Download Báo cáo Đẩy mạnh chiều sâu dân chủ và tăng cường sự tham gia của người dân ở Việt Nam
Mục lục
1. GIỚI THIỆU.8
1.1. MỤC TIÊU CỦA BÁO CÁO.9
1.2. QUẢN TRỊ TỐT, TĂNG CƯỜNG THAM GIA, ĐẨY MẠNH CHIỀU SÂU DÂN CHỦ:
NHỮNG KHÁI NIỆM NÀY CÓ NGHĨA LÀ GÌ?.11
1.3. THAM GIA VÀ QUẢN TRỊ ĐỊA PHƯƠNG Ở VIỆT NAM.14
2. DÂN CHỦTHAM GIA ỞVIỆT NAM.20
2.1. LẬP KẾ HOẠCH THAM GIA.20
2.2. LẬP NGÂN SÁCH/KIỂM TOÁN THAM GIA.24
2.3. GIÁM SÁT THAM GIA.27
2.4. ĐƠN THƯ KHIẾU NẠI VÀ TỐ CÁO.29
2.5. KẾT LUẬN.30
2.5.1. Các khó khăntrong thực hiện.30
2.5.2. Những ý tưởng tương lai nhằm tăng cường dân chủtham gia.31
3. DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN ỞVIỆT NAM.33
3.1. LỊCH SỬ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN.33
3.2. NHỮNG THAY ĐỔI MỚI VÀ VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ QUAN ĐẠI DIỆN.34
3.2.1. Trưởng thôn.35
3.2.2. Hội đồng Nhân dân.36
3.2.3. Quốc hội.37
3.3. KẾT LUẬN: CÁC XU HƯỚNG TƯƠNG LAI TRONG DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN.38
3.3.1. Mởrộng thểchế thay mặt thôn làng.38
3.3.2. Mởrộngcác vịtrí bầu cử.39
3.3.3. Các hệthống bầu cửmới.40
3.3.4. Các dịch vụcửtri mởrộng.42
3.3.5. Bỏphiếu tín nhiệm/trưng cầu dân ý.42
4. KẾT LUẬN: TƯƠNG LAI CỦADÂNCHỦTHAM GIA VÀ QUẢN TRỊTỐT ỞVIỆT NAM.44
4.1. CÁC THÁCH THỨC TỒN TẠI.45
4.2. KẾT LUẬN: VÀI Ý CUỐI.50
TÀI LIỆU THAM KHẢO.58
PHỤLỤC MỘT: CÁCH NGHIÊN CỨU.58
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
75 Nawaz "Phân cấp quản lý ngân sách cơ sở hạ tầng cấp thôn xã"
26
phải tự lo chi trả theo chính sách xã hội hoá. Các đóng góp 'tự nguyện' và (bắt buộc) cũng giáng đòn vào
ngân sách của hộ gia đình. Gánh nặng tăng thêm lên hộ gia đình phải trả tiền cho mọi loại dịch vụ mà
trước kia vẫn miễn phí, kết hợp với tình trạng họ không có tiếng nói trong việc quyết định xem các khoản
thuế và đóng góp này được chi tiêu như thế nào đã làm tan vỡ những ảo tưởng ở nhiều nơi. Lập ngân
sách tham gia có thể giúp giải toả được những vấn đề này, nhưng hiện tại nó vẫn là một công cụ ít được
sử dụng tới ở Việt Nam.
2.3. Giám sát tham gia
Ở một số nước, theo dõi và giám sát công việc của Chính phủ là một trọng tâm trong các chương trình
dân chủ trực tiếp. Các ví dụ bao gồm ‘thẻ báo cáo công dân’, các ban giám sát hỗn hợp công dân -
chính phủ, và kiểm toán tham gia. Đa số các cơ chế giám sát tham gia quốc tế được đánh giá trong một
báo cáo gần đây đều bắt đầu bằng sự khởi xướng của các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức xã hội
dân sự khi họ đòi hỏi một kênh tốt hơn để chính quyền có trách nhiệm giải trình hơn về việc cung cấp
dịch vụ.76 Trong số các ví dụ này, những trường hợp thành công nhất về giám sát tham gia là những
trường hợp có đủ những yếu tố sau:
• tạo cơ sở pháp lý hay sự công nhận chính thức dành cho các quan sát viên phi chính phủ trong
việc ra chính sách;
• cho phép giám sát viên tiếp cận toàn bộ quá trình làm chính sách và cung cấp dịch vụ;
• tạo tiếp cận có cơ cấu để người dân nắm được thông tin; và
• thiết lập quyền của công dân được khiếu nại và yêu cầu điều tra chính thức hay đòi bồi thường khi
dịch vụ không được cung cấp đầy đủ.77
Giám sát tham gia là một trong những hoạt động quan trọng được Nghị định dân chủ cơ sở cho phép từ
năm 1998.78 Tuy nhiên, cơ chế thực tế để giám sát vẫn chưa được xác định rõ ràng trong chính văn bản
pháp luật này, và chưa đáp ứng các tiêu chuẩn thành công được nhắc đến ở trên. Trên thực tế, theo
nhiều người chúng tui đã phỏng vấn, kiểm tra giám sát là những khâu yếu kém nhất trong dân chủ cơ sở.
Vẫn còn có nhiều bối rối về cơ chế được phép để thực thực hiện giám sát là một cơ chế cụ thể ra sao.
Nghị định dân chủ cơ sở đề cập tới bốn hình thái kiểm tra giám sát chính đối với các hoạt động và dịch
vụ của chính phủ:
1) các cá nhân giám sát;
2) giám sát thông qua các tổ chức chính trị - xã hội (tổ chức đoàn thể)
3) giám sát thông qua các cơ quan thay mặt do dân cử (Hội đồng Nhân dân); và
4) giám sát thông qua ban thanh tra nhân dân, ban quản lý, ban giám sát. Cả bốn hình thái này đều
được đề cập kỹ hơn ở phần dưới.
Việc giám sát của các cá nhân gặp phải khó khăn ở chỗ người dân không được phép tới dự các cuộc
họp hành chính cấp xã hay cấp cao hơn nếu không được mời đích danh. Điều này hạn chế khả năng
giám sát trực tiếp của họ. Do Việt Nam còn thiếu một khuôn khổ pháp lý về công khai thông tin nên cũng
không có các kênh rõ ràng để người dân có thể tìm kiếm những thông tin mà chính quyền không cung
cấp, và không có các cơ quan chuyên cung cấp thông tin và điều tra về khiếu nại – Ombudsman - để
giúp người dân có được thông tin.79 Nghị định về dân chủ cơ sở không quy định Hội đồng Nhân dân
hay Uỷ ban Nhân dân phải họp công khai hay là phải có sự tham gia của một người dân trong các cuộc
họp đó. Trong khi đó ở nhiều nơi trên thế giới, luật nói rõ là phải họp công khai, và thời gian họp phải
được thông báo trước để bất cứ ai muốn dự có thể tới dự. Nếu được thực hiện thì đây hẳn sẽ là một
bước tiến lớn ở Việt Nam. Ngoài việc tạo tiếp cận để cho công chúng tham gia các cuộc họp của chính
76 Estrella, M. và J. Gaventa (1997). Ai có trách nhiệm về thực tại? Giám sát và đánh giá mang tính tham gia: một báo cáo tổng
kết (Tài liệu làm việc IDS, Sussex).
77 Goetz, AM và Gaventa, J. (2001) “Đưa tiếng nói của người dân và trọng điểm khách hàng vào cung cấp dịch vụ". Tài liệu làm
việc trang 138, Brighton, IDS.
78 Các công việc của chính phủ chịu sự giám sát và thanh tra của người dân cấp xã bao gồm các hoạt động hành chính của xã,
các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội và các tổ chức nghề nghiệp trong xã; việc thực hiện các nghị quyết của Hội
đồng Nhân dân xã và các quyết định của Uỷ ban Nhân dân xã; các hoạt động và đạo đức của cán bộ công chức làm việc ở
địa phương; việc giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của người dân địa phương; ngân sách xã; việc xây dựng các dự án dựa
vào đóng góp của người dân; các dự án do các cấp chính quyền cao hơn thực hiện trong địa bàn xã có tác động trực tiếp tới
sản xuất, an ninh, trật tự, các vấn đề văn hoá - xã hội, vệ sinh môi trường và cuộc sống của người dân địa phương; quản lý
sử dụng đất trong xã; thu và chi các loại quỹ và lệ phí; kết quả kiểm tra, thanh tra và giải quyết khiếu nại, các vụ tham nhũng;
thực hiện các chính sách ưu tiên dành cho thương binh, bảo hiểm xã hội và các chính sách cứu trợ xã hội (Điều 12 Nghị định
về dân chủ cơ sở).
79 Ombudsman là một tổ chức hay một ban độc lập với mục đích giúp người dân tiếp cận thông tin và khiếu nại.
27
quyền, Việt Nam cũng nên cân nhắc thành lập các cuộc họp đối tác chính phủ - công dân để tạo điều
kiện cho công dân phản ánh về dịch vụ.
Các tổ chức đoàn thể được tới dự các cuộc họp xã hay các cuộc họp chính quyền khác, được nghe
báo cáo hàng năm về tình hình thực hiện công tác và ‘tự phê bình’ của các Hội đồng Nhân dân và Uỷ
ban Nhân dân. Tuy nhiên, các báo cáo này thường không triệt để bằng các sáng kiến quốc tế khác như
‘thẻ báo cáo’ về dịch vụ của chính phủ, bởi lẽ vẫn chưa có cơ chế chính thức để người dân nghe và
phản hồi với các báo cáo này, ngoài điều khoản quy định rằng trưởng thôn phải tổ chức ‘lấy ý kiến nhân
dân’. Và thực tế thường xảy ra là mỗi năm trưởng thôn viết một bản báo cáo tổng kết lại những việc đã
được thực hiện ở thôn làng trong năm qua rồi nộp cho cấp trên, bản báo cáo này không nhất thiết dựa
trên cơ sở ‘lấy ý kiến nhân dân’.
Một cơ chế giám sát khác là thông qua một loạt các hội đồng/ban địa phương đã được thành lập. ‘Ban
Thanh tra Nhân dân’ được thành lập lần đầu tiên vào tháng 2 năm 1984 theo Nghị quyết 26-HĐBT, Nghị
quyết này lập ra cơ chế bao trùm là Uỷ ban Thanh tra Nhà nước (ngày nay là Thanh tra Nhà nước).80
Hiện nay, Ban Thanh tra Nhân dân đã có mặt ở 95% số xã phường ở Việt Nam và một số địa phương
còn có 'tổ hoà giải' ở cấp thôn/ tổ dân phố.81 Các ban/ tổ này có diện nhiệm vụ rộng và là một phần của
cơ chế giám sát quốc gia, mà cho đến nay chủ yếu tập trung vào các vấn đề tài chính. Ban thanh tra
được giao nhiệm vụ điều tra tất cả mọi khiếu nại của người dân. Tuy nhiên, phần lớ...
Download miễn phí Báo cáo Đẩy mạnh chiều sâu dân chủ và tăng cường sự tham gia của người dân ở Việt Nam
Mục lục
1. GIỚI THIỆU.8
1.1. MỤC TIÊU CỦA BÁO CÁO.9
1.2. QUẢN TRỊ TỐT, TĂNG CƯỜNG THAM GIA, ĐẨY MẠNH CHIỀU SÂU DÂN CHỦ:
NHỮNG KHÁI NIỆM NÀY CÓ NGHĨA LÀ GÌ?.11
1.3. THAM GIA VÀ QUẢN TRỊ ĐỊA PHƯƠNG Ở VIỆT NAM.14
2. DÂN CHỦTHAM GIA ỞVIỆT NAM.20
2.1. LẬP KẾ HOẠCH THAM GIA.20
2.2. LẬP NGÂN SÁCH/KIỂM TOÁN THAM GIA.24
2.3. GIÁM SÁT THAM GIA.27
2.4. ĐƠN THƯ KHIẾU NẠI VÀ TỐ CÁO.29
2.5. KẾT LUẬN.30
2.5.1. Các khó khăntrong thực hiện.30
2.5.2. Những ý tưởng tương lai nhằm tăng cường dân chủtham gia.31
3. DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN ỞVIỆT NAM.33
3.1. LỊCH SỬ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN.33
3.2. NHỮNG THAY ĐỔI MỚI VÀ VAI TRÒ CỦA CÁC CƠ QUAN ĐẠI DIỆN.34
3.2.1. Trưởng thôn.35
3.2.2. Hội đồng Nhân dân.36
3.2.3. Quốc hội.37
3.3. KẾT LUẬN: CÁC XU HƯỚNG TƯƠNG LAI TRONG DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN.38
3.3.1. Mởrộng thểchế thay mặt thôn làng.38
3.3.2. Mởrộngcác vịtrí bầu cử.39
3.3.3. Các hệthống bầu cửmới.40
3.3.4. Các dịch vụcửtri mởrộng.42
3.3.5. Bỏphiếu tín nhiệm/trưng cầu dân ý.42
4. KẾT LUẬN: TƯƠNG LAI CỦADÂNCHỦTHAM GIA VÀ QUẢN TRỊTỐT ỞVIỆT NAM.44
4.1. CÁC THÁCH THỨC TỒN TẠI.45
4.2. KẾT LUẬN: VÀI Ý CUỐI.50
TÀI LIỆU THAM KHẢO.58
PHỤLỤC MỘT: CÁCH NGHIÊN CỨU.58
Để tải bản DOC Đầy Đủ xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Tóm tắt nội dung:
ất đai", Hãng thông tấn AP.75 Nawaz "Phân cấp quản lý ngân sách cơ sở hạ tầng cấp thôn xã"
26
phải tự lo chi trả theo chính sách xã hội hoá. Các đóng góp 'tự nguyện' và (bắt buộc) cũng giáng đòn vào
ngân sách của hộ gia đình. Gánh nặng tăng thêm lên hộ gia đình phải trả tiền cho mọi loại dịch vụ mà
trước kia vẫn miễn phí, kết hợp với tình trạng họ không có tiếng nói trong việc quyết định xem các khoản
thuế và đóng góp này được chi tiêu như thế nào đã làm tan vỡ những ảo tưởng ở nhiều nơi. Lập ngân
sách tham gia có thể giúp giải toả được những vấn đề này, nhưng hiện tại nó vẫn là một công cụ ít được
sử dụng tới ở Việt Nam.
2.3. Giám sát tham gia
Ở một số nước, theo dõi và giám sát công việc của Chính phủ là một trọng tâm trong các chương trình
dân chủ trực tiếp. Các ví dụ bao gồm ‘thẻ báo cáo công dân’, các ban giám sát hỗn hợp công dân -
chính phủ, và kiểm toán tham gia. Đa số các cơ chế giám sát tham gia quốc tế được đánh giá trong một
báo cáo gần đây đều bắt đầu bằng sự khởi xướng của các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức xã hội
dân sự khi họ đòi hỏi một kênh tốt hơn để chính quyền có trách nhiệm giải trình hơn về việc cung cấp
dịch vụ.76 Trong số các ví dụ này, những trường hợp thành công nhất về giám sát tham gia là những
trường hợp có đủ những yếu tố sau:
• tạo cơ sở pháp lý hay sự công nhận chính thức dành cho các quan sát viên phi chính phủ trong
việc ra chính sách;
• cho phép giám sát viên tiếp cận toàn bộ quá trình làm chính sách và cung cấp dịch vụ;
• tạo tiếp cận có cơ cấu để người dân nắm được thông tin; và
• thiết lập quyền của công dân được khiếu nại và yêu cầu điều tra chính thức hay đòi bồi thường khi
dịch vụ không được cung cấp đầy đủ.77
Giám sát tham gia là một trong những hoạt động quan trọng được Nghị định dân chủ cơ sở cho phép từ
năm 1998.78 Tuy nhiên, cơ chế thực tế để giám sát vẫn chưa được xác định rõ ràng trong chính văn bản
pháp luật này, và chưa đáp ứng các tiêu chuẩn thành công được nhắc đến ở trên. Trên thực tế, theo
nhiều người chúng tui đã phỏng vấn, kiểm tra giám sát là những khâu yếu kém nhất trong dân chủ cơ sở.
Vẫn còn có nhiều bối rối về cơ chế được phép để thực thực hiện giám sát là một cơ chế cụ thể ra sao.
Nghị định dân chủ cơ sở đề cập tới bốn hình thái kiểm tra giám sát chính đối với các hoạt động và dịch
vụ của chính phủ:
1) các cá nhân giám sát;
2) giám sát thông qua các tổ chức chính trị - xã hội (tổ chức đoàn thể)
3) giám sát thông qua các cơ quan thay mặt do dân cử (Hội đồng Nhân dân); và
4) giám sát thông qua ban thanh tra nhân dân, ban quản lý, ban giám sát. Cả bốn hình thái này đều
được đề cập kỹ hơn ở phần dưới.
Việc giám sát của các cá nhân gặp phải khó khăn ở chỗ người dân không được phép tới dự các cuộc
họp hành chính cấp xã hay cấp cao hơn nếu không được mời đích danh. Điều này hạn chế khả năng
giám sát trực tiếp của họ. Do Việt Nam còn thiếu một khuôn khổ pháp lý về công khai thông tin nên cũng
không có các kênh rõ ràng để người dân có thể tìm kiếm những thông tin mà chính quyền không cung
cấp, và không có các cơ quan chuyên cung cấp thông tin và điều tra về khiếu nại – Ombudsman - để
giúp người dân có được thông tin.79 Nghị định về dân chủ cơ sở không quy định Hội đồng Nhân dân
hay Uỷ ban Nhân dân phải họp công khai hay là phải có sự tham gia của một người dân trong các cuộc
họp đó. Trong khi đó ở nhiều nơi trên thế giới, luật nói rõ là phải họp công khai, và thời gian họp phải
được thông báo trước để bất cứ ai muốn dự có thể tới dự. Nếu được thực hiện thì đây hẳn sẽ là một
bước tiến lớn ở Việt Nam. Ngoài việc tạo tiếp cận để cho công chúng tham gia các cuộc họp của chính
76 Estrella, M. và J. Gaventa (1997). Ai có trách nhiệm về thực tại? Giám sát và đánh giá mang tính tham gia: một báo cáo tổng
kết (Tài liệu làm việc IDS, Sussex).
77 Goetz, AM và Gaventa, J. (2001) “Đưa tiếng nói của người dân và trọng điểm khách hàng vào cung cấp dịch vụ". Tài liệu làm
việc trang 138, Brighton, IDS.
78 Các công việc của chính phủ chịu sự giám sát và thanh tra của người dân cấp xã bao gồm các hoạt động hành chính của xã,
các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội và các tổ chức nghề nghiệp trong xã; việc thực hiện các nghị quyết của Hội
đồng Nhân dân xã và các quyết định của Uỷ ban Nhân dân xã; các hoạt động và đạo đức của cán bộ công chức làm việc ở
địa phương; việc giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của người dân địa phương; ngân sách xã; việc xây dựng các dự án dựa
vào đóng góp của người dân; các dự án do các cấp chính quyền cao hơn thực hiện trong địa bàn xã có tác động trực tiếp tới
sản xuất, an ninh, trật tự, các vấn đề văn hoá - xã hội, vệ sinh môi trường và cuộc sống của người dân địa phương; quản lý
sử dụng đất trong xã; thu và chi các loại quỹ và lệ phí; kết quả kiểm tra, thanh tra và giải quyết khiếu nại, các vụ tham nhũng;
thực hiện các chính sách ưu tiên dành cho thương binh, bảo hiểm xã hội và các chính sách cứu trợ xã hội (Điều 12 Nghị định
về dân chủ cơ sở).
79 Ombudsman là một tổ chức hay một ban độc lập với mục đích giúp người dân tiếp cận thông tin và khiếu nại.
27
quyền, Việt Nam cũng nên cân nhắc thành lập các cuộc họp đối tác chính phủ - công dân để tạo điều
kiện cho công dân phản ánh về dịch vụ.
Các tổ chức đoàn thể được tới dự các cuộc họp xã hay các cuộc họp chính quyền khác, được nghe
báo cáo hàng năm về tình hình thực hiện công tác và ‘tự phê bình’ của các Hội đồng Nhân dân và Uỷ
ban Nhân dân. Tuy nhiên, các báo cáo này thường không triệt để bằng các sáng kiến quốc tế khác như
‘thẻ báo cáo’ về dịch vụ của chính phủ, bởi lẽ vẫn chưa có cơ chế chính thức để người dân nghe và
phản hồi với các báo cáo này, ngoài điều khoản quy định rằng trưởng thôn phải tổ chức ‘lấy ý kiến nhân
dân’. Và thực tế thường xảy ra là mỗi năm trưởng thôn viết một bản báo cáo tổng kết lại những việc đã
được thực hiện ở thôn làng trong năm qua rồi nộp cho cấp trên, bản báo cáo này không nhất thiết dựa
trên cơ sở ‘lấy ý kiến nhân dân’.
Một cơ chế giám sát khác là thông qua một loạt các hội đồng/ban địa phương đã được thành lập. ‘Ban
Thanh tra Nhân dân’ được thành lập lần đầu tiên vào tháng 2 năm 1984 theo Nghị quyết 26-HĐBT, Nghị
quyết này lập ra cơ chế bao trùm là Uỷ ban Thanh tra Nhà nước (ngày nay là Thanh tra Nhà nước).80
Hiện nay, Ban Thanh tra Nhân dân đã có mặt ở 95% số xã phường ở Việt Nam và một số địa phương
còn có 'tổ hoà giải' ở cấp thôn/ tổ dân phố.81 Các ban/ tổ này có diện nhiệm vụ rộng và là một phần của
cơ chế giám sát quốc gia, mà cho đến nay chủ yếu tập trung vào các vấn đề tài chính. Ban thanh tra
được giao nhiệm vụ điều tra tất cả mọi khiếu nại của người dân. Tuy nhiên, phần lớ...