Link tải luận văn miễn phí cho ae Kết nối
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 3
1.1. Cơ chế sinh bệnh học trong nhiễm khuẩn huyết........................................ 3
1.2. Các dấu ấn sinh học trong chẩn đoán bệnh nhiễm khuẩn.......................... 5
1.3. Procalcitonin và vai trò trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết ....................................................................................................... 8
CHƯƠNG 2 : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............. 15
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu............................................................ 15
2.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 15
2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 16
2.4. Các chỉ số nghiên cứu .............................................................................. 17
2.5. Phương tiện thu thập số liệu và xử lý số liệu........................................... 18
2.6. Hạn chế của đề tài .................................................................................... 18
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................... 19
3.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu.................................................... 19
3.2. Đặc điểm nồng độ PCT ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết trong vòng 24
giờ đầu nhập viện ............................................................................................ 20
3.3. Giá trị tiên lượng của PCT ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết .................. 24
CHƯƠNG 4 : BÀN LUẬN............................................................................. 27
4.1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng nghiên cứu ................................... 27
4.2. Đặc điểm nồng độ PCT trong vòng 24 giờ đầu nhập viện ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết .......................................................................................... 29
4.3. Giá trị tiên lượng của PCT trong vòng 24 giờ đầu ở bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết ..................................................................................................... 34
KẾT LUẬN..................................................................................................... 37
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 39
ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn là vấn đề sức khỏe nghiêm
trọng, tác động đến hàng triệu bệnh nhân trên toàn thế giới hàng năm, với tần
suất mắc mới ngày càng tăng và tỉ lệ tử vong cao từ 30-50%[1], [2].Nhiễm
khuẩn huyết liên quan tới những cơ chế tương tác phức tạp giữa độc tố và
kháng nguyên của vi khuẩn với đáp ứng miễn dịch của cơ thể.Trong đó các
bằng chứng hiện nay đều ủng hộ quan điểm nhiễm khuẩn huyết bắt nguồn từ
sự rối loạn điều hòa cơ chế đáp ứng của cơ thể giữa cơ chế chống viêm và tiền
viêm do sự rối loạn chức năng tế bào và hệ thống đông máu.
Đáp ứng trong nhiễm khuẩn huyết là một chuỗi các phản ứng phức tạp
liên quan đến quá trình miễn dịch tự nhiên và thu được với sự tham gia của
các dấu ấn sinh học khác nhau. Nhiều dấu ấn sinh học đã được nghiên cứu
nhằm sàng lọc, phát hiện sớm, phân tầng nguy cơ cũng như tiên lượng tử
vong ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết. Các dấu ấn sinh học chính được
nghiên cứu bao gồm các cytokine, CRP, các dấu ấn bề mặt tế bào và
procalcitonin. Trong đó procalcitonin tỏ ra có nhiều ưu điểm hơn hẳn các dấu
ấn sinh học khác[3], [4].
Procalcitonin (PCT) là tiền chất của hormone calcitonin do các tế bào C
của tuyến giáp tổng hợp. Procalcitonin tăng cao trong nhiễm khuẩn huyết, sốc
nhiễm khuẩn, có khả năng phân biệt giữa các bệnh lý nhiễm khuẩn và không
nhiễm khuẩn với giá trị chẩn đoán cao hơn các dấu ấn sinh học khác như số
lượng bạch cầu, CRP, cáccytokine…[5]. Nồng độ procalcitonin cao hơn 14
lần ở nhóm bệnh nhân có sốc nhiễm khuẩn so với sốc không do nhiễm khuẩn
trong khi CRP không giúp phân biệt giữa 2 nhóm này [6]. Khi nồng độ PCT >
2ng/ml thì tỉ lệ sống sót của bệnh nhân giảm 20% trong vòng 30 ngày[7].Tuy
nhiên hiệu quả của việc sử dụng procalcitonin trong tiên lượng tử vong ởbệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết hiện vẫn còn đang được nghiên cứu[8]. Ở Việt Nam
hiện chưa có nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề này vì vậy chúng tui tiến hành
thực hiện nghiên cứu đề tài “Nhận xét nồng độ và giá trị tiên lượng tử vong
của procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết” với 2 mục tiêu :
1. Nhận xét nồng độ procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
trong vòng 24 giờ đầu nhập viện.
2. Nhận xét giá trị tiên lượng tử vong của procalcitonin ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết.
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ chế sinh bệnh học trong nhiễm khuẩn huyết
Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn là vấn đề sức khỏe nghiêm
trọng, là nguyên nhân đáng kể làm tăng tình trạng tử vong và tàn tật trên toàn
thế giới với chi phí chăm sóc y tế cao[1]. Nhiễm khuẩn huyết là nguyên nhân
gây tử vong hàng đầu ở các bệnh nhân nằm điều trị tích cực tại Hoa Kỳ với
khoảng 750000 người mắc hàng năm và trên 210000 người tử vong[9].Nhiễm
khuẩn huyết liên quan tới những cơ chế tương tác phức tạp giữa độc tố và
kháng nguyên của vi khuẩn với đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Các bằng
chứng hiện nay đều ủng hộ quan điểm nhiễm khuẩn huyết bắt nguồn từ sự rối
loạn điều hòa cơ chế đáp ứng của cơ thể giữa cơ chế chống viêm và tiền viêm
[10]. Vi khuẩn xâm nhập vào máu, vượt qua các cơ chế bảo vệ tự nhiên của
cơ thể. Trong quá trình này, vi khuẩn tương tác với các tế bào trình diện
kháng nguyên của cơ thể chủ yếu là các đại thực bào. Các đại thực bào nhận
diện vi khuẩn thông qua các receptor bề mặt với kháng nguyên bao gồm
lipoprotein, lipopolysaccharide, peptidoglycan…[11]. Các đại thực bào thực
bào vi khuẩn và sản xuất ra các cytokine tiền viêm làm hoạt hóa đáp ứng miễn
dịch của cơ thể với tác nhân vi khuẩn. Các đại thực bào này chuyển về dạng
M1 và sản xuất ra các cytokine như IL-1β, TNFα, IL-6 cũng như các
chemokine như IL-8 [12].Sự giải phóng các cytokine này hoạt hóa hệ thống
đông máu cũng như các tế bào miễn dịch[10].
Nhiều loại tế bàobị rối loạn chức năng trong nhiễm khuẩn huyết bao gồm
hoạt động quá mức hay bị ức chế[13].Bạch cầu đa nhân trung tính là tế bào
quan trọng trong cơ chế miễn dịch tự nhiên ở nhiễm khuẩn huyết, chúng di
chuyển tới vị trí vi khuẩn nhờ hóa ứng động và thực hiện chức năng thực bào.
Tuy nhiên sự hoạt động quá mức của bạch cầu đa nhân trung tính cùng với
các chemokine hóa ứng động bạch cầu làm tăng tổn thương mô[10]. Ngoài ra,
ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết, quá trình chết theo chương trình của
bạch cầu đa nhân trung tính bị chậm lại do kéo dài sự hoạt động của yếu tố
nhân κB cũng như sự giảm nồng độ caspase 3 càng làm tăng nguy cơ tổn
thương mô [13]. Tế bào lympho là tế bào chủ đạo tham gia vào miễn dịch thu
được và có vai trò quan trọng trong nhiễm khuẩn huyết. Các bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết có sự suy giảm đáng kể số lượng các tế bào lympho do quá trình
chết theo chương trình. Đây được đánh giá là yếu tố quan trọng dẫn tới tình trạng
ức chế miễn dịch tronggiai đoạn sau của nhiễm khuẩn huyết. Quá trình chết
theo chương trình của tế bào lympho được tìm thấy ở tất cả các tổ chức
lympho của cơ thể bao gồm tuyến ức, lách, hạch lympho của ống tiêu hóa[9].
Ngoài ra rối loạn chức năng của các tế bào khác như tế bào nội mô và sự chết
theo chương trình của tế bào tua gai, đại thực bào, bạch cầu mono và các tế
bào biểu mô niêm mạc, tế bào nội mô ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết cũng
được đề cập đến[13].
Quá trình viêm trong nhiễm khuẩn huyết làm thay đổi quá trình đông
máu cũng như các tế bào điều hòa quá trình này ở nhiều mức độ khác nhau.
Bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết thường có biểu hiện đông máu nội mạch rải
rác gây tắc mạch và thiếu máu nuôi dưỡng mô đồng thời tăng sự tiêu thụ tiểu
cầu và các yếu tố đông máu [13]. Ngoài ra sự tiêu thụ tiểu cầu, các yếu tố
đông máu nhanh hơn mức thay thế bởi gan làm tăng nguy cơ chảy máu của
bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết[12]. Cơ chế của hiện tượng này là do sự giải
phóng các cytokine tiền viêm (IL-1, IL-6, IL-12 và TNFα) làm tăng sự biểu
hiện yếu tố mô, giảm nồng độ antithrombin, ức chế hệ thống chống đông
protein C và rối loạn quá trình tiêu fibrinogen. Các sự thay đổi này dẫn đến sự
hình thành các cục máu đông nhỏ trong lòng mạch, hệ quả là gây giảm tưới
máu, thiếu oxy mô và suy đa cơ quan[14].Ngoài ra sự tổn thương tế bào nội
mô, đặc biệt là lớp glycocalyx càng làm tăng hoạt hóa quá trình đông máu và
sự kết dính của bạch cầu đa nhân trung tính. Tổn thương tế bào nội mô làm
thay đổi hoạt động cơ trơn thành mạch gây nên tăng tính thấm thành mạch,
thoát huyết tương ra khoảng gian bào. Rối loạn quá trình viêm và đông máu
dẫn đến sự thay đổi hệ thống vi tuần hoàn, giảm các mạch nuôi dưỡng và gia
tăng các mao mạch có dòng chảy ngắt quãng[15]. Hệ quả của các quá trình
trên là sự giảm tưới máu mô trầm trọng, suy đa cơ quan và tử vong ở bệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết.
1.2. Các dấu ấn sinh học trong chẩn đoán bệnh nhiễm khuẩn
Nhiễm khuẩn là kết quả đáp ứng của cơ thể đối với sự xâm nhập của vi
khuẩn.Đáp ứng trong nhiễm khuẩnhuyết là một chuỗi các phản ứng phức tạp
liên quan đến quá trình miễn dịch tự nhiên và thu được bao gồm hoạt hóa hệ
thống các tế bào và bổ thể, các yếu tố đông máu và tế bào nội mô mạch
máu.Quá trình đáp ứng miễn dịch trong nhiễm khuẩn huyết có thể được chia
ra làm 2 giai đoạn : giai đoạn phản ứng viêm quá mức (pha sớm) và giai đoạn
giảm đáp ứng viêm (pha ức chế). Dưới tác dụng hoạt hóa hệ thống miễn dịch,
cơ thể sẽ tiết ra các cytokine, chemokine, các dấu ấn bề mặt tế bào, các chất
phản ứng pha cấp…Các chất này gọi chung là các dấu ấn sinh học.Do vậy các
dấu ấn sinh học đóng vai trò quan trọng, chúng giúp sàng lọc các bệnh nhân
có nguy cơ nhiễm khuẩn huyết, chẩn đoán sớm, theo dõi đáp ứng điều trị
cũng như giúp tiên lượng bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết[16]. Các yêu cầu đối
với các dấu ấn sinh học được coi là lý tưởng trong nhiễm khuẩn huyết là :
Có thể đo lường một cách khách quan
Có khoảng giá trị tham khảo
Có thể thực hiện xét nghiệm nhiều lần
Biết rõ quá trình động học
Giá thành hợp lý
Phản ánh được sự thay đổi vềsinh lý, bệnh lý cũng như đáp ứng điều trị
Trên 170 dấu ấn sinh học đã được nghiên cứu nhằm đánh giá về nhiễm
khuẩn huyết[17].Các dấu ấn sinh học chính được nghiên cứu bao gồm các
cytokine, CRP, bổ thể, các dấu ấn bề mặt tế bào và PCT.
Các cytokine tiền viêm được nghiên cứu là TNFα, IL-1β và IL-6 có vai
trò trung gian trong đáp ứng ban đầu của hệ miễn dịch. Chúng hoạt hóa tế bào
nội mô, hóa ứng động bạch cầu đa nhân trung tính đến vị trí viêm cũng như đi
vào hệ tuần hoàn gây nên triệu chứng sốt và đáp ứng toàn thân khác. Nhiều
nghiên cứu đã chỉ ra sự tăng nồng độ IL-6 ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn
huyết làm tăng nguy cơ tử vong [18].Tuy nhiên nồng độ các cytokine này
trong máu cũng tăng sau chấn thương, phẫu thuật, đột quỵ hay trong các
bệnh lý tự miễn. Vì vậy các cytokine này không đặc hiệu và không giúp phân
biệt nhiễm khuẩn huyết và các tác nhân gây viêm khác.
CRP là protein được tổng hợp trong quá trình viêm và nhiễm khuẩn. Đây
là dấu ấn sinh học được sử dụng rộng rãi nhất trong thực hành lâm sàng khi
chẩn đoán và điều trị nhiễm khuẩn.CRP lần đầu tiên được phát hiện vào năm
1930 bởi Tillet và Francis trên bệnh nhân viêm phổi thùy do Streptococcus
pneumoniae.Nồng độ CRP tăng đáng kể trong phản ứng viêm cấp hơn các
protein phản ứng pha cấp khác nên CRP từ lâu đã được dùng để xác định tình
trạng viêm của cơ thể. Tuy nhiên CRP cũng không phải là 1 dấu ấn sinh học
đặc hiệu trong nhiễm khuẩn huyết. Độ nhạy và độ đặc hiệu của CRP trong
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết lần lượt là 68-92% và 40-67%[16].
Bổ thể là các protein huyết thanh làm tăng quá trình thực bào vi khuẩn
nhờ quá trình opsonin hóa.Trong các thành phần của hệ thống bổ thể thì C5b
được đánh giá là một dấu ấn sinh học tiềm năng trong nhiễm khuẩn.Các thực
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
xem thêm
Nghiên cứu giá trị của Procalcitonin trong nhiễm trùng sơ sinh sớm
Nghiên cứu giá trị của Procalcitonin huyết tương trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhi
Nhận xét nồng độ và giá trị tiên lượng tử vong của Procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và chỉ số procalcitonin của bệnh nhân viêm phổi mắc phải cộng đồng tại BV Bạch Mai
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ........................................................... 3
1.1. Cơ chế sinh bệnh học trong nhiễm khuẩn huyết........................................ 3
1.2. Các dấu ấn sinh học trong chẩn đoán bệnh nhiễm khuẩn.......................... 5
1.3. Procalcitonin và vai trò trong chẩn đoán và tiên lượng bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết ....................................................................................................... 8
CHƯƠNG 2 : ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............. 15
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu............................................................ 15
2.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 15
2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 16
2.4. Các chỉ số nghiên cứu .............................................................................. 17
2.5. Phương tiện thu thập số liệu và xử lý số liệu........................................... 18
2.6. Hạn chế của đề tài .................................................................................... 18
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................... 19
3.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu.................................................... 19
3.2. Đặc điểm nồng độ PCT ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết trong vòng 24
giờ đầu nhập viện ............................................................................................ 20
3.3. Giá trị tiên lượng của PCT ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết .................. 24
CHƯƠNG 4 : BÀN LUẬN............................................................................. 27
4.1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng nghiên cứu ................................... 27
4.2. Đặc điểm nồng độ PCT trong vòng 24 giờ đầu nhập viện ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết .......................................................................................... 29
4.3. Giá trị tiên lượng của PCT trong vòng 24 giờ đầu ở bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết ..................................................................................................... 34
KẾT LUẬN..................................................................................................... 37
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 39
ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn là vấn đề sức khỏe nghiêm
trọng, tác động đến hàng triệu bệnh nhân trên toàn thế giới hàng năm, với tần
suất mắc mới ngày càng tăng và tỉ lệ tử vong cao từ 30-50%[1], [2].Nhiễm
khuẩn huyết liên quan tới những cơ chế tương tác phức tạp giữa độc tố và
kháng nguyên của vi khuẩn với đáp ứng miễn dịch của cơ thể.Trong đó các
bằng chứng hiện nay đều ủng hộ quan điểm nhiễm khuẩn huyết bắt nguồn từ
sự rối loạn điều hòa cơ chế đáp ứng của cơ thể giữa cơ chế chống viêm và tiền
viêm do sự rối loạn chức năng tế bào và hệ thống đông máu.
Đáp ứng trong nhiễm khuẩn huyết là một chuỗi các phản ứng phức tạp
liên quan đến quá trình miễn dịch tự nhiên và thu được với sự tham gia của
các dấu ấn sinh học khác nhau. Nhiều dấu ấn sinh học đã được nghiên cứu
nhằm sàng lọc, phát hiện sớm, phân tầng nguy cơ cũng như tiên lượng tử
vong ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết. Các dấu ấn sinh học chính được
nghiên cứu bao gồm các cytokine, CRP, các dấu ấn bề mặt tế bào và
procalcitonin. Trong đó procalcitonin tỏ ra có nhiều ưu điểm hơn hẳn các dấu
ấn sinh học khác[3], [4].
Procalcitonin (PCT) là tiền chất của hormone calcitonin do các tế bào C
của tuyến giáp tổng hợp. Procalcitonin tăng cao trong nhiễm khuẩn huyết, sốc
nhiễm khuẩn, có khả năng phân biệt giữa các bệnh lý nhiễm khuẩn và không
nhiễm khuẩn với giá trị chẩn đoán cao hơn các dấu ấn sinh học khác như số
lượng bạch cầu, CRP, cáccytokine…[5]. Nồng độ procalcitonin cao hơn 14
lần ở nhóm bệnh nhân có sốc nhiễm khuẩn so với sốc không do nhiễm khuẩn
trong khi CRP không giúp phân biệt giữa 2 nhóm này [6]. Khi nồng độ PCT >
2ng/ml thì tỉ lệ sống sót của bệnh nhân giảm 20% trong vòng 30 ngày[7].Tuy
nhiên hiệu quả của việc sử dụng procalcitonin trong tiên lượng tử vong ởbệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết hiện vẫn còn đang được nghiên cứu[8]. Ở Việt Nam
hiện chưa có nhiều đề tài nghiên cứu về vấn đề này vì vậy chúng tui tiến hành
thực hiện nghiên cứu đề tài “Nhận xét nồng độ và giá trị tiên lượng tử vong
của procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết” với 2 mục tiêu :
1. Nhận xét nồng độ procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
trong vòng 24 giờ đầu nhập viện.
2. Nhận xét giá trị tiên lượng tử vong của procalcitonin ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết.
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1. Cơ chế sinh bệnh học trong nhiễm khuẩn huyết
Nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn là vấn đề sức khỏe nghiêm
trọng, là nguyên nhân đáng kể làm tăng tình trạng tử vong và tàn tật trên toàn
thế giới với chi phí chăm sóc y tế cao[1]. Nhiễm khuẩn huyết là nguyên nhân
gây tử vong hàng đầu ở các bệnh nhân nằm điều trị tích cực tại Hoa Kỳ với
khoảng 750000 người mắc hàng năm và trên 210000 người tử vong[9].Nhiễm
khuẩn huyết liên quan tới những cơ chế tương tác phức tạp giữa độc tố và
kháng nguyên của vi khuẩn với đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Các bằng
chứng hiện nay đều ủng hộ quan điểm nhiễm khuẩn huyết bắt nguồn từ sự rối
loạn điều hòa cơ chế đáp ứng của cơ thể giữa cơ chế chống viêm và tiền viêm
[10]. Vi khuẩn xâm nhập vào máu, vượt qua các cơ chế bảo vệ tự nhiên của
cơ thể. Trong quá trình này, vi khuẩn tương tác với các tế bào trình diện
kháng nguyên của cơ thể chủ yếu là các đại thực bào. Các đại thực bào nhận
diện vi khuẩn thông qua các receptor bề mặt với kháng nguyên bao gồm
lipoprotein, lipopolysaccharide, peptidoglycan…[11]. Các đại thực bào thực
bào vi khuẩn và sản xuất ra các cytokine tiền viêm làm hoạt hóa đáp ứng miễn
dịch của cơ thể với tác nhân vi khuẩn. Các đại thực bào này chuyển về dạng
M1 và sản xuất ra các cytokine như IL-1β, TNFα, IL-6 cũng như các
chemokine như IL-8 [12].Sự giải phóng các cytokine này hoạt hóa hệ thống
đông máu cũng như các tế bào miễn dịch[10].
Nhiều loại tế bàobị rối loạn chức năng trong nhiễm khuẩn huyết bao gồm
hoạt động quá mức hay bị ức chế[13].Bạch cầu đa nhân trung tính là tế bào
quan trọng trong cơ chế miễn dịch tự nhiên ở nhiễm khuẩn huyết, chúng di
chuyển tới vị trí vi khuẩn nhờ hóa ứng động và thực hiện chức năng thực bào.
Tuy nhiên sự hoạt động quá mức của bạch cầu đa nhân trung tính cùng với
các chemokine hóa ứng động bạch cầu làm tăng tổn thương mô[10]. Ngoài ra,
ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết, quá trình chết theo chương trình của
bạch cầu đa nhân trung tính bị chậm lại do kéo dài sự hoạt động của yếu tố
nhân κB cũng như sự giảm nồng độ caspase 3 càng làm tăng nguy cơ tổn
thương mô [13]. Tế bào lympho là tế bào chủ đạo tham gia vào miễn dịch thu
được và có vai trò quan trọng trong nhiễm khuẩn huyết. Các bệnh nhân nhiễm
khuẩn huyết có sự suy giảm đáng kể số lượng các tế bào lympho do quá trình
chết theo chương trình. Đây được đánh giá là yếu tố quan trọng dẫn tới tình trạng
ức chế miễn dịch tronggiai đoạn sau của nhiễm khuẩn huyết. Quá trình chết
theo chương trình của tế bào lympho được tìm thấy ở tất cả các tổ chức
lympho của cơ thể bao gồm tuyến ức, lách, hạch lympho của ống tiêu hóa[9].
Ngoài ra rối loạn chức năng của các tế bào khác như tế bào nội mô và sự chết
theo chương trình của tế bào tua gai, đại thực bào, bạch cầu mono và các tế
bào biểu mô niêm mạc, tế bào nội mô ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết cũng
được đề cập đến[13].
Quá trình viêm trong nhiễm khuẩn huyết làm thay đổi quá trình đông
máu cũng như các tế bào điều hòa quá trình này ở nhiều mức độ khác nhau.
Bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết thường có biểu hiện đông máu nội mạch rải
rác gây tắc mạch và thiếu máu nuôi dưỡng mô đồng thời tăng sự tiêu thụ tiểu
cầu và các yếu tố đông máu [13]. Ngoài ra sự tiêu thụ tiểu cầu, các yếu tố
đông máu nhanh hơn mức thay thế bởi gan làm tăng nguy cơ chảy máu của
bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết[12]. Cơ chế của hiện tượng này là do sự giải
phóng các cytokine tiền viêm (IL-1, IL-6, IL-12 và TNFα) làm tăng sự biểu
hiện yếu tố mô, giảm nồng độ antithrombin, ức chế hệ thống chống đông
protein C và rối loạn quá trình tiêu fibrinogen. Các sự thay đổi này dẫn đến sự
hình thành các cục máu đông nhỏ trong lòng mạch, hệ quả là gây giảm tưới
máu, thiếu oxy mô và suy đa cơ quan[14].Ngoài ra sự tổn thương tế bào nội
mô, đặc biệt là lớp glycocalyx càng làm tăng hoạt hóa quá trình đông máu và
sự kết dính của bạch cầu đa nhân trung tính. Tổn thương tế bào nội mô làm
thay đổi hoạt động cơ trơn thành mạch gây nên tăng tính thấm thành mạch,
thoát huyết tương ra khoảng gian bào. Rối loạn quá trình viêm và đông máu
dẫn đến sự thay đổi hệ thống vi tuần hoàn, giảm các mạch nuôi dưỡng và gia
tăng các mao mạch có dòng chảy ngắt quãng[15]. Hệ quả của các quá trình
trên là sự giảm tưới máu mô trầm trọng, suy đa cơ quan và tử vong ở bệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết.
1.2. Các dấu ấn sinh học trong chẩn đoán bệnh nhiễm khuẩn
Nhiễm khuẩn là kết quả đáp ứng của cơ thể đối với sự xâm nhập của vi
khuẩn.Đáp ứng trong nhiễm khuẩnhuyết là một chuỗi các phản ứng phức tạp
liên quan đến quá trình miễn dịch tự nhiên và thu được bao gồm hoạt hóa hệ
thống các tế bào và bổ thể, các yếu tố đông máu và tế bào nội mô mạch
máu.Quá trình đáp ứng miễn dịch trong nhiễm khuẩn huyết có thể được chia
ra làm 2 giai đoạn : giai đoạn phản ứng viêm quá mức (pha sớm) và giai đoạn
giảm đáp ứng viêm (pha ức chế). Dưới tác dụng hoạt hóa hệ thống miễn dịch,
cơ thể sẽ tiết ra các cytokine, chemokine, các dấu ấn bề mặt tế bào, các chất
phản ứng pha cấp…Các chất này gọi chung là các dấu ấn sinh học.Do vậy các
dấu ấn sinh học đóng vai trò quan trọng, chúng giúp sàng lọc các bệnh nhân
có nguy cơ nhiễm khuẩn huyết, chẩn đoán sớm, theo dõi đáp ứng điều trị
cũng như giúp tiên lượng bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết[16]. Các yêu cầu đối
với các dấu ấn sinh học được coi là lý tưởng trong nhiễm khuẩn huyết là :
Có thể đo lường một cách khách quan
Có khoảng giá trị tham khảo
Có thể thực hiện xét nghiệm nhiều lần
Biết rõ quá trình động học
Giá thành hợp lý
Phản ánh được sự thay đổi vềsinh lý, bệnh lý cũng như đáp ứng điều trị
Trên 170 dấu ấn sinh học đã được nghiên cứu nhằm đánh giá về nhiễm
khuẩn huyết[17].Các dấu ấn sinh học chính được nghiên cứu bao gồm các
cytokine, CRP, bổ thể, các dấu ấn bề mặt tế bào và PCT.
Các cytokine tiền viêm được nghiên cứu là TNFα, IL-1β và IL-6 có vai
trò trung gian trong đáp ứng ban đầu của hệ miễn dịch. Chúng hoạt hóa tế bào
nội mô, hóa ứng động bạch cầu đa nhân trung tính đến vị trí viêm cũng như đi
vào hệ tuần hoàn gây nên triệu chứng sốt và đáp ứng toàn thân khác. Nhiều
nghiên cứu đã chỉ ra sự tăng nồng độ IL-6 ở các bệnh nhân nhiễm khuẩn
huyết làm tăng nguy cơ tử vong [18].Tuy nhiên nồng độ các cytokine này
trong máu cũng tăng sau chấn thương, phẫu thuật, đột quỵ hay trong các
bệnh lý tự miễn. Vì vậy các cytokine này không đặc hiệu và không giúp phân
biệt nhiễm khuẩn huyết và các tác nhân gây viêm khác.
CRP là protein được tổng hợp trong quá trình viêm và nhiễm khuẩn. Đây
là dấu ấn sinh học được sử dụng rộng rãi nhất trong thực hành lâm sàng khi
chẩn đoán và điều trị nhiễm khuẩn.CRP lần đầu tiên được phát hiện vào năm
1930 bởi Tillet và Francis trên bệnh nhân viêm phổi thùy do Streptococcus
pneumoniae.Nồng độ CRP tăng đáng kể trong phản ứng viêm cấp hơn các
protein phản ứng pha cấp khác nên CRP từ lâu đã được dùng để xác định tình
trạng viêm của cơ thể. Tuy nhiên CRP cũng không phải là 1 dấu ấn sinh học
đặc hiệu trong nhiễm khuẩn huyết. Độ nhạy và độ đặc hiệu của CRP trong
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết lần lượt là 68-92% và 40-67%[16].
Bổ thể là các protein huyết thanh làm tăng quá trình thực bào vi khuẩn
nhờ quá trình opsonin hóa.Trong các thành phần của hệ thống bổ thể thì C5b
được đánh giá là một dấu ấn sinh học tiềm năng trong nhiễm khuẩn.Các thực
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links
xem thêm
Nghiên cứu giá trị của Procalcitonin trong nhiễm trùng sơ sinh sớm
Nghiên cứu giá trị của Procalcitonin huyết tương trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết ở bệnh nhi
Nhận xét nồng độ và giá trị tiên lượng tử vong của Procalcitonin ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và chỉ số procalcitonin của bệnh nhân viêm phổi mắc phải cộng đồng tại BV Bạch Mai