thesunshin123
New Member
Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết Nối
MỤC LỤC
Lêi më ®Çu...........................................................................................................................5
Ch¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ phÇn mÒm vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm.......................7
I - Giới thiệu về phần mềm và ngành công nghiệp phần mềm................. 7
1. Phần mềm và lịch sử phát triển của công nghiệp phần mềm ....................... 7
1.1. Khái niệm phần mềm..................................................................... 7
1.2 Lịch sử phát triển của phần mềm ................................................... 8
1.3 Phân loại phần mềm....................................................................... 9
2. Công nghiệp phần mềm .............................................................................. 12
2.1 Khái niệm và đặc điểm của công nghiệp phần mềm ..................... 12
2.2. Sự phát triển của công nghiệp phần mềm trên thế giới................ 14
2.3. Công nghiệp phần mềm trên thế giới trong những năm qua........ 17
II. Khái quát về hoạt động xuất khẩu phần mềm................................. 23
1.Khái niệm và vai trò của xuất khẩu phần mềm ........................................... 23
1.1. Khái niệm xuất khẩu phần mềm.................................................. 23
1.2 Vai trò của xuất khẩu phần mềm .................................................. 24
2. Kinh nghiệm phát triển công nghiệp phần mềm của một số nước tiêu
biểu.............................................................................................................. 25
2.1. Kinh nghiệm của Mỹ ................................................................... 25
2.2. Kinh nghiệm của Nhật................................................................. 27
2.3. Kinh nghiệm của ấn Độ............................................................... 28
Ch¬ng II Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp
phÇn mÒm ë níc ta hiÖn nay..............................................................................................30
I. Thực trạng ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam......................... 30
1. Môi trường pháp lý...................................................................................... 31
2. Cơ sở hạ tầng............................................................................................... 32
3. Công nghệ sản xuất..................................................................................... 34
4. Nguồn nhân lực.......................................................................................... 36
5. Thị trường phần mềm Việt Nam hiện nay .................................................. 38
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
II. Thực trạng hoạt động xuất khẩu phần mềm của Việt nam .............. 42
1. Cơ cấu sản phẩm phần mềm xuất khẩu...................................................... 42
2. Một số thị trường xuất khẩu chính:............................................................ 46
3. Kim ngạch xuất khẩu .................................................................................. 50
III. Một vài đánh giá về ngành công nghiệp phần mềm và các hoạt
động xuất khẩu các sản phẩm phần mềm của Việt nam ................... 53
1. Các yếu tố trong nước ................................................................................. 53
1.1 Những thành tựu của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam .... 53
1.2. Những bất cập của ngành công nghiệp phần mềm Viêt nam ....... 57
2 Các yếu tố ngoài nước.................................................................................. 61
2.1 Thị trường phần mềm thế giới ...................................................... 61
2.2 Triển vọng thị trường mục tiêu xuất khẩu phần mềm của Việt Nam..... 65
Ch¬ng III §Þnh híng chiÕn lîc vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm cña
ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam......................................................................70
I. Định hướng phát triển ngành công nghiệp phần mềm của nhà nước 70
1. Định hướng về phát triển công nghiệp phần mềm ..................................... 70
2. Định hướng xuất khẩu sản phẩm phần mềm ............................................ 71
II. Một số dự báo về sự phát triển hoạt động xuất khẩu phần mềm
của Việt Nam ....................................................................................... 72
1. Dự báo thị trường xuất khẩu ...................................................................... 72
2. Mục tiêu xuất khẩu phần mềm của Việt Nam ............................................ 74
III. Các nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu phần mềm
của Việt Nam ....................................................................................... 75
1. Nhóm giải pháp ở tầm vĩ mô ....................................................................... 75
1.1 Thiết lập môi trường pháp lý và môi trường đầu tư thuận lợi cho
sự phát triển của các doanh nghiệp phần mềm............................. 75
1.2 Nhóm giải pháp tạo nguồn hàng xuất khẩu .................................. 76
1.3 Các giải pháp tài chính tín dụng nhằm khuyến khích sản xuất và
xuất khẩu...................................................................................... 79Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
1.4. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng cho ngành công nghiệp phần mềm.. 80
1.5 Nhóm biện pháp thể chế tổ chức................................................... 81
1.6 Đào tạo nguồn nhân lực, các chuyên viên công nghệ thông tin .... 81
2. Nhóm giải pháp tầm vi mô .......................................................................... 83
2.1. Đẩy mạnh hoạt động Marketing nghiên cứu thị trường xuất khẩu .. 84
2.2. Thực hiện các quy trính sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế và ứng
dụng các công nghệ sản xuất hiện đại trên thế giới...................... 86
2.3 Đa dạng hoá các danh mục sản phẩm.......................................... 88
2.4. Giải pháp về cách thâm nhập thị trường xuất khẩu......... 89
2.5. Giải pháp về xúc tiến thương mại quốc tế ................................... 91
2.6 Tăng cường công tác đào tạo và tái đào tạo, xây dựng một đội
ngũ nhân viên có đủ năng lực....................................................... 94
2.7. Chủ động hợp tác quốc tế trong sản xuất và xuất khẩu ............... 95
KÕt luËn.............................................................................................................................97
Tµi liÖu tham kh¶o............................................................................................................99
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
LỜI MỞ ĐẦU
Cuộc cách mạng công nghệ thông tin đang làm
thay đổi căn bản cuộc sống của con người và đưa
nhân loại tiến sang một giai đoạn phát triển mới.
Những thành tựu và việc ứng dụng của công nghệ
thông tin đã đặt ra cho tất cả các quốc gia một yêu
cầu cấp bách là phải nhanh chóng phát triển và làm
chủ trong lĩnh vực công nghệ mới mẻ này nếu không
muốn trở thành kẻ ngoài cuộc trong bức tranh phát
triển kinh tế của thế kỷ XXI.
Với phương châm “hướng đến kỷ nguyên số “ Việt Nam đã và đang
chú trọng phát triển lĩnh vực công nghệ thông tin, coi công nghệ thông tin là
nhân tố chìa khoá đảm bảo cho sự hội nhập và phát triển kinh tế, thúc đẩy
công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Trong gần một thập kỷ qua ngành
công nghệ thông tin Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ.
Tuy nhiên phía trước vẫn còn tiềm ẩn những thách thức và cơ hội mà Việt
Nam cần giải quyết tốt để có thể thực hiện thành công mục tiêu phát
triển lĩnh vực công nghệ cao đầy tiềm năng này.
Khoá luận “Sản phầm phần mềm – lĩnh vực xuất khẩu đầy triển vọng
của ngành công nghệ thông tin Việt Nam” tập trung tìm hiểu, nghiên cứu và
phân tích thực trạng, các đặc điểm, tiềm năng cũng như các hạn chế của
ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam, lĩnh vực phát triển năng động nhất
của ngành công nghệ thông tin Việt Nam. Triển vọng đẩy mạnh sự phát triển
của ngành công nghiệp phần mềm không còn là xa vời. Việc xuất khẩu cácKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
sản phẩm phần mềm là một hướng đi đúng đắn và cần thiết nhằm tạo đầu ra
cho sản phẩm của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam, đem lại nguồn thu
ngoại tệ từ việc xuất khẩu. Thực tế trong những năm vừa qua xuất khẩu phần
mềm của Việt Nam đã có nhiều thành tựu đáng ghi nhận và đã đến lúc chúng
ta phải có một đánh giá, và định hướng cho sự phát triển tiếp theo của ngành
công nghiệp phần mềm - công nghệ của tương lai này.
Khoá luận được kết cấu thành 3 chương
Chương I: Khái quát về phần mềm và hoạt động xuất khẩu phần mềm
Chương II: Thực trạng sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm của ngành
công nghiệp phần mềm ở nước ta hiện nay
Chương III: Định hướng chiến lược và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu
sản phẩm của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam
Do những hạn chế trong khuôn khổ khoá luận, cũng như những hạn chế
về thời gian và nguồn tài liệu, khoá luận không thể tránh được những khiếm
khuyết. Để hoàn thiện hơn nữa phương pháp nghiên cứu và nội dung khoá
luận kính mong nhận được sự góp ý của các thầy cô cùng toàn thể các bạn
sinh viên quan tâm. Cuối cùng tui xin chân thành Thank thầy Nguyễn Quang
Hiệp – giảng viên khoa Kinh tế Ngoại thương trường đại học Ngoại Thương
Hà Nội đã trực tiếp hướng dẫn tui thực hiện khoá luận này. tui cũng xin cảm
ơn anh Nguyễn Kim Quy – trưởng nhóm dự án phòng Ilib công ty máy tính
truyền thông CMC và chị Phan Thị Linh đã nhiệt tình giúp đỡ tui trong việc
sư tầm tìm kiếm và tiếp cận các nguồn tài liệu để hoàn thành khóa luận.
Hànội ngày 25 tháng 11 năm 2003
Sinh viên: Đặng Ánh Dương
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
CHƯƠNG I
KHÁI QUÁT VỀ PHẦN MỀM VÀ HOẠT ĐỘNG
XUẤT KHẨU PHẦN MỀM
I - GIỚI THIỆU VỀ PHẦN MỀM VÀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP PHẦN
MỀM
1. Phần mềm và lịch sử phát triển của công nghiệp phần mềm
1.1. Khái niệm phần mềm
Vào những năm đầu của thập kỷ 80, trên trang đầu một bài báo đăng
trên tạp chí Bussiness Week đã loan báo một thông tin làm chấn động dư luận
“Phần mềm: Quyền lực điều khiển mới”. Sự kiện này mở đầu cho quá trình
phát triển của một ngành công nghiệp chưa từng có trước đây.
Vậy phần mềm là gì mà lại được gắn cho chức danh “Quyền lực điều
khiển mới” như vậy? Sự ra đời của Phần mềm gắn liền với sự ra đời của máy
tính điện tử. Như chúng ta đã biết máy tính điện tử đã ra đời vào những năm
40 của thế kỷ XX đã đem lại sự thay đổi sâu sắc trong mọi hoạt động của đời
sống con người. Tuy nhiên, để một máy tính điện tử có thể hoạt động được
không chỉ nhờ màn hình, bàn phím, chuột...(phần cứng) mà còn cần các
chương trình để vận hành máy tính điện tử ấy. Toàn bộ các chương trình để
vận hành máy tính điện tử được gọi là phần mềm (software).
Tuy nhiên vẫn còn các định nghĩa khác về phần mềm, chẳng hạn định
nghĩa của Roger Pressman một nhà khoa học nổi tiếng của Mỹ. Ông cho rằng
“Phần mềm là:
Các chương trình máy tính.
Các cấu trúc dữ liệu làm cho chương trình xử lý thông tin thích hợp
Các tài liệu mô tả cách sử dung các chương trình ấy”.
Phần mềm được ví như là linh hồn còn phần cứng là thể xác của máy
tính điện tử, bởi vì nếu không có phần mềm thì dù có cấu tạo phức tạp và tinh
vi đến đâu, máy tính điện tử cũng chỉ là cái máy chết, không làm được gì hết.
Tính linh lợi của một máy tính điện tử nằm hầu hết ở phần mềm, tức là tậpKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
hợp các chương trình để vận hành ở máy đó. Khi phần cứng càng trở nên
hiện đại bao nhiêu thì phần mềm càng đóng vai trò quan trọng bấy nhiêu
trong việc phát huy năng lực của phần cứng. Do tính quan trọng của phần
mềm nên ngay từ đầu năm 1972, công ty máy tính IBM của Mĩ đã bắt đầu
tính giá các sản phẩm phần mềm tách biệt với giá phần cứng.
1.2 Lịch sử phát triển của phần mềm
Mặc dù mới chỉ có gần 100 năm tồn tại và phát triển, phần mềm đã có
những bước đi mạnh mẽ và đặc biệt trong hai thập kỷ qua, kỹ nghệ phần mềm
đã đi tới một kỷ nguyên mới. Nói tới lịch sử phát triển của phần mềm là điểm
lại những bước phát triển của ngôn ngữ lập trình.
Ngôn ngữ thế hệ thứ nhất
Thế hệ ngôn ngữ thữ nhất là ngôn ngữ máy. Ngôn ngữ thứ nhất ra đời
vào những năm 40 của thế kỷ XX. Ngôn ngữ thế hệ thứ nhất có độ trừu tượng
thấp và tỏ ra không “thân thiện’với người sử dụng. Tuy nhiên, một số công
việc với ngôn ngữ thế hệ thứ nhất vẫn còn tiếp tục đến ngày nay.
Ngôn ngữ thế hệ thứ hai
Ngôn ngữ thế hệ thứ hai đã được phát triển từ cuối những năm 1950 và
đầu những năm 1960 và phục vụ cho nền tảng cho mọi ngôn ngữ lập trình
hiện đại (thế hệ thứ ba). Các ngôn ngữ thế hệ thứ hai được sử dụng rộng rãi
nhất là ASEMBLER dùng cho các máy IBM. Thay cho việc sử dụng các con
số, giờ đây, người lập trình có thể dùng các kĩ hiệu có vẻ “ngôn ngữ hơn”
Ngôn ngữ của thế hệ ba: (còn được gọi là ngôn ngữ lập trình hiện đại
hay có cấu trúc) được đặc trưng bởi khả năng cấu trúc dữ liệu và thủ tục
mạnh. Các ngôn ngữ trong lớp này có thể được chia thành ba phạm trù lớn,
ngôn ngữ cấp cao vạn năng, ngôn ngữ cấp cao hướng sự vật và ngôn ngữ
chuyên dụng. Mọi ngôn ngữ cấp cao vạn năng và hướng sự vật mặt khác còn
được thiết kế để thoả mãn các yêu cầu đặc biệt.
Ngôn ngữ cấp cao vạn năng được sử dụng để phục vụ như một mô hình
cho các ngôn ngữ khác trong phạm trù này. PL/1, PASCAL, Modula-2, C và
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
Ada đã được chấp nhận như các ngôn ngữ có tiềm năng cho các ứng dụng phổ
biến trong các kỹ nghệ khoa học, các ứng dụng thương mại và hệ thống.
Ngôn ngữ thế hệ thứ tư: Các ngôn ngữ thế hệ 4 xuất hiện vào cuối
những năm 70 và vẫn đang tiếp tục phát triển. Các ngôn ngữ Visual BASIC,
Visual C+ +, Delphi và JAVA thuộc thế hệ này. Với đặc trưng “thân thiện”,
thành thử rất dễ sử dụng ngay cả đối với những người không chuyên về máy
tính. Trong lịch sử phát triển phần mềm, luôn luôn tồn tại xu hướng tạo ra các
chương trình máy tính có mức trừu tượng ngày càng cao.
1.3 Phân loại phần mềm
Phần mềm và công nghiệp phần mềm là hai khái niệm không thể tách
rời. Tuy nhiên, sẽ là rất thiếu sót nếu chỉ dừng lại ở khái niệm phần mềm và
công nghiệp phần mềm. Vì vậy, để có một cái nhìn toàn diện hơn, chúng ta sẽ
đem xem xét việc phân loại phần mềm bao gồm những loại nào. Trong thực tế
hiện nay có nhiều cách phân loại phần mềm. Theo một cách được nhiều người
thừa nhận thì phần mềm được chia làm hai loại chính: phần mềm hệ thống và
phần mềm ứng dụng..
- Phần mềm hệ thống (System Infrastructure
Software)
Phần mềm hệ thống bao gồm các chương trình
hướng dẫn những hoạt động cơ bản của một máy tính
điện tử như hiện thông tin trên màn hình, lưu trữ dữ
liệu trên đĩa từ, in kết quả, liên lạc với các thiết bị
ngoại vi, phân tích và thực hiện các lệnh cho người
dùng nhập vào. Các chương trình thuộc phần mềm hệ
thống cũng giúp cho phần cứng của máy tính điện tửKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
hoạt động một cách có hiệu quả: chương trình thuộc
phần mềm hệ thống lại được chia làm 4 phần sau:
+ Hệ điều hành (Operating system): là một hệ chương trình để quản
lý sử dụng các bộ phận của phần cứng, phối hợp sự hoạt động của các bộ
phận ấy để thực hiện các chương trình của người sử dụng đồng thời cung cấp
một số dịch vụ làm giảm nhẹ công việc của người sử dụng như giúp lưu trữ và
tìm kiếm thông tin trên đĩa hay in kết quả trên giấy.
+ Chương trình tiện ích (Utilities) là một bộ phận của phần mềm hệ
thống nhằm bổ sung thêm những dịch vụ cần cho nhiều người mà hệ điều
hành chưa đáp ứng được. Các chương trình tiện ích được đưa luôn vào hệ
điều hành và thực hiện các nhiệm vụ như soạn các đĩa từ để lưu trữ dữ liệu,
cung cấp thông tin về các tệp trên đĩa, sao chép dữ liệu từ đĩa này sang đĩa
khác. Bộ sưu tập các chương trình tiện ích được dùng phổ biến hiện nay là
NU (Norton Utilities) do công ty Symantec xuất bản.
+ Chương trình điều khiển thiết bị (Device Drivers) là chương trình
điều khiển một thiết bị ngoại vi nào đó. Chẳng hạn, khi mua thêm một thiết bị
ngoại vi mới như đĩa CD ROM, hay con chuột, ta thường phải cài đặt chương
trình để cho máy tính điện tử cách dùng và cách giao tiếp với thiết bị này.
Mỗi thiết bị mới mua đều có kèm theo bản hướng dẫn cách cài đặt chương
trình và điều khiển nó.
+ Chương trình dịch: gồm các phần mềm dịch chương trình viết bằng
ngôn ngữ thuật toán như BASIC, Visual BASIC, C++, COBOL, Ada,
FORTRAN ra ngôn ngữ máy hợp thành một bộ phận của phần mềm hệ thống.
- Phần mềm ứng dụng (Application Software)
Phần mềm ứng dụng bao gồm các chương trình, các lớp toán cụ thể
như soạn thảo tài liệu, vẽ đồ thị, soạn nhạc, chơi trò chơi, quản lí các nguồn
tài chính, quản lí vật tư, quản lí nhân sự, kế toán thống kê, điều độ sản xuất,
xử lí đơn đặt hàng... Chương trình thường được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
dễ bảo trì như COBOL, PASCAl, Visual BASIC, dBASE, Foxpro,
ORACLE... Các chương trình ứng dụng thường được gọi tắt là các “ứng
dụng”. Phần mềm ứng dụng lại được chia làm 4 loại:
+ Phần mềm năng suất (Productivity Software)
Loại phần mềm này giúp cho người sử dụng làm việc có hiệu quả và
hiệu suất cao hơn. Phần mềm năng suet thông dụng nhất là bộ soạn thảo,
chương trình, bảng tính và hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Ngoài ra, còn có các bộ
phận chương trình để gửi và nhận thư điện tử, đồ hoạ, đề xuất bản, lập lịch...
Đôi khi các hãng phần mềm kết hợp một vài chương trình gọi là phần mêm
tích hợp. Các bộ chương trình tích hợp phổ biến nhất là Microsoft office,
Microsoft works, Claris Work, Lotus Smart suite và Nover Perfect office.
+ Phần mềm kinh doanh: (Business Software)
Phần mềm kinh doanh bao gồm các bộ chương trình giúp các doanh
nghiệp hoàn thành những nhiệm vụ xử lý thông tin có tính chất thủ tục, lặp đi
lặp lại hàng ngày, hàng tháng, hàng quý hay hàng năm.Phần mềm kinh doanh
khác phần mềm năng suất ở chỗ nó nhấn mạnh vào những nhiệm vụ trên
phạm vi toàn cơ quan như kế toán, quản lý nhân sự và quản lý vật tư.
+ Phần mềm quản lý giải trí (Management and Entertainment
Software)
Phần mềm này bao gồm các trò chơi và các bộ chương trình điều khiển.
Chương trình phần mềm đồ chơi tỏ ra hấp dẫn đối với những ai muốn nghỉ
ngơi thanh thản sau những giờ làm việc căng thẳng.
+ Phần mềm giáo dục và tham khảo
Phần mềm giáo dục giúp học thêm về một chủ đề nào đó. Các mô hình
giáo dục mô phỏng cho phép người học làm quen với một vật thể thực tế qua
mô hình trên máy tính điện tử.
Phần mềm tham khảo (như Bách khoa toàn thư điện tử) giúp tra cứu các
sự kiện về bất kỳ một chủ đề nào. Phần mềm tham khảo còn bao gồm những
bộ sưu tập điện tử về các tác phẩm văn học cổ điển, các cuốn từ điển điện tử,Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
các cuốn danh bạ điện thoại điện tử hay các cuốn sách hướng dẫn du lịch và
các bản đồ điện tử...qua đó giúp việc tra cứu có thể có những thông tin cần
thiết một cách nhanh và chính xác.
2. Công nghiệp phần mềm
2.1 Khái niệm và đặc điểm của công nghiệp phần mềm
2.1.1 Khái niệm
Thời gian đầu, các chương trình phần mềm được sáng chế ở quy mô
nhỏ theo đơn đặt hàng của một doanh nghiệp hay một cơ sở kinh doanh. Dần
dần, việc sản xuất phần mềm đã có tầm vóc lớn do đòi hỏi từ phía các doanh
nghiệp cả về qui mô và chất lượng. Phần mềm đã được chuyên môn hoá cao
và mang quy mô sản xuất của một ngành công nghiệp. Do đó ngành công
nghiệp phần mềm ra đời đáp ứng một nhu cầu tất yếu của nền công nghiệp
mới.
Công nghiệp phần mềm là một ngành công nghiệp bao gồm các hoạt
động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm và cung ứng dịch vụ phần mềm.
2.1.2. Đặc trưng của ngành công nghiệp phần mềm
Công nghiệp phần mềm là một ngành công nghiệp đặc biệt nên bên
cạnh việc mang đầy đủ các đặc điểm của một ngành công nghiệp thông
thường nó còn có các đặc trưng riêng biệt. Có thể gói gọn chúng trong 7 đặc
trưng cơ bản sau:
- Trong mỗi sản phẩm đều hàm chứa một khối
lượng rất lớn các nguyên liệu thô ban đầu như sắt,
thép ximăng... được sản xuất ra theo một qui trình
công nghệ đồng bộ, kết tinh sức lao động cơ bắp của
con người. Đó là đặc điểm của các sản phẩm trong
nền công nghiệp trước đây. Còn trong nền công
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
nghiệp phần mềm, các sản phẩm lại hàm chứa một
hàm lượng lao động rất cao mà sử dụng rất ít nguyên
liệu thô ban đầu. Cái quan trọng nhất ở đây là chất
xám. Nhà khoa học Mỹ Mc Corduck đã nói “công
nghiệp phần mềm, là ngành công nghiệp lí tưởng nó
tạo ra giá trị bằng cách đánh đổi năng lực trí não của
con người, tiêu thụ rất ít năng lượng và nguyên liệu
thô”
- Nền tảng của nền công nghiệp (công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ...)
là nhà xưởng, máy móc, dây truyền công nghệ. Trong nền công nghiệp phần
mềm, thì cơ sở vật chất quan trọng nhất là trí tuệ của con người. Nhà khoa
học Mỹ Feigenbaum đã cho rằng “Tri thức là quyền lực, còn máy tính điện tử
là máy khuếch đại các quyền lực ấy”.
- Các sản phẩm của công nghiệp phần mềm được tiêu thụ trên thị
trường thế giới một cách nhanh chóng, tốn kém rất ít chi phí từ nơi sản xuất
đến nơi tiêu thụ. Còn trong công nghiệp, việc chuyên chở sản phẩm chiếm chi
phí rất đáng kể nhất là trong công nghiệp nặng.
- Một đặc trưng quan trọng của nền công nghiệp phần mềm là sản phẩm
của ngành kinh tế này không bị tiêu hao đi trong quá trình sử dụng mà ngược
lại nó sẽ làm tăng giá trị của các thành phần được sử dụng lên gấp nhiều lần.
- Nền công nghiệp phần mềm là sản phẩm của một nền kinh tế toàn cầu
hoá, trong đó thương mại điện tử đóng vai trò trung tâm của nền thương mại
thế giới.
- Nền công nghiệp phần mềm tạo điều kiện ngay cả cho các nước chưa
có nền công nghiệp phát triển cao cũng có thể tham gia nếu có một tiềm năng
chất xám và một chính sách phù hợp ở tầm quản lý vĩ mô.Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
- Sự ra đời của ngành công nghiệp phần mềm đã hình thành các ngành
nghề mới chưa có trước đây. Nếu nền công nghiệp truyền thống đã tạo ra các
ngành nghề quen thuộc như kĩ sư chế tạo máy, kĩ sư luyện kim, kế toán
trưởng, trưởng phòng kinh doanh...thì nền công nghiệp phần mềm sẽ tạo ra
các ngành nghề liên quan tới thông tin và quá trình xử lí thông tin như phân
tích viên hệ thống, lập trình viên thiết kế hệ thống, quản trị hệ thống, thao tác
viên phòng máy.
2.2. Sự phát triển của công nghiệp phần mềm trên thế giới
Cho đến nay, công nghiệp phần cứng vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất, tuy
nhiên công nghiệp phần mềm sẽ là mũi nhọn của công nghệ thông tin trong
một tương lai không xa. Phần cứng là cơ sở vật chất thiết bị ban đầu, sau khi
đã trang bị khá đầy đủ người ta sẽ tập trung phát triển các ứng dụng trên cơ sở
vật chất kỹ thuật, và thiết bị ban đầu đó. Ngày càng có nhiều quốc gia dành sự
quan tâm lớn hơn cho phát triển công nghệ phần mềm. Có nhiều nguyên nhân
để giải thích cho thực tế đó, nhưng trong các nguyên nhân phải kể đến một
nguyên nhân quan trọng. Công nghệ phần mềm là một lĩnh vực kinh doanh
siêu lợi nhuận của ngành công nghệ thông tin. Tỷ suất lợi nhuận của các
khoản đầu tư trong lĩnh vực phần mềm là rất cao. Tỷ suất này hiện nay gấp 5-
7 lần tỷ suất lợi nhuận trong các ngành công nghiệp khác. Tỷ lệ giá trị gia
tăng trên doanh thu của các công ty phần mềm lên tới 50-75%. Hơn nữa, đầu
tư vào phần mềm không đòi hỏi vốn quá lớn. Tuy nhiên, như là một quy luật
tỷ suất lợi nhuận lớn luôn đi kèm với khả năng rủi ro cao. Đầu tư vào công
nghiệp phần mềm là tương đối mạo hiểm. Tỷ lệ công ty khởi nghiệp thành
công trong lĩnh vực phần mềm là tương đối thấp. Đổi lại, khi đã khẳng định
được vị trí của mình thì thành công là rất lớn. Nhiều công ty có giá trị thị
trường cao gấp nhiều lần doanh số kinh doanh của chính bản thân công ty.
Bảng 1: 10 công ty phần mềm có doanh thu lớn nhất trong năm 19981
1 Nguån: PC world 6/2001
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
STT Công ty
Doanh số
(tr USD)
Nhân viên
Doanh
số/người
1 Microsoft 9.435. 20671 456437
2 Novell 1.311,784 5818 225470
3 Adobe System 786,563 2222 353889
4 Intuit 580 4053 143104
5 Auto Desk 496,693 2044 243000
6 Symantec 458,5 1990 230000
7 GT-Interactive SW 367,111 950 396796
8 Nese Communication 346,195 1600 366796
9 The Learning 343,321 936 366,796
10 Santa Cruze 216,6 1291 177,687
Năm 1975. Microsoft mới chỉ có 3 nhân viên,
doanh thu đạt 16.000 USD/năm với sản phẩm phần
mềm duy nhất, ngôn ngữ máy basic chạy trên các
máy tính cá nhân Altail 8800.
Năm 2000, 25 năm sau khi thành lập Microsoft đã có 40.000 nhân viên,
doanh thu đạt 23 tỷ USD với một danh mục các sản phẩm phần mềm rộng lớn
và các sản phẩm Internet. Có lẽ chỉ trong lĩnh vực công nghệ phần mềm mới
có thể có những doanh nghiệp nổi bật với những thành công kỳ diệu như vậy.
Công nghiệp phần mềm có tỷ suất lợi nhuận cao như vậy là do:Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
Phần mềm là sản phẩm có hàm lượng chất xám cao và đậm đặc. Kinh
doanh trong lĩnh vực công nghệ thông tin là kinh doanh chất xám. Sẽ không
có gì có giá trị cao hơn tri thức và trí tuệ trong thời đại ngày nay.
- Phần mềm với khả năng nhân bản dễ dàng, chi phí nhân bản thấp hầu
như không đáng kể một khi đã tạo ra sản phẩm phần mềm đã tạo cho ngành
công nghiệp phần mềm khả năng gần như không phải chịu những giới hạn của
khả năng sản xuất. Hơn nữa, một khi đã sáng tạo ra các sản phẩm phần mềm
thì việc tạo ra một sản phẩm thứ hai gần giống như thế chỉ là lao động giản
đơn, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể làm được với chi phí gần như bằng
không.
Chẳng hạn sản xuất ra một phần mềm tốn 1 triệu USD và bán với giá
100 USD. Khi đó, phiên bản đầu tiên tạm lỗ 999.900 USD, còn mỗi phiên bản
tiếp theo sẽ thu lãi 99 USD (với 1 USD dành cho chi phí nhân bản). Như vậy,
nếu bán được 20.000 bản thì thu được 1.98 triệu USD như vậy doanh nghiệp
sẽ thu lãi gần 1 triệu USD. Dù có hàng triệu người dùng, phần mềm này vẫn
có giá trị với những người khác và có thể coi như chưa từng bán.
- Hiện nay, nhu cầu về các chương trình phần mềm trên thế giới vẫn còn
rất lớn và thậm chí còn chưa thể hình dung được độ lớn cụ thể. Chính vì vậy,
các công ty phần mềm có được một môi trường rộng lớn đủ để phát huy sáng
tạo. Mặc dù công nghệ thông tin và công nghiệp phần mềm đã có những bước
tiến bộ dài song vẫn còn khá nhiều lĩnh vực để tiếp tục nghiên cứu phát triển
tin học hoá và ứng dụng công nghệ thông tin .
Trong 10 năm qua, công nghiệp phần mềm là ngành kinh tế có tốc độ
phát triển cao nhất, gấp hàng chục lần các ngành kinh tế khác, đạt tổng giá trị
gia tăng hàng năm tới hàng trăm tỷ USD, thu hút hàng chục triệu lao động trí
thức. Công nghệp phần mềm đang từng bước trở thành động lực phát triển
của nền kinh tế trong tương lai.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
2.3. Công nghiệp phần mềm trên thế giới trong những năm qua
Với sức sống và nội lực của một ngành công nghệ mới, công nghệ thông
tin đang làm thay đổi cả thế giới. Hiện nay, theo nghiên cứu, công nghệ thông
tin đang phát triển với tốc độ 11-12%/ năm, cao hơn nhiều so với tốc độ phát
triển công nghiệp trung bình trên thế giới. Công nghệ thông tin đang trở thành
một ngành kinh tế xương sống của nhiều quốc gia, đóng góp góp lớn vào
GDP. Trong sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin thời gian gần đây
rất đáng chú ý là sự phát triển của công nghiệp phần mềm và các dịch vụ công
nghệ thông tin, mặc dù cho đến nay công nghiệp phần cứng vẫn chiếm tỷ lệ
lớn. Với sự tăng trưởng vượt trội của công nghiệ phần mềm và các lĩnh vực
dịch vụ, công nghệ thông tin đang khẳng định bước phát triển mạnh mẽ trong
thời gian tới. Bảng dưới đây đã nói rõ tình hình nà
thiệu các sản phẩm để quảng cáo và mở rộng thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của
mình, ký kết các hợp đồng nhiều khi có giá trị rất lớn.
- Cuối cùng, doanh nghiệp phần mềm cũng cần nghiên cứu các chính
sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu, nhằm khuyến khích, động viên người
tiêu dùng và các trung gian. Doanh nghiệp cũng cần xem xét các hoạt động
như cho dùng thử và cho không các sản phẩm của mình để xúc tiến các hoạt
động kinh doanh trong tương lai.
Như vậy, trong việc thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, xúc tiến thương mại
là một công việc rất quan trọng và các doanh nghiệp cân quan tâm để thực
hiện sao cho có hiệu quả theo hướng nâng cao chất lượng các hoạt động và
phối hợp chặt chẽ các hoạt động của chiến lược xúc tiến kinh doanh.
2.6 Tăng cường công tác đào tạo và tái đào tạo, xây dựng một đội ngũ nhân
viên có đủ năng lực
Nhân lực luôn là một nguồn động lực, yếu tố sản xuất quan trọng nhất
của bất kỳ ngành sản xuất nào, đặc biệt là trong thời đại cách mạng công nghệ
thông tin như hiện nay. Trong ngành công nghiệp phần mềm sản phẩm có tính
trí tuệ cao thì vai trò của yếu tố con người lại càng không thể nào thay thế.
Xây dựng và đào tạo một đội ngũ các lập trình viên, các chuyên gia phần
mềm là một nhiệm vụ mang tầm chiến lược cấp quốc gia, nhưng mỗi một
doanh nghiệp cũng cần có ý thức và trách nhiệm trong việc đào tạo và tái đào
tạo nhằm xây dựng một đội ngũ cán bộ có đủ năng lực.
Hiện nay, nguồn nhân lực cho ngành công nghệ thông tin và công nghiệp
phần mềm vẫn còn rất mỏng. Số lượng sinh viên ra trường bổ sung cho lực
lượng lao động trong lĩnh vực phần mềm của Việt Nam chưa đủ để đáp ứng
nhu cầu của các doanh nghiệp. Vì thế các doanh nghiệp nên tích cực tiến hành
các hoạt động để tự đào tạo nguồn nhân lực cho phù hợp với nhu cầu của
mình. Hơn nữa, đối với các sinh viên mới ra trường các doanh nghiệp cũng
nên có các chương trình đào tạo để giúp những sinh viên mới bước vào nghề
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
MỤC LỤC
Lêi më ®Çu...........................................................................................................................5
Ch¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ phÇn mÒm vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu phÇn mÒm.......................7
I - Giới thiệu về phần mềm và ngành công nghiệp phần mềm................. 7
1. Phần mềm và lịch sử phát triển của công nghiệp phần mềm ....................... 7
1.1. Khái niệm phần mềm..................................................................... 7
1.2 Lịch sử phát triển của phần mềm ................................................... 8
1.3 Phân loại phần mềm....................................................................... 9
2. Công nghiệp phần mềm .............................................................................. 12
2.1 Khái niệm và đặc điểm của công nghiệp phần mềm ..................... 12
2.2. Sự phát triển của công nghiệp phần mềm trên thế giới................ 14
2.3. Công nghiệp phần mềm trên thế giới trong những năm qua........ 17
II. Khái quát về hoạt động xuất khẩu phần mềm................................. 23
1.Khái niệm và vai trò của xuất khẩu phần mềm ........................................... 23
1.1. Khái niệm xuất khẩu phần mềm.................................................. 23
1.2 Vai trò của xuất khẩu phần mềm .................................................. 24
2. Kinh nghiệm phát triển công nghiệp phần mềm của một số nước tiêu
biểu.............................................................................................................. 25
2.1. Kinh nghiệm của Mỹ ................................................................... 25
2.2. Kinh nghiệm của Nhật................................................................. 27
2.3. Kinh nghiệm của ấn Độ............................................................... 28
Ch¬ng II Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp
phÇn mÒm ë níc ta hiÖn nay..............................................................................................30
I. Thực trạng ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam......................... 30
1. Môi trường pháp lý...................................................................................... 31
2. Cơ sở hạ tầng............................................................................................... 32
3. Công nghệ sản xuất..................................................................................... 34
4. Nguồn nhân lực.......................................................................................... 36
5. Thị trường phần mềm Việt Nam hiện nay .................................................. 38
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
II. Thực trạng hoạt động xuất khẩu phần mềm của Việt nam .............. 42
1. Cơ cấu sản phẩm phần mềm xuất khẩu...................................................... 42
2. Một số thị trường xuất khẩu chính:............................................................ 46
3. Kim ngạch xuất khẩu .................................................................................. 50
III. Một vài đánh giá về ngành công nghiệp phần mềm và các hoạt
động xuất khẩu các sản phẩm phần mềm của Việt nam ................... 53
1. Các yếu tố trong nước ................................................................................. 53
1.1 Những thành tựu của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam .... 53
1.2. Những bất cập của ngành công nghiệp phần mềm Viêt nam ....... 57
2 Các yếu tố ngoài nước.................................................................................. 61
2.1 Thị trường phần mềm thế giới ...................................................... 61
2.2 Triển vọng thị trường mục tiêu xuất khẩu phần mềm của Việt Nam..... 65
Ch¬ng III §Þnh híng chiÕn lîc vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm cña
ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam......................................................................70
I. Định hướng phát triển ngành công nghiệp phần mềm của nhà nước 70
1. Định hướng về phát triển công nghiệp phần mềm ..................................... 70
2. Định hướng xuất khẩu sản phẩm phần mềm ............................................ 71
II. Một số dự báo về sự phát triển hoạt động xuất khẩu phần mềm
của Việt Nam ....................................................................................... 72
1. Dự báo thị trường xuất khẩu ...................................................................... 72
2. Mục tiêu xuất khẩu phần mềm của Việt Nam ............................................ 74
III. Các nhóm giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu phần mềm
của Việt Nam ....................................................................................... 75
1. Nhóm giải pháp ở tầm vĩ mô ....................................................................... 75
1.1 Thiết lập môi trường pháp lý và môi trường đầu tư thuận lợi cho
sự phát triển của các doanh nghiệp phần mềm............................. 75
1.2 Nhóm giải pháp tạo nguồn hàng xuất khẩu .................................. 76
1.3 Các giải pháp tài chính tín dụng nhằm khuyến khích sản xuất và
xuất khẩu...................................................................................... 79Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
1.4. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng cho ngành công nghiệp phần mềm.. 80
1.5 Nhóm biện pháp thể chế tổ chức................................................... 81
1.6 Đào tạo nguồn nhân lực, các chuyên viên công nghệ thông tin .... 81
2. Nhóm giải pháp tầm vi mô .......................................................................... 83
2.1. Đẩy mạnh hoạt động Marketing nghiên cứu thị trường xuất khẩu .. 84
2.2. Thực hiện các quy trính sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế và ứng
dụng các công nghệ sản xuất hiện đại trên thế giới...................... 86
2.3 Đa dạng hoá các danh mục sản phẩm.......................................... 88
2.4. Giải pháp về cách thâm nhập thị trường xuất khẩu......... 89
2.5. Giải pháp về xúc tiến thương mại quốc tế ................................... 91
2.6 Tăng cường công tác đào tạo và tái đào tạo, xây dựng một đội
ngũ nhân viên có đủ năng lực....................................................... 94
2.7. Chủ động hợp tác quốc tế trong sản xuất và xuất khẩu ............... 95
KÕt luËn.............................................................................................................................97
Tµi liÖu tham kh¶o............................................................................................................99
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
LỜI MỞ ĐẦU
Cuộc cách mạng công nghệ thông tin đang làm
thay đổi căn bản cuộc sống của con người và đưa
nhân loại tiến sang một giai đoạn phát triển mới.
Những thành tựu và việc ứng dụng của công nghệ
thông tin đã đặt ra cho tất cả các quốc gia một yêu
cầu cấp bách là phải nhanh chóng phát triển và làm
chủ trong lĩnh vực công nghệ mới mẻ này nếu không
muốn trở thành kẻ ngoài cuộc trong bức tranh phát
triển kinh tế của thế kỷ XXI.
Với phương châm “hướng đến kỷ nguyên số “ Việt Nam đã và đang
chú trọng phát triển lĩnh vực công nghệ thông tin, coi công nghệ thông tin là
nhân tố chìa khoá đảm bảo cho sự hội nhập và phát triển kinh tế, thúc đẩy
công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước. Trong gần một thập kỷ qua ngành
công nghệ thông tin Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ.
Tuy nhiên phía trước vẫn còn tiềm ẩn những thách thức và cơ hội mà Việt
Nam cần giải quyết tốt để có thể thực hiện thành công mục tiêu phát
triển lĩnh vực công nghệ cao đầy tiềm năng này.
Khoá luận “Sản phầm phần mềm – lĩnh vực xuất khẩu đầy triển vọng
của ngành công nghệ thông tin Việt Nam” tập trung tìm hiểu, nghiên cứu và
phân tích thực trạng, các đặc điểm, tiềm năng cũng như các hạn chế của
ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam, lĩnh vực phát triển năng động nhất
của ngành công nghệ thông tin Việt Nam. Triển vọng đẩy mạnh sự phát triển
của ngành công nghiệp phần mềm không còn là xa vời. Việc xuất khẩu cácKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
sản phẩm phần mềm là một hướng đi đúng đắn và cần thiết nhằm tạo đầu ra
cho sản phẩm của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam, đem lại nguồn thu
ngoại tệ từ việc xuất khẩu. Thực tế trong những năm vừa qua xuất khẩu phần
mềm của Việt Nam đã có nhiều thành tựu đáng ghi nhận và đã đến lúc chúng
ta phải có một đánh giá, và định hướng cho sự phát triển tiếp theo của ngành
công nghiệp phần mềm - công nghệ của tương lai này.
Khoá luận được kết cấu thành 3 chương
Chương I: Khái quát về phần mềm và hoạt động xuất khẩu phần mềm
Chương II: Thực trạng sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm của ngành
công nghiệp phần mềm ở nước ta hiện nay
Chương III: Định hướng chiến lược và giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu
sản phẩm của ngành công nghiệp phần mềm Việt Nam
Do những hạn chế trong khuôn khổ khoá luận, cũng như những hạn chế
về thời gian và nguồn tài liệu, khoá luận không thể tránh được những khiếm
khuyết. Để hoàn thiện hơn nữa phương pháp nghiên cứu và nội dung khoá
luận kính mong nhận được sự góp ý của các thầy cô cùng toàn thể các bạn
sinh viên quan tâm. Cuối cùng tui xin chân thành Thank thầy Nguyễn Quang
Hiệp – giảng viên khoa Kinh tế Ngoại thương trường đại học Ngoại Thương
Hà Nội đã trực tiếp hướng dẫn tui thực hiện khoá luận này. tui cũng xin cảm
ơn anh Nguyễn Kim Quy – trưởng nhóm dự án phòng Ilib công ty máy tính
truyền thông CMC và chị Phan Thị Linh đã nhiệt tình giúp đỡ tui trong việc
sư tầm tìm kiếm và tiếp cận các nguồn tài liệu để hoàn thành khóa luận.
Hànội ngày 25 tháng 11 năm 2003
Sinh viên: Đặng Ánh Dương
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
CHƯƠNG I
KHÁI QUÁT VỀ PHẦN MỀM VÀ HOẠT ĐỘNG
XUẤT KHẨU PHẦN MỀM
I - GIỚI THIỆU VỀ PHẦN MỀM VÀ NGÀNH CÔNG NGHIỆP PHẦN
MỀM
1. Phần mềm và lịch sử phát triển của công nghiệp phần mềm
1.1. Khái niệm phần mềm
Vào những năm đầu của thập kỷ 80, trên trang đầu một bài báo đăng
trên tạp chí Bussiness Week đã loan báo một thông tin làm chấn động dư luận
“Phần mềm: Quyền lực điều khiển mới”. Sự kiện này mở đầu cho quá trình
phát triển của một ngành công nghiệp chưa từng có trước đây.
Vậy phần mềm là gì mà lại được gắn cho chức danh “Quyền lực điều
khiển mới” như vậy? Sự ra đời của Phần mềm gắn liền với sự ra đời của máy
tính điện tử. Như chúng ta đã biết máy tính điện tử đã ra đời vào những năm
40 của thế kỷ XX đã đem lại sự thay đổi sâu sắc trong mọi hoạt động của đời
sống con người. Tuy nhiên, để một máy tính điện tử có thể hoạt động được
không chỉ nhờ màn hình, bàn phím, chuột...(phần cứng) mà còn cần các
chương trình để vận hành máy tính điện tử ấy. Toàn bộ các chương trình để
vận hành máy tính điện tử được gọi là phần mềm (software).
Tuy nhiên vẫn còn các định nghĩa khác về phần mềm, chẳng hạn định
nghĩa của Roger Pressman một nhà khoa học nổi tiếng của Mỹ. Ông cho rằng
“Phần mềm là:
Các chương trình máy tính.
Các cấu trúc dữ liệu làm cho chương trình xử lý thông tin thích hợp
Các tài liệu mô tả cách sử dung các chương trình ấy”.
Phần mềm được ví như là linh hồn còn phần cứng là thể xác của máy
tính điện tử, bởi vì nếu không có phần mềm thì dù có cấu tạo phức tạp và tinh
vi đến đâu, máy tính điện tử cũng chỉ là cái máy chết, không làm được gì hết.
Tính linh lợi của một máy tính điện tử nằm hầu hết ở phần mềm, tức là tậpKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
hợp các chương trình để vận hành ở máy đó. Khi phần cứng càng trở nên
hiện đại bao nhiêu thì phần mềm càng đóng vai trò quan trọng bấy nhiêu
trong việc phát huy năng lực của phần cứng. Do tính quan trọng của phần
mềm nên ngay từ đầu năm 1972, công ty máy tính IBM của Mĩ đã bắt đầu
tính giá các sản phẩm phần mềm tách biệt với giá phần cứng.
1.2 Lịch sử phát triển của phần mềm
Mặc dù mới chỉ có gần 100 năm tồn tại và phát triển, phần mềm đã có
những bước đi mạnh mẽ và đặc biệt trong hai thập kỷ qua, kỹ nghệ phần mềm
đã đi tới một kỷ nguyên mới. Nói tới lịch sử phát triển của phần mềm là điểm
lại những bước phát triển của ngôn ngữ lập trình.
Ngôn ngữ thế hệ thứ nhất
Thế hệ ngôn ngữ thữ nhất là ngôn ngữ máy. Ngôn ngữ thứ nhất ra đời
vào những năm 40 của thế kỷ XX. Ngôn ngữ thế hệ thứ nhất có độ trừu tượng
thấp và tỏ ra không “thân thiện’với người sử dụng. Tuy nhiên, một số công
việc với ngôn ngữ thế hệ thứ nhất vẫn còn tiếp tục đến ngày nay.
Ngôn ngữ thế hệ thứ hai
Ngôn ngữ thế hệ thứ hai đã được phát triển từ cuối những năm 1950 và
đầu những năm 1960 và phục vụ cho nền tảng cho mọi ngôn ngữ lập trình
hiện đại (thế hệ thứ ba). Các ngôn ngữ thế hệ thứ hai được sử dụng rộng rãi
nhất là ASEMBLER dùng cho các máy IBM. Thay cho việc sử dụng các con
số, giờ đây, người lập trình có thể dùng các kĩ hiệu có vẻ “ngôn ngữ hơn”
Ngôn ngữ của thế hệ ba: (còn được gọi là ngôn ngữ lập trình hiện đại
hay có cấu trúc) được đặc trưng bởi khả năng cấu trúc dữ liệu và thủ tục
mạnh. Các ngôn ngữ trong lớp này có thể được chia thành ba phạm trù lớn,
ngôn ngữ cấp cao vạn năng, ngôn ngữ cấp cao hướng sự vật và ngôn ngữ
chuyên dụng. Mọi ngôn ngữ cấp cao vạn năng và hướng sự vật mặt khác còn
được thiết kế để thoả mãn các yêu cầu đặc biệt.
Ngôn ngữ cấp cao vạn năng được sử dụng để phục vụ như một mô hình
cho các ngôn ngữ khác trong phạm trù này. PL/1, PASCAL, Modula-2, C và
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
Ada đã được chấp nhận như các ngôn ngữ có tiềm năng cho các ứng dụng phổ
biến trong các kỹ nghệ khoa học, các ứng dụng thương mại và hệ thống.
Ngôn ngữ thế hệ thứ tư: Các ngôn ngữ thế hệ 4 xuất hiện vào cuối
những năm 70 và vẫn đang tiếp tục phát triển. Các ngôn ngữ Visual BASIC,
Visual C+ +, Delphi và JAVA thuộc thế hệ này. Với đặc trưng “thân thiện”,
thành thử rất dễ sử dụng ngay cả đối với những người không chuyên về máy
tính. Trong lịch sử phát triển phần mềm, luôn luôn tồn tại xu hướng tạo ra các
chương trình máy tính có mức trừu tượng ngày càng cao.
1.3 Phân loại phần mềm
Phần mềm và công nghiệp phần mềm là hai khái niệm không thể tách
rời. Tuy nhiên, sẽ là rất thiếu sót nếu chỉ dừng lại ở khái niệm phần mềm và
công nghiệp phần mềm. Vì vậy, để có một cái nhìn toàn diện hơn, chúng ta sẽ
đem xem xét việc phân loại phần mềm bao gồm những loại nào. Trong thực tế
hiện nay có nhiều cách phân loại phần mềm. Theo một cách được nhiều người
thừa nhận thì phần mềm được chia làm hai loại chính: phần mềm hệ thống và
phần mềm ứng dụng..
- Phần mềm hệ thống (System Infrastructure
Software)
Phần mềm hệ thống bao gồm các chương trình
hướng dẫn những hoạt động cơ bản của một máy tính
điện tử như hiện thông tin trên màn hình, lưu trữ dữ
liệu trên đĩa từ, in kết quả, liên lạc với các thiết bị
ngoại vi, phân tích và thực hiện các lệnh cho người
dùng nhập vào. Các chương trình thuộc phần mềm hệ
thống cũng giúp cho phần cứng của máy tính điện tửKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
hoạt động một cách có hiệu quả: chương trình thuộc
phần mềm hệ thống lại được chia làm 4 phần sau:
+ Hệ điều hành (Operating system): là một hệ chương trình để quản
lý sử dụng các bộ phận của phần cứng, phối hợp sự hoạt động của các bộ
phận ấy để thực hiện các chương trình của người sử dụng đồng thời cung cấp
một số dịch vụ làm giảm nhẹ công việc của người sử dụng như giúp lưu trữ và
tìm kiếm thông tin trên đĩa hay in kết quả trên giấy.
+ Chương trình tiện ích (Utilities) là một bộ phận của phần mềm hệ
thống nhằm bổ sung thêm những dịch vụ cần cho nhiều người mà hệ điều
hành chưa đáp ứng được. Các chương trình tiện ích được đưa luôn vào hệ
điều hành và thực hiện các nhiệm vụ như soạn các đĩa từ để lưu trữ dữ liệu,
cung cấp thông tin về các tệp trên đĩa, sao chép dữ liệu từ đĩa này sang đĩa
khác. Bộ sưu tập các chương trình tiện ích được dùng phổ biến hiện nay là
NU (Norton Utilities) do công ty Symantec xuất bản.
+ Chương trình điều khiển thiết bị (Device Drivers) là chương trình
điều khiển một thiết bị ngoại vi nào đó. Chẳng hạn, khi mua thêm một thiết bị
ngoại vi mới như đĩa CD ROM, hay con chuột, ta thường phải cài đặt chương
trình để cho máy tính điện tử cách dùng và cách giao tiếp với thiết bị này.
Mỗi thiết bị mới mua đều có kèm theo bản hướng dẫn cách cài đặt chương
trình và điều khiển nó.
+ Chương trình dịch: gồm các phần mềm dịch chương trình viết bằng
ngôn ngữ thuật toán như BASIC, Visual BASIC, C++, COBOL, Ada,
FORTRAN ra ngôn ngữ máy hợp thành một bộ phận của phần mềm hệ thống.
- Phần mềm ứng dụng (Application Software)
Phần mềm ứng dụng bao gồm các chương trình, các lớp toán cụ thể
như soạn thảo tài liệu, vẽ đồ thị, soạn nhạc, chơi trò chơi, quản lí các nguồn
tài chính, quản lí vật tư, quản lí nhân sự, kế toán thống kê, điều độ sản xuất,
xử lí đơn đặt hàng... Chương trình thường được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu,
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
dễ bảo trì như COBOL, PASCAl, Visual BASIC, dBASE, Foxpro,
ORACLE... Các chương trình ứng dụng thường được gọi tắt là các “ứng
dụng”. Phần mềm ứng dụng lại được chia làm 4 loại:
+ Phần mềm năng suất (Productivity Software)
Loại phần mềm này giúp cho người sử dụng làm việc có hiệu quả và
hiệu suất cao hơn. Phần mềm năng suet thông dụng nhất là bộ soạn thảo,
chương trình, bảng tính và hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Ngoài ra, còn có các bộ
phận chương trình để gửi và nhận thư điện tử, đồ hoạ, đề xuất bản, lập lịch...
Đôi khi các hãng phần mềm kết hợp một vài chương trình gọi là phần mêm
tích hợp. Các bộ chương trình tích hợp phổ biến nhất là Microsoft office,
Microsoft works, Claris Work, Lotus Smart suite và Nover Perfect office.
+ Phần mềm kinh doanh: (Business Software)
Phần mềm kinh doanh bao gồm các bộ chương trình giúp các doanh
nghiệp hoàn thành những nhiệm vụ xử lý thông tin có tính chất thủ tục, lặp đi
lặp lại hàng ngày, hàng tháng, hàng quý hay hàng năm.Phần mềm kinh doanh
khác phần mềm năng suất ở chỗ nó nhấn mạnh vào những nhiệm vụ trên
phạm vi toàn cơ quan như kế toán, quản lý nhân sự và quản lý vật tư.
+ Phần mềm quản lý giải trí (Management and Entertainment
Software)
Phần mềm này bao gồm các trò chơi và các bộ chương trình điều khiển.
Chương trình phần mềm đồ chơi tỏ ra hấp dẫn đối với những ai muốn nghỉ
ngơi thanh thản sau những giờ làm việc căng thẳng.
+ Phần mềm giáo dục và tham khảo
Phần mềm giáo dục giúp học thêm về một chủ đề nào đó. Các mô hình
giáo dục mô phỏng cho phép người học làm quen với một vật thể thực tế qua
mô hình trên máy tính điện tử.
Phần mềm tham khảo (như Bách khoa toàn thư điện tử) giúp tra cứu các
sự kiện về bất kỳ một chủ đề nào. Phần mềm tham khảo còn bao gồm những
bộ sưu tập điện tử về các tác phẩm văn học cổ điển, các cuốn từ điển điện tử,Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
các cuốn danh bạ điện thoại điện tử hay các cuốn sách hướng dẫn du lịch và
các bản đồ điện tử...qua đó giúp việc tra cứu có thể có những thông tin cần
thiết một cách nhanh và chính xác.
2. Công nghiệp phần mềm
2.1 Khái niệm và đặc điểm của công nghiệp phần mềm
2.1.1 Khái niệm
Thời gian đầu, các chương trình phần mềm được sáng chế ở quy mô
nhỏ theo đơn đặt hàng của một doanh nghiệp hay một cơ sở kinh doanh. Dần
dần, việc sản xuất phần mềm đã có tầm vóc lớn do đòi hỏi từ phía các doanh
nghiệp cả về qui mô và chất lượng. Phần mềm đã được chuyên môn hoá cao
và mang quy mô sản xuất của một ngành công nghiệp. Do đó ngành công
nghiệp phần mềm ra đời đáp ứng một nhu cầu tất yếu của nền công nghiệp
mới.
Công nghiệp phần mềm là một ngành công nghiệp bao gồm các hoạt
động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm và cung ứng dịch vụ phần mềm.
2.1.2. Đặc trưng của ngành công nghiệp phần mềm
Công nghiệp phần mềm là một ngành công nghiệp đặc biệt nên bên
cạnh việc mang đầy đủ các đặc điểm của một ngành công nghiệp thông
thường nó còn có các đặc trưng riêng biệt. Có thể gói gọn chúng trong 7 đặc
trưng cơ bản sau:
- Trong mỗi sản phẩm đều hàm chứa một khối
lượng rất lớn các nguyên liệu thô ban đầu như sắt,
thép ximăng... được sản xuất ra theo một qui trình
công nghệ đồng bộ, kết tinh sức lao động cơ bắp của
con người. Đó là đặc điểm của các sản phẩm trong
nền công nghiệp trước đây. Còn trong nền công
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
nghiệp phần mềm, các sản phẩm lại hàm chứa một
hàm lượng lao động rất cao mà sử dụng rất ít nguyên
liệu thô ban đầu. Cái quan trọng nhất ở đây là chất
xám. Nhà khoa học Mỹ Mc Corduck đã nói “công
nghiệp phần mềm, là ngành công nghiệp lí tưởng nó
tạo ra giá trị bằng cách đánh đổi năng lực trí não của
con người, tiêu thụ rất ít năng lượng và nguyên liệu
thô”
- Nền tảng của nền công nghiệp (công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ...)
là nhà xưởng, máy móc, dây truyền công nghệ. Trong nền công nghiệp phần
mềm, thì cơ sở vật chất quan trọng nhất là trí tuệ của con người. Nhà khoa
học Mỹ Feigenbaum đã cho rằng “Tri thức là quyền lực, còn máy tính điện tử
là máy khuếch đại các quyền lực ấy”.
- Các sản phẩm của công nghiệp phần mềm được tiêu thụ trên thị
trường thế giới một cách nhanh chóng, tốn kém rất ít chi phí từ nơi sản xuất
đến nơi tiêu thụ. Còn trong công nghiệp, việc chuyên chở sản phẩm chiếm chi
phí rất đáng kể nhất là trong công nghiệp nặng.
- Một đặc trưng quan trọng của nền công nghiệp phần mềm là sản phẩm
của ngành kinh tế này không bị tiêu hao đi trong quá trình sử dụng mà ngược
lại nó sẽ làm tăng giá trị của các thành phần được sử dụng lên gấp nhiều lần.
- Nền công nghiệp phần mềm là sản phẩm của một nền kinh tế toàn cầu
hoá, trong đó thương mại điện tử đóng vai trò trung tâm của nền thương mại
thế giới.
- Nền công nghiệp phần mềm tạo điều kiện ngay cả cho các nước chưa
có nền công nghiệp phát triển cao cũng có thể tham gia nếu có một tiềm năng
chất xám và một chính sách phù hợp ở tầm quản lý vĩ mô.Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
- Sự ra đời của ngành công nghiệp phần mềm đã hình thành các ngành
nghề mới chưa có trước đây. Nếu nền công nghiệp truyền thống đã tạo ra các
ngành nghề quen thuộc như kĩ sư chế tạo máy, kĩ sư luyện kim, kế toán
trưởng, trưởng phòng kinh doanh...thì nền công nghiệp phần mềm sẽ tạo ra
các ngành nghề liên quan tới thông tin và quá trình xử lí thông tin như phân
tích viên hệ thống, lập trình viên thiết kế hệ thống, quản trị hệ thống, thao tác
viên phòng máy.
2.2. Sự phát triển của công nghiệp phần mềm trên thế giới
Cho đến nay, công nghiệp phần cứng vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất, tuy
nhiên công nghiệp phần mềm sẽ là mũi nhọn của công nghệ thông tin trong
một tương lai không xa. Phần cứng là cơ sở vật chất thiết bị ban đầu, sau khi
đã trang bị khá đầy đủ người ta sẽ tập trung phát triển các ứng dụng trên cơ sở
vật chất kỹ thuật, và thiết bị ban đầu đó. Ngày càng có nhiều quốc gia dành sự
quan tâm lớn hơn cho phát triển công nghệ phần mềm. Có nhiều nguyên nhân
để giải thích cho thực tế đó, nhưng trong các nguyên nhân phải kể đến một
nguyên nhân quan trọng. Công nghệ phần mềm là một lĩnh vực kinh doanh
siêu lợi nhuận của ngành công nghệ thông tin. Tỷ suất lợi nhuận của các
khoản đầu tư trong lĩnh vực phần mềm là rất cao. Tỷ suất này hiện nay gấp 5-
7 lần tỷ suất lợi nhuận trong các ngành công nghiệp khác. Tỷ lệ giá trị gia
tăng trên doanh thu của các công ty phần mềm lên tới 50-75%. Hơn nữa, đầu
tư vào phần mềm không đòi hỏi vốn quá lớn. Tuy nhiên, như là một quy luật
tỷ suất lợi nhuận lớn luôn đi kèm với khả năng rủi ro cao. Đầu tư vào công
nghiệp phần mềm là tương đối mạo hiểm. Tỷ lệ công ty khởi nghiệp thành
công trong lĩnh vực phần mềm là tương đối thấp. Đổi lại, khi đã khẳng định
được vị trí của mình thì thành công là rất lớn. Nhiều công ty có giá trị thị
trường cao gấp nhiều lần doanh số kinh doanh của chính bản thân công ty.
Bảng 1: 10 công ty phần mềm có doanh thu lớn nhất trong năm 19981
1 Nguån: PC world 6/2001
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
STT Công ty
Doanh số
(tr USD)
Nhân viên
Doanh
số/người
1 Microsoft 9.435. 20671 456437
2 Novell 1.311,784 5818 225470
3 Adobe System 786,563 2222 353889
4 Intuit 580 4053 143104
5 Auto Desk 496,693 2044 243000
6 Symantec 458,5 1990 230000
7 GT-Interactive SW 367,111 950 396796
8 Nese Communication 346,195 1600 366796
9 The Learning 343,321 936 366,796
10 Santa Cruze 216,6 1291 177,687
Năm 1975. Microsoft mới chỉ có 3 nhân viên,
doanh thu đạt 16.000 USD/năm với sản phẩm phần
mềm duy nhất, ngôn ngữ máy basic chạy trên các
máy tính cá nhân Altail 8800.
Năm 2000, 25 năm sau khi thành lập Microsoft đã có 40.000 nhân viên,
doanh thu đạt 23 tỷ USD với một danh mục các sản phẩm phần mềm rộng lớn
và các sản phẩm Internet. Có lẽ chỉ trong lĩnh vực công nghệ phần mềm mới
có thể có những doanh nghiệp nổi bật với những thành công kỳ diệu như vậy.
Công nghiệp phần mềm có tỷ suất lợi nhuận cao như vậy là do:Khóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
Phần mềm là sản phẩm có hàm lượng chất xám cao và đậm đặc. Kinh
doanh trong lĩnh vực công nghệ thông tin là kinh doanh chất xám. Sẽ không
có gì có giá trị cao hơn tri thức và trí tuệ trong thời đại ngày nay.
- Phần mềm với khả năng nhân bản dễ dàng, chi phí nhân bản thấp hầu
như không đáng kể một khi đã tạo ra sản phẩm phần mềm đã tạo cho ngành
công nghiệp phần mềm khả năng gần như không phải chịu những giới hạn của
khả năng sản xuất. Hơn nữa, một khi đã sáng tạo ra các sản phẩm phần mềm
thì việc tạo ra một sản phẩm thứ hai gần giống như thế chỉ là lao động giản
đơn, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng có thể làm được với chi phí gần như bằng
không.
Chẳng hạn sản xuất ra một phần mềm tốn 1 triệu USD và bán với giá
100 USD. Khi đó, phiên bản đầu tiên tạm lỗ 999.900 USD, còn mỗi phiên bản
tiếp theo sẽ thu lãi 99 USD (với 1 USD dành cho chi phí nhân bản). Như vậy,
nếu bán được 20.000 bản thì thu được 1.98 triệu USD như vậy doanh nghiệp
sẽ thu lãi gần 1 triệu USD. Dù có hàng triệu người dùng, phần mềm này vẫn
có giá trị với những người khác và có thể coi như chưa từng bán.
- Hiện nay, nhu cầu về các chương trình phần mềm trên thế giới vẫn còn
rất lớn và thậm chí còn chưa thể hình dung được độ lớn cụ thể. Chính vì vậy,
các công ty phần mềm có được một môi trường rộng lớn đủ để phát huy sáng
tạo. Mặc dù công nghệ thông tin và công nghiệp phần mềm đã có những bước
tiến bộ dài song vẫn còn khá nhiều lĩnh vực để tiếp tục nghiên cứu phát triển
tin học hoá và ứng dụng công nghệ thông tin .
Trong 10 năm qua, công nghiệp phần mềm là ngành kinh tế có tốc độ
phát triển cao nhất, gấp hàng chục lần các ngành kinh tế khác, đạt tổng giá trị
gia tăng hàng năm tới hàng trăm tỷ USD, thu hút hàng chục triệu lao động trí
thức. Công nghệp phần mềm đang từng bước trở thành động lực phát triển
của nền kinh tế trong tương lai.
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi Ket-noi.com kho tai lieu mien phiKhóa luận tốt nghiệp K38 - Đặng Ánh Dương
2.3. Công nghiệp phần mềm trên thế giới trong những năm qua
Với sức sống và nội lực của một ngành công nghệ mới, công nghệ thông
tin đang làm thay đổi cả thế giới. Hiện nay, theo nghiên cứu, công nghệ thông
tin đang phát triển với tốc độ 11-12%/ năm, cao hơn nhiều so với tốc độ phát
triển công nghiệp trung bình trên thế giới. Công nghệ thông tin đang trở thành
một ngành kinh tế xương sống của nhiều quốc gia, đóng góp góp lớn vào
GDP. Trong sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin thời gian gần đây
rất đáng chú ý là sự phát triển của công nghiệp phần mềm và các dịch vụ công
nghệ thông tin, mặc dù cho đến nay công nghiệp phần cứng vẫn chiếm tỷ lệ
lớn. Với sự tăng trưởng vượt trội của công nghiệ phần mềm và các lĩnh vực
dịch vụ, công nghệ thông tin đang khẳng định bước phát triển mạnh mẽ trong
thời gian tới. Bảng dưới đây đã nói rõ tình hình nà
thiệu các sản phẩm để quảng cáo và mở rộng thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm của
mình, ký kết các hợp đồng nhiều khi có giá trị rất lớn.
- Cuối cùng, doanh nghiệp phần mềm cũng cần nghiên cứu các chính
sách khuyến mại, giảm giá, chiết khấu, nhằm khuyến khích, động viên người
tiêu dùng và các trung gian. Doanh nghiệp cũng cần xem xét các hoạt động
như cho dùng thử và cho không các sản phẩm của mình để xúc tiến các hoạt
động kinh doanh trong tương lai.
Như vậy, trong việc thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, xúc tiến thương mại
là một công việc rất quan trọng và các doanh nghiệp cân quan tâm để thực
hiện sao cho có hiệu quả theo hướng nâng cao chất lượng các hoạt động và
phối hợp chặt chẽ các hoạt động của chiến lược xúc tiến kinh doanh.
2.6 Tăng cường công tác đào tạo và tái đào tạo, xây dựng một đội ngũ nhân
viên có đủ năng lực
Nhân lực luôn là một nguồn động lực, yếu tố sản xuất quan trọng nhất
của bất kỳ ngành sản xuất nào, đặc biệt là trong thời đại cách mạng công nghệ
thông tin như hiện nay. Trong ngành công nghiệp phần mềm sản phẩm có tính
trí tuệ cao thì vai trò của yếu tố con người lại càng không thể nào thay thế.
Xây dựng và đào tạo một đội ngũ các lập trình viên, các chuyên gia phần
mềm là một nhiệm vụ mang tầm chiến lược cấp quốc gia, nhưng mỗi một
doanh nghiệp cũng cần có ý thức và trách nhiệm trong việc đào tạo và tái đào
tạo nhằm xây dựng một đội ngũ cán bộ có đủ năng lực.
Hiện nay, nguồn nhân lực cho ngành công nghệ thông tin và công nghiệp
phần mềm vẫn còn rất mỏng. Số lượng sinh viên ra trường bổ sung cho lực
lượng lao động trong lĩnh vực phần mềm của Việt Nam chưa đủ để đáp ứng
nhu cầu của các doanh nghiệp. Vì thế các doanh nghiệp nên tích cực tiến hành
các hoạt động để tự đào tạo nguồn nhân lực cho phù hợp với nhu cầu của
mình. Hơn nữa, đối với các sinh viên mới ra trường các doanh nghiệp cũng
nên có các chương trình đào tạo để giúp những sinh viên mới bước vào nghề
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
Last edited by a moderator: