Link tải miễn phí báo cáo
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN
1.1. Động cơ nghiên cứu
Suy thận là hội chứng suy giảm chức năng thận, được chia làm hai loại: cấp tính và mạn tính. Suy thận mạn tính rất nguy hiểm vì ít có dấu hiệu bất thường ở giai đoạn đầu. Khi có dấu hiệu bất thường thì thận đã gần như bị hư hoàn toàn. Khi suy thận tiến triển đến giai đoạn cuối thì chức năng thận đã mất vĩnh viễn và dẫn đến tử vong nếu không có biện pháp thay thế thận như: ghép thận, chạy thận nhân tạo hay thẩm phân phúc mạc. Với chi phí điều trị rất cao nên suy thận mạn trở thành gánh nặng cho các gia đình bệnh nhân và cho xã hội.
Theo số liệu thống kê của Hội Thận học quốc tế, hiện có khoảng hơn 500 triệu người trên toàn thế giới đang có vấn đề bệnh lý mạn tính ở thận. Tại Việt Nam, chưa có số liệu chính thức về tần suất mắc bệnh thận, nhưng hiện tại, cả nước có khoảng gần 6 triệu bệnh nhân suy thận (chiếm 6,73% dân số) và hằng năm có thêm khoảng 8.000 bệnh nhân suy thận mới [31].
Mặt khác, hiện nay phần lớn các bệnh viện ở nước ta không có khoa thận, chưa có hệ thống đào tạo chuyên sâu ngành thận học, thiếu các bạn sĩ chuyên khoa thận ngay cả trong các bệnh viện lớn ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh [32].
Một nửa số bệnh nhân mắc bệnh về thận do bị chẩn đoán thiếu chính xác. Trong nhiều trường hợp một bệnh nhân có biểu hiện huyết áp cao liền được bác sĩ chẩn đoán là bệnh tăng huyết áp. Tuy nhiên, ít người biết đó cũng có thể là một biến chứng của bệnh thận và do không được điều trị sớm nên phần lớn bệnh nhân đến viện khi bệnh đã nặng và cần lọc máu ngay. Trong những trường hợp này, chi phí điều trị rất tốn kém, và tuổi thọ người bệnh cũng bị rút ngắn [32].
Với tình hình bệnh suy thận ngày càng tăng thì một chương trình máy tính hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và theo dõi suy thận là cần thiết. Loại chương trình này thường được biết đến với tên gọi là hệ chuyên gia. Đó là một loại chương trình máy tính có khả năng mô hình hóa khả năng giải quyết vấn đề của các chuyên gia trong từng lãnh vực. Hệ chuyên gia là một trong những lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo được nghiên cứu và phát triển từ giữa thập niên 60 [11 tr.11]. Cho đến nay hệ chuyên gia được áp dụng trong nhiều lĩnh vực, trong đó y khoa là một trong những lĩnh vực được áp dụng đầu tiên.
Ngoài ra, tính chất của suy thận mạn là tiến triển âm thầm, ít có triệu chứng đặc trưng trong giai đoạn đầu nên muốn chẩn đoán được suy thận mạn sớm cần theo dõi bệnh sử của bệnh nhân. Hơn thế nữa, khi biết được bệnh sử thì bác sĩ có thể tiên đoán được hiện trạng của bệnh nhân, từ đó bác sĩ chỉ cần kiểm tra một vài triệu chứng hay dấu hiệu bất thường là có thể chẩn đoán được bệnh. Như vậy tùy vào bệnh sử của mỗi bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có cách hỏi bệnh khác nhau.
Các hệ thống thích nghi cá nhân là các hệ thống cung cấp thông tin, tài nguyên, dịch vụ… dựa vào đặc điểm của từng người sử dụng. Trong những hệ thống này, mỗi người sử dụng có một hồ sơ đặc trưng (profile) để mô tả những đặc điểm của người đó [21]. Do đó để hệ thống có thể hỏi và chẩn đoán bệnh sao cho phù hợp với hiện trạng của mỗi bệnh nhân và đặc biệt là có thể theo dõi diễn tiến của suy thận, luận văn đề xuất việc khai khác các hồ sơ người dùng (user profile), ở đây gọi là hồ sơ bệnh nhân (patient profile1).
1.2. Mục tiêu luận văn
Với các vấn đề được nêu ở trên, luận văn nhằm xây dựng một hệ chuyên gia hỗ trợ bác sĩ và bệnh nhân chẩn đoán và theo dõi suy thận (Expert System for Kidney Failure gọi tắt là ESKF) để hạn chế tình trạng chẩn đoán thiếu chính xác. Điểm khác biệt so với các hệ chuyên gia truyền thống là ESKF sử dụng hồ sơ bệnh nhân vào hệ thống với mục đích:
- Theo dõi diễn tiến suy thận mạn của bệnh để thông báo cho bệnh nhân nếu có dấu hiệu suy thận mạn và giúp chẩn đoán được suy thận mạn sớm.
- Chẩn đoán bệnh thuận tiện hơn vì dựa trên bệnh sử của bệnh nhân. Ví dụ lần chẩn đoán trước bệnh nhân cho biết là đã bị bệnh tăng huyết áp thì lần
sau không hỏi bệnh nhân có tăng huyết áp nữa. Đặc biệt, trong trường hợp cấp cứu cần có các thông tin của bệnh nhân nhanh, hơn thế nữa bệnh nhân có thể không cung cấp vì bị hôn mê thì hồ sơ bệnh nhân sẽ rất có ý nghĩa.
- Từ các thông tin có trong patient profile, hệ thống suy diễn ra hiện trạng của bệnh nhân, từ đó sẽ xác định các thông tin cần hỏi cho lần chẩn đoán hiện tại. Ví dụ: Bệnh nhân có tiền căn đái tháo đường nhiều năm và trong lần chẩn đoán trước xét nghiệm nước tiểu có máu và đạm chứng tỏ cho thấy bệnh nhân có nguy cơ bị suy thận rất cao nên chỉ cần hỏi một vài triệu chứng chính.
- Sử dụng profile của các bệnh nhân từng chẩn đoán trước đây để hỗ trợ quá trình hỏi bệnh cho bệnh nhân hiện tại nhằm hạn chế tình trạng cung cấp thiếu thông tin.
1.3. Nội dung nghiên cứu
Để đạt được các mục tiêu trên đề tài nghiên cứu các vấn đề sau:
- Suy thận và các bệnh có liên quan, cách chẩn đoán suy thận, phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn, nguyên nhân dẫn đến suy thận.
- Tìm hiểu các vấn đề liên quan đến user profile trong các hệ thống thích nghi cá nhân để từ đó xây dựng profile cho bệnh nhân:
o Cấu trúc profile
o Khởi tạo profile
o Cập nhật profile
- Tìm hiểu hệ chuyên gia và các kỹ thuật sử dụng trong các hệ chuyên gia, đặc biệt là các hệ chuyên gia chẩn đoán bệnh:
o Phương pháp biểu diễn tri thức.
o Các tri thức, thông tin trong y khoa thường không chắc chắn và không rõ ràng nên đề tài cần tìm hiểu các phương pháp biểu diễn thông tin dạng này.
o Phương pháp suy diễn ra kết luận dựa vào tập tri thức đã có.
1.4. Kết quả đạt được
Đề tài đã đề xuất một cấu trúc profile của bệnh nhân dùng trong chẩn đoán và theo dõi suy thận, từ đó xây dựng một hệ chẩn đoán suy thận dựa vào các thông tin có trong profile.
Xây dựng ESKF giúp chẩn đoán cũng như theo dõi diễn tiến suy thận mạn của bệnh nhân để có thể phát hiện được suy thận mạn ngay trong giai đoạn đầu. Trong chẩn đoán suy thận, kết quả cận lâm sàng có vai trò quyết định, nhưng ngày nay, bệnh nhân dễ dàng có được kết quả cận lâm sàng từ các trung tâm y tế tư nhân nên bệnh nhân có thể sử dụng ESKF để theo dõi tình trạng suy thận của bản thân. Như vậy mới có thể phát hiện được bệnh trong giai đoạn đầu để ngăn chặn bệnh tiến đến giai đoạn cuối giúp người bệnh kéo dài được tuổi thọ và giảm chi phí điều trị.
ESKF có cung cấp tiện ích giải thích để diễn giải quá trình suy diễn ra kết quả chẩn đoán. Như vậy bác sĩ có thể kiểm tra kết quả chẩn đoán của hệ thống làm cho hệ thống đáng tin cậy hơn. Ngoài ra ESKF còn có tiện ích giúp chuyên gia chỉnh sửa, cập nhật tri thức chẩn đoán và tiện ích quản lý hồ sơ bệnh nhân.
Tóm lại, đề tài minh chứng cho thấy việc sử dụng patient profile vào các hệ chẩn đoán bệnh mà đặc biệt là các bệnh cần theo dõi thường xuyên như suy thận mạn là rất cần thiết. Khi có patient profile, quá trình chẩn đoán sẽ thuận tiện hơn và có thể theo dõi được diễn tiến của bệnh.
1.5. Bố cục luận văn
Luận văn được trình bày thành năm chương với bố cục như sau:
Chương 1: Tổng quan
Giới thiệu tổng quan bao gồm động cơ nghiên cứu, mục tiêu của đề tài, các vấn đề khoa học kỹ thuật cần giải quyết trong đề tài và kết quả đề tài đạt được.
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Trình bày hệ chuyên gia, hiện trạng cũng như các khái niệm có liên quan đến hệ chuyên gia và user profile.
Chương 3: Hệ chẩn đoán suy thận dựa vào hệ chuyên gia theo từng bệnh nhân
Phần đầu chương giới thiệu hội chứng suy thận. Phần tiếp theo trình bày kiến trúc của ESKF và các kỹ thuật được sử dụng để xây dựng hệ chẩn đoán suy thận ESKF như:
- Cấu trúc, khởi tạo, cập nhật hồ sơ bệnh nhân.
- Tri thức chẩn đoán suy thận.
- Biểu diễn tri thức, thông tin không chắc chắn với CF (Certainty Factor).
- Các bước xây dựng cơ sở tri thức cho hệ chẩn đoán suy thận ESKF.
- Môtơ suy diễn Jess.
- Các tiện ích của hệ chẩn đoán ESKF.
Phần cuối của chương sẽ trình bày các bước trong một quá trình chẩn đoán của ESKF.
Chương 4: Thực nghiệm và đánh giá kết quả
Trình bày bộ dữ liệu dùng để kiểm tra chương trình và đánh giá kết quả chẩn đoán của chương trình.
Chương 5: Kết luận
Tổng kết lại đề tài làm được những gì, vấn đề còn tồn đọng chưa giải quyết được, khả năng và hướng phát triển của đề tài.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN
1.1. Động cơ nghiên cứu
Suy thận là hội chứng suy giảm chức năng thận, được chia làm hai loại: cấp tính và mạn tính. Suy thận mạn tính rất nguy hiểm vì ít có dấu hiệu bất thường ở giai đoạn đầu. Khi có dấu hiệu bất thường thì thận đã gần như bị hư hoàn toàn. Khi suy thận tiến triển đến giai đoạn cuối thì chức năng thận đã mất vĩnh viễn và dẫn đến tử vong nếu không có biện pháp thay thế thận như: ghép thận, chạy thận nhân tạo hay thẩm phân phúc mạc. Với chi phí điều trị rất cao nên suy thận mạn trở thành gánh nặng cho các gia đình bệnh nhân và cho xã hội.
Theo số liệu thống kê của Hội Thận học quốc tế, hiện có khoảng hơn 500 triệu người trên toàn thế giới đang có vấn đề bệnh lý mạn tính ở thận. Tại Việt Nam, chưa có số liệu chính thức về tần suất mắc bệnh thận, nhưng hiện tại, cả nước có khoảng gần 6 triệu bệnh nhân suy thận (chiếm 6,73% dân số) và hằng năm có thêm khoảng 8.000 bệnh nhân suy thận mới [31].
Mặt khác, hiện nay phần lớn các bệnh viện ở nước ta không có khoa thận, chưa có hệ thống đào tạo chuyên sâu ngành thận học, thiếu các bạn sĩ chuyên khoa thận ngay cả trong các bệnh viện lớn ở Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh [32].
Một nửa số bệnh nhân mắc bệnh về thận do bị chẩn đoán thiếu chính xác. Trong nhiều trường hợp một bệnh nhân có biểu hiện huyết áp cao liền được bác sĩ chẩn đoán là bệnh tăng huyết áp. Tuy nhiên, ít người biết đó cũng có thể là một biến chứng của bệnh thận và do không được điều trị sớm nên phần lớn bệnh nhân đến viện khi bệnh đã nặng và cần lọc máu ngay. Trong những trường hợp này, chi phí điều trị rất tốn kém, và tuổi thọ người bệnh cũng bị rút ngắn [32].
Với tình hình bệnh suy thận ngày càng tăng thì một chương trình máy tính hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán và theo dõi suy thận là cần thiết. Loại chương trình này thường được biết đến với tên gọi là hệ chuyên gia. Đó là một loại chương trình máy tính có khả năng mô hình hóa khả năng giải quyết vấn đề của các chuyên gia trong từng lãnh vực. Hệ chuyên gia là một trong những lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo được nghiên cứu và phát triển từ giữa thập niên 60 [11 tr.11]. Cho đến nay hệ chuyên gia được áp dụng trong nhiều lĩnh vực, trong đó y khoa là một trong những lĩnh vực được áp dụng đầu tiên.
Ngoài ra, tính chất của suy thận mạn là tiến triển âm thầm, ít có triệu chứng đặc trưng trong giai đoạn đầu nên muốn chẩn đoán được suy thận mạn sớm cần theo dõi bệnh sử của bệnh nhân. Hơn thế nữa, khi biết được bệnh sử thì bác sĩ có thể tiên đoán được hiện trạng của bệnh nhân, từ đó bác sĩ chỉ cần kiểm tra một vài triệu chứng hay dấu hiệu bất thường là có thể chẩn đoán được bệnh. Như vậy tùy vào bệnh sử của mỗi bệnh nhân mà bác sĩ sẽ có cách hỏi bệnh khác nhau.
Các hệ thống thích nghi cá nhân là các hệ thống cung cấp thông tin, tài nguyên, dịch vụ… dựa vào đặc điểm của từng người sử dụng. Trong những hệ thống này, mỗi người sử dụng có một hồ sơ đặc trưng (profile) để mô tả những đặc điểm của người đó [21]. Do đó để hệ thống có thể hỏi và chẩn đoán bệnh sao cho phù hợp với hiện trạng của mỗi bệnh nhân và đặc biệt là có thể theo dõi diễn tiến của suy thận, luận văn đề xuất việc khai khác các hồ sơ người dùng (user profile), ở đây gọi là hồ sơ bệnh nhân (patient profile1).
1.2. Mục tiêu luận văn
Với các vấn đề được nêu ở trên, luận văn nhằm xây dựng một hệ chuyên gia hỗ trợ bác sĩ và bệnh nhân chẩn đoán và theo dõi suy thận (Expert System for Kidney Failure gọi tắt là ESKF) để hạn chế tình trạng chẩn đoán thiếu chính xác. Điểm khác biệt so với các hệ chuyên gia truyền thống là ESKF sử dụng hồ sơ bệnh nhân vào hệ thống với mục đích:
- Theo dõi diễn tiến suy thận mạn của bệnh để thông báo cho bệnh nhân nếu có dấu hiệu suy thận mạn và giúp chẩn đoán được suy thận mạn sớm.
- Chẩn đoán bệnh thuận tiện hơn vì dựa trên bệnh sử của bệnh nhân. Ví dụ lần chẩn đoán trước bệnh nhân cho biết là đã bị bệnh tăng huyết áp thì lần
sau không hỏi bệnh nhân có tăng huyết áp nữa. Đặc biệt, trong trường hợp cấp cứu cần có các thông tin của bệnh nhân nhanh, hơn thế nữa bệnh nhân có thể không cung cấp vì bị hôn mê thì hồ sơ bệnh nhân sẽ rất có ý nghĩa.
- Từ các thông tin có trong patient profile, hệ thống suy diễn ra hiện trạng của bệnh nhân, từ đó sẽ xác định các thông tin cần hỏi cho lần chẩn đoán hiện tại. Ví dụ: Bệnh nhân có tiền căn đái tháo đường nhiều năm và trong lần chẩn đoán trước xét nghiệm nước tiểu có máu và đạm chứng tỏ cho thấy bệnh nhân có nguy cơ bị suy thận rất cao nên chỉ cần hỏi một vài triệu chứng chính.
- Sử dụng profile của các bệnh nhân từng chẩn đoán trước đây để hỗ trợ quá trình hỏi bệnh cho bệnh nhân hiện tại nhằm hạn chế tình trạng cung cấp thiếu thông tin.
1.3. Nội dung nghiên cứu
Để đạt được các mục tiêu trên đề tài nghiên cứu các vấn đề sau:
- Suy thận và các bệnh có liên quan, cách chẩn đoán suy thận, phân biệt suy thận cấp và suy thận mạn, nguyên nhân dẫn đến suy thận.
- Tìm hiểu các vấn đề liên quan đến user profile trong các hệ thống thích nghi cá nhân để từ đó xây dựng profile cho bệnh nhân:
o Cấu trúc profile
o Khởi tạo profile
o Cập nhật profile
- Tìm hiểu hệ chuyên gia và các kỹ thuật sử dụng trong các hệ chuyên gia, đặc biệt là các hệ chuyên gia chẩn đoán bệnh:
o Phương pháp biểu diễn tri thức.
o Các tri thức, thông tin trong y khoa thường không chắc chắn và không rõ ràng nên đề tài cần tìm hiểu các phương pháp biểu diễn thông tin dạng này.
o Phương pháp suy diễn ra kết luận dựa vào tập tri thức đã có.
1.4. Kết quả đạt được
Đề tài đã đề xuất một cấu trúc profile của bệnh nhân dùng trong chẩn đoán và theo dõi suy thận, từ đó xây dựng một hệ chẩn đoán suy thận dựa vào các thông tin có trong profile.
Xây dựng ESKF giúp chẩn đoán cũng như theo dõi diễn tiến suy thận mạn của bệnh nhân để có thể phát hiện được suy thận mạn ngay trong giai đoạn đầu. Trong chẩn đoán suy thận, kết quả cận lâm sàng có vai trò quyết định, nhưng ngày nay, bệnh nhân dễ dàng có được kết quả cận lâm sàng từ các trung tâm y tế tư nhân nên bệnh nhân có thể sử dụng ESKF để theo dõi tình trạng suy thận của bản thân. Như vậy mới có thể phát hiện được bệnh trong giai đoạn đầu để ngăn chặn bệnh tiến đến giai đoạn cuối giúp người bệnh kéo dài được tuổi thọ và giảm chi phí điều trị.
ESKF có cung cấp tiện ích giải thích để diễn giải quá trình suy diễn ra kết quả chẩn đoán. Như vậy bác sĩ có thể kiểm tra kết quả chẩn đoán của hệ thống làm cho hệ thống đáng tin cậy hơn. Ngoài ra ESKF còn có tiện ích giúp chuyên gia chỉnh sửa, cập nhật tri thức chẩn đoán và tiện ích quản lý hồ sơ bệnh nhân.
Tóm lại, đề tài minh chứng cho thấy việc sử dụng patient profile vào các hệ chẩn đoán bệnh mà đặc biệt là các bệnh cần theo dõi thường xuyên như suy thận mạn là rất cần thiết. Khi có patient profile, quá trình chẩn đoán sẽ thuận tiện hơn và có thể theo dõi được diễn tiến của bệnh.
1.5. Bố cục luận văn
Luận văn được trình bày thành năm chương với bố cục như sau:
Chương 1: Tổng quan
Giới thiệu tổng quan bao gồm động cơ nghiên cứu, mục tiêu của đề tài, các vấn đề khoa học kỹ thuật cần giải quyết trong đề tài và kết quả đề tài đạt được.
Chương 2: Cơ sở lý thuyết
Trình bày hệ chuyên gia, hiện trạng cũng như các khái niệm có liên quan đến hệ chuyên gia và user profile.
Chương 3: Hệ chẩn đoán suy thận dựa vào hệ chuyên gia theo từng bệnh nhân
Phần đầu chương giới thiệu hội chứng suy thận. Phần tiếp theo trình bày kiến trúc của ESKF và các kỹ thuật được sử dụng để xây dựng hệ chẩn đoán suy thận ESKF như:
- Cấu trúc, khởi tạo, cập nhật hồ sơ bệnh nhân.
- Tri thức chẩn đoán suy thận.
- Biểu diễn tri thức, thông tin không chắc chắn với CF (Certainty Factor).
- Các bước xây dựng cơ sở tri thức cho hệ chẩn đoán suy thận ESKF.
- Môtơ suy diễn Jess.
- Các tiện ích của hệ chẩn đoán ESKF.
Phần cuối của chương sẽ trình bày các bước trong một quá trình chẩn đoán của ESKF.
Chương 4: Thực nghiệm và đánh giá kết quả
Trình bày bộ dữ liệu dùng để kiểm tra chương trình và đánh giá kết quả chẩn đoán của chương trình.
Chương 5: Kết luận
Tổng kết lại đề tài làm được những gì, vấn đề còn tồn đọng chưa giải quyết được, khả năng và hướng phát triển của đề tài.
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:
You must be registered for see links