Trả lời:
Ngày 04/02/2012, Bộ Tài chính (UBCKNN) đã có công văn số 322/UBCK-QLPH gửi các tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết, công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán, công ty quản lý quỹ và quỹ đầu tư chứng khoán, công ty kiểm toán chấp thuận, về việc hướng dẫn một số vướng mắc trong xử lý kế toán, kiểm toán BCTC, với nội dung dưới đây:
"Khi lập và kiểm toán Báo cáo tài chính của các công ty đại chúng, tổ chức phát hành, tổ chức niêm yết và tổ chức kinh doanh chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đề nghị các tổ chức nêu trên và các công ty kiểm toán được chấp thuận cần nghiêm túc tuân thủ Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam và pháp luật về chứng khoán hiện hành. Đối với một số điểm còn vướng mắc, được sự chấp thuận của Bộ Tài chính, UBCKNN hướng dẫn như sau:
1. Về việc áp dụng CM kế toán số 10 và Thông tư 201/2009/TT-BTC
Hiện nay vấn đề xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối năm tài chính của công ty đại chúng trong đó có các công ty niêm yết gây ảnh hưởng lớn đến kết quả thực chất của báo cáo kết quả kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời tiềm ẩn rủi ro lâu dài (khoản lỗ chênh lệch tỷ giá này có thể lên tới hàng trăm tỷ đồng đã gây đến việc suy giảm vốn chủ sở hữu hay âm sâu vốn chủ sở hữu).
UBCKNN khuyến nghị các công ty đại chúng, đặc biệt là công ty niêm yết và công ty kiểm toán khi lập và kiểm toán Báo các tài chính 2011 cần căn cứ vào Chuẩn mực kế toán số 10 - Ảnh hưởng của việc thay đổi tỷ giá hối đoái.
Trường hợp tổ chức lập BCTC áp dụng Thông tư 201/2009/TT-BTC, báo cáo kiểm toán cần nêu rõ sự khác biệt của tình hình tài chính giữa việc áp dụng Thông tư 201/2009/TT-BTC với Chuẩn mực kế toán số 10, đồng thời việc áp dụng Thông tư 201/2009/TT-BTC phải được áp dụng theo đúng quy định tức là: khoản lỗ do đánh giá lại các khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái của các khoản vay, nợ phải trả dài hạn bằng ngoại tệ của doanh nghiệp có thể được phân bổ cho năm sau để kết quả kinh doanh của Công ty không bị lỗ (nhưng không được để lãi). Số chênh lệch tỷ giá còn lại sẽ được theo dõi và tiếp tục phân bổ vào chi phí cho các năm sau nhưng tối đa không quá 5 năm.
2. Về việc thay đổi tỷ lệ trích khấu hao
Yêu cầu các tổ chức lập, trình bày Báo cáo tài chính và công ty kiểm toán thực hiện thuyết minh cụ thể vì sao thay đổi và đánh giá ảnh hưởng đến năm hiện tại và dự kiến ảnh hưởng tới các năm sau. Công ty kiểm toán cần lưu ý người đọc, nếu cần thiết thì đưa ra ý kiến ngoại trừ.
3. Về trích lập dự phòng cổ phiếu OTC
Trong khi chờ văn bản hướng dẫn, trường hợp chưa có giá tham chiếu để làm cơ sở trích lập dự phòng, các công ty kiểm toán cần nâng cao đạo đức nghề nghiệp, xem xét giá tham khảo từ các nguồn tin cậy (báo chí, thông tin trên thị trường) và giá trị sổ sách để làm giá trị tham khảo và nêu rõ trong báo cáo tài chính kiểm toán.
4. Về việc ghi nhận lợi thế thương mại phát sinh từ giao dịch giữa các công ty dưới sự kiểm soát chung
Việc hạch toán đầu tư góp vốn của công ty nắm quyền kiểm soát hình thành nhiều công ty con chịu sự kiểm soát chi phối của công ty góp vốn cần thận trọng, các khoản lợi thế thương mại phát sinh cần được ghi nhận tại một mục riêng trên Bảng cân đối kế toán và thuyết minh đầy đủ về bản chất, nội dung chi tiết, chính sách phân bổ khoản lợi thế này và những người có liên quan.
Trường hợp một công ty mua tất cả tài sản thuần của một công ty khác không dẫn đến quan hệ công ty mẹ, công ty con mà phát sinh lợi thế thương mại được xác định bằng chênh lệch giữa giá trị thị trường tại ngày mua trừ đi giá trị hợp lý của tài sản thuần. Báo cáo tài chính đã được kiểm toán cần thuyết minh chi tiết về nội dung, bản chất, chính sách phân bổ giá trị lợi thế thương mại khi hợp nhất kinh doanh.
Trường hợp việc góp vốn phát sinh lợi thế thương mại có dẫn đến việc hình thành quan hệ công ty mẹ, công ty con thì lợi thế thương mại được hình trình bày thành một chỉ tiêu riêng trên Báo cáo tài chính hợp nhất và cần thuyết minh chi tiết bản chất, cách tính, chính sách phân bổ giá trị lợi thế thương mại này.
5. Về việc hồi tố lỗi sai của BCTC đã công bố trên thị trường.
Đối với các công ty đại chúng nhất là công ty niêm yết việc hồi tố phải chuẩn xác và rõ ràng. Một số công ty đại chúng không chấp hành đúng chế độ kế toán qua nhiều năm, nhưng khi sửa sai đã không tuân thủ theo Chuẩn mực số 29 - Thay đổi chính sách kế toán, ước tính kế toán và sai sót. Thông tư 20/2006/TT-BTC hướng dẫn VAS 29 đã rõ ràng, đề nghị các công ty kiểm toán phối hợp với các đối tượng được kiểm toán thực hiện đúng.
Nếu còn vướng mắc trong công bố thông tin Báo cáo tài chính của các đối tượng nêu trên, đề nghị các tổ chức phản ánh kịp thời về Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để xử lý và có hướng dẫn./."
BBT - Web
