Mối quan hệ biện chứng giữa xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển kiến trúc thượng tầng trong quá trì

LờI Mở ĐầU
Công cuộc đổi mới xã hội hiện nay ở nước ta là một quá trình biện chứng. Bản thân lý luận đổi mới XHCN về thực chất là sự vận dụng lý luận về phép biện chứng vào giai đoạn có tính chất bước ngoặt trong sự phát triển của CNXH.
Đổi mới XHCN là tất yếu do yêu cầu khách quan của sự phát triển nói chung, của quá trình hình thành và hoàn thiện CNXH nói riêng. Đổi mới xã hội còn là tất yếu do sự đòi hỏi của những yêu cầu lịch sử- cụ thể đang được đặt ra ở nước ta nói riêng và trên toàn thế giới nói chung.Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đang diễn ra mạnh mẽ, cuốn hút tất cả các nước, nền sản xuất vật chất và đời sống xã hội đang trong quá trình quốc tế hoá sâu sắc, nhân loại đang đứng trước những vấn đề toàn cầu cấp bách khủng hoảng kinh tế- xã hội từ nhiều năm trước trong các nước XHCN do duy trì quá lâu những khuyết tật của mô hình cũ của CNXH v.v.., đó chính là những nhân tố lịch sử- cụ thể đòi hỏi các nước XHCN nói chung và nước ta nói riêng phải tự đổi mới để hoàn thiện.
Đổi mới XHCN cũng diễn ra và chỉ có thể thực hiện thắng lợi nếu nó là biện chứng. Phải thông qua sự đổi mới từng mặt, từng lĩnh vực, từng nhân tố riêng biệt mà tiến tới đổi mới toàn diện; lại phải thực hiện đổi mới các lĩnh vực của đời sống xã hội để tạo ra sức mạnh tổng hợp, tạo ra sự chuyển biến đồng bộ các lĩnh vực và nhân tố đó. Bản thân quá trình đổi mới XHCN không phải quá trình phủ định sạch trơn, xoá bỏ toàn bộ những gì đã có. Đó không phải là quá trình bằng phẳng, không mâu thuẫn mà nó diễn ra thông qua con đường nảy sinh và giải quyết mâu thuẫn. Phải có quan điểm toàn diện, quan điểm lịch sử - cụ thể, quan điểm phát triển trong quá trình xem xét và thực hiện sự nghiệp đổi mới, tránh cực đoan, một chiều, cục bộ, dập khuôn, giáo điều, ngả nghiêng, dao động. Phải biét kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh quốc tế, yếu tố truyền thống với yếu tố hiện đại; đồng thời phải tìm tòi bước đi, hình thức và biện pháp thích hợp nhằm đưa sự nghiệp đổi mới đến thắng lợi. Phải giữ vững lòng tin và kiên trì định hướng XHCN vì như Đảng ta đã khẳng định: mặc dầu lịch sử thế giới đang trải qua những bước quanh co song loài người cuối cùng nhất định sẽ tiến lên CNXH vì đó là quy luật tiến hoá của lịch sử.
Việc nắm vững và vận dụng sáng tạo những kiến thức về mối quan hệ biện chứng giữa quá trình xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển kiến trúc thượng tầng trong sự nghiệp đổi mới hiện nay ở nước ta là một trong những yếu tố quan trọng để đạt được những hiệu quả cao.
Sau hơn 10 năm thực hiện đường lối đổi mới toàn diện, nhân dân ta đã vươn lên giành những thắng lợi to lớn. Tại Đại hội VIII Đảng ta đã khẳng định: Nhìn tổng quát công cuộc đổi mới 10 năm qua đã thu được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa rất quan trọng. Nước ta đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế- xã hội, tuy một số mặt còn chưa vững chắc song đã tạo ra tiền đề cần thiết để đất nước chuyển sang thời kỳ mới đẩy mạnh công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước. Chúng ta phải kết hợp giữ vững mục tiêu dộc lập dân tộc và CNXH với kiên trì chủ nghĩa Mac- Lênin và tư tưởng HCM, làm cho chủ nghĩa Mac-Lênin và tư tưởng HCM giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần của nhân dân ta.
Nước ta trong giai đoạn phát triển hiện nay theo nhận định của Đảng và Nhà nước, chúng ta phải xây dựng một cơ sở hạ tầng chủ nghĩa xã hội vững chắc đồng thời phát triển kiến trúc thượng tầng phù hợp nhằm đưa Việt Nam trở thành một nước công nghiệp phát triển.
Trong bài viết này do còn hạn chế về kiến thức nên không thể tránh khỏi thiếu sót. Kính mong quý thầy cô chỉ dẫn và đóng góp ý kiến để bài viết đạt kết quả cao hơn.
Em xin chân thành cảm ơn.
Sinh viên.
Nội dung
CHƯƠNG I
Nhận thức chung
Về mối quan hệ biện chứng
Giữa
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.
Cơ sở hạ tầng là gì?
Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu kinh tế của một hình thái kinh tế- xã hội nhất định.
Cơ sở hạ tầng của một xã hội có thể bao gồm những quan hệ sản xuất thống trị, những quan hệ sản xuất tàn dư và những quan hệ sản xuất mầm mống của xã hội sau.
Đặc trưng cho tính chất của một cơ sở hạ tầng là do quan hệ sản xuất thống trị quy định, giữ vai trò chủ đạo, nó quy định các kiểu quan hệ sản xuất còn lại của cơ sở hạ tầng đó, nó quy định đến xu hướng chung của toàn bộ đời sống kinh tế xã hội.
Trong xã hội có giai cấp đối kháng, cơ sở hạ tầng của xã hội cũng có tính đối kháng. Tính giai cấp của cơ sở hạ tầng là do kiểu quan hệ sản xuất thống trị quy định. Tính chất đối kháng giai cấp và sự xung đột giai cấp bắt nguồn từ ngay trong cơ sở hạ tầng.
2. Kiến trúc thượng tầng là gì?
Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ những quan điểm tư tưởng xã hội ( chính trị, triết học, pháp luật, đạo đức, tôn giáo nghệ thuật…) những thiết chế tương ứng ( nhà nước, chính đảng, các đoàn thể…) và những quan hệ nội tại của thượng tầng hình thành trên một cơ sở hạ tầng nhất định.
Bộ phận có quyền lực phát triển nhất của kiến trúc thượng tầng là nhà nước- công cụ của giai cấp thống trị tiêu biểu cho chế độ xã hội về mặt chính trị, pháp lý.
Trong xã hội có giai cấp, kiến trúc thượng tầng cũng có tính giai cấp, nó thể hiện ở chỗ các giai cấp luôn đấu tranh với nhau về mặt chính trị và tư tưởng.
II- Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.
1. Vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng .
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là hai mặt thống nhất biện chứng trong một hình thái xã hội nhất định.
Trong sự tác động qua lại giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng thì cơ sở hạ tầng giữ vai trò quyết định kiến trúc thượng tầng. Các nhà xã hội học, triết học trước Mac cho rằng nhà nước và pháp luật quyết định các quan hệ kinh tế ý thức của xã hội quyết định tiến trình phát triển của xã hội.
Ngược lại với quan điểm trên, chủ nghĩa duy vật lịch sử khẳng định: Mỗi hình thái kinh tế- xã hội có cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của nó.Do đó cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng mang tính lịch sử cụ thể: giữa chúng có mối quan hệ biện chứng với nhau, trong đó cơ sở hạ tầng giữ vai trò quyết định. Vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng tầng trước hết thể hiện ở chỗ cơ sở hạ tầng nào thì sinh ra kiến trúc thượng tầng ấy, bản chất của cơ sở hạ tầng ra sao thì kiến trúc thượng tầng tương ứng cũng như vậy. Giai cấp nào chiếm địa vị thống trị về kinh tế thì cũng chiếm địa vị thống trị về đời sống tinh thần. Quan hệ sản xuất nào thống trị thì tạo ra kiến trúc thượng tầng tương ứng.Cuộc đấu tranh trong lĩnh vực chính trị, tư tưởng là sự biểu hiện của những mâu thuẫn đối kháng trong lĩnh vực kinh tế.Bất...