MỞ ĐẦU
Nhận thức, tình cảm và ý chí là “tam giác vàng” của đời sống tâm lý con người. Suy nghĩ, phán quyết và hành động của con người đều lần lượt bị chi phối bởi ba yếu tố cơ bản đó. Đây là những yếu tố có liên hệ mật thiết và có sự tác động qua lại lẫn nhau. Trong đó nhận thức là tiền đề của hoạt động tình cảm và ý chí, ngược lại tình cảm và ý chí gắn liền với hoạt động nhận thức; chúng kết hợp với nhau và dưới tác động của ý thức làm cho con người có những đặc điểm tâm lý riêng biệt, ổn định. Để làm rõ mối quan hệ trên, bài tiểu luận sau xin bàn về vấn đề “Bằng tri thức tâm lý học, hãy phân tích mối quan hệ giữa nhận thức – tình cảm – ý chí. Ý nghĩa thực tiễn của mối quan hệ này”.
NỘI DUNG
I. Các khái niệm
1. Nhận thức
Nhận thức là quá trình tâm lý phản ánh hiện thực khách quan và bản thân con người thông qua các giác quan và dựa trên kinh nghiệm hiểu biết của bản thân. Nhận thức ở mức độ thấp là nhận thức cảm tính, ở mức độ cao hơn là nhận thức lý tính. Nhận thức lý tính và nhận thức cảm tính có quan hệ chặt chẽ với nhau, bổ sung cho nhau, chi phối lẫn nhau trong cùng một hoạt động thống nhất của con người.
Nhận thức cảm tính là mức độ nhận thức đầu tiên, thấp nhất của con người. Trong đó con người phản ánh những thuộc tính bên ngoài, những cái đang trực tiếp tác động đến giác quan của họ. Nhận thức cảm tính bao gồm: cảm giác tri giác.
Nhận thức lý tính là mức độ nhận thức cao ở con người, trong đó con người phản ánh những thuộc tính bên trong, những mối quan hệ có tính quy luật của hiện thức khách quan một cách gián tiếp. Nhận thức lý tín bao gồm tư duy và tượng.
2. Tình cảm
Tình cảm là thái độ cảm xúc man tính ổn định của con người đối với hiện thực khách quan, nó phản ánh ý nghĩa của chúng trong mối liên quan đến nhu cầu và động cơ của họ. Tình cảm là sản phẩm cáo cấp của sự phát triển xúc cảm trong điều kiện xã hội.
3. Ý chí
Ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện ở năng lực thực hiện những hành động có mục đích, đòi hỏi phải có sự nỗ lực khắc phục khó khăn.
Ý chí là một thuộc tính tâm lý cá nhân. Nó không được sinh ra mà hình thành, tui luyện trong quá trình con người đấu tranh với khó khăn, thiếu thốn trong cuộc sống. Do vậy không phải ai cũng là người có ý chí.
II. Mối quan hệ giữa nhận thức, tình cảm, ý chí
Nhận thức,tình cảm và hành động là 3 mặt cơ bản của đời sống tâm lý con người, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, liên quan và ảnh hưởng lẫn nhau. Trong đó nhận thức là tiền đề của hoạt động tình cảm và ý chí, ngược lại tình cảm và ý chí gắn liền với hoạt động nhận thức; chúng kết hợp với nhau và dưới tác động của ý thức làm cho con người có những đặc điểm tâm lý riêng biệt, ổn định.
1. Mối quan hệ giữa nhận thức, tình cảm
Tình cảm và nhận thức luôn có mỗi quan hệ hai chiều:
Tình cảm luôn là động lực mạnh mẽ thúc đẩy và chi phối nhận thức, kích thích sự tìm tòi và sáng tạo của con người.
Ví dụ: Nhà khoa học Bogdanov rất yêu thích nghiên cứu khoa học và ông say sưa với công trình nghiên cứu của mình, đó là công trình nghiên cứu về truyền máu với niềm tin có thể kéo dài tuổi thọ của con người. Bogdanov đã dùng chính con người mình để thử nghiệm. Sau 11 lần truyền máu như thế, cùng với sự tìm tòi, sáng tạo, ông đã bày tỏ sự hài lòng khi đánh giá là đã cải thiện đáng kể về thị lực, chặn đứng việc hói đầu cùng nhiều triệu chứng khác trong cơ thể. Không chỉ riêng Bogdanov mà nhiều người quen biết ông cũng nhận ra điều đó. Hào hứng với những kết quả đạt được, năm 1925 Bogdanov thành lập Viện nghiên cứu về máu. Chính bởi giới khoa học nhận ra tầm quan trọng và tính đúng đắn của những công trình nghiên cứu về máu của Bogdanov, vậy nên, cho đến nay, viện này vẫn còn tồn tại và được mang tên ông. Như vậy, chính tình yêu khoa học, niềm tin vào sự trường sinh của con người đã trở thành động lực mạnh mẽ, thúc đẩy nhận thức, sự sáng tạo, tìm tòi của Nhà khoa học Bogdanov.
