Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
Nhà Lý; Nhà Trần; Nhân sinh quan Phật giáo; Tư tưởng triết học Mô tả: Phân tích khái quát về mặt triết học những nội dung chủ yếu của nhân sinh quan Phật giáo, sự du nhập, phát triển nhân sinh quan Phật giáo ở Việt Nam từ khởi nguyên đến thời Lý - Trần. Trình bày diện mạo đời sống xã hội Việt Nam thời Lý - Trần. Phân tích, đánh giá những ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến một số lĩnh vực chủ yếu của đời sống xã hội thời Lý - Trần, đó là lĩnh vực chính trị, văn hóa (tâm linh, tín ngưỡng, văn học), đạo đức, đều chịu ảnh hưởng sâu sắc của nhân sinh quan Phật giáo. Phân tích những mặt tích cực, hạn chế của nhân sinh quan Phật giáo trong tiến trình phát triển quốc gia Đại Việt thời Lý - Trần. Nêu ý nghĩa của nhân sinh quan Phật giáo đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện đại
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..............................................................................................................................1
NỘI DUNG ..........................................................................................................................9
Chương 1. NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO VÀ SỰ DU NHẬP, PHÁT TRIỂN
NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO Ở VIỆT NAM.......................................................9
1.1. Nhân sinh quan Phật giáo............................................................... 9
1.1.1. Khái lược về nhân sinh quan Phật giáo........................................ 9
1.1.2. Một số nội dung chủ yếu của nhân sinh quan Phật giáo........Error!
Bookmark not defined.
1.2. Sự du nhập và phát triển nhân sinh quan Phật giáo ở Việt Nam (từ
khởi nguyên đến thời Lý - Trần).............Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Sự du nhập nhân sinh quan Phật giáo vào Việt Nam .................. 26
1.2.2. Sự phát triển của nhân sinh quan Phật giáo thời Lý – Trần......... 27
Chương 2. ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN MỘT
SỐ LĨNH VỰC CHỦ YẾU CỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI THỜI LÝ - TRẦN......... 39
2.1. Lĩnh vực văn hoá.......................................................................... 39
2.1.1. Lĩnh vực tâm linh, tín ngưỡng .................................................. 39
2.1.2. Lĩnh vực văn học ..................................................................... 43
2.2. Lĩnh vực đạo đức......................................................................... 51
2.3. Lĩnh vực chính trị......................................................................... 57
2.4. Nhân sinh quan Phật giáo với đời sống xã hội Việt Nam hiện đại ..... 66
KẾT LUẬN....................................................................................................................... 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 806
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới hiện có ba tôn giáo lớn đó là Phật giáo, Thiên chúa giáo và
Hồi giáo. Mặt tiêu cực của tôn giáo là làm cho con người hoàn toàn thụ động
và chịu khuất phục trước sức mạnh siêu nhiên, dẫn đến tâm lý bị động trước
hoàn cảnh và không thực sự tin tưởng vào nội lực bản thân. Nhưng bên cạnh
đó, tôn giáo cũng có nhân tố tích cực đó là tinh thần nhân đạo và sự hướng
thiện, trong đó Phật giáo thể hiện rõ hơn cả những nhân tố tích cực ấy.
Phật giáo xuất hiện trong một xã hội tồn tại nhiều bất công và phân chia
đẳng cấp rất nghiệt ngã, vì vậy mà triết thuyết của nó thể hiện tinh thần bình
đẳng, từ bi, hỷ xả rõ nét. Cũng bởi vậy mà, giáo lý của Phật giáo ngày càng
gần gũi hơn với mọi người, không phân biệt địa vị, giai – tầng khác nhau
trong xã hội, mà chỉ cần có thiện tâm. Trong các tôn giáo du nhập vào Việt
Nam như Đạo giáo, Nho giáo, Thiên chúa giáo, đạo Tin lành, Hồi giáo… thì
Phật giáo là tôn giáo bám rễ bền chắc hơn cả. Phật giáo đã góp phần xây dựng
nên truyền thống yêu nước, đoàn kết gắn bó của dân tộc Việt. Phật giáo có vai
trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý, lối sống, đạo đức của con người
Việt Nam. Đặc biệt ở Việt Nam, thời Lý – Trần là giai đoạn Phật giáo phát
triển rực rỡ nhất, ảnh hưởng nhất và có vai trò nổi bật nhất đối với lịch sử dân
tộc.
Phật giáo dưới thời Lý – Trần (kéo dài hơn 4 thế kỷ, từ thế kỷ XI đến
cuối thế kỷ XIV) thực sự có tiếng nói trên vũ đài tư tưởng và có ảnh hưởng
lớn trong sự phát triển của đời sống văn hoá tinh thần người Việt. Nó góp
phần giải đáp những vấn đề có ý nghĩa vô cùng thiết thực trong buổi đầu dựng
nước và giữ nước của ông cha. Đặc biệt là triết lý nhân sinh từ bi, bác ái, cứu
khổ, cứu nạn của Phật giáo đã góp phần đoàn kết dân tộc, cố kết cộng đồng,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
khơi dậy và động viên được tinh thần yêu nước của nhân dân. Phật giáo góp
phần không nhỏ trong việc thống nhất dân tộc và trong công cuộc dựng nước
và giữ nước thời kỳ Lý – Trần. Ngoài ra, sự ảnh hưởng qua lại giữa Phật giáo
với tư tưởng, chính trị, đạo đức, văn học nghệ thuật là một trong những yếu tố
tạo nên sắc thái văn hoá riêng có thời Lý – Trần. Giai cấp thống trị của cả hai
triều đại phong kiến này đã dùng Phật giáo như một phương tiện để liên kết nhân
tâm, củng cố vương triều, chống lại nhiều thế lực ngoại xâm hùng mạnh.
Thời Lý - Trần có những ông vua, bà hoàng và các vị quan đầu triều
nhân từ, phúc huệ: hoà đồng với người dưới, xót thương những kẻ bị cầm tù,
khoan hoà với địch, e sợ cho dân như con… Chính ảnh hưởng của nhân
sinh quan Phật giáo đã mang lại cho họ những nhân cách như vậy. Ngày nay,
sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin đã mang
đến nhiều nguy cơ: sự căng thẳng trong nhịp sống xã hội, tính vô định của số
phận cá nhân, sự cô đơn của con người bên cạnh khối lượng của cải đồ sộ do
con người tạo ra… Vậy, tinh thần bình đẳng, bác ái, thái độ từ bi hỉ xả và sự
tu dưỡng thập thiện, ngũ giới của đạo Phật còn có vai trò trong thời đại ngày
nay hay không?
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Việt Nam đang bước vào
công cuộc đổi mới trên nhiều lĩnh vực. Quá trình đổi mới này cũng mang lại
nhiều chuyển biến cả tích cực, cả tiêu cực trong đời sống xã hội và đến số
phận của từng người. Bên cạnh những thành tựu trong lĩnh vực kinh tế, chính
trị, xã hội như: chúng ta đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt bậc, tình
hình chính trị ngày càng ổn định; địa vị và uy tín của nước ta trên trường quốc
tế ngày càng được nâng cao; Việt Nam cũng là điểm đến của nhiều quốc gia
trong khu vực và trên thế giới về hợp tác kinh tế và du lịch. Nhưng mặt khác,
chúng ta đang gặp phải những khó khăn: Việt Nam chưa thoát khỏi danh sách
những nước cùng kiệt trên thế giới, người dân chưa thực sự được hưởng cuộc8
sống sung túc, ấm no, hạnh phúc; tâm lý người dân chưa hoàn toàn thích nghi
với sự thay đổi của cơ chế mới; tệ nạn xã hội ngày càng gia tăng... Chính vì
thế, con người Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều áp lực về tinh thần.
Kinh tế phát triển nhanh chóng, đời sống vật chất và tinh thần của con người
thay đổi, xuất hiện nhiều cám dỗ dẫn đến sự biến thái về đạo đức. Trước tình
hình đó, Phật giáo với tư cách tôn giáo dân tộc của Việt Nam mà đỉnh cao là
Phật giáo Lý – Trần đã có những đóng góp vĩ đại cho dân tộc Đại Việt trong
những thời điểm đầy biến cố về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá…vậy,
nhân sinh quan Phật giáo có vai trò, ảnh hưởng và tác dụng như thế nào trong
thời kỳ đó, và ngày nay chúng ta phải tiếp tục phát huy cũng như khắc phục
những điểm gì của nhân sinh quan Phật giáo trong điều kiện, hoàn cảnh hiện
nay.
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn đó, với mong muốn tìm hiểu về Phật
giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói riêng, cùng với ảnh hưởng
của Phật giáo trong thời Lý – Trần, chúng tui đã chọn đề tài: “Nhân sinh
quan Phật giáo và ảnh hưởng của nó tới đời sống xã hội thời Lý - Trần”
cho luận văn thạc sĩ triết học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu về Phật giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói
riêng, trong những năm gần đây, đã trở thành một đề tài thu hút nhiều nhà
nghiên cứu khoa học xã hội, nhiều công trình nghiên cứu đã trở thành tài liệu
có giá trị trong việc nhìn nhận, đánh giá lịch sử phát triển của dân tộc. Trong
đó có thể kể đến một số tác phẩm sau: Việt Nam Phật giáo sử luận của
Nguyễn Lang; tác phẩm Thiền học của Nguyễn Đăng Thục; Các tác phẩm
Lịch sử Phật giáo Việt Nam và Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo
đối với con người Việt Nam hiện nay do tác giả Nguyễn Tài Thư chủ biên;
Đại cương triết học Phật giáo Việt Nam, Tập 1: Từ khởi nguyên đến thế kỷ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi9
XIV của Nguyễn Hùng Hậu; Phật giáo với văn hoá Việt Nam của Nguyễn
Đăng Duy; Triết học Phật giáo của Nguyễn Duy Hinh… Trong đó, dù nó
không được trình bày thành các mục riêng, nhưng các tác giả cũng đã đề cập
đến ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến xã hội Việt Nam thời Lý –
Trần.
Và trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học, luận án tiến sĩ, luận
văn thạc sĩ đã công bố và bảo vệ thì nhân sinh quan Phật giáo cũng là đề tài
được nhiều tác giả quan tâm. Trong đó, tác giả tiếp thu, kế thừa khá nhiều từ
các công trình nghiên cứu sau:
Luận án tiến sĩ Triết học của tác giả Đặng Thị Lan: Đạo đức Phật giáo
và ảnh hưởng của nó đến đạo đức con người Việt Nam. Trong đó, nội dung về
đạo đức Phật giáo; các quan niệm khác nhau về đạo đức Phật giáo; sự ảnh
hưởng của đạo đức Phật giáo và cả giải pháp đối với vấn đề đạo đức con
người Việt Nam hiện nay, trên cơ sở tác động của đạo đức Phật giáo được tác
giả trình bày một cách khá toàn diện. Kết cấu đề tài rất chặt chẽ, khiến cho
việc trình bày vấn đề khá rõ ràng. Tuy nhiên, đề tài chỉ đưa ra một số luận
điểm cơ bản về đạo đức Phật giáo (từ bi, ngũ giới, thuyết nhân quả, nghiệp
báo luân hồi...), từ đó đưa ra những nhận định khách quan về sự ảnh hưởng
của đạo đức Phật giáo đến đạo đức của con người Việt Nam hiện đại. Trong
khi, đạo đức chỉ là một nội dung trong nhân sinh quan của Phật giáo và ảnh
hưởng của đạo đức Phật giáo đến đời sống xã hội dưới thời Lý – Trần dù có
được nhắc đến trong luận án, nhưng tác giả chỉ dừng ở mức khái quát.
Luận án Tiến sĩ Triết học của tác giả Nguyễn Thị Toan: Quan niệm về
giải thoát trong Phật giáo và ảnh hưởng của nó đối với đời sống người Việt
Nam hiện nay. Đề tài đã phân tích khá sâu sắc về quan niệm về giải thoát. Tác
giả đã tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của quan niệm về giải thoát
của Phật giáo nguyên thuỷ, Phật giáo Đại thừa, Phật giáo Tiểu thừa qua khảo10
sát một số bộ kinh của Phật giáo. Tiếp theo, tác giả trình bày về quan niệm
giải thoát trong Phật giáo Việt nam, trên cơ sở đó tác giả phân tích sự ảnh
hưởng của quan niệm giải thoát đối với đời sống người Việt trong lịch sử và
đời sống người Việt Nam hiện nay. Đây là công trình nghiên cứu chuyên sâu
về một nội dung quan trọng của nhân sinh quan Phật giáo: vấn đề giải thoát.
Công trình nghiên cứu này đã mang lại một cái nhìn toàn diện về quá trình
hình thành và phát triển của quan niệm giải thoát trong Phật giáo nói chung và
Phật giáo Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên cũng giống như đề tài của tác giả
Đặng Thị Lan, đề tài cũng chỉ tập trung trình bày một nội dung của nhân sinh
quan Phật giáo, và dù có giành một vài trang đi vào phân tích ảnh hưởng của
tư tưởng giải thoát dưới thời Lý – Trần nhưng chỉ giới hạn ở nội dung về ảnh
hưởng của triết lý giải thoát ở lĩnh vực chính trị.
Đề tài về Phật giáo thời Lý – Trần cũng được nghiên cứu khá nhiều
như Luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Văn Sinh: Về vai trò Phật giáo ở Việt
Nam (qua triều đại Lý). Trong đề tài của tác giả Phạm Văn Sinh, tác giả có
cách tiếp cận riêng khi xem xét tôn giáo với tư cách là một hiện tượng xã hội -
một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng của xã hội. Cách tiếp cận như vậy, có
ưu điểm là không chỉ nhận thấy những hạn chế, sai lầm của tôn giáo nói
chung, Phật giáo nói riêng mà còn có khả năng tìm ra những yếu tố hợp lý và
tích cực của tôn giáo trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, tác giả Phạm Văn Sinh
chỉ tập trung vào đặc trưng của Phật giáo Việt Nam thời Lý qua việc phân biệt
rõ ràng vai trò của phái Thiền tông so với phái Tịnh độ tông và phái Mật tông.
Theo đó, tác giả khẳng định rằng, Thiền tông thì ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực
lịch sử tư tưởng Việt Nam, vì Thiền tông nặng về phương diện tư tưởng, triết lý
nhân sinh. Còn hai phái Tịnh độ tông và Mật tông lại có vai trò chủ yếu trên lĩnh
vực tín ngưỡng, tôn giáo, bởi nó có khuynh hướng thiên về tín ngưỡng. Khi
nghiên cứu ảnh hưởng của triết lý nhận sinh của phái Thiền tông, tác giả Phạm
Văn Sinh chỉ dừng lại ở lĩnh vực tư tưởng như: xây dựng một nền tư tưởng quốc
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi11
gia dân tộc độc lập, tự chủ và thống nhất; thiết lập khối đại đoàn kết dân tộc và
nhân ái trong lòng dân tộc Việt Nam. Trong khi ảnh hưởng của nhân sinh quan
Phật giáo không chỉ dừng lại ở lĩnh vực tinh thần, tư tưởng mà nó còn tác động ở
nhiều lĩnh vực khác nhau như: đời sống chính trị, đạo đức, văn hóa của quốc gia
Đại Việt.
Luận văn Thạc sĩ của tác giả Đặng Ánh Tuyết: Góp phần tìm hiểu nhân
sinh quan Phật giáo đời Trần. Với đề tài này, khi trình bày về nhân sinh quan
Phật giáo đời Trần, tác giả chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu về sự ảnh hưởng của
nhân sinh quan Phật giáo đối với triết lý nhân sinh của Phật giáo thời Trần (quan
niệm về con người, đời người và quan niệm về giải thoát) mà chưa đưa ra nhận
định rằng, những ảnh hưởng đó có tác động ra sao đến đời sống xã hội lúc bấy
giờ.
Với luận án Tiến sĩ ngữ văn của tác giả Nguyễn Công Lý: Văn học
Phật giáo thời Lý – Trần, diện mạo và đặc điểm. Đề tài đã đi vào nghiên cứu,
tìm hiểu về văn học Lý – Trần, diện mạo và đặc điểm của văn học Phật giáo
Lý – Trần. Đây không phải đề tài nghiên cứu dưới góc độ triết học, nhưng qua
việc trình bày về sự phát triển của văn học Phật giáo Lý – Trần, đề tài đã đưa
đến nhận định về mối tương quan chặt chẽ và sự ảnh hưởng của Phật giáo với
văn học ở thời kỳ này. Từ đó, có thể đưa ra những khẳng định về vai trò của
Phật giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói riêng đối với một lĩnh
vực khá quan trọng của đời sống văn hoá tinh thần thời Lý – Trần, lĩnh vực
văn học.
Qua việc tham khảo các đề tài trên tác giả nhận thấy, nhân sinh quan
Phật giáo Lý – Trần mặc dù là một nội dung khá hấp dẫn và được đề cập đến
ở hầu hết các đề tài nghiên cứu về Phật giáo, tuy nhiên nó lại chỉ được đề cập
đến ở một khía cạnh nhất định (quan niệm về đạo đức, giải thoát) và ảnh
hưởng của nhân sinh quan đến các lĩnh vực của đời sống xã hội cũng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Nhà Lý; Nhà Trần; Nhân sinh quan Phật giáo; Tư tưởng triết học Mô tả: Phân tích khái quát về mặt triết học những nội dung chủ yếu của nhân sinh quan Phật giáo, sự du nhập, phát triển nhân sinh quan Phật giáo ở Việt Nam từ khởi nguyên đến thời Lý - Trần. Trình bày diện mạo đời sống xã hội Việt Nam thời Lý - Trần. Phân tích, đánh giá những ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến một số lĩnh vực chủ yếu của đời sống xã hội thời Lý - Trần, đó là lĩnh vực chính trị, văn hóa (tâm linh, tín ngưỡng, văn học), đạo đức, đều chịu ảnh hưởng sâu sắc của nhân sinh quan Phật giáo. Phân tích những mặt tích cực, hạn chế của nhân sinh quan Phật giáo trong tiến trình phát triển quốc gia Đại Việt thời Lý - Trần. Nêu ý nghĩa của nhân sinh quan Phật giáo đối với đời sống xã hội Việt Nam hiện đại
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..............................................................................................................................1
NỘI DUNG ..........................................................................................................................9
Chương 1. NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO VÀ SỰ DU NHẬP, PHÁT TRIỂN
NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO Ở VIỆT NAM.......................................................9
1.1. Nhân sinh quan Phật giáo............................................................... 9
1.1.1. Khái lược về nhân sinh quan Phật giáo........................................ 9
1.1.2. Một số nội dung chủ yếu của nhân sinh quan Phật giáo........Error!
Bookmark not defined.
1.2. Sự du nhập và phát triển nhân sinh quan Phật giáo ở Việt Nam (từ
khởi nguyên đến thời Lý - Trần).............Error! Bookmark not defined.
1.2.1. Sự du nhập nhân sinh quan Phật giáo vào Việt Nam .................. 26
1.2.2. Sự phát triển của nhân sinh quan Phật giáo thời Lý – Trần......... 27
Chương 2. ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN SINH QUAN PHẬT GIÁO ĐẾN MỘT
SỐ LĨNH VỰC CHỦ YẾU CỦA ĐỜI SỐNG XÃ HỘI THỜI LÝ - TRẦN......... 39
2.1. Lĩnh vực văn hoá.......................................................................... 39
2.1.1. Lĩnh vực tâm linh, tín ngưỡng .................................................. 39
2.1.2. Lĩnh vực văn học ..................................................................... 43
2.2. Lĩnh vực đạo đức......................................................................... 51
2.3. Lĩnh vực chính trị......................................................................... 57
2.4. Nhân sinh quan Phật giáo với đời sống xã hội Việt Nam hiện đại ..... 66
KẾT LUẬN....................................................................................................................... 77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................... 806
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới hiện có ba tôn giáo lớn đó là Phật giáo, Thiên chúa giáo và
Hồi giáo. Mặt tiêu cực của tôn giáo là làm cho con người hoàn toàn thụ động
và chịu khuất phục trước sức mạnh siêu nhiên, dẫn đến tâm lý bị động trước
hoàn cảnh và không thực sự tin tưởng vào nội lực bản thân. Nhưng bên cạnh
đó, tôn giáo cũng có nhân tố tích cực đó là tinh thần nhân đạo và sự hướng
thiện, trong đó Phật giáo thể hiện rõ hơn cả những nhân tố tích cực ấy.
Phật giáo xuất hiện trong một xã hội tồn tại nhiều bất công và phân chia
đẳng cấp rất nghiệt ngã, vì vậy mà triết thuyết của nó thể hiện tinh thần bình
đẳng, từ bi, hỷ xả rõ nét. Cũng bởi vậy mà, giáo lý của Phật giáo ngày càng
gần gũi hơn với mọi người, không phân biệt địa vị, giai – tầng khác nhau
trong xã hội, mà chỉ cần có thiện tâm. Trong các tôn giáo du nhập vào Việt
Nam như Đạo giáo, Nho giáo, Thiên chúa giáo, đạo Tin lành, Hồi giáo… thì
Phật giáo là tôn giáo bám rễ bền chắc hơn cả. Phật giáo đã góp phần xây dựng
nên truyền thống yêu nước, đoàn kết gắn bó của dân tộc Việt. Phật giáo có vai
trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý, lối sống, đạo đức của con người
Việt Nam. Đặc biệt ở Việt Nam, thời Lý – Trần là giai đoạn Phật giáo phát
triển rực rỡ nhất, ảnh hưởng nhất và có vai trò nổi bật nhất đối với lịch sử dân
tộc.
Phật giáo dưới thời Lý – Trần (kéo dài hơn 4 thế kỷ, từ thế kỷ XI đến
cuối thế kỷ XIV) thực sự có tiếng nói trên vũ đài tư tưởng và có ảnh hưởng
lớn trong sự phát triển của đời sống văn hoá tinh thần người Việt. Nó góp
phần giải đáp những vấn đề có ý nghĩa vô cùng thiết thực trong buổi đầu dựng
nước và giữ nước của ông cha. Đặc biệt là triết lý nhân sinh từ bi, bác ái, cứu
khổ, cứu nạn của Phật giáo đã góp phần đoàn kết dân tộc, cố kết cộng đồng,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi7
khơi dậy và động viên được tinh thần yêu nước của nhân dân. Phật giáo góp
phần không nhỏ trong việc thống nhất dân tộc và trong công cuộc dựng nước
và giữ nước thời kỳ Lý – Trần. Ngoài ra, sự ảnh hưởng qua lại giữa Phật giáo
với tư tưởng, chính trị, đạo đức, văn học nghệ thuật là một trong những yếu tố
tạo nên sắc thái văn hoá riêng có thời Lý – Trần. Giai cấp thống trị của cả hai
triều đại phong kiến này đã dùng Phật giáo như một phương tiện để liên kết nhân
tâm, củng cố vương triều, chống lại nhiều thế lực ngoại xâm hùng mạnh.
Thời Lý - Trần có những ông vua, bà hoàng và các vị quan đầu triều
nhân từ, phúc huệ: hoà đồng với người dưới, xót thương những kẻ bị cầm tù,
khoan hoà với địch, e sợ cho dân như con… Chính ảnh hưởng của nhân
sinh quan Phật giáo đã mang lại cho họ những nhân cách như vậy. Ngày nay,
sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin đã mang
đến nhiều nguy cơ: sự căng thẳng trong nhịp sống xã hội, tính vô định của số
phận cá nhân, sự cô đơn của con người bên cạnh khối lượng của cải đồ sộ do
con người tạo ra… Vậy, tinh thần bình đẳng, bác ái, thái độ từ bi hỉ xả và sự
tu dưỡng thập thiện, ngũ giới của đạo Phật còn có vai trò trong thời đại ngày
nay hay không?
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Việt Nam đang bước vào
công cuộc đổi mới trên nhiều lĩnh vực. Quá trình đổi mới này cũng mang lại
nhiều chuyển biến cả tích cực, cả tiêu cực trong đời sống xã hội và đến số
phận của từng người. Bên cạnh những thành tựu trong lĩnh vực kinh tế, chính
trị, xã hội như: chúng ta đã đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt bậc, tình
hình chính trị ngày càng ổn định; địa vị và uy tín của nước ta trên trường quốc
tế ngày càng được nâng cao; Việt Nam cũng là điểm đến của nhiều quốc gia
trong khu vực và trên thế giới về hợp tác kinh tế và du lịch. Nhưng mặt khác,
chúng ta đang gặp phải những khó khăn: Việt Nam chưa thoát khỏi danh sách
những nước cùng kiệt trên thế giới, người dân chưa thực sự được hưởng cuộc8
sống sung túc, ấm no, hạnh phúc; tâm lý người dân chưa hoàn toàn thích nghi
với sự thay đổi của cơ chế mới; tệ nạn xã hội ngày càng gia tăng... Chính vì
thế, con người Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều áp lực về tinh thần.
Kinh tế phát triển nhanh chóng, đời sống vật chất và tinh thần của con người
thay đổi, xuất hiện nhiều cám dỗ dẫn đến sự biến thái về đạo đức. Trước tình
hình đó, Phật giáo với tư cách tôn giáo dân tộc của Việt Nam mà đỉnh cao là
Phật giáo Lý – Trần đã có những đóng góp vĩ đại cho dân tộc Đại Việt trong
những thời điểm đầy biến cố về chính trị, quân sự, kinh tế, văn hoá…vậy,
nhân sinh quan Phật giáo có vai trò, ảnh hưởng và tác dụng như thế nào trong
thời kỳ đó, và ngày nay chúng ta phải tiếp tục phát huy cũng như khắc phục
những điểm gì của nhân sinh quan Phật giáo trong điều kiện, hoàn cảnh hiện
nay.
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn đó, với mong muốn tìm hiểu về Phật
giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói riêng, cùng với ảnh hưởng
của Phật giáo trong thời Lý – Trần, chúng tui đã chọn đề tài: “Nhân sinh
quan Phật giáo và ảnh hưởng của nó tới đời sống xã hội thời Lý - Trần”
cho luận văn thạc sĩ triết học của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu về Phật giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói
riêng, trong những năm gần đây, đã trở thành một đề tài thu hút nhiều nhà
nghiên cứu khoa học xã hội, nhiều công trình nghiên cứu đã trở thành tài liệu
có giá trị trong việc nhìn nhận, đánh giá lịch sử phát triển của dân tộc. Trong
đó có thể kể đến một số tác phẩm sau: Việt Nam Phật giáo sử luận của
Nguyễn Lang; tác phẩm Thiền học của Nguyễn Đăng Thục; Các tác phẩm
Lịch sử Phật giáo Việt Nam và Ảnh hưởng của các hệ tư tưởng và tôn giáo
đối với con người Việt Nam hiện nay do tác giả Nguyễn Tài Thư chủ biên;
Đại cương triết học Phật giáo Việt Nam, Tập 1: Từ khởi nguyên đến thế kỷ
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi9
XIV của Nguyễn Hùng Hậu; Phật giáo với văn hoá Việt Nam của Nguyễn
Đăng Duy; Triết học Phật giáo của Nguyễn Duy Hinh… Trong đó, dù nó
không được trình bày thành các mục riêng, nhưng các tác giả cũng đã đề cập
đến ảnh hưởng của nhân sinh quan Phật giáo đến xã hội Việt Nam thời Lý –
Trần.
Và trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học, luận án tiến sĩ, luận
văn thạc sĩ đã công bố và bảo vệ thì nhân sinh quan Phật giáo cũng là đề tài
được nhiều tác giả quan tâm. Trong đó, tác giả tiếp thu, kế thừa khá nhiều từ
các công trình nghiên cứu sau:
Luận án tiến sĩ Triết học của tác giả Đặng Thị Lan: Đạo đức Phật giáo
và ảnh hưởng của nó đến đạo đức con người Việt Nam. Trong đó, nội dung về
đạo đức Phật giáo; các quan niệm khác nhau về đạo đức Phật giáo; sự ảnh
hưởng của đạo đức Phật giáo và cả giải pháp đối với vấn đề đạo đức con
người Việt Nam hiện nay, trên cơ sở tác động của đạo đức Phật giáo được tác
giả trình bày một cách khá toàn diện. Kết cấu đề tài rất chặt chẽ, khiến cho
việc trình bày vấn đề khá rõ ràng. Tuy nhiên, đề tài chỉ đưa ra một số luận
điểm cơ bản về đạo đức Phật giáo (từ bi, ngũ giới, thuyết nhân quả, nghiệp
báo luân hồi...), từ đó đưa ra những nhận định khách quan về sự ảnh hưởng
của đạo đức Phật giáo đến đạo đức của con người Việt Nam hiện đại. Trong
khi, đạo đức chỉ là một nội dung trong nhân sinh quan của Phật giáo và ảnh
hưởng của đạo đức Phật giáo đến đời sống xã hội dưới thời Lý – Trần dù có
được nhắc đến trong luận án, nhưng tác giả chỉ dừng ở mức khái quát.
Luận án Tiến sĩ Triết học của tác giả Nguyễn Thị Toan: Quan niệm về
giải thoát trong Phật giáo và ảnh hưởng của nó đối với đời sống người Việt
Nam hiện nay. Đề tài đã phân tích khá sâu sắc về quan niệm về giải thoát. Tác
giả đã tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của quan niệm về giải thoát
của Phật giáo nguyên thuỷ, Phật giáo Đại thừa, Phật giáo Tiểu thừa qua khảo10
sát một số bộ kinh của Phật giáo. Tiếp theo, tác giả trình bày về quan niệm
giải thoát trong Phật giáo Việt nam, trên cơ sở đó tác giả phân tích sự ảnh
hưởng của quan niệm giải thoát đối với đời sống người Việt trong lịch sử và
đời sống người Việt Nam hiện nay. Đây là công trình nghiên cứu chuyên sâu
về một nội dung quan trọng của nhân sinh quan Phật giáo: vấn đề giải thoát.
Công trình nghiên cứu này đã mang lại một cái nhìn toàn diện về quá trình
hình thành và phát triển của quan niệm giải thoát trong Phật giáo nói chung và
Phật giáo Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên cũng giống như đề tài của tác giả
Đặng Thị Lan, đề tài cũng chỉ tập trung trình bày một nội dung của nhân sinh
quan Phật giáo, và dù có giành một vài trang đi vào phân tích ảnh hưởng của
tư tưởng giải thoát dưới thời Lý – Trần nhưng chỉ giới hạn ở nội dung về ảnh
hưởng của triết lý giải thoát ở lĩnh vực chính trị.
Đề tài về Phật giáo thời Lý – Trần cũng được nghiên cứu khá nhiều
như Luận án tiến sĩ của tác giả Phạm Văn Sinh: Về vai trò Phật giáo ở Việt
Nam (qua triều đại Lý). Trong đề tài của tác giả Phạm Văn Sinh, tác giả có
cách tiếp cận riêng khi xem xét tôn giáo với tư cách là một hiện tượng xã hội -
một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng của xã hội. Cách tiếp cận như vậy, có
ưu điểm là không chỉ nhận thấy những hạn chế, sai lầm của tôn giáo nói
chung, Phật giáo nói riêng mà còn có khả năng tìm ra những yếu tố hợp lý và
tích cực của tôn giáo trong đời sống xã hội. Tuy nhiên, tác giả Phạm Văn Sinh
chỉ tập trung vào đặc trưng của Phật giáo Việt Nam thời Lý qua việc phân biệt
rõ ràng vai trò của phái Thiền tông so với phái Tịnh độ tông và phái Mật tông.
Theo đó, tác giả khẳng định rằng, Thiền tông thì ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực
lịch sử tư tưởng Việt Nam, vì Thiền tông nặng về phương diện tư tưởng, triết lý
nhân sinh. Còn hai phái Tịnh độ tông và Mật tông lại có vai trò chủ yếu trên lĩnh
vực tín ngưỡng, tôn giáo, bởi nó có khuynh hướng thiên về tín ngưỡng. Khi
nghiên cứu ảnh hưởng của triết lý nhận sinh của phái Thiền tông, tác giả Phạm
Văn Sinh chỉ dừng lại ở lĩnh vực tư tưởng như: xây dựng một nền tư tưởng quốc
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phi11
gia dân tộc độc lập, tự chủ và thống nhất; thiết lập khối đại đoàn kết dân tộc và
nhân ái trong lòng dân tộc Việt Nam. Trong khi ảnh hưởng của nhân sinh quan
Phật giáo không chỉ dừng lại ở lĩnh vực tinh thần, tư tưởng mà nó còn tác động ở
nhiều lĩnh vực khác nhau như: đời sống chính trị, đạo đức, văn hóa của quốc gia
Đại Việt.
Luận văn Thạc sĩ của tác giả Đặng Ánh Tuyết: Góp phần tìm hiểu nhân
sinh quan Phật giáo đời Trần. Với đề tài này, khi trình bày về nhân sinh quan
Phật giáo đời Trần, tác giả chỉ dừng lại ở việc tìm hiểu về sự ảnh hưởng của
nhân sinh quan Phật giáo đối với triết lý nhân sinh của Phật giáo thời Trần (quan
niệm về con người, đời người và quan niệm về giải thoát) mà chưa đưa ra nhận
định rằng, những ảnh hưởng đó có tác động ra sao đến đời sống xã hội lúc bấy
giờ.
Với luận án Tiến sĩ ngữ văn của tác giả Nguyễn Công Lý: Văn học
Phật giáo thời Lý – Trần, diện mạo và đặc điểm. Đề tài đã đi vào nghiên cứu,
tìm hiểu về văn học Lý – Trần, diện mạo và đặc điểm của văn học Phật giáo
Lý – Trần. Đây không phải đề tài nghiên cứu dưới góc độ triết học, nhưng qua
việc trình bày về sự phát triển của văn học Phật giáo Lý – Trần, đề tài đã đưa
đến nhận định về mối tương quan chặt chẽ và sự ảnh hưởng của Phật giáo với
văn học ở thời kỳ này. Từ đó, có thể đưa ra những khẳng định về vai trò của
Phật giáo nói chung và nhân sinh quan Phật giáo nói riêng đối với một lĩnh
vực khá quan trọng của đời sống văn hoá tinh thần thời Lý – Trần, lĩnh vực
văn học.
Qua việc tham khảo các đề tài trên tác giả nhận thấy, nhân sinh quan
Phật giáo Lý – Trần mặc dù là một nội dung khá hấp dẫn và được đề cập đến
ở hầu hết các đề tài nghiên cứu về Phật giáo, tuy nhiên nó lại chỉ được đề cập
đến ở một khía cạnh nhất định (quan niệm về đạo đức, giải thoát) và ảnh
hưởng của nhân sinh quan đến các lĩnh vực của đời sống xã hội cũng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links