Download miễn phí Giáo trình Quỹ gen và bảo tồn quỹ gen
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU. 5
Chương 1. 7
ĐA DẠNG SINH HỌC, ĐA DẠNG DI TRUYỀN VÀ TÀI NGUYÊN DI TRUYỀN THỰC VẬT.7
1.1 ĐA DẠNG SINH HỌC. 7
1.1.1 Khái niệm đa dạng sinh học. 7
1.1.2 Vai trò của đa dạng sinh học. 8
1.2 ĐA DẠNG DI TRUYỀN . 10
1.2.1 Khái niệm và ý nghĩa . 10
1.2.2 Xác định đa dạng di truyền . 11
1.2.3 Động thái vận động của đa dạng di truyền . 14
1.3 VAI TRÒ CỦA ĐA DẠNG DI TRUYỀN VÀ NGUỒN GEN THỰC VẬT . 15
1.4 MỘT SỐKHÁI NIỆM VÀ THUẬT NGỮ. 18
1.5 CÁC HỌC THUYẾT VỀNGUỒN GEN THỰC VẬT . 22
1.5.1 Học thuyết “ Dãy biến dịtương đồng” . 22
1.5.2 Học thuyết Trung tâm đa dạng di truyền ( Trung tâm phát sinh cây trồng) . 22
1.6 CÁC TRUNG TÂM BẢO TỒN NGUỒN GEN THẾGIỚI . 32
1.7 BẢO TỒN NGUỒN GEN CỦA VIỆT NAM. 34
Chương 2. 40
THU THẬP NGUỒN GEN THỰC VẬT . 40
2.1 XÓI MÒN NGUỒN TÀI NGUYÊN DI TRUYỀN THỰC VẬT. 40
2.1.1 Mức độxói mòn nguồn gen thực vật . 40
2.1.2 Nguyên nhân xói mòn nguồn gen thực vật . 41
2.1.3 Hậu quảcủa xói mòn nguồn gen . 43
2.2 NHIỆM VỤ, XÁC ĐỊNH ƯU TIÊN THU THẬP NGUỒN GEN THỰC VẬT . 44
2.2.1 Nhiệm vụ. 44
2.2.2 Những nguồn gen cần thu thập ởViệt Nam . 46
2.2.3 Xác định vùng và cây trồng ưu tiên thu thập ởViệt Nam . 46
2.3 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP . 47
2.3.1 Chuẩn bịcho một cuộc thu thập nguồn gen thực vật. 49
2.3.2 Thực hiện khảo sát cây trồng theo địa lý sinh thái . 51
2.3.3 Hình thức tổchức thu thập . 59
2.3.4 Phương pháp lấy mẫu và cỡmẫu thu thập. 59
2.3.5 Thu thập thông tin trong qúa trình thu thập nguồn gen (Passport data) . 63
2.4 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP TRUYỀN THỐNG. 64
2.4.1 Thu thập nguồn gen hoang dại. 64
2.4.2 Thu thập cây lấy hạt. 64
2.4.3 Thu thập cây có củ. 65
2.4.4 Thu thập cây ăn quảvà cây thân gỗ. 65
2.4.5 Thụthập vật liệu trồng trọt: . 65
2.5 THU THẬP NGUỒN GEN IN VITRO . 66
2.5.1 Khái niệm và cơsởkhoa học của thu thập nguồn gen thực vật In vitro. 66
2.5.2 Phương pháp cơbản nuôi cây In vitro . 67
2.5.3 Hướng dẫn kỹthuật của phương pháp. 67
2.5.4 Một sốnghiên cứu thu thập nguồn gen bằng kỹthuật In vitro . 69
2.6 THU THẬP NGUỒN GEN CÓ SỰTHAM GIA. 72
2.6.1 Các bước thực hiện thu thập nguồn gen có sựtham gia của người dân: . 73
2.6.2 Kỹthuật họp nhóm nông dân. 73
2.7 THU THẬP NGÂN HÀNG GEN HẠT NHÂN . 77
2.7.1 Khái niệm: . 77
2.7.2 Thu thập ngân hàng gen hạt nhân . 78
2.7.3 Chia nguồn gen thành các nhóm di truyền khác biệt . 80
2.7.4 Quản lý nguồn gen hạt nhân . 82
2.7.5 Sửdụng nguồn gen hạt nhân. . 82
2.8 PHÂN LOẠI NGUỒN GEN SAU THU THẬP . 82
2.8.1 Phân loại dựa trên hệthống phân loại thực vật. 83
2.8.2 Phân nhóm dựa trên kiểu hình . 84
2.8.3 Phân nhóm nguồn gen theo vùng địa lý sinh thái . 86
2.9 XÂY DỰNG CƠSỞDỮLIỆU . 87
Chương 3. 89
BẢO TỒN NỘI VI . 89
(In situ). 89
3.1 NHỮNG PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN CƠBẢN . 89
3.2 KHÁI NIỆM BẢO TỒN NỘI VI ( In situ). 90
3.3 BẢO TỒN TRÊN TRANG TRẠI . 91
3.4 CÁC PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN NỘI VI KHÁC . 116
3.4.1 Khu bảo tồn sinh quyển hay khu bảo vệ đa dạng. 116
3.4.2 Phương pháp vườn hộ. 118
Chương 4. 120
BẢO TỒN NGOẠI VI . 120
4.1 KHÁI NIỆM . 120
4.2 BẢO TỒN HẠT (SEED GENEBANK) (đối với hạt chịu làm khô -Orthodox seed
conservation). 121
4.2.1 Thu nhận mẫu nguồn gen hạt đưa vào ngân hàng hạt. 123
4.2.2 Đăng ký nguồn gen vào ngân hàng gen hạt . 124
4.2.3 Độsạch mẫu hạt nguồn gen. 126
4.2.4 Độ ẩm mẫu hạt và làm khô trước khi bảo tồn. 127
4.2.5 Kiểm tra chất lượng hạt nguồn gen trược khi bảo tồn . 131
4.2.6 Đóng bao và tồn trữnguồn gen . 137
4.2.7 Quản lý kho bảo tồn nguồn gen . 138
4.2.8 Nhân nguồn gen. 140
4.3 BẢO TỒN NGÂN HÀNG GEN ĐỒNG RUỘNG . 141
(Bảo tồn ngân hàng gen đồng ruộng với loài không bảo tồn hạt khô (non-orthodox) và các loài
nhân giống vô tính) . 141
4.3.1 Chọn điểm và thu thập nguồn gen cho bảo tồn đồng ruộng . 143
4.3.2 Nguyên lý bảo tồn đồng ruộng . 144
4.3.3 Bốtrí xắp xếp ngân hàng gen đồng ruộng . 146
4.3.4 Quản lý đồng ruộng . 146
4.3.5 Đánh giá đặc điểm ngân hàng gen đồng ruộng. 148
4.3.6 Sửdụng ngân hàng gen đồng ruộng . 149
4.4 BẢO TỒN ĐÔNG LẠNH . 149
4.4.1 Cơsởlý thuyết của bảo tồn đông lạnh . 150
4.4.2 Kỹthuật bảo tồn đông lạnh. 152
4.4.3 Ứng dụng bảo tồn đông lạnh với các loài thân thảo . 152
4.4.4 Bảo tồn đông lạnh với các loài cây thân gỗ. 154
4.4.5 Tính toàn vẹn di truyền của thực vật khi bảo tồn đông lạnh. 155
4.5 BẢO TỒN IN VITRO. 155
4.5.1 Nguyên lý bảo tồn In vitro. 155
4.5.2 Phân loại bảo tồn In vitro. 156
4.5.3 Những kỹthuật cơbản trong bảo tồn In vitro. 157
4.6 BẢO TỒN HẠT PHẤN . 159
4.7 NGÂN HÀNG DNA .159
4.7.1 Những ngân hàng DNA hiện có trên thếgiới . 159
4.7.2 Bảo tồn DNA hiện nay trên thếgiới . 159
4.7.3 Kỹthuật chủyếu trong tách và tồn trữDNA. 160
4.7.4 Ngân hàng DNA nhưmột bảo tồn bổsung . 161
4.7.5 Luật pháp quốc tếvềngân hàng DNA. 161
Chương 5. 163
ĐÁNH GIÁ VÀ SỬDỤNG NGUỒN GEN . 163
5.1 NHÂN TĂNG SỐLƯỢNG HẠT . 163
5.1.1 Kỹthuật nhân đểgiữnguyên tính xác thực di truyền của nguồn gen. 163
5.1.2 Bốtrí thí nghiệm nhân hạt . 164
5.1.3 Các chỉtiêu theo dõi . 164
5.2 HỆTHỐNG HÓA THÔNG TIN . 164
5.3 CÁC LOẠI THÍ NGHIỆM ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN . 165
5.3.1 Đánh giá cơbản . 165
5.3.2 Đánh giá và mô tả đặc điểm chi tiết . 165
5.4 PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN. 166
5.4.1 Công thức thí nghiệm trong đánh giá nguồn gen. 166
5.4.2 Sốlượng mẫu nguồn gen trong một thí nghiệm đánh giá. 167
5.4.3 Đối chứng . 167
5.4.4 Chọn điểm thí nghiệm . 167
5.4.5 Kỹthuật bốtrí thí nghiệm. 167
5.4.6 Thu thập thông tin thí nghiệm nguồn gen. 171
5.4.7 Quản lý sốliệu thu thập . 174
5.4.8 Phân tích thống kê sốliệu . 175
5.5 ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆSINH HỌC ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN . 178
5.6 TỔNG HỢP KẾT QUẢVÀ TÀI LIỆU HÓA . 180
5.7 SỬDỤNG NGUỒN GEN THỰC VẬT . 180
5.7.1 Nghiên cứu cơbản:. 180
5.7.2 Sửdụng trong các chương trình tạo giống với các mục tiêu khác nhau . 180
5.7.5 Phân phối sửdụng nguồn gen. 181
5.7.6 Sửdụng nguồn gen hoang dại và họhàng hoang dại . 183
5.7.7 Sửdụng nguồn gen cây trồng địa phương . 187
5.7.8 Sửdụng nguồn gen mới tạo thành và nguồn gen cây trồng thếgiới . 188
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 191
MỞ ĐẦU
Nguồn gen thực vật có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cuộc sống con người trên trái đất,
nó là nền tảng của đa dạng sinh học, đa dạng nông nghiệp, đảm bảo cho phát triển bền vững
và chống cùng kiệt đói. Con người đã nhận thức được tầm quan trọng của nguồn gen thực vật,
vì vậy nhóm tư vấn Quốc tế (Consultative Group on International Agricultural Research)
viết tắt là CGIAR đã được thành lập năm 1971. Một trong những sứ mệnh của CGIAR là
nghiên cứu, hỗ trợ và hướng dẫn bảo tồn nguồn gen thực vật, cho đến nay tổ chức này đã có
mạng lưới khắp toàn cầu gồm có 15 Trung tâm nghiên cứu Quốc tế. Mạng lưới của CGIAR
hợp tác với hệ thống nghiên cứu nông nghiệp của tất cả các quốc gia, các tổ chức chính phủ
và phi chính phủ. Mục tiêu tư vấn phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng
cuộc sống, đảm bảo an ninh lương thực, đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe con người, nâng
cao thu nhập và cải thiện quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Năm 1991 Viện Tài Nguyên Di Truyền Thực Vật Thế Giới (IPGRI) thành lập trên cơ sở
CGIAR đặt trụ sở tại Rome, Italy. Viện có các cơ quan vùng ở Cali, Colombia (Châu Mỹ),
KualaLumpur, Malaysia (Châu Á Thái Bình Dương), Nairobi, Kenya (Châu Phi), Aleppo,
Syria (Tây Á và Bắc Phi), và Rome, Italy (Châu Âu). Năm 1996 thành lập thêm văn phòng
tại Costa Rica, năm 1997 văn phòng tại Uganda và Cameroon. Tầm nhìn của IPGRI là “
Loài người ngày nay và trong tương lai có cuộc sống tốt hơn bằng tăng thu nhập, cải thiện
an ninh lương thực bền vững, sức khỏe môi trường tốt hơn thông qua bảo tồn và phát triển
đa dạng sinh học nông nghiệp trên nông trại và tài nguyên rừng”. Nguồn tài nguyên được
bảo tồn đa dạng tạo cơ hội tốt hơn cho sử dụng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con
người trong tương lai. Ngày nay, gần một phần tư triệu loài thực vật trên trái đất đang cần
được thu thập và bảo tồn, trong đó một số loài và vùng địa lý nguồn gen cần được ưu tiên
thu thập và bảo tồn vì chúng đang bị đe dọa nghiêm trọng.
Việt Nam có có vị trí địa lý, địa hình đa dạng cùng với lịch sử phát triển lâu đời của 64
nhóm dân tộc sinh sống và nền sản xuất nông nghiệp chiếm ưu thế. Điều kiện đó đã tạo nên
nguồn tài nguyên di truyền thực vật của Việt Nam vô cùng đa dạng và phong phú. Những
năm gần đây do dân số tăng nhanh, sự phát triển và phổ biên các giống cây trồng mới và sự
phát triển của nền kính tế, đa dạng tài nguyên di truyền của Việt Nam cũng đang bị dọa.
Những nguyên nhân trên dẫn đến xói mòn nguồn gen và giảm đa dạng sinh học, một số
vùng đã đến mức báo động. Việt Nam đã có những phản ứng tích cực trước nguy cơ mất đa
dạng di truyền và nguồn tài nguyên di truyền thực vật. Chính phủ đã thành lập Trung tâm
Tài nguyên di truyền thực vật (TNDTTV) thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt năm
2005 (Quyết định số 220/2005/QĐ-TTg ngày 09/9/2005). Trung tâm TNDTTV có mạng
lưới gồm 18 Viện, Trung tâm và Trạm nghiên cứu làm nhiệm vụ nghiên cứu và bảo tồn
nguồn tài nguyên di truyền thực vật. Những nhiệm vụ chính của mạng lưới Quốc gia trong
quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên
+ Nhiệm vụ duy trì và phát triển ngân hàng gen thực vật Quốc gia: thu thập và lưu giữ
nguồn gen tại ngân hàng gen (Ngân hàng gen hạt “seed genebank”, ngân hàng gen đồng
ruộng “field genebank”, Ngân hàng gen In vitro và AND). Bên cạnh bảo tồn, nhiệm vụ
đánh giá, tư liệu hoá; thu thập và bổ sung thông tin, cung cấp nguồn gen cho nghiên cúu
khoa học, mở rộng sản xuất và phục vụ chọn tạo giống cây trồng
+ Xây dựng giải pháp bảo tồn và khai thác sử dụng tài nguyên thực vật gồm: đa dạng di
truyền; công nghệ sinh học; sinh lý và kỹ thuật hạt giống; làm giàu thêm quỹ gen; ứng
dụng tin học vào quản lý dữ liệu và thông tin tài nguyên thực vật
+ Bảo tồn thông qua sử dụng tài nguyên thực vật, phát triển và duy trì các điểm bảo tồn In
situ nguồn gen cây trồng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU. 5
Chương 1. 7
ĐA DẠNG SINH HỌC, ĐA DẠNG DI TRUYỀN VÀ TÀI NGUYÊN DI TRUYỀN THỰC VẬT.7
1.1 ĐA DẠNG SINH HỌC. 7
1.1.1 Khái niệm đa dạng sinh học. 7
1.1.2 Vai trò của đa dạng sinh học. 8
1.2 ĐA DẠNG DI TRUYỀN . 10
1.2.1 Khái niệm và ý nghĩa . 10
1.2.2 Xác định đa dạng di truyền . 11
1.2.3 Động thái vận động của đa dạng di truyền . 14
1.3 VAI TRÒ CỦA ĐA DẠNG DI TRUYỀN VÀ NGUỒN GEN THỰC VẬT . 15
1.4 MỘT SỐKHÁI NIỆM VÀ THUẬT NGỮ. 18
1.5 CÁC HỌC THUYẾT VỀNGUỒN GEN THỰC VẬT . 22
1.5.1 Học thuyết “ Dãy biến dịtương đồng” . 22
1.5.2 Học thuyết Trung tâm đa dạng di truyền ( Trung tâm phát sinh cây trồng) . 22
1.6 CÁC TRUNG TÂM BẢO TỒN NGUỒN GEN THẾGIỚI . 32
1.7 BẢO TỒN NGUỒN GEN CỦA VIỆT NAM. 34
Chương 2. 40
THU THẬP NGUỒN GEN THỰC VẬT . 40
2.1 XÓI MÒN NGUỒN TÀI NGUYÊN DI TRUYỀN THỰC VẬT. 40
2.1.1 Mức độxói mòn nguồn gen thực vật . 40
2.1.2 Nguyên nhân xói mòn nguồn gen thực vật . 41
2.1.3 Hậu quảcủa xói mòn nguồn gen . 43
2.2 NHIỆM VỤ, XÁC ĐỊNH ƯU TIÊN THU THẬP NGUỒN GEN THỰC VẬT . 44
2.2.1 Nhiệm vụ. 44
2.2.2 Những nguồn gen cần thu thập ởViệt Nam . 46
2.2.3 Xác định vùng và cây trồng ưu tiên thu thập ởViệt Nam . 46
2.3 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP . 47
2.3.1 Chuẩn bịcho một cuộc thu thập nguồn gen thực vật. 49
2.3.2 Thực hiện khảo sát cây trồng theo địa lý sinh thái . 51
2.3.3 Hình thức tổchức thu thập . 59
2.3.4 Phương pháp lấy mẫu và cỡmẫu thu thập. 59
2.3.5 Thu thập thông tin trong qúa trình thu thập nguồn gen (Passport data) . 63
2.4 PHƯƠNG PHÁP THU THẬP TRUYỀN THỐNG. 64
2.4.1 Thu thập nguồn gen hoang dại. 64
2.4.2 Thu thập cây lấy hạt. 64
2.4.3 Thu thập cây có củ. 65
2.4.4 Thu thập cây ăn quảvà cây thân gỗ. 65
2.4.5 Thụthập vật liệu trồng trọt: . 65
2.5 THU THẬP NGUỒN GEN IN VITRO . 66
2.5.1 Khái niệm và cơsởkhoa học của thu thập nguồn gen thực vật In vitro. 66
2.5.2 Phương pháp cơbản nuôi cây In vitro . 67
2.5.3 Hướng dẫn kỹthuật của phương pháp. 67
2.5.4 Một sốnghiên cứu thu thập nguồn gen bằng kỹthuật In vitro . 69
2.6 THU THẬP NGUỒN GEN CÓ SỰTHAM GIA. 72
2.6.1 Các bước thực hiện thu thập nguồn gen có sựtham gia của người dân: . 73
2.6.2 Kỹthuật họp nhóm nông dân. 73
2.7 THU THẬP NGÂN HÀNG GEN HẠT NHÂN . 77
2.7.1 Khái niệm: . 77
2.7.2 Thu thập ngân hàng gen hạt nhân . 78
2.7.3 Chia nguồn gen thành các nhóm di truyền khác biệt . 80
2.7.4 Quản lý nguồn gen hạt nhân . 82
2.7.5 Sửdụng nguồn gen hạt nhân. . 82
2.8 PHÂN LOẠI NGUỒN GEN SAU THU THẬP . 82
2.8.1 Phân loại dựa trên hệthống phân loại thực vật. 83
2.8.2 Phân nhóm dựa trên kiểu hình . 84
2.8.3 Phân nhóm nguồn gen theo vùng địa lý sinh thái . 86
2.9 XÂY DỰNG CƠSỞDỮLIỆU . 87
Chương 3. 89
BẢO TỒN NỘI VI . 89
(In situ). 89
3.1 NHỮNG PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN CƠBẢN . 89
3.2 KHÁI NIỆM BẢO TỒN NỘI VI ( In situ). 90
3.3 BẢO TỒN TRÊN TRANG TRẠI . 91
3.4 CÁC PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN NỘI VI KHÁC . 116
3.4.1 Khu bảo tồn sinh quyển hay khu bảo vệ đa dạng. 116
3.4.2 Phương pháp vườn hộ. 118
Chương 4. 120
BẢO TỒN NGOẠI VI . 120
4.1 KHÁI NIỆM . 120
4.2 BẢO TỒN HẠT (SEED GENEBANK) (đối với hạt chịu làm khô -Orthodox seed
conservation). 121
4.2.1 Thu nhận mẫu nguồn gen hạt đưa vào ngân hàng hạt. 123
4.2.2 Đăng ký nguồn gen vào ngân hàng gen hạt . 124
4.2.3 Độsạch mẫu hạt nguồn gen. 126
4.2.4 Độ ẩm mẫu hạt và làm khô trước khi bảo tồn. 127
4.2.5 Kiểm tra chất lượng hạt nguồn gen trược khi bảo tồn . 131
4.2.6 Đóng bao và tồn trữnguồn gen . 137
4.2.7 Quản lý kho bảo tồn nguồn gen . 138
4.2.8 Nhân nguồn gen. 140
4.3 BẢO TỒN NGÂN HÀNG GEN ĐỒNG RUỘNG . 141
(Bảo tồn ngân hàng gen đồng ruộng với loài không bảo tồn hạt khô (non-orthodox) và các loài
nhân giống vô tính) . 141
4.3.1 Chọn điểm và thu thập nguồn gen cho bảo tồn đồng ruộng . 143
4.3.2 Nguyên lý bảo tồn đồng ruộng . 144
4.3.3 Bốtrí xắp xếp ngân hàng gen đồng ruộng . 146
4.3.4 Quản lý đồng ruộng . 146
4.3.5 Đánh giá đặc điểm ngân hàng gen đồng ruộng. 148
4.3.6 Sửdụng ngân hàng gen đồng ruộng . 149
4.4 BẢO TỒN ĐÔNG LẠNH . 149
4.4.1 Cơsởlý thuyết của bảo tồn đông lạnh . 150
4.4.2 Kỹthuật bảo tồn đông lạnh. 152
4.4.3 Ứng dụng bảo tồn đông lạnh với các loài thân thảo . 152
4.4.4 Bảo tồn đông lạnh với các loài cây thân gỗ. 154
4.4.5 Tính toàn vẹn di truyền của thực vật khi bảo tồn đông lạnh. 155
4.5 BẢO TỒN IN VITRO. 155
4.5.1 Nguyên lý bảo tồn In vitro. 155
4.5.2 Phân loại bảo tồn In vitro. 156
4.5.3 Những kỹthuật cơbản trong bảo tồn In vitro. 157
4.6 BẢO TỒN HẠT PHẤN . 159
4.7 NGÂN HÀNG DNA .159
4.7.1 Những ngân hàng DNA hiện có trên thếgiới . 159
4.7.2 Bảo tồn DNA hiện nay trên thếgiới . 159
4.7.3 Kỹthuật chủyếu trong tách và tồn trữDNA. 160
4.7.4 Ngân hàng DNA nhưmột bảo tồn bổsung . 161
4.7.5 Luật pháp quốc tếvềngân hàng DNA. 161
Chương 5. 163
ĐÁNH GIÁ VÀ SỬDỤNG NGUỒN GEN . 163
5.1 NHÂN TĂNG SỐLƯỢNG HẠT . 163
5.1.1 Kỹthuật nhân đểgiữnguyên tính xác thực di truyền của nguồn gen. 163
5.1.2 Bốtrí thí nghiệm nhân hạt . 164
5.1.3 Các chỉtiêu theo dõi . 164
5.2 HỆTHỐNG HÓA THÔNG TIN . 164
5.3 CÁC LOẠI THÍ NGHIỆM ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN . 165
5.3.1 Đánh giá cơbản . 165
5.3.2 Đánh giá và mô tả đặc điểm chi tiết . 165
5.4 PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN. 166
5.4.1 Công thức thí nghiệm trong đánh giá nguồn gen. 166
5.4.2 Sốlượng mẫu nguồn gen trong một thí nghiệm đánh giá. 167
5.4.3 Đối chứng . 167
5.4.4 Chọn điểm thí nghiệm . 167
5.4.5 Kỹthuật bốtrí thí nghiệm. 167
5.4.6 Thu thập thông tin thí nghiệm nguồn gen. 171
5.4.7 Quản lý sốliệu thu thập . 174
5.4.8 Phân tích thống kê sốliệu . 175
5.5 ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆSINH HỌC ĐÁNH GIÁ NGUỒN GEN . 178
5.6 TỔNG HỢP KẾT QUẢVÀ TÀI LIỆU HÓA . 180
5.7 SỬDỤNG NGUỒN GEN THỰC VẬT . 180
5.7.1 Nghiên cứu cơbản:. 180
5.7.2 Sửdụng trong các chương trình tạo giống với các mục tiêu khác nhau . 180
5.7.5 Phân phối sửdụng nguồn gen. 181
5.7.6 Sửdụng nguồn gen hoang dại và họhàng hoang dại . 183
5.7.7 Sửdụng nguồn gen cây trồng địa phương . 187
5.7.8 Sửdụng nguồn gen mới tạo thành và nguồn gen cây trồng thếgiới . 188
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 191
MỞ ĐẦU
Nguồn gen thực vật có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cuộc sống con người trên trái đất,
nó là nền tảng của đa dạng sinh học, đa dạng nông nghiệp, đảm bảo cho phát triển bền vững
và chống cùng kiệt đói. Con người đã nhận thức được tầm quan trọng của nguồn gen thực vật,
vì vậy nhóm tư vấn Quốc tế (Consultative Group on International Agricultural Research)
viết tắt là CGIAR đã được thành lập năm 1971. Một trong những sứ mệnh của CGIAR là
nghiên cứu, hỗ trợ và hướng dẫn bảo tồn nguồn gen thực vật, cho đến nay tổ chức này đã có
mạng lưới khắp toàn cầu gồm có 15 Trung tâm nghiên cứu Quốc tế. Mạng lưới của CGIAR
hợp tác với hệ thống nghiên cứu nông nghiệp của tất cả các quốc gia, các tổ chức chính phủ
và phi chính phủ. Mục tiêu tư vấn phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao chất lượng
cuộc sống, đảm bảo an ninh lương thực, đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe con người, nâng
cao thu nhập và cải thiện quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Năm 1991 Viện Tài Nguyên Di Truyền Thực Vật Thế Giới (IPGRI) thành lập trên cơ sở
CGIAR đặt trụ sở tại Rome, Italy. Viện có các cơ quan vùng ở Cali, Colombia (Châu Mỹ),
KualaLumpur, Malaysia (Châu Á Thái Bình Dương), Nairobi, Kenya (Châu Phi), Aleppo,
Syria (Tây Á và Bắc Phi), và Rome, Italy (Châu Âu). Năm 1996 thành lập thêm văn phòng
tại Costa Rica, năm 1997 văn phòng tại Uganda và Cameroon. Tầm nhìn của IPGRI là “
Loài người ngày nay và trong tương lai có cuộc sống tốt hơn bằng tăng thu nhập, cải thiện
an ninh lương thực bền vững, sức khỏe môi trường tốt hơn thông qua bảo tồn và phát triển
đa dạng sinh học nông nghiệp trên nông trại và tài nguyên rừng”. Nguồn tài nguyên được
bảo tồn đa dạng tạo cơ hội tốt hơn cho sử dụng để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con
người trong tương lai. Ngày nay, gần một phần tư triệu loài thực vật trên trái đất đang cần
được thu thập và bảo tồn, trong đó một số loài và vùng địa lý nguồn gen cần được ưu tiên
thu thập và bảo tồn vì chúng đang bị đe dọa nghiêm trọng.
Việt Nam có có vị trí địa lý, địa hình đa dạng cùng với lịch sử phát triển lâu đời của 64
nhóm dân tộc sinh sống và nền sản xuất nông nghiệp chiếm ưu thế. Điều kiện đó đã tạo nên
nguồn tài nguyên di truyền thực vật của Việt Nam vô cùng đa dạng và phong phú. Những
năm gần đây do dân số tăng nhanh, sự phát triển và phổ biên các giống cây trồng mới và sự
phát triển của nền kính tế, đa dạng tài nguyên di truyền của Việt Nam cũng đang bị dọa.
Những nguyên nhân trên dẫn đến xói mòn nguồn gen và giảm đa dạng sinh học, một số
vùng đã đến mức báo động. Việt Nam đã có những phản ứng tích cực trước nguy cơ mất đa
dạng di truyền và nguồn tài nguyên di truyền thực vật. Chính phủ đã thành lập Trung tâm
Tài nguyên di truyền thực vật (TNDTTV) thuộc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt năm
2005 (Quyết định số 220/2005/QĐ-TTg ngày 09/9/2005). Trung tâm TNDTTV có mạng
lưới gồm 18 Viện, Trung tâm và Trạm nghiên cứu làm nhiệm vụ nghiên cứu và bảo tồn
nguồn tài nguyên di truyền thực vật. Những nhiệm vụ chính của mạng lưới Quốc gia trong
quản lý và bảo tồn nguồn tài nguyên
+ Nhiệm vụ duy trì và phát triển ngân hàng gen thực vật Quốc gia: thu thập và lưu giữ
nguồn gen tại ngân hàng gen (Ngân hàng gen hạt “seed genebank”, ngân hàng gen đồng
ruộng “field genebank”, Ngân hàng gen In vitro và AND). Bên cạnh bảo tồn, nhiệm vụ
đánh giá, tư liệu hoá; thu thập và bổ sung thông tin, cung cấp nguồn gen cho nghiên cúu
khoa học, mở rộng sản xuất và phục vụ chọn tạo giống cây trồng
+ Xây dựng giải pháp bảo tồn và khai thác sử dụng tài nguyên thực vật gồm: đa dạng di
truyền; công nghệ sinh học; sinh lý và kỹ thuật hạt giống; làm giàu thêm quỹ gen; ứng
dụng tin học vào quản lý dữ liệu và thông tin tài nguyên thực vật
+ Bảo tồn thông qua sử dụng tài nguyên thực vật, phát triển và duy trì các điểm bảo tồn In
situ nguồn gen cây trồng
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links