyển mình của
Văn học Việt Nam nói chung thời kỳ Đổi mới. Nghiên cứu vấn đề nói trên sẽ
góp phần bổ sung vào việc đánh giá một cách hoàn chỉnh khái quát những
thành tựu nổi bật của truyện ngắn Ma Văn Kháng trong nền văn xuôi đương
đại.
2. Lịch sử vấn đề
Ngay từ khi tập truyện ngắn Xa phủ ra đời, giới phê bình văn học đã
quan tâm nhiều đến tác phẩm của Ma Văn Kháng. Bài viết sớm nhất là Đọc
Xa phủ của tác giả Bùi Văn Nguyên đăng trên báo Nhân dân ngày 5-7-1970.
Tính cho đến thời điểm hiện nay việc tìm hiểu và khám phá văn chương của
ông thật phong phú và đa dạng. Đã có nhiều công trình nghiên cứu, nhiều bài
báo, nhiều ý kiến đánh giá của các giáo sư, tiến sĩ, các nhà nghiên cứu phê
bình, nhà thơ, nhà văn được đăng tải trên các sách báo, tạp chí như: Bùi Hiển,
Trần Đăng Suyền, Lã Nguyên, Nguyễn Ngọc Thiện, Bùi Việt Thắng, Trần
Bảo Hưng, Trần Cương, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Văn Toại, Ông Văn
Tùng…
Do phạm vi nghiên cứu của đề tài, luận văn đặc biệt chú ý đến những
bài viết về truyện ngắn của Ma Văn Kháng. Cùng với sự ra đời của những
truyện ngắn trước năm 1980, những bài viết phê bình chủ yếu tập trung vào
chất miền núi, dân tộc trong tác phẩm của Ma Văn Kháng. Ngày nay đọc
những truyện ngắn trước 1980 của ông, ta dễ dàng nhận thấy những điều còn
đơn giản, nông cạn – nói như chính tác giả “những truyện tui viết những năm
ấy bị chi phối bởi những cảm quan ấu trĩ, thô thiển, chốc lát, do đó đa phần là
kém cỏi. Cho nên cùng với tác phẩm, những bài viết về nó khó giữ nguyên
giá trị cho tới ngày hôm nay”.
Thời kỳ 1980 – 1985 (trước đổi mới), Ma Văn Kháng tập trung vào viết
tiểu thuyết, số lượng truyện ngắn ra đời ít, nên cũng không nhiều bài viết về
nó. Đáng chú ý nhất là bài “Đọc các sáng tác về miền núi của Ma Văn Kháng,
nghĩ về trách nhiệm của một nhà văn trước một đề tài lớn” của Nguyễn Văn Toại (Tạp chí Văn học, số 5/1983), tác giả vẫn chủ yếu đánh giá nội dung
phản ánh cuộc sống mới, con người mới ở miền núi của nhà văn. Một điều
đáng lưu ý là tác giả đã phát hiện ra: truyện ngắn Ma Văn Kháng giàu tứ và
tình.
Giai đoạn từ năm 1986 đến nay, Ma Văn Kháng cho ra đời hàng chục
tập truyện ngắn như: Ngày đẹp trời (1986), Heo may gió lộng (1992), Vòng
quay cổ điển (1997), Cỏ dại (2002), Móng vuốt thời gian (2003), Trốn nợ
(2009)... Có thể nói sự nghiệp sáng tác của Ma Văn Kháng thực sự nở rộ từ
đây và ngay lập tức gây xôn xao dư luận. Rất nhiều những bài báo, bài phê
bình nghiên cứu về truyện ngắn của Ma Văn Kháng xuất hiện, phong phú đa
dạng về nội dung.
Tác giả Nguyễn Thanh Nguyên trong bài viết “Ngày đẹp trời – tính dự
báo về những tình thế xã hội” Báo Văn nghệ số 21 ngày 23/5/1987 khẳng
định: “Ma Văn Kháng đã khám phá cuộc sống từ nhiều bình diện khác nhau,
ông lách sâu hơn vào ngõ ngách đời sống tinh thần, tìm ra những nguyên nhân
và quy luật khắc nghiệt của tồn tại xã hội”.
Tác giả Bùi Việt Thắng nhân đọc tập truyện ngắn Ngày đẹp trời đã
nhận xét: “Ma Văn Kháng đã khéo léo khai thác những truyện đời thường mà
không rơi vào tầm thường vô vị… mỗi truyện ngắn viết ra như một “nhát cắt
ngang” sắc gọn làm nổi rõ hình hài đời sống trong những hình thái phong phú
phức tạp của nó” (Báo Nhân dân số ra ngày 11/1/1987). Truyện ngắn Ma Văn
Kháng “nghiêng về tính dự báo”, để người đọc có thể “nhận thức sâu sắc hơn
về con người và cuộc đời”. Là một chuyên gia về truyện ngắn, tác giả bài viết
có những nhận xét sâu sắc “truyện ngắn của Ma Văn Kháng thuộc loại truyện
có cốt truyện, dễ kể lại dễ nhớ nhưng không lấy cốt truyện làm mục đích, dù
nó là điển hình, mà cố nới rộng kích tắc của truyện ngắn tạo nên sức liên tưởng lớn ở người đọc đến những vấn đề thiết thân trong đời sống xã hội và
mỗi con người”.
Trong bài “Cảm nhận về Đầm sen của Ma Văn Kháng” tác giả Nguyễn
Đăng Điệp lại có nhận xét, đó là “thứ văn đầy chất đời, đầy ắp hơi thở của sự
sống, sắc sảo biến hóa và tài hoa”. Đặc biệt khi nhận xét về thế giới nhân vật
trong sáng tác của Ma Văn Kháng, tác giả cho rằng: “trong cái thế giới biến
dạng và quay đảo này, con người rất dễ bị tha hóa biến chất”. Và trong thế
giới nhân vật ấy, nhà văn thực sự thành công ở việc xây dựng nhân vật phụ
nữ, họ “đời” nhất trong số các nhân vật của ông. Giọng văn của Ma Văn
Kháng là một giọng điệu rất riêng, nó “tưng tửng, điềm đạm, khách quan,
vượt qua cái vụn vặt theo lối kể lể để chạm đến một vấn đề khác lớn lao hơn”
[8].
Khi đọc tập Heo may gió lộng tác giả Trần Bảo Hưng đã có cảm nhận:
“Truyện anh viết thường có lớp lang, thứ tự, ít tiểu xảo mà hấp dẫn, ngòi bút
anh tỏ ra khách quan, điềm tĩnh nhưng vẫn thấm đượm tình yêu thương con
người, vẫn nhoi nhói nỗi đau trần thế. Không ít truyện của anh mang tính chất
luận đề và chất triết lý khá rõ nhưng vẫn nhuyễn, vẫn cuốn hút người đọc vì
văn của anh đậm đà, giàu hương vị, những chi tiết đời sống phong phú, tiêu
biểu và nhiều thuyết phục”.
Đáng chú ý là bài viết của tác giả Nguyễn Thị Huệ - “Đổi mới tư duy
nghệ thuật sáng tác của Ma Văn Kháng trong những năm 1980”. Tác giả có
những nhận xét xác đáng về tư duy nghệ thuật của Ma Văn Kháng. Đó là “Ma
Văn Kháng đã nhìn thẳng vào sự thật”, và tiếp cận một hiện thực mới “một
hiện thực phong phú nhưng ngổn ngang bề bộn, phải trái trắng đen lẫn lộn,
xen cài trong biết bao là biến động”. Đồng thời tác giả nhận thấy, Ma Văn
Kháng đã chuyển từ cái nhìn “sử thi” sang cái nhìn “tiểu thuyết” nhằm tiếp
cận đời sống ở bình diện sinh hoạt thế sự. Về con người, nhà văn đã chuyển
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links