Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời Thank ii
Mục lục iii
Danh mục bảng vi
Danh mục hình vii
Danh mục biểu ñồ, ñồ thị viii
1 MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 3
1.3 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài. 3
1.4 ðối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của ñề tài 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ TÀI 4
2.1 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trên thế giới 4
2.2 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trong nước 8
2.3 Nấm kim châm (Flammulina velutipes) 10
2.3.1 Giới thiệu chung về nấm kim châm (Flammulina velutipes) 10
2.3.2 Giá trị dinh dưỡng của nấm kim châm 11
2.3.3 ðặc ñiểm hình thái 14
2.3.4 Phân loại nấm kim châm 15
2.3.5 Chu trình sống của nấm kim châm 16
2.3.6 Các yếu tố ảnh hưởng ñến sự sinh trưởng của sợi nấm và sự hình
thành quả thể nấm 17
2.4 Kỹ thuật nuôi trồng Kim châm 22
2.4.1 Nguồn nguyên liệu chính 22
2.4.2 Công thức phối trộn cơ chất 22
2.4.3 ðóng bịch, khử trùng nguyên liệu 23
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… iv
2.4.4 Cấy giống, ươm sợi 24
2.4.5 Giai ñoạn chăm sóc ra quả thể 24
3 VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28
3.1 Vật liệu và ñối tượng nghiên cứu 28
3.1.1 ðối tượng nghiên cứu 28
3.1.2 Hóa chất và vật liệu 28
3.2 Nội dung nghiên cứu 28
3.2.1 Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường dịch thể, pH, nhiệt ñộ, chế
ñộ lắc, thời gian nuôi tới sự sinh trưởng của hệ sợi nấm kim châm 28
3.2.2 ðánh giá ảnh hưởng nguồn nhân giống ñến sinh trưởng, phát
triển của hệ sợi nấm kim châm trên các môi trường giống cấp 2 31
3.2.3 ðánh giá ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân
giống ñến sự sinh trưởng, phát triển và năng suất nấm kim châm 31
3.4 Phương pháp nghiên cứu 33
3.4.1 Phương pháp nuôi nấm dịch thể 33
3.4.2 Phương pháp xác ñịnh mật ñộ khuẩn cầu trong dịch nuôi nấm 33
3.4.3 Phương pháp ño kích thước khuẩn cầu 33
3.4.4 Phương pháp xác ñịnh sinh khối sợi nấm 33
3.4.5 Phương pháp cấy giống nấm kim châm cấp 2 34
3.4.6 Phương pháp nuôi trồng nấm kim châm 35
3.4.7 Phương pháp thu hoạch nấm kim châm 36
3.4.8 Phương pháp chức năng suất nấm 36
3.4.9 Phương pháp bố trí thí nghiệm 36
3.4.10 Phương pháp xử lý số liệu 36
4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 37
4.1.1 Ảnh hưởng của trường dịch thể ñến sự sinh trưởng phát triển của
hệ sợi nấm kim châm. 37Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… v
4.1.2 Ảnh hưởng của pH ñến sự sinh trưởng phát triển của hệ nấm kim
châm trong môi trường dịch thể. 42
4.1.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ tới sự sinh trưởng phát triển của hệ sợi
nấm kim châm. 45
4.1.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc tới sự sinh trưởng ba chủng giổng kim
châm Kdl, Ktm, Kcn. 47
4.1.5 Ảnh hưởng của thời gian nuôi tới sự sinh trưởng phát triển của hệ
sợi nấm kim châm. 49
4.2 Nghiên cứu sự sinh trưởng của nấm kim châm trên môi trường giống
cấp II sử dụng giống cấp I dạng dịch thể 52
4.3 Nghiên cứu sự sinh trưởng, phát triển của sợi nấm và sự hình
thành quả thể nấm kim châm trên giá thể nuôi trồng sử dụng
giống Kdl dạng rắn và dung dịch. 55
4.3.1 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
sự sinh trưởng, phát triển của hệ sợi nấm kim châm trắng. 55
4.3.2 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
năng suất nấm kim châm. 59
5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 63
5.1 Kết luận 63
5.2 ðề nghị 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vi
DANH MỤC BẢNG
STT Tên bảng Trang
2.1 Một số công thức phối trộn phổ biến ở nước ngoài. 23
4.1 Tình trạng sinh trưởng sợi nấm kim châm trong môi trường dịch thể 38
4.2 Ảnh hưởng của pH tới số lượng khuẩn cầu, sinh khối của sợi nấm
trong dịch lỏng 43
4.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự sinh trưởng hệ sợi 3 chủng giống
kim châm 45
4.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc ñến sự sinh trưởng 3 chủng giống kim
châm 48
4.5 Ảnh hưởng của thời gian nuôi ñến sự sinh trưởng hệ sợi ba chủng
giống nấm kim châm 50
4.6 Ảnh hưởng của công thức môi trường và nguồn nhân giống ñến
sự phát trển sợi nấm kim châm trắng trên môi trường nhân giống
cấp II 52
4.7 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất và giống ñến sự sinh trưởng,
phát triển của hệ sợi 56
4.8 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
năng suất nấm kim châm 59Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vii
DANH MỤC HÌNH
STT Tên hình Trang
2.1 Nấm kim châm mọc tự nhiên 13
2.2 Nấm kim châm trồng công nghiệp 14
2.3 Quả thể nấm kim châm tự nhiên 15
2.4 Quả thể nấm kim châm nuôi trồng 15
2.5 Chu trình sống của nấm kim châm 17
4.1 Hệ sợi nấm kim châm sau 3 ngày tuổi 40
4.2 Sợi nấm kim châm 5 ngày tuổi 41
4.3 Sợi nấm kim châm 7 ngày tuổi 42
4.4 Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trên môi trường nhân
giống cấp II (sợi nấm 8 ngày tuổi) 55
4.5 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn giống ñến sự
sinh trưởng hệ sợi nấm kim châm. 58
4.6 Nấm kim châm trắng cấy giống dạng rắn 61
4.7 Nấm kim châm trắng cấy giống dung dịch 62
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… viii
DANH MỤC BIỂU ðỒ, ðỒ THỊ
STT Tên biểu ñồ Trang
4.1 Sinh khối sợi nấm kim châm trong các môi trường dịch thể 39
4.2 Ảnh hưởng của pH môi trường ñến sinh khối sợi nấm 44
4.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự sinh trưởng của hệ sợi nấm 46
4.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc ñến sự sinh trưởng của nấm kim châm 48
4.5 Tốc ñộ phát triển hệ sợi nấm kim châm trong môi trường dung dịch 51
4.6 Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trên môi trường nhân
giống cấp II 53
4.7 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất và giống ñến sự sinh trưởng,
phát triển của hệ sợi 57
4.9 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất phối trộn và giống ñến năng
suất nấm kim châm 60Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 1
1. MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Ngày nay khi khoa học kỹ thuật phát triển ñã giúp cho ñời sống con
người ngày càng ñược nâng cao, thì nhu cầu về dinh dưỡng cũng tăng theo.
Các sản phẩm thực phẩm không chỉ ñược quan tâm ñến giá trị dinh dưỡng mà
còn rất ñược chú ý ñến vấn ñề an toàn và sạch. Nấm ăn một thực phẩm sạch
và có giá trị dinh dưỡng cao ñang ñược chú ý ñến và sử dụng phổ biến trong
các bữa ăn, do ñó nhu cầu về nấm ăn ngày càng cao. Nấm có ý nghĩa rất quan
trọng trong ñời sống, chúng có vai trò trong nền kinh tế, khoa học và tham gia
vào các chu trình vật chất & năng lượng trong tự nhiên. Ngoài việc ñược sử
dụng làm thực phẩm giàu dinh dưỡng thì nấm còn là nguồn dược liệu ñể
phòng chống một số bệnh nguy hiểm như: tim mạch, béo phì, giải ñộc và bảo
vệ tế bào gan, loãng xương…. Sở dĩ nấm ñược coi là nguồn thực phẩm giàu
dinh dưỡng, là “rau sạch”, “thịt sạch” và có tính dược liệu là vì trong nấm có
chứa hàm lượng protein, lipit khá cao; giàu các polysaccharide, hơn nữa trong
nấm còn chứa ñầy ñủ các axít amin không thay thế cần thiết cho cơ thể, nấm
là nguồn cung cấp các vitamin và khoáng chất phong phú.
Trên thế giới nấm ñã ñược nuôi trồng từ rất lâu và hiện nay ở nhiều
nước việc nuôi trồng và sản xuất nấm ñã trở thành một nghành công nghiệp
thực thụ, ở trình ñộ cao và hiện ñại.
Việt nam là một nước nông nghiệp, giàu tiềm năng lâm nghiệp do ñó
nguồn phế thải từ nông, lâm nghiệp (rơm, rạ, mùn cưa, bã mía, thân ngô, lõi
ngô…) rất dồi dào, ñây là nguồn nguyên liệu thích hợp ñể trồng nấm. Bên cạnh
ñó, ñiều kiện tự nhiên (nhiệt ñộ, ñộ ẩm…) của nước ta rất phù hợp với việc
trồng nấm. Hiện nay, ở nước ta việc nuôi trồng nấm ñang ñược ñẩy mạnh trong
cả nước và là nguồn thu nhập ñáng kể trong quá trình chuyển ñổi cơ cấu cây
trồng và vật nuôi, nhưng ở nước ta mới ñang trồng phổ biến khoảng 12-14 loại,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 2
chủ yếu là các loại nấm như nấm sò, nấm mỡ, nấm mộc nhĩ, nấm rơm… Các
loại nấm này ñược trồng theo mùa vụ thích hợp mà ít cần có sự tác ñộng sâu
của con người. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường và sự du nhập
của nhiều loại nấm mới của nước ngoài vào Việt nam. Một số loại nấm cao cấp
với giá trị dinh dưỡng và chất lượng tốt ñang ñược nghiên cứu ñể nuôi trồng
phổ biến tại Việt Nam. Nấm kim châm (Flammulina velutipes) cũng là một
trong số những loại nấm cao cấp ñang ñược nghiên cứu ñể nuôi trồng theo qui
mô công nghiệp. Nấm kim châm là loại nấm có giá trị dinh dưỡng và dược liệu
cao, ñược người tiêu dùng trong nước ưa chuộng. Tuy nhiên lượng nấm kim
châm sản xuất trong nước rất ít không ñủ ñáp ứng nhu cầu người tiêu dùng,
nấm kim châm trên thị trường chủ yếu là nấm của Trung Quốc và Hàn Quốc
nhập về, qua quá trình vận chuyển xa nấm dễ bị hư hỏng, chất lượng nấm thấp.
Hiện nay các cơ sở nuôi trồng nấm ở nước ta ñều ñang áp dụng công
nghệ nhân giống ở dạng rắn, nên còn tồn tại một số nhược ñiểm như: tỷ lệ
giống nhiễm bệnh khá nhiều (trên 10%), thời gian nuôi giống kéo dài (15-35
ngày) mới ñược một cấp giống, thời gian từ khi cấy giống vào cơ chất nuôi
trồng ñến khi thu hái nấm thương phẩm dài (40-70 ngày), dẫn ñến giá thành
giống nấm và nấm thương phẩm cao. Trong khi ñó việc nghiên cứu và sản
xuất giống dịch thể trên thế giới ñã ñạt ñược một số thành tựu ñáng kể. Việc
ứng dụng sản xuất giống dịch thể có hiệu quả rõ rệt so với giống thể rắn như
rút ngắn thời gian sinh trưởng chỉ còn 5 – 15 ngày một cấp giống, ñộ thuần
cao, chất lượng tốt, tỷ lệ nhiễm giảm, thích hợp cho sản xuất giống nấm và
nuôi trồng nấm theo qui mô công nghiệp…
ðể góp phần thúc ñẩy ngành nấm phát triển theo hướng công nghiệp
hóa, ñáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và thúc ñẩy hơn nữa nghề nuôi
trồng nấm ở nước ta chúng tui tiến hành ñề tài: “Nghiên cứu xây dựng qui
trình nhân giống nấm kim châm dạng dịch thể và sản xuất nấm kim châm
(Flammulina velutipes)”.Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 3
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài
Xây dựng ñược qui trình công nghệ nhân giống, sử dụng giống nấm dạng
dịch thể phục vụ việc sản xuất giống nấm thương phẩm và nuôi trồng nấm
kim châm (Flammulina velutipes) trên qui mô công nghiệp ñạt năng suất, chất
lượng và hiệu quả cao.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài.
Xây dựng ñược qui trình công nghệ nhân giống dạng dịch thể làm cơ sở
cho việc ñịnh hướng ñể chọn tạo giống nấm, sản xuất giống nấm thương
phẩm và triển khai sản xuất nuôi trồng nấm trên qui mô công nghiệp.
Kết quả nghiên cứu của ñề tài là cơ sở thúc ñẩy sự phát triển nghề trồng
nấm ở nước ta, ñiều ñó góp phần xúc tiến quá trình tuần hoàn sinh học có ích
trong nông nghiệp, góp phần từng bước giải quyết lao ñộng dư thừa, ñặc biệt
là ở vùng nông thôn, miền núi; thúc ñẩy việc xoá ñói giảm cùng kiệt trong dân.
1.4. ðối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của ñề tài
- ðối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu trên ba chủng giống nấm kim
châm ký hiệu là Kdl, Ktm, Kcn. Giống có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật
Bản, hiện ñang ñược lưu giữ tại Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật –
Viện Di truyền Nông nghiệp.
- Phạm vi nghiên cứu: ðề tài ñược thực hiện tại Trung tâm Công nghệ
sinh học thực vật – Viện Di truyền Nông nghiệp và Trung tâm nấm Văn
Giang – Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC
CỦA ðỀ TÀI
2.1 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trên thế giới
Hiện nay, việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học nói chung
và công nghệ sinh học trong nông nghiệp nói riêng ñang là một trong các vấn
ñề ñược nhiều nước trên thế giới quan tâm. Công nghệ lên men ñã ñược áp
dụng trên qui mô công nghiệp nhằm tạo ra các sản phẩm y học, thực phẩm, ñã
tận thu sinh khối và các sản phẩm trao ñổi chất của các loài cây thuốc, nhân
sâm,… ñể sản xuất thực phẩm chức năng hỗ trợ ñiều trị bệnh hay sản xuất
thuốc kháng sinh…, phương pháp này cũng ñược nghiên cứu ứng dụng trong
công nghệ nhân giống nấm ăn - nấm dược liệu nhằm rút ngắn thời gian, tiết
kiệm diện tích và kinh phí trong sản xuất nấm.
Giống nấm dịch thể là loại giống ñược nuôi dưỡng trong môi trường
lỏng, ñảm bảo các ñiều kiện tối ưu về dinh dưỡng, nhiệt ñộ, ñộ thông thoáng,
thời gian nuôi, khiến sợi nấm sinh trưởng mạnh trong môi trường dịch thể
tầng sâu. Công nghệ này cho phép thu ñược một lượng lớn sinh khối sợi nấm
ñể làm giống cấp 1, giống cấp 2, và có thể trực tiếp làm giống nuôi trồng
(giống cấp 3). Công nghệ trên còn ñược áp dụng trong việc tách chiết sinh
khối sợi nấm dùng ñể sản xuất thuốc, gia vị, ñồ uống… trong ngành công
nghiệp chế biến thực phẩm và dược phẩm. Phương pháp lên men nuôi dưỡng
tầng sâu (nhân giống dạng dung dịch) ñược ứng dụng ñể sản xuất các giống
nấm ăn như: nấm hương (Lentinula edodes) (G. Kawai, H. Kobayashi, Y.
Fukushima and K. Ohsaki, 1995)[15], nấm sò (Pleurotus florida) (Luiz
Harmed Salmen ESPÍNDOLA, Foued Salmen ESPINDOLA, Gláucia
Rodrigues de FREITAS, Malcon Antonio Manfredi BRANDEBURGO, 2007)
[24], kim châm (Flammulina velutipes) (Liu Ping, LI Gang, WEN Shao-hong,Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 5
2010)[23], nấm Rơm (Volvariella volvacea) (Diamantopoulou P, Papanikolaou
S, Katsarou E, Komaitis M, Aggelis G, Philippoussis A, 2012) [14], Mộc nhĩ
ñen (Auricularia auricula) (S.G. Jonathan, D.D.S. Bawo, D.O. Adejoye, O.F.
Briyai, 2009)[31], nấm mỡ (Agaricus bisporus) (Mary T. Friel, Aiden J.
McLoughlin, 2000)[26], linh chi (Ganoderma lucidum) (Seokhwan
Hwang, Seung Yong Lee, Hyo Kwan Bae, 2008) [33], vân chi (Grifola
frondosa) (Karen Stott & Caroline Mohammed, 2004) [21].
. Kỹ thuật lên men dịch thể khởi nguồn từ nước Mỹ, theo báo cáo, năm
1947, H.Humfeld khi tiến hành lên men tầng sâu nấm mỡ ñã thu ñược lượng
sinh khối sợi nấm, từ ñó phát triển mạnh kỹ thuật sản xuất lên men nấm
Với công thức 1 cấy giống dung dịch sau 8 ngày là hệ sợi mọc kín chai,
công thức 2 sau 10 ngày, công thức 3 sau 12 ngày hệ sợi mọc kín chai.
Trong khi ñó trên môi trường giống cấp II cấy giống cấp I dạng thạch công
thức 1 sau 21 - 22 ngày kín chai, công thức 2 là 27 - 28 ngày, công thức 3 là
31 - 32 ngày.
Khi cấy giống cấp I dung dịch tốc ñộ phát triển hệ sợi của chủng nấm
kim châm Kdl trên môi trường giống cấp II công thức 1 là nhanh nhất. Tuy
nhiên lại có hiện tượng phần giống ở ñáy chai bị ướt, khi cấy chuyển sang
bịch nuôi trồng làm tăng tỷ lệ nhiễm. Tốc ñộ phát triển hệ sợi của nấm kim
châm trên công thức môi trường II chậm hơn so với công thức I
2,29mm/ngày (2 ngày) nhưng phần giống dưới ñáy chai không bị ướt. Việc
bổ sung thêm mùn cưa với tỷ lệ thích hợp có thể làm giảm chi (ñáy chai
không bị ướt khi cấy giống dung dịch), giảm tỷ lệ nhiễm và quan trọng hơn
phí sản xuất mà không ảnh hưởng nhiều ñến chất lượng giống, giúp môi
trường nhân giống có ñộ xốp, thoáng khí, cân bằng ñộ ẩm là tạo ñiều kiện
cho giống sớm thích nghi với nguyên liệu sử dụng nuôi trồng (mùn cưa) ñể
khi ñưa giống ra nuôi trồng khả năng phục hồi và thích nghi của sợi trên môi
trường mới sẽ tốt hơn.
Từ những nhận xét trên chúng tui nhận thấy nên lựa chọn công thức
môi trường 2 ñể làm giống cấp II khi cấy giống dung dịch, vì chất lượng
giống tốt, khả năng phục hồi sợi khi cấy chuyển tốt hơn.
Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trắng trên các công thức môi
trường nhân giống cấp II ñược minh hoạ ở hình sau:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời Thank ii
Mục lục iii
Danh mục bảng vi
Danh mục hình vii
Danh mục biểu ñồ, ñồ thị viii
1 MỞ ðẦU 1
1.1 Tính cấp thiết của ñề tài 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài 3
1.3 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài. 3
1.4 ðối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của ñề tài 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ðỀ TÀI 4
2.1 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trên thế giới 4
2.2 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trong nước 8
2.3 Nấm kim châm (Flammulina velutipes) 10
2.3.1 Giới thiệu chung về nấm kim châm (Flammulina velutipes) 10
2.3.2 Giá trị dinh dưỡng của nấm kim châm 11
2.3.3 ðặc ñiểm hình thái 14
2.3.4 Phân loại nấm kim châm 15
2.3.5 Chu trình sống của nấm kim châm 16
2.3.6 Các yếu tố ảnh hưởng ñến sự sinh trưởng của sợi nấm và sự hình
thành quả thể nấm 17
2.4 Kỹ thuật nuôi trồng Kim châm 22
2.4.1 Nguồn nguyên liệu chính 22
2.4.2 Công thức phối trộn cơ chất 22
2.4.3 ðóng bịch, khử trùng nguyên liệu 23
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… iv
2.4.4 Cấy giống, ươm sợi 24
2.4.5 Giai ñoạn chăm sóc ra quả thể 24
3 VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 28
3.1 Vật liệu và ñối tượng nghiên cứu 28
3.1.1 ðối tượng nghiên cứu 28
3.1.2 Hóa chất và vật liệu 28
3.2 Nội dung nghiên cứu 28
3.2.1 Nghiên cứu ảnh hưởng của môi trường dịch thể, pH, nhiệt ñộ, chế
ñộ lắc, thời gian nuôi tới sự sinh trưởng của hệ sợi nấm kim châm 28
3.2.2 ðánh giá ảnh hưởng nguồn nhân giống ñến sinh trưởng, phát
triển của hệ sợi nấm kim châm trên các môi trường giống cấp 2 31
3.2.3 ðánh giá ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân
giống ñến sự sinh trưởng, phát triển và năng suất nấm kim châm 31
3.4 Phương pháp nghiên cứu 33
3.4.1 Phương pháp nuôi nấm dịch thể 33
3.4.2 Phương pháp xác ñịnh mật ñộ khuẩn cầu trong dịch nuôi nấm 33
3.4.3 Phương pháp ño kích thước khuẩn cầu 33
3.4.4 Phương pháp xác ñịnh sinh khối sợi nấm 33
3.4.5 Phương pháp cấy giống nấm kim châm cấp 2 34
3.4.6 Phương pháp nuôi trồng nấm kim châm 35
3.4.7 Phương pháp thu hoạch nấm kim châm 36
3.4.8 Phương pháp chức năng suất nấm 36
3.4.9 Phương pháp bố trí thí nghiệm 36
3.4.10 Phương pháp xử lý số liệu 36
4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 37
4.1.1 Ảnh hưởng của trường dịch thể ñến sự sinh trưởng phát triển của
hệ sợi nấm kim châm. 37Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… v
4.1.2 Ảnh hưởng của pH ñến sự sinh trưởng phát triển của hệ nấm kim
châm trong môi trường dịch thể. 42
4.1.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ tới sự sinh trưởng phát triển của hệ sợi
nấm kim châm. 45
4.1.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc tới sự sinh trưởng ba chủng giổng kim
châm Kdl, Ktm, Kcn. 47
4.1.5 Ảnh hưởng của thời gian nuôi tới sự sinh trưởng phát triển của hệ
sợi nấm kim châm. 49
4.2 Nghiên cứu sự sinh trưởng của nấm kim châm trên môi trường giống
cấp II sử dụng giống cấp I dạng dịch thể 52
4.3 Nghiên cứu sự sinh trưởng, phát triển của sợi nấm và sự hình
thành quả thể nấm kim châm trên giá thể nuôi trồng sử dụng
giống Kdl dạng rắn và dung dịch. 55
4.3.1 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
sự sinh trưởng, phát triển của hệ sợi nấm kim châm trắng. 55
4.3.2 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
năng suất nấm kim châm. 59
5 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 63
5.1 Kết luận 63
5.2 ðề nghị 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vi
DANH MỤC BẢNG
STT Tên bảng Trang
2.1 Một số công thức phối trộn phổ biến ở nước ngoài. 23
4.1 Tình trạng sinh trưởng sợi nấm kim châm trong môi trường dịch thể 38
4.2 Ảnh hưởng của pH tới số lượng khuẩn cầu, sinh khối của sợi nấm
trong dịch lỏng 43
4.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự sinh trưởng hệ sợi 3 chủng giống
kim châm 45
4.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc ñến sự sinh trưởng 3 chủng giống kim
châm 48
4.5 Ảnh hưởng của thời gian nuôi ñến sự sinh trưởng hệ sợi ba chủng
giống nấm kim châm 50
4.6 Ảnh hưởng của công thức môi trường và nguồn nhân giống ñến
sự phát trển sợi nấm kim châm trắng trên môi trường nhân giống
cấp II 52
4.7 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất và giống ñến sự sinh trưởng,
phát triển của hệ sợi 56
4.8 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn nhân giống ñến
năng suất nấm kim châm 59Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… vii
DANH MỤC HÌNH
STT Tên hình Trang
2.1 Nấm kim châm mọc tự nhiên 13
2.2 Nấm kim châm trồng công nghiệp 14
2.3 Quả thể nấm kim châm tự nhiên 15
2.4 Quả thể nấm kim châm nuôi trồng 15
2.5 Chu trình sống của nấm kim châm 17
4.1 Hệ sợi nấm kim châm sau 3 ngày tuổi 40
4.2 Sợi nấm kim châm 5 ngày tuổi 41
4.3 Sợi nấm kim châm 7 ngày tuổi 42
4.4 Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trên môi trường nhân
giống cấp II (sợi nấm 8 ngày tuổi) 55
4.5 Ảnh hưởng của môi trường nuôi trồng và nguồn giống ñến sự
sinh trưởng hệ sợi nấm kim châm. 58
4.6 Nấm kim châm trắng cấy giống dạng rắn 61
4.7 Nấm kim châm trắng cấy giống dung dịch 62
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… viii
DANH MỤC BIỂU ðỒ, ðỒ THỊ
STT Tên biểu ñồ Trang
4.1 Sinh khối sợi nấm kim châm trong các môi trường dịch thể 39
4.2 Ảnh hưởng của pH môi trường ñến sinh khối sợi nấm 44
4.3 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến sự sinh trưởng của hệ sợi nấm 46
4.4 Ảnh hưởng của chế ñộ lắc ñến sự sinh trưởng của nấm kim châm 48
4.5 Tốc ñộ phát triển hệ sợi nấm kim châm trong môi trường dung dịch 51
4.6 Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trên môi trường nhân
giống cấp II 53
4.7 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất và giống ñến sự sinh trưởng,
phát triển của hệ sợi 57
4.9 Ảnh hưởng của thành phần cơ chất phối trộn và giống ñến năng
suất nấm kim châm 60Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 1
1. MỞ ðẦU
1.1. Tính cấp thiết của ñề tài
Ngày nay khi khoa học kỹ thuật phát triển ñã giúp cho ñời sống con
người ngày càng ñược nâng cao, thì nhu cầu về dinh dưỡng cũng tăng theo.
Các sản phẩm thực phẩm không chỉ ñược quan tâm ñến giá trị dinh dưỡng mà
còn rất ñược chú ý ñến vấn ñề an toàn và sạch. Nấm ăn một thực phẩm sạch
và có giá trị dinh dưỡng cao ñang ñược chú ý ñến và sử dụng phổ biến trong
các bữa ăn, do ñó nhu cầu về nấm ăn ngày càng cao. Nấm có ý nghĩa rất quan
trọng trong ñời sống, chúng có vai trò trong nền kinh tế, khoa học và tham gia
vào các chu trình vật chất & năng lượng trong tự nhiên. Ngoài việc ñược sử
dụng làm thực phẩm giàu dinh dưỡng thì nấm còn là nguồn dược liệu ñể
phòng chống một số bệnh nguy hiểm như: tim mạch, béo phì, giải ñộc và bảo
vệ tế bào gan, loãng xương…. Sở dĩ nấm ñược coi là nguồn thực phẩm giàu
dinh dưỡng, là “rau sạch”, “thịt sạch” và có tính dược liệu là vì trong nấm có
chứa hàm lượng protein, lipit khá cao; giàu các polysaccharide, hơn nữa trong
nấm còn chứa ñầy ñủ các axít amin không thay thế cần thiết cho cơ thể, nấm
là nguồn cung cấp các vitamin và khoáng chất phong phú.
Trên thế giới nấm ñã ñược nuôi trồng từ rất lâu và hiện nay ở nhiều
nước việc nuôi trồng và sản xuất nấm ñã trở thành một nghành công nghiệp
thực thụ, ở trình ñộ cao và hiện ñại.
Việt nam là một nước nông nghiệp, giàu tiềm năng lâm nghiệp do ñó
nguồn phế thải từ nông, lâm nghiệp (rơm, rạ, mùn cưa, bã mía, thân ngô, lõi
ngô…) rất dồi dào, ñây là nguồn nguyên liệu thích hợp ñể trồng nấm. Bên cạnh
ñó, ñiều kiện tự nhiên (nhiệt ñộ, ñộ ẩm…) của nước ta rất phù hợp với việc
trồng nấm. Hiện nay, ở nước ta việc nuôi trồng nấm ñang ñược ñẩy mạnh trong
cả nước và là nguồn thu nhập ñáng kể trong quá trình chuyển ñổi cơ cấu cây
trồng và vật nuôi, nhưng ở nước ta mới ñang trồng phổ biến khoảng 12-14 loại,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 2
chủ yếu là các loại nấm như nấm sò, nấm mỡ, nấm mộc nhĩ, nấm rơm… Các
loại nấm này ñược trồng theo mùa vụ thích hợp mà ít cần có sự tác ñộng sâu
của con người. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường và sự du nhập
của nhiều loại nấm mới của nước ngoài vào Việt nam. Một số loại nấm cao cấp
với giá trị dinh dưỡng và chất lượng tốt ñang ñược nghiên cứu ñể nuôi trồng
phổ biến tại Việt Nam. Nấm kim châm (Flammulina velutipes) cũng là một
trong số những loại nấm cao cấp ñang ñược nghiên cứu ñể nuôi trồng theo qui
mô công nghiệp. Nấm kim châm là loại nấm có giá trị dinh dưỡng và dược liệu
cao, ñược người tiêu dùng trong nước ưa chuộng. Tuy nhiên lượng nấm kim
châm sản xuất trong nước rất ít không ñủ ñáp ứng nhu cầu người tiêu dùng,
nấm kim châm trên thị trường chủ yếu là nấm của Trung Quốc và Hàn Quốc
nhập về, qua quá trình vận chuyển xa nấm dễ bị hư hỏng, chất lượng nấm thấp.
Hiện nay các cơ sở nuôi trồng nấm ở nước ta ñều ñang áp dụng công
nghệ nhân giống ở dạng rắn, nên còn tồn tại một số nhược ñiểm như: tỷ lệ
giống nhiễm bệnh khá nhiều (trên 10%), thời gian nuôi giống kéo dài (15-35
ngày) mới ñược một cấp giống, thời gian từ khi cấy giống vào cơ chất nuôi
trồng ñến khi thu hái nấm thương phẩm dài (40-70 ngày), dẫn ñến giá thành
giống nấm và nấm thương phẩm cao. Trong khi ñó việc nghiên cứu và sản
xuất giống dịch thể trên thế giới ñã ñạt ñược một số thành tựu ñáng kể. Việc
ứng dụng sản xuất giống dịch thể có hiệu quả rõ rệt so với giống thể rắn như
rút ngắn thời gian sinh trưởng chỉ còn 5 – 15 ngày một cấp giống, ñộ thuần
cao, chất lượng tốt, tỷ lệ nhiễm giảm, thích hợp cho sản xuất giống nấm và
nuôi trồng nấm theo qui mô công nghiệp…
ðể góp phần thúc ñẩy ngành nấm phát triển theo hướng công nghiệp
hóa, ñáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và thúc ñẩy hơn nữa nghề nuôi
trồng nấm ở nước ta chúng tui tiến hành ñề tài: “Nghiên cứu xây dựng qui
trình nhân giống nấm kim châm dạng dịch thể và sản xuất nấm kim châm
(Flammulina velutipes)”.Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 3
1.2. Mục tiêu nghiên cứu của ñề tài
Xây dựng ñược qui trình công nghệ nhân giống, sử dụng giống nấm dạng
dịch thể phục vụ việc sản xuất giống nấm thương phẩm và nuôi trồng nấm
kim châm (Flammulina velutipes) trên qui mô công nghiệp ñạt năng suất, chất
lượng và hiệu quả cao.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài.
Xây dựng ñược qui trình công nghệ nhân giống dạng dịch thể làm cơ sở
cho việc ñịnh hướng ñể chọn tạo giống nấm, sản xuất giống nấm thương
phẩm và triển khai sản xuất nuôi trồng nấm trên qui mô công nghiệp.
Kết quả nghiên cứu của ñề tài là cơ sở thúc ñẩy sự phát triển nghề trồng
nấm ở nước ta, ñiều ñó góp phần xúc tiến quá trình tuần hoàn sinh học có ích
trong nông nghiệp, góp phần từng bước giải quyết lao ñộng dư thừa, ñặc biệt
là ở vùng nông thôn, miền núi; thúc ñẩy việc xoá ñói giảm cùng kiệt trong dân.
1.4. ðối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu của ñề tài
- ðối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu trên ba chủng giống nấm kim
châm ký hiệu là Kdl, Ktm, Kcn. Giống có nguồn gốc từ Trung Quốc, Nhật
Bản, hiện ñang ñược lưu giữ tại Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật –
Viện Di truyền Nông nghiệp.
- Phạm vi nghiên cứu: ðề tài ñược thực hiện tại Trung tâm Công nghệ
sinh học thực vật – Viện Di truyền Nông nghiệp và Trung tâm nấm Văn
Giang – Trung tâm Công nghệ sinh học thực vật.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiTrường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC
CỦA ðỀ TÀI
2.1 Tình hình nghiên cứu giống nấm dạng dịch thể trên thế giới
Hiện nay, việc nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học nói chung
và công nghệ sinh học trong nông nghiệp nói riêng ñang là một trong các vấn
ñề ñược nhiều nước trên thế giới quan tâm. Công nghệ lên men ñã ñược áp
dụng trên qui mô công nghiệp nhằm tạo ra các sản phẩm y học, thực phẩm, ñã
tận thu sinh khối và các sản phẩm trao ñổi chất của các loài cây thuốc, nhân
sâm,… ñể sản xuất thực phẩm chức năng hỗ trợ ñiều trị bệnh hay sản xuất
thuốc kháng sinh…, phương pháp này cũng ñược nghiên cứu ứng dụng trong
công nghệ nhân giống nấm ăn - nấm dược liệu nhằm rút ngắn thời gian, tiết
kiệm diện tích và kinh phí trong sản xuất nấm.
Giống nấm dịch thể là loại giống ñược nuôi dưỡng trong môi trường
lỏng, ñảm bảo các ñiều kiện tối ưu về dinh dưỡng, nhiệt ñộ, ñộ thông thoáng,
thời gian nuôi, khiến sợi nấm sinh trưởng mạnh trong môi trường dịch thể
tầng sâu. Công nghệ này cho phép thu ñược một lượng lớn sinh khối sợi nấm
ñể làm giống cấp 1, giống cấp 2, và có thể trực tiếp làm giống nuôi trồng
(giống cấp 3). Công nghệ trên còn ñược áp dụng trong việc tách chiết sinh
khối sợi nấm dùng ñể sản xuất thuốc, gia vị, ñồ uống… trong ngành công
nghiệp chế biến thực phẩm và dược phẩm. Phương pháp lên men nuôi dưỡng
tầng sâu (nhân giống dạng dung dịch) ñược ứng dụng ñể sản xuất các giống
nấm ăn như: nấm hương (Lentinula edodes) (G. Kawai, H. Kobayashi, Y.
Fukushima and K. Ohsaki, 1995)[15], nấm sò (Pleurotus florida) (Luiz
Harmed Salmen ESPÍNDOLA, Foued Salmen ESPINDOLA, Gláucia
Rodrigues de FREITAS, Malcon Antonio Manfredi BRANDEBURGO, 2007)
[24], kim châm (Flammulina velutipes) (Liu Ping, LI Gang, WEN Shao-hong,Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp …………………… 5
2010)[23], nấm Rơm (Volvariella volvacea) (Diamantopoulou P, Papanikolaou
S, Katsarou E, Komaitis M, Aggelis G, Philippoussis A, 2012) [14], Mộc nhĩ
ñen (Auricularia auricula) (S.G. Jonathan, D.D.S. Bawo, D.O. Adejoye, O.F.
Briyai, 2009)[31], nấm mỡ (Agaricus bisporus) (Mary T. Friel, Aiden J.
McLoughlin, 2000)[26], linh chi (Ganoderma lucidum) (Seokhwan
Hwang, Seung Yong Lee, Hyo Kwan Bae, 2008) [33], vân chi (Grifola
frondosa) (Karen Stott & Caroline Mohammed, 2004) [21].
. Kỹ thuật lên men dịch thể khởi nguồn từ nước Mỹ, theo báo cáo, năm
1947, H.Humfeld khi tiến hành lên men tầng sâu nấm mỡ ñã thu ñược lượng
sinh khối sợi nấm, từ ñó phát triển mạnh kỹ thuật sản xuất lên men nấm
Với công thức 1 cấy giống dung dịch sau 8 ngày là hệ sợi mọc kín chai,
công thức 2 sau 10 ngày, công thức 3 sau 12 ngày hệ sợi mọc kín chai.
Trong khi ñó trên môi trường giống cấp II cấy giống cấp I dạng thạch công
thức 1 sau 21 - 22 ngày kín chai, công thức 2 là 27 - 28 ngày, công thức 3 là
31 - 32 ngày.
Khi cấy giống cấp I dung dịch tốc ñộ phát triển hệ sợi của chủng nấm
kim châm Kdl trên môi trường giống cấp II công thức 1 là nhanh nhất. Tuy
nhiên lại có hiện tượng phần giống ở ñáy chai bị ướt, khi cấy chuyển sang
bịch nuôi trồng làm tăng tỷ lệ nhiễm. Tốc ñộ phát triển hệ sợi của nấm kim
châm trên công thức môi trường II chậm hơn so với công thức I
2,29mm/ngày (2 ngày) nhưng phần giống dưới ñáy chai không bị ướt. Việc
bổ sung thêm mùn cưa với tỷ lệ thích hợp có thể làm giảm chi (ñáy chai
không bị ướt khi cấy giống dung dịch), giảm tỷ lệ nhiễm và quan trọng hơn
phí sản xuất mà không ảnh hưởng nhiều ñến chất lượng giống, giúp môi
trường nhân giống có ñộ xốp, thoáng khí, cân bằng ñộ ẩm là tạo ñiều kiện
cho giống sớm thích nghi với nguyên liệu sử dụng nuôi trồng (mùn cưa) ñể
khi ñưa giống ra nuôi trồng khả năng phục hồi và thích nghi của sợi trên môi
trường mới sẽ tốt hơn.
Từ những nhận xét trên chúng tui nhận thấy nên lựa chọn công thức
môi trường 2 ñể làm giống cấp II khi cấy giống dung dịch, vì chất lượng
giống tốt, khả năng phục hồi sợi khi cấy chuyển tốt hơn.
Tốc ñộ sinh trưởng của sợi nấm kim châm trắng trên các công thức môi
trường nhân giống cấp II ñược minh hoạ ở hình sau:
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links