Một số vấn đề kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta

rong nhiều năm qua nhờ có sự đổi mới đúng đắn của Đảng và Nhà nước ta từ một nền kinh tế quan liêu bao cấp đã từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đưa đất nước thoát khỏi tình trạng đói nghèo, đời sống nhân dân được nâng cao. Với tốc độ tăng trưởng đứng thứ nhì thế giới chỉ sau Trung Quốc đã khẳng định đường đi đúng đắn của Đảng và vai trò quan trọng của việc phát triển nền kinh tế thị trường ở nước ta.
Việc nhận thức điều đó là rất cần thiết em muốn dùng những kiến thức đã học của mình để phân tích vấn đề nêu trên nhằm đưa ra ý kiến của mình để cô xem xét, đánh giá phê bình giúp em đưa ra được những nhận thức và suy nghĩ đúng đắn có khoa học hơn. Mặc dù đã cố gắng tìm tòi tài liệu, nghiên cứu bài giảng nhưng không thể tránh khỏi những sai sót. Em mong cô chỉ bảo tận tình cho em để em cố những bài nghiên cứu tốt hơn về sự phát triển kinh tế xã hội trong những năm tiếp theo.
Em xin chân thành cảm ơn.
B. NỘI DUNG
I. NHỮNG LÝ LUẬN VỀ THỊ TRƯỜNG
1. Khái niệm thị trường
Thị trường là biểu hiện thu gọn của quá trình mà thông qua đó người mua và người bán là một thứ hàng hoá tác động qua lại với nhau để xác định giá và số lượng hàng hoá.
2. Các loại thị trường
Cũng như ở nhiều nền kinh tế thị trường khác cho đến nay các loại thị trường chính trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta được xác định gồm có:
- Thị trường hàng hoá và dịch vụ;
- Thị trường tài chính;
- Thị trường lao động;
- Thị trường đất đai - bất động sản;
- Thị trường khoa học công nghệ.
3. Vai trò và chức năng của thị trường
a. Vai trò của thị trường
Thị trường có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế thị trường của quốc gia. Qua thị trường có thể nhận biết được sự phân phối các nguồn lực sản xuất thông qua hệ thống giá cả trên thị trường. Giá cả và nguồn lực lao động luôn biến động bảo đảm các nguồn lực có hạn được sử dụng để sản xuất đúng hàng hoá dịch vụ mà xã hội cần. Khi gộp tất cả các thị trường khác nhau lại như lúa gạo, chè, đất đai, vốn,... chúng ta có một hệ thống thực nghiệm rộng lớn: Đó là một hệ thống tạo ra một sự cân đối giữa giá cả và sản xuất bằng cách cân đối giữa người bán và người mua trong mỗi một thị trường này, nền kinh tế sẽ đồng thời giải quyết ba vấn đề: sản xuất hàng hoá gì? sản xuất hàng hoá đó thế nào? và hàng hoá đó sản xuất ra cho ai?
Vấn đề thứ nhất là sản xuất hàng hoá gì? Hằng ngày mỗi khi người tiêu dùng quyết định mua mặt hàng này chứ không phải mặt hàng kia mặt khác động cơ của doanh nghiệp là lợi nhuận, doanh nghiệp bị lợi nhuận cao lôi cuốn vào sản xuất mặt hàng có mức cầu cao bỏ lại nhiều khu vực có lợi nhuận thấp. Như vậy đây là một chu kỳ khép kín.
Vấn đề thứ hai là sản xuất hàng hoá đó thế nào? Ta thấy sản xuất hàng hoá được xác định bởi sự cạnh tranh giữa các nhà sản xuất. Cách duy nhất để các nhà sản xuất cạnh tranh được về giá cả và tối đa lợi nhuận của mình là giảm mức chi phí đến mức tối thiểu bằng cách áp dụng cách sản xuất đơn giản nhất.
Vấn đề thứ ba là sản xuất hàng hoá đó cho ai? Sản xuất hàng hoá đó cho ai được xác định bởi mối quan hệ cung cầu ở thị trường nhân tố sản xuất (đất đai, lao động, vốn) những thị trường này xác định mức lương tiền thuê đất, lãi suất, lợi nhuận những thứ này đi vào thu nhập của mọi người.
b. Chức năng của thị trường
Chức năng thứ nhất là chức năng thừa nhận. Thị trường là nơi gặp gỡ giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng. Nhà doanh nghiệp đưa hàng hoá của mình vào thị trường với mong muốn bán được nhiều hàng hoá với giá cả bù đắp được mọi chi phí và có nhiều lợi nhuận. Mặt khác người tiêu dùng tìm đến thị trường mua những hàng hoá đúng công dụng, hợp thị hiếu và có khả năng thanh toán. Trong quá trình diễn ra trao đổi; có hai khả năng xảy ra một là thừa nhận hay không thừa nhận. Nếu không được thừa nhận thì trong quá trình này tái sản xuất sẽ bị ách tắc không thực hiện được, còn nếu được thực hiện thì quá trình sản xuất vẫn hoạt động bình thường.
Chức năng thứ hai là chức năng thực hiện: thị trường là nơi diễn ra các hành vi mua bán. Người ta thường cho rằng thực hiện về giá trị là quan trọng nhất. Nhưng sự thực hiện về giá trị chỉ xảy ra khi giá trị sử dụng được thực hiện.
Chức năng điều tiết: chức năng điều tiết của thị trường được thực hiện thông qua sự hình thành giá cả dưới tác động của quy luật giá trị và quy luật cạnh tranh trong quan hệ cung cầu hàng hoá. Việc giải quyết quan hệ giữa số cung và số cầu nhằm đảo bảo giá trị tái sản xuất trôi chảy. Trong quá trình định giá, chức năng điều tiết của thị trường được thực hiện thông qua sự phân bố lực lượng sản xuất từ ngành này sang ngành khác từ khu vực này sang khu vực khác đối với người sản xuất. Đồng thời hướng dẫn tiêu dùng và xây dựng cơ cấu tiêu dùng đối với người tiêu dùng.
Chức năng thông tin: Chức năng thông tin thể hiện ở chỗ nó chỉ ra cho người sản xuất biết nên sản xuất hàng hoá nào khối lượng bao nhiêu nên tung ra thị trường ở thời điểm nào, nó chỉ ra cho người tiêu dùng biết nên mua một lượng hàng hoá hay một mặt hàng hoá thay thế nào đó hợp với khả năng thu nhập của họ. Thị trường có chứa đựng thông tin về tổng số cung, cầu, cơ cấu cung cầu, quan hệ cung cầu của từng loại hàng hoá, chi phí sản xuất giá thị trường chất lượng sản phẩm, điều kiện tìm kiếm thị trường, tập hợp các yếu tố sản xuất và phân phối sản xuất. Đây là những thông tin cần thiết để người sản xuất và người tiêu dùng ra quyết định phù hợp với lợi ích của mình.
II. THỰC TRẠNG CÁC LOẠI THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM
1. Thị trường hàng hoá và dịch vụ
Thị trường hàng hoá và dịch vụ được hình thành sơ khai ngay trong thời kỳ kế hoạch hoá tập trung và đến nay nó đã phát triển khá tốt. Thị trường này hoạt động ngày càng sôi động, lượng hàng hoá đưa vào lưu thông tăng liên tục tốc độ cao đáp ứng được yêu cầu cơ bản của sản xuất và đời sống dân cư đã hình thành được thị trường truyền thống và thông suốt trong cả nước, mở rộng và phát triển thị trường quốc tế từng bước đưa thị trường trong nước hội nhập khu vực và quốc tế.
Thị trường này đã có đủ các thành phần kinh tế góp mặt và sự vận hành của nó về cơ bản được tuân thủ theo các quy luật khách quan.
Tuy nhiên thị trường hàng hoá dịch vụ cũng đang đứng trước những thách thức về chất lượng và hiệu quả trong thế cạnh tranh với các nước vẫn còn phân tán, manh mún quy mô nhỏ, chất lượng hàng hoá kém, tính cạnh tranh chưa cao, sức mua còn thấp, hàng hoá ứ đọng khó tiêu thụ trong khi hàng hoá nước ngoài tràn vào làm cho các doanh nghiệp trong nước càng khó khăn trong thế cạnh tranh.
Thị trường và sức mua phát triển không đồng đều trong phạm vi cả nước ta. Sức mua thấp đặc biệt là ở nông thôn, vùng núi, vùng xa, trong khi hàng hoá nước ta sản xuất khó tiêu ...