Tải miễn phí cho các bạn
MỞ ĐẦU
Hôn nhân được xem là một sự kiện trọng đại trong cuộc đời một con người. Nó đánh dấu sự gắn kết giữa hai con người khác giới cả về vật chất, tinh thần lẫn thể xác.
Khái niệm hôn nhân lại được định nghĩa rất khác nhau. Với những người theo phái tự nhiên và phái phân tâm học định nghĩa hôn nhân như sau: Hôn nhân là một hiện tượng tự nhiên. Đó là sự liên kết giữa hai con người khác giới với nhau thành một gia đình để giữ chức năng duy trì nòi giống. Còn những người theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lại cho rằng: Hôn nhân trước hết là một quy chế xã hội và sau đó mới là một hiện tượng sinh học, hiện tượng tự nhiên. Đây là một sự thật đã tồn tại suốt mấy ngàn năm qua tất cả các nước trên thế giới.
Từ sự định định nghĩa trên ta thấy rằng, sự liên kết giữa nam và nữ để thành vợ thành chồng, thành gia đình là một nhu cầu xã hội, tiếp đến mới là nhu cầu sinh học. Hay nói một cách khác, hôn nhân không phải do trời cho mà nó xuất hiện và hình thành trong quá trình phát triển của loài người, và nó cũng biến đổi theo sự văn minh của con người. Và ở dù bất cứ xã hội nào thì hôn nhân cũng là một mối quan hệ được xã hội thừa nhận giữa hai người khác giới.
Do sự biến đổi của hôn nhân gắn liền với sự biến đổi của văn minh xã hội nên hôn nhân của loài người đã trải qua những hình thức khác nhau. Buổi đầu sơ khai là chế độ quần hôn, sau đó là hôn nhân mẫu hệ - một người phụ nữ có thể kết hôn với nhiều người đàn ông. Và tiếp đó là hôn nhân phụ hệ, đa thê. Một người đàn ông có thể làm chồng của nhiều người phụ nữ. Đó là hôn nhân bất bình đẳng, mua bán, cưỡng ép… Cuối cùng ngày nay là gia đình bình quyền, tự nguyện, một vợ một chồng.
I. NHỮNG BIẾN ĐỔI CỦA HÔN NHÂN THEO TỪNG GIAI ĐOẠN
1. Quan niệm về hôn nhân cổ truyền
Trong 54 dân tộc Việt Nam - mỗi một dân tộc đều có những quan niệm và trực lệ hôn nhân khác nhau, trong đó người Việt là một trong những tộc người có quan niệm và tục lệ hôn nhân vào loại đa dạng nhất. Sự đa dạng phức tạp trong tục lệ hôn nhân truyền thống của người Việt được quy định bởi bản sắc văn hoá tộc người, thêm vào đó là sự ảnh hưởng của lễ giáo phong kiến và tư tưởng Nho giáo của Trung Quốc. Vì vậy luật nó đã có quy định: việc hôn nhân là do hai bên cha mẹ và họ hàng quyết định. Hầu hết ở các vùng nông thôn, và cả trong đô thị, việc hôn nhân theo phong tục đều phải qua một cầu trung gian là người mối lái. Nhà trai muốn chọn vợ cho con thì xem “chỗ nào môn đăng hộ đối, tuổi không xung khắc nhau mới mượn người mối lái. Mối lái nói với cha mẹ người con gái bằng lòng gả rồi, nhà trai mới đem trầu đến dạm”. Môn đăng - hộ đối là tiêu chuẩn quan trọng nhất đối với tầng lớp trên ở xã hội phong kiến mà cũng thường là tiêu chuẩn chung của xã hội Việt Nam.
Quan niệm “đăng đối” phải theo nguyên tắc “địa vị xã hội và điều kiện kinh tế của nhà gái có thể thấp hơn nhà tri nhưng không có chuyện ngược lại”. Tuổi tác bố mẹ cô dâu chú rể cũng được xem là tiêu chuẩn quan trọng của “môn đăng - hộ đối”. Theo tập quán người Việt, sau khi quan hệ thông gia đã được thiết lập thì thay đổi về cách xưng hộ giữa hai gia đình và hai tộc họ. Do đó nếu cách biệt quá vì tuổi thì người ta cũng không làm thông gia với nhau.
Ngoài hai tiêu chuẩn cơ bản trên trong quan niệm “môn đăng - hộ đối” người ta còn chú trọng đến tình trạng sức khoẻ của gia đình, tình trạng phương pháp, quan hệ bố mẹ như thế nào? anh em trong gia đình, vấn đề dòng họ. Các tiêu chuẩn này được đúc kết lại trong quan niệm “Lấy vợ xem tông, lấy chồng xem giống”. Hợp tuổi là tiêu chuẩn quan trọng thứ hai trong việc kén rể, chọn dâu của các cụ ngày trước. Việc xem tuổi ở đây không phải là sự chênh lệch tuổi tác giữa hai người mà quan trọng là tuổi cầm tinh con gì ở mỗi người tính theo hệ can chi của âm lịch.
Ngoài ra, người ta còn so tuổi theo nguyên lý âm dương, ngũ hành, tức là “mệnh” của hai người. Vì ai cũng cho rằng hợp tuổi nhau thì gia đình mới hoà thuận, thậm chí việc này có ảnh hưởng đến cả đường con cái, tính mạng của nhau.
Trên là hai tiêu chuẩn chung đối với nhà trai lẫn nhà gái. Nhưng trên thực tế người ta chỉ tuân thủ chặt chẽ và đầy đủ với việc chọn dâu, còn trong việc kén rể thì tiêu chuẩn trên thường được nới lỏng hơn và cũng chỉ diễn ra ở các gia đình nhà gái tương đối thân thế.
Trong xã hội Việt Nam xưa, mối lái trở thành một nghề được mọi người chấp nhận. Có nơi mối là người “khéo ăn khéo nói” được các gia đình nhờ cậy, và nhiều người đã sống bằng nghề đó. Nhà gái đòi hỏi gì, nhà trai “mặc cả” lại, đều thông qua người mối. Trước khi làm lễ cưới, nhà gái có quyền thách cưới với nhà trai. Những thứ nhà gái thường đòi là “trầu, rượu, chè, cau, bánh trái, gạo, lơn, đồ trang sức, y phục cô dâu và cả tiền nữa”. Nhiều khi nhà trai còn thông qua người mối hay “viết thư hỏi xem nha gái ăn những lễ vật như thế nào? Nhà gái muốn những thứ gì thì viết thư trả lời nhà trai. Nhà trai liệu có thể lo được thì mới chọn ngày lành tháng tốt đính ước ngày cưới với nhà gái. Nếu nhà gái lấy lễ nặng quá thì nhà trai xin bớt đi ít nhiều. Nhà gái không nghe thì hoãn ước lại”. Nếu không thách cưới là “cho không” con gái, là không có giá trị, bị dư luận xã hội coi thường.
Ngoài phong tục thách cưới, còn có phong tục nộp cheo làng. Hương ước quy định rõ hai mức cheo: Nếu gả con gái cho người trong làng phải nộp một phần thì gả con cho người làng khác phải nộp gấp rưỡi, gấp đôi. Trong các sách kể về phong tục, ngoài tiền ra, có làng con bắt nhà có con gái đi lấy chồng phải nộp bằng hiện vạt như gạch để lát đường, bát sứ, mâm đồng, trầu cau, sỏ lợn… lệ nộp cheo là sự báo cáo công khai, chính thức của hai bên gia đình với làng xóm, và ngược lại là lễ nghi để làng bày tỏ sự chấp thuận, công nhận cuộc hôn nhân đó. Theo Toàn Ánh trong sách “Nếp cũ làng xóm Việt Nam” thì “chưa nộp cheo, làng chưa cấp phát theo, việc cưới xin chưa hoàn thất” Ca dao xưa đã từng tổng kết.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
Xem thêm
Tiểu luận Cưới hỏi của người Việt
MỞ ĐẦU
Hôn nhân được xem là một sự kiện trọng đại trong cuộc đời một con người. Nó đánh dấu sự gắn kết giữa hai con người khác giới cả về vật chất, tinh thần lẫn thể xác.
Khái niệm hôn nhân lại được định nghĩa rất khác nhau. Với những người theo phái tự nhiên và phái phân tâm học định nghĩa hôn nhân như sau: Hôn nhân là một hiện tượng tự nhiên. Đó là sự liên kết giữa hai con người khác giới với nhau thành một gia đình để giữ chức năng duy trì nòi giống. Còn những người theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật lại cho rằng: Hôn nhân trước hết là một quy chế xã hội và sau đó mới là một hiện tượng sinh học, hiện tượng tự nhiên. Đây là một sự thật đã tồn tại suốt mấy ngàn năm qua tất cả các nước trên thế giới.
Từ sự định định nghĩa trên ta thấy rằng, sự liên kết giữa nam và nữ để thành vợ thành chồng, thành gia đình là một nhu cầu xã hội, tiếp đến mới là nhu cầu sinh học. Hay nói một cách khác, hôn nhân không phải do trời cho mà nó xuất hiện và hình thành trong quá trình phát triển của loài người, và nó cũng biến đổi theo sự văn minh của con người. Và ở dù bất cứ xã hội nào thì hôn nhân cũng là một mối quan hệ được xã hội thừa nhận giữa hai người khác giới.
Do sự biến đổi của hôn nhân gắn liền với sự biến đổi của văn minh xã hội nên hôn nhân của loài người đã trải qua những hình thức khác nhau. Buổi đầu sơ khai là chế độ quần hôn, sau đó là hôn nhân mẫu hệ - một người phụ nữ có thể kết hôn với nhiều người đàn ông. Và tiếp đó là hôn nhân phụ hệ, đa thê. Một người đàn ông có thể làm chồng của nhiều người phụ nữ. Đó là hôn nhân bất bình đẳng, mua bán, cưỡng ép… Cuối cùng ngày nay là gia đình bình quyền, tự nguyện, một vợ một chồng.
I. NHỮNG BIẾN ĐỔI CỦA HÔN NHÂN THEO TỪNG GIAI ĐOẠN
1. Quan niệm về hôn nhân cổ truyền
Trong 54 dân tộc Việt Nam - mỗi một dân tộc đều có những quan niệm và trực lệ hôn nhân khác nhau, trong đó người Việt là một trong những tộc người có quan niệm và tục lệ hôn nhân vào loại đa dạng nhất. Sự đa dạng phức tạp trong tục lệ hôn nhân truyền thống của người Việt được quy định bởi bản sắc văn hoá tộc người, thêm vào đó là sự ảnh hưởng của lễ giáo phong kiến và tư tưởng Nho giáo của Trung Quốc. Vì vậy luật nó đã có quy định: việc hôn nhân là do hai bên cha mẹ và họ hàng quyết định. Hầu hết ở các vùng nông thôn, và cả trong đô thị, việc hôn nhân theo phong tục đều phải qua một cầu trung gian là người mối lái. Nhà trai muốn chọn vợ cho con thì xem “chỗ nào môn đăng hộ đối, tuổi không xung khắc nhau mới mượn người mối lái. Mối lái nói với cha mẹ người con gái bằng lòng gả rồi, nhà trai mới đem trầu đến dạm”. Môn đăng - hộ đối là tiêu chuẩn quan trọng nhất đối với tầng lớp trên ở xã hội phong kiến mà cũng thường là tiêu chuẩn chung của xã hội Việt Nam.
Quan niệm “đăng đối” phải theo nguyên tắc “địa vị xã hội và điều kiện kinh tế của nhà gái có thể thấp hơn nhà tri nhưng không có chuyện ngược lại”. Tuổi tác bố mẹ cô dâu chú rể cũng được xem là tiêu chuẩn quan trọng của “môn đăng - hộ đối”. Theo tập quán người Việt, sau khi quan hệ thông gia đã được thiết lập thì thay đổi về cách xưng hộ giữa hai gia đình và hai tộc họ. Do đó nếu cách biệt quá vì tuổi thì người ta cũng không làm thông gia với nhau.
Ngoài hai tiêu chuẩn cơ bản trên trong quan niệm “môn đăng - hộ đối” người ta còn chú trọng đến tình trạng sức khoẻ của gia đình, tình trạng phương pháp, quan hệ bố mẹ như thế nào? anh em trong gia đình, vấn đề dòng họ. Các tiêu chuẩn này được đúc kết lại trong quan niệm “Lấy vợ xem tông, lấy chồng xem giống”. Hợp tuổi là tiêu chuẩn quan trọng thứ hai trong việc kén rể, chọn dâu của các cụ ngày trước. Việc xem tuổi ở đây không phải là sự chênh lệch tuổi tác giữa hai người mà quan trọng là tuổi cầm tinh con gì ở mỗi người tính theo hệ can chi của âm lịch.
Ngoài ra, người ta còn so tuổi theo nguyên lý âm dương, ngũ hành, tức là “mệnh” của hai người. Vì ai cũng cho rằng hợp tuổi nhau thì gia đình mới hoà thuận, thậm chí việc này có ảnh hưởng đến cả đường con cái, tính mạng của nhau.
Trên là hai tiêu chuẩn chung đối với nhà trai lẫn nhà gái. Nhưng trên thực tế người ta chỉ tuân thủ chặt chẽ và đầy đủ với việc chọn dâu, còn trong việc kén rể thì tiêu chuẩn trên thường được nới lỏng hơn và cũng chỉ diễn ra ở các gia đình nhà gái tương đối thân thế.
Trong xã hội Việt Nam xưa, mối lái trở thành một nghề được mọi người chấp nhận. Có nơi mối là người “khéo ăn khéo nói” được các gia đình nhờ cậy, và nhiều người đã sống bằng nghề đó. Nhà gái đòi hỏi gì, nhà trai “mặc cả” lại, đều thông qua người mối. Trước khi làm lễ cưới, nhà gái có quyền thách cưới với nhà trai. Những thứ nhà gái thường đòi là “trầu, rượu, chè, cau, bánh trái, gạo, lơn, đồ trang sức, y phục cô dâu và cả tiền nữa”. Nhiều khi nhà trai còn thông qua người mối hay “viết thư hỏi xem nha gái ăn những lễ vật như thế nào? Nhà gái muốn những thứ gì thì viết thư trả lời nhà trai. Nhà trai liệu có thể lo được thì mới chọn ngày lành tháng tốt đính ước ngày cưới với nhà gái. Nếu nhà gái lấy lễ nặng quá thì nhà trai xin bớt đi ít nhiều. Nhà gái không nghe thì hoãn ước lại”. Nếu không thách cưới là “cho không” con gái, là không có giá trị, bị dư luận xã hội coi thường.
Ngoài phong tục thách cưới, còn có phong tục nộp cheo làng. Hương ước quy định rõ hai mức cheo: Nếu gả con gái cho người trong làng phải nộp một phần thì gả con cho người làng khác phải nộp gấp rưỡi, gấp đôi. Trong các sách kể về phong tục, ngoài tiền ra, có làng con bắt nhà có con gái đi lấy chồng phải nộp bằng hiện vạt như gạch để lát đường, bát sứ, mâm đồng, trầu cau, sỏ lợn… lệ nộp cheo là sự báo cáo công khai, chính thức của hai bên gia đình với làng xóm, và ngược lại là lễ nghi để làng bày tỏ sự chấp thuận, công nhận cuộc hôn nhân đó. Theo Toàn Ánh trong sách “Nếp cũ làng xóm Việt Nam” thì “chưa nộp cheo, làng chưa cấp phát theo, việc cưới xin chưa hoàn thất” Ca dao xưa đã từng tổng kết.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Xem thêm
Tiểu luận Cưới hỏi của người Việt