tctuvan

New Member
Chia sẻ với các bạn giáo trình


MỤC LỤC
THÔNG TIN VỀ TÁC GIẢ ................................................................................................1
MỤC LỤC ...........................................................................................................................2
DANH SÁCH BẢNG..........................................................................................................8
DANH SÁCH HÌNH .........................................................................................................10
DANH SÁCH KHUNG.....................................................................................................12
DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT ..........................................................................................13
LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................................15
CHƯƠNG I: TÀI NGUYÊN NƯỚC.................................................................................17
I.1. NHU CẦU VỀ NƯỚC ............................................................................................17
I.1.1. Môi trường nước tự nhiên .................................................................................17
I.1.2. Nhu cầu sử dụng nước.......................................................................................17
I.1.3. Nhu cầu nước trong tương lai ...........................................................................22
I.2. TÀI NGUYÊN NƯỚC - LƯỢNG NƯỚC CÓ THỂ KHAI THÁC........................24
I.2.1. Chu trình thủy văn ............................................................................................25
a) Định nghĩa ..........................................................................................................25
b) Đặc điểm.............................................................................................................27
I.2.2. Đánh giá tài nguyên nước .................................................................................29
I.3. PHƯƠNG TRÌNH CÂN BẰNG NƯỚC.................................................................35
I.3.1. Nguyên tắc ........................................................................................................35
I.3.2. Phương trình cân bằng nước thông dụng ..........................................................36
I.3.3. Phương trình cân bằng nước một lưu vực trong một thời đoạn bất kỳ.............36
a) Lưu vực kín.........................................................................................................36
b) Lưu vực hở .........................................................................................................37
I.3.4. Phương trình cân bằng nước trong nhiều năm..................................................37
I.4. QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN NƯỚC .........................................................................38
I.4.1. Khoa học quản lý môi trường ...........................................................................38
I.4.2. Quản lý tài nguyên nước ...................................................................................39
1. Yêu cầu quản lý ..................................................................................................39
2. Giáo dục trong cộng đồng...................................................................................40
3. Tăng cường khả năng tự làm sạch của nguồn nước ...........................................40
I.4.3.Các chính sách liên quan đến tài nguyên nước ở Việt Nam..............................40
a) Các chính sách và chiến lược cấp quốc gia ........................................................40
b) Các thể chế chính trong quản lý nguồn nước .....................................................42
c) Các tiêu chuẩn về chất lượng nước.....................................................................44
I.5. CÂU HỎI ÔN TẬP..................................................................................................45
CHƯƠNG II: TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT .....................................................................46
II.1. SỰ HÌNH THÀNH DÒNG CHẢY SÔNG NGÒI .................................................46
II.1.1. Hệ thống sông ngòi ..........................................................................................46
II.1.2. Lưu vực sông ...................................................................................................47
a) Đường phân nước của lưu vực ...........................................................................48
b) Các đặc trưng của lưu vực..................................................................................48
c) Đặc trưng của dòng sông ....................................................................................49
II.2. SỰ HÌNH THÀNH DÒNG CHẢY SÔNG NGÒI .................................................51
II.2.1. Dòng chảy sông ngòi .......................................................................................51
a) Định nghĩa ..........................................................................................................51
b) Các đặc trưng biểu thị dòng chảy.......................................................................52
II.2.2. Các quá trình tạo thành dòng chảy ..................................................................53
a) Quá trình mưa .....................................................................................................53
b) Quá trình tổn thất................................................................................................53
c) Quá trình chảy tràn trên sườn dốc ......................................................................54
d) Quá trình tập trung dòng chảy............................................................................54
II.3. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DÒNG CHẢY ......................................55
II.3.1. Yếu tố khí hậu..................................................................................................55
a) Chế độ bức xạ .....................................................................................................55
b) Chế độ nhiệt........................................................................................................56
c) Áp suất không khí ...............................................................................................57
d) Gió ......................................................................................................................57
e) Bão......................................................................................................................58
f) Độ ẩm không khí .................................................................................................58
g) Bốc hơi ...............................................................................................................59
h) Mưa.....................................................................................................................61
II.3.2. Yếu tố mặt đệm................................................................................................62
a) Vị trí địa lý và địa hình của khu vực ..................................................................62
b) Đặc tính thổ nhưỡng và địa chất của lưu vực.....................................................62
c) Lớp phủ thực vật.................................................................................................63
d) Hồ ao và đầm lầy................................................................................................63
e) Hoạt động của con người....................................................................................63
II.4. TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT TẠI VIỆT NAM ....................................................64
II.4.1. Việt Nam có nguồn nước mặt phong phú........................................................64
II.4.2. Những khó khăn trong khai thác nguồn nước mặt ..........................................67
II.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ................................................................................................77
CHƯƠNG III: TÀI NGUYÊN NƯỚC NGẦM.................................................................78
III.1. SỰ XUẤT HIỆN NƯỚC NGẦM.........................................................................78
III.1.1. Một số khái nệm về nước ngầm.....................................................................78
III.1.2. Phân loại hệ tầng ngậm nước .........................................................................80
III.1.3. Dòng chảy ngầm.........................................................................................83
III.2. PHÂN BỐ NƯỚC NGẦM THEO PHƯƠNG THẲNG ĐỨNG..........................84
III.2.1. Vùng thoáng khí .............................................................................................84
a) Vùng rễ cây.........................................................................................................84
b) Vùng trung gian..................................................................................................85
c) Vùng mao dẫn.....................................................................................................85
III.2.2. Vùng bão hòa..................................................................................................85
a) Hệ số giữ nước....................................................................................................85
b) Hệ số thoát nước.................................................................................................86
c) Hệ số chứa nước .................................................................................................86
III.3. CÁC HỆ TẦNG ĐỊA CHẤT NGẬM NƯỚC ......................................................86
III.3.1. Bồi tích phù sa ................................................................................................86
III.3.2. Đá vôi .............................................................................................................87
III.3.3. Đá do núi lửa hình thành ................................................................................87
III.3.4. Đá cát ..............................................................................................................87
III.3.5. Hóa thạch và đá biến chất...............................................................................87
III.3.6. Đất sét .............................................................................................................88
III.3.7. Lưu vực nước ngầm........................................................................................88
III.4. PHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN NƯỚC NGẦM.......................................................88
III.4.1. Định luật thấm................................................................................................88
III.4.2. Phương trình thấm cơ bản ..............................................................................89
III.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN MỰC NƯỚC NGẦM................................90
III.5.1. Yếu tố khí tượng.............................................................................................90
a) Áp suất khí quyển ...............................................................................................90
b) Mưa.....................................................................................................................92
c) Gió ......................................................................................................................92
III.5.2. Ảnh hưởng của thủy triều...............................................................................92
III.5.3. Ảnh hưởng đô thị hóa.....................................................................................93
III.6. TÀI NGUYÊN NƯỚC NGẦM Ở NƯỚC TA.....................................................94
III.6.1. Trữ lượng nước ngầm ........................................................................................94
III.6.2. Động thái tầng nước ngầm ............................................................................96
a) Đồng bằng Bắc bộ ..............................................................................................96
b) Đồng bằng Nam Bộ............................................................................................99
c) Vùng Tây Nguyên.............................................................................................103
III.6.3. Khai thác nguồn nước ngầm.........................................................................104
III.7. CÂU HỎI ÔN TẬP.............................................................................................107
CHƯƠNG IV: CÁC VẤN ĐỀ VỀ Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC....................................108
IV.1. Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC................................................................................108
IV.1.1. Thế nào là ô nhiễm nguồn nước...................................................................108
a) Định nghĩa ........................................................................................................108
b) Quá trình gây ô nhiễm chất lượng nước...........................................................109
IV.1.2. Phân loại nguồn gây ô nhiễm.......................................................................110
a) Nguồn xác định (point sources)........................................................................110
b) Nguồn không xác định (non-point sources) .....................................................111
IV.2. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC......................................112
IV.2.1. Đặc điểm lý học............................................................................................113
a) Nhiệt độ ............................................................................................................ 113
c) Chất rắn lơ lửng ................................................................................................114
d) Ðộ đục ..............................................................................................................114
e) Mùi và vị...........................................................................................................115
f) Trọng lượng riêng .............................................................................................115
IV.2.2. Đặc điểm hóa học.........................................................................................115
a) Độ cứng.............................................................................................................116
b) Độ pH ...............................................................................................................117
c) Muối kim loại ...................................................................................................117
d) Các hợp chất của nitơ .......................................................................................117
e) Khí hòa tan........................................................................................................118
IV.2.3. Đặc điểm sinh học........................................................................................118
a) Vi khuẩn và sinh vật khác trong nước ..............................................................118
b) Các vi sinh vật chỉ thị việc nhiễm bẩn nguồn nước bởi phân ..........................119
IV.3. CÁC NGUỒN GÂY NHIỄM BẨN CHẤT LƯỢNG NƯỚC............................120
IV.3.1. Nguồn nhiễm bẩn do sinh hoạt.....................................................................120
a) Nước thải từ khu dân cư ...................................................................................120
b) Sự rò rỉ của hệ thống cống dẫn.........................................................................121
c) Chất thải rắn......................................................................................................122
IV.3.2. Nguồn ô nhiễm do công nghiệp ...................................................................124
a) Nước thải công nghiệp......................................................................................124
b) Thẩm lậu qua bể chứa và ống dẫn....................................................................128
c) Hoạt động khai khoáng ....................................................................................128
d) Khai thác dầu mỏ .............................................................................................130
IV.3.3. Nguồn ô nhiễm do nông nghiệp ..................................................................131
a) Chảy tràn do mưa .............................................................................................131
b) Nước tưới tiêu và chất thải động vật ................................................................132
c) Phân bón và các loại thuốc trừ sâu ...................................................................132
IV.2.4. Ô nhiễm vi sinh vật trong nước ngầm..........................................................135
a) Tổng quan .........................................................................................................135
b) Các nguồn gây bệnh từ nước ngầm..................................................................135
c) Di chuyển của vi sinh vật .................................................................................136
IV.4. CÂU HỎI ÔN TẬP.............................................................................................138
CHƯƠNG V: BẢO VỆ CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC............................................139
V.1. CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC........................................................................139
V.1.1. Chất lượng nước uống ...................................................................................139
V.1.2. Nước dùng cho các ngành công nghiệp.........................................................141
V.1.3. Nước cho sản xuất nông nghiệp ....................................................................142
V.1.4. Nước cho đời sống thủy sinh.........................................................................147
V.2. QUÁ TRÌNH TỰ LÀM SẠCH NƯỚC MẶT .....................................................149
V.2.1. Hiện tượng tự làm sạch..................................................................................149
V.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng tự làm sạch của dòng chảy..................150
a) Nồng độ oxy hòa tan.........................................................................................150
b) Loại chất hữu cơ...............................................................................................151
c) Lực sinh học .....................................................................................................151
d) Các chất độc .....................................................................................................152
e) Các đặc tính vật lý của dòng chảy ....................................................................152
f) Sự pha loãng......................................................................................................152
g) Các điều kiện thời tiết khí hậu..........................................................................152
h) Sự lắng đọng.....................................................................................................152
i) Nhiệt độ .............................................................................................................152
V.3. QUẢN LÝ LƯU VỰC NƯỚC NGẦM...............................................................153
V.3.1. Những nội dung về quản lý lưu vực nước ngầm...........................................153
V.3.2. Quá trình tự làm sạch của nước ngầm...........................................................154
a) Quá trình lọc .....................................................................................................154
b) Cơ chế hấp thụ..................................................................................................154
c) Các quá trình hóa học .......................................................................................155
d) Cơ chế loại trừ vi khuẩn, virus .........................................................................155
e) Cơ chế pha loãng ..............................................................................................155
V.4. CÁC BIỆN PHÁP BẢO VỆ CHẤT LƯỢNG NƯỚC.........................................155
V.4.1. Kiểm soát ô nhiễm bằng quy định xử lý nước thải .......................................156
a) Tiêu chuẩn nước thải ........................................................................................156
b) Tiêu chuẩn nguồn nước ....................................................................................156
c) So sánh hai tiêu chuẩn quản lý nguồn nước .....................................................156
V.4.2. Cải thiện điều kiện của dòng sông.................................................................157
a) Thông gió dòng sông ........................................................................................157
b) Bổ sung nước cho sông trong thời kỳ lưu lượng thấp......................................157
c) Bảo vệ lớp phủ thực vật trên toàn lưu vực .......................................................157
V.4.3. Phương pháp đánh giá nhanh tải lượng chất ô nhiễm...................................158
V.5. XỬ LÝ NƯỚC THẢI ..........................................................................................160
V.5.1. Khái niệm ......................................................................................................160
V.5.2. Phân loại nước thải ........................................................................................161
a) Nước thải sinh hoạt...........................................................................................161
b) Nước thải công nghiệp .....................................................................................161
c) Nước thải từ vùng sản xuất nông nghiệp..........................................................161
V.5.3. Lựa chọn biện pháp xử lý ..............................................................................161
V.5.4. Một số phương pháp xử lý đơn giản..............................................................162
a) Xử lý bằng ao hồ tự nhiên ................................................................................162

b) Bãi tưới .............................................................................................................162
c) Phương pháp pha loãng ....................................................................................162
d) Hệ thống ao xử lý .............................................................................................162
e) Phương pháp khống chế ô nhiễm nước ............................................................163
V.6. CÂU HỎI ÔN TẬP..............................................................................................166
CHƯƠNG VI: QUẢN LÝ TỔNG HỢP NGUỒN NƯỚC..............................................167
VI.1. QUY HOẠCH VÀ QUẢN LÝ NGUỒN NƯỚC ..............................................167
VI.1.1. Nhiệm vụ của quy hoạch và quản lý nguồn nước ........................................167
VI.1.2. Các bài toán cơ bản về quy hoạch và quản lý nguồn nước..........................168
a) Quy hoạch hệ thống..........................................................................................168
b) Phát triển nguồn nước.......................................................................................168
c) Quản lý nguồn nước .........................................................................................169
VI.1.3. Chương trình quốc gia các dạng quy hoạch nguồn nước.............................169
a) Chương trình quốc gia về phát triển nguồn nước.............................................169
b) Quy hoạch lưu vực về nguồn nước ..................................................................170
c) Quy hoạch chuyên ngành hay các quy hoạch cấp tiểu vùng ..........................171
VI.2. QUẢN LÝ TỔNG HỢP TÀI NGUYÊN NƯỚC ...............................................172
VI.2.1. Khái niệm.....................................................................................................172
VI.2.2. Tiến trình thực hiện quản lý tổng hợp tài nguyên nước...............................175
a) Xác định các thành phần...................................................................................175
b) Tiến trình thực hiện ..........................................................................................176
VI.2.3. Nghiên cứu quản lý tổng hợp tài nguyên nước ............................................180
VI.3. MỘT SỐ CÔNG CỤ HỖ TRỢ CHO IWRM.....................................................181
VI.3.1. Quản lý tài nguyên nước dựa vào cộng đồng ..............................................181
a) Định nghĩa ........................................................................................................181
b) Quản lý tài nguyên nước dựa vào cộng đồng ở Việt nam: góc nhìn từ chính sách
và thể chế ..............................................................................................................182
VI.3.2. Quản lý nước theo lưu vực sông .................................................................183
a) Khái niệm..........................................................................................................183
b) Một số kinh nghiệm của thế giới về quản lý lưu vực sông ..............................184
c)Áp dụng quản lý nước theo lưu vực sông ở Việt Nam......................................186
VI.4. CÂU HỎI ÔN TẬP.............................................................................................190
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................................................191
LỜI NÓI ĐẦU
Trong quá trình phát triển không ngừng của xã hội, loài người đã đạt được nhiều thành
tựu to lớn trong các lĩnh vực kinh tế xã hội với một trình độ khoa học kỹ thuật hiện đại,
nhưng đồng thời cũng gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho môi trường sinh thái. Đó là
lượng chất thải lớn mà con người thải bỏ vào môi trường. Lượng chất thải này lớn
hơn nhiều so với lượng mà các quá trình tự nhiên của các hệ sinh thái có thể đồng hóa
được; do đó đưa đến tình trạng giảm nhỏ nồng độ oxy trong các dòng chảy, các chất độc
hại đi vào nguồn nước và các đại dương…
Những lượng chất thải do các hoạt động của con người tạo ra làm cho môi trường mất đi
một ít khả năng nuôi dưỡng sự sống, một số loài bị tiêu diệt và chính con người cũng
phải chịu sự hủy hoại sinh học. Sự suy giảm các quần thể đã làm cho tính đa dạng trong
các hệ sinh thái ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Và chính con người đã khai thác các
nguồn lợi tự nhiên đến mức cạn kiệt tạo ra những biến đổi bất lợi về nhiều mặt.
Nhằm giúp các em sinh viên nắm được một số kiến thức đại cương về tài nguyên nước,
sự ô nhiễm môi trường nước, việc ngăn ngừa ô nhiễm nguồn nước và công tác quản lý tài
nguyên nước. Tác giả biên soạn quyển giáo trình “TÀI NGUYÊN NƯỚC LỤC ĐỊA” làm
tài liệu học tập dành cho sinh viên chuyên ngành Khoa học Môi trường. Ngoài ra sinh
viên các chuyên ngành có liên quan cũng có thể sử dụng để tham khảo trong quá trình
học tập. Giáo trình gồm 6 chương được phân bố như sau:
CHƯƠNG 1. TÀI NGUYÊN NƯỚC
CHƯƠNG 2. TÀI NGUYÊN NƯỚC MẶT
CHƯƠNG 3. TÀI NGUYÊN NƯỚC NGẦM
CHƯƠNG 4. CÁC VẤN ĐỀ VỀ Ô NHIỄM NGUỒN NƯỚC
CHƯƠNG 5. BẢO VỆ CHẤT LƯỢNG NGUỒN NƯỚC
CHƯƠNG 6. QUẢN LÝ TỔNG HỢP NGUỒN NƯỚC
Tài liệu này được biên soạn dựa vào nhiều tài liệu tham khảo và nghiên cứu khác nhau
mà tác giả tích lũy được. Trong tài liệu có những thông tin, trích dẫn, hình vẽ... được
trích dịch từ các tài liệu của các tác giả có nêu trong tài liệu tham khảo. Do không có điều
kiện tiếp xúc, trao đổi để xin phép trích dẫn nguồn tài liệu, mong quí vị vui lòng miễn
chấp. Tài liệu này chỉ sử dụng cho việc giảng dạy, không mang tính kinh doanh vụ lợi.
Tác giả xin chân thành Thank gia đình, đồng nghiệp đã hỗ trợ và giúp đỡ tác giả hoàn
thành bài giảng. Do kiến thức còn hạn chế, tài liệu này không thể tránh khỏi những thiếu
sót. Rất mong được sự góp ý của quý độc giả và các em sinh viên.

Link Download bản DOC
Do Drive thay đổi chính sách, nên một số link cũ yêu cầu duyệt download. các bạn chỉ cần làm theo hướng dẫn.
Password giải nén nếu cần: ket-noi.com | Bấm trực tiếp vào Link để tải:

 

Các chủ đề có liên quan khác

Top