Torrent là một cách sẻ chia file vừa quen thuộc với đa số người sử dụng đặc biệt là với những ai thường xuyên download các bộ phim HD, game dung lượng lớn.
BitTorrent là bất hợp pháp?
Về mặt kỹ thuật thì chuyện trao đổi thông tin bằng torrent là hoàn toàn hợp pháp, tuy nhiên nội dung mà bạn tải về máy có hợp lệ hay không lại là chuyện hoàn toàn khác. Theo một số kết quả điều tra thì ước tính chỉ có 1% trong số 1021 tập tin mẫu chọn lựa ngẫu nhiên được sẻ chia qua torrent là không vi phạm bản quyền, vì vậy cũng không có gì là ngạc nhiên khi mà nhiều người cho rằng download bằng torrent là trái với pháp luật.
Tất nhiên đối với nước ta chuyện sử dụng phần mềm “lậu” vừa quá phổ biến nên chuyện này chẳng có gì đáng nói nhưng ở các nước khác luật về vấn đề này rất nghiêm nên có một thời (gian) gian vừa có nhiều vụ kiện tụng liên quan đến cách sẻ chia file này. Tuy nhiên đến thời (gian) điểm này thì torrent vẫn sống tốt mà không gặp phải vấn đề gì.
BitTorrent làm chuyện như thế nào?
Thông thường khi muốn tải về một tập tin nào đó từ trên mạng, bạn chỉ cần nhấp vào liên kết tương ứng và các máy chủ lưu trữ sẽ bắt đầu gửi cho máy tính của bạn tập tin đó. Máy của bạn đóng vai trò là máy khách (client) và nhận dữ liệu gửi về từ máy chủ (server).
Mô hình kết nối client-server.
Không tương tự như cách truyền dữ liệu phụ thuộc vào máy chủ (server-based), BitTorrent là cách sẻ chia file phụ thuộc trên mạng đồng đẳng hay mạng ngang hàng (peer-to-peer hay P2P). Trong mạng này tất cả các máy tính tham gia đều ngang hàng nhau và được gọi là peer, mỗi máy tính đóng vai trò vừa là máy chủ vừa là máy khách đối với các máy khác trong mạng P2P. BitTorrent là một cải tiến phụ thuộc trên giao thức đồng đẳng trước đó cho phép sẻ chia dữ liệu một cách ổn định và chặt chẽ hơn. Tóm lại, sử dụng BitTorrent thay vì phải download trực tiếp toàn bộ một file nào đó từ server, bạn sẽ lấy về từng phần của file thông qua các peer trong mạng đồng thời (gian) sẻ chia những phần mà bạn có cho những người khác.
Kết nối peer-to-peer.
Để bắt đầu download một tập tin bằng torrent, bạn cần truy cập vào các trang web chuyên về torrent như thepiratebay.org, demonoid,… và tải về một file có đuôi .torrent liên quan đến tập tin cần download. Các file torrent này không phải là bộ phim, bài hát, hay tập tin thực tế mà bạn đang cần tải về mà là một file giúp máy của bạn kết nối với các máy khác trong mạng thông qua một server theo dõi gọi là tracker, sau đó địa chỉ của các máy này sẽ được tracker gửi về máy bạn cũng như địa chỉ của bạn sẽ được gửi cho các máy khác trong mạng để quá trình download có thể được diễn ra.
Giả sử bạn đang tải một bộ phim thông qua torrent, từng phần của bộ phim sẽ được tải về từ các máy khác trong mạng thông qua tracker. Khi bạn vừa có được một vài phần nhỏ của file, những phần này sẽ được upload cho những người khác cũng đang muốn tải bộ phim đó và quá trình này được thực hiện đồng thời (gian) với chuyện download các phần còn lại của bộ phim. giả sử rằng một tập tin được chia thành 6 khối tương ứng với 6 màu, đầu tiên một máy có đầy đủ tập tin (những máy này được gọi là seeder) sẽ gửi cho mỗi máy trong mạng một phần của tập tin.
Seeder chứa đầy đủ 6 phần của file.
Sau đó lần lượt gửi mỗi phần tới một máy trong mạng.
Ngay khi một máy nhận được một phần của tập tin, nó sẽ bắt đầu sẻ chia phần đó với các máy khác chưa có phần này. Việc phần nào của file được gửi cho máy nào là do tracker đảm nhiệm và điều phối.
Các máy trong mạng tự trao đổi với nhau cho tới khi nào có được đầy đủ các phần của tập tin.
Một số thuật ngữ của BitTorrent
Nếu bạn mới sử dụng BitTorrent thì chắc hẳn bạn sẽ không khỏi thắc mắc ngoài các thông số quen thuộc như Down speed, Up speed, ETA,… thì trên giao diện của các client BitTorrent còn có khá nhiều thông số khác. Sau đây là thông tin về các chỉ số thường thấy ở các trình download torrent.
Availability: là số lượng bản sao hoàn chỉnh của tệp đang có ở các máy ngang hàng tại thời (gian) điểm đang download. Mỗi một máy seed sẽ cộng thêm 1 vào chỉ số này. Nếu một máy có một phần của tệp mà các máy khác không có thì cộng phần này vào chỉ số (ví dụ: một máy vừa tải về được 65,3% thì cộng thêm 0.653 vào chỉ số này).
Choked: diễn tả máy ngang hàng đang tải lên làm nghẽn đường truyền dữ liệu đến của các máy ngang hàng khác. Tình trạng này có thể do hai nguyên nhân sau:
- Máy ngang hàng là seeder, nó vừa có đầy đủ tập tin và không muốn nhận thêm bất kỳ một mảnh dữ liệu nào từ các máy ngang hàng khác.
- Máy ngang hàng đang tải lên vừa đạt đến giới hạn của băng thông.
Interested: diễn tả máy ngang hàng cần tải về mảnh dữ liệu nó thiếu từ máy ngang hàng khác.
Ratio: tỉ lệ giữa dung lượng file vừa upload/download. Các trang torrent lớn phụ thuộc vào thông số này để quản lý người sử dụng, thông thường bạn phải upload ít nhất là 70% dung lượng vừa download (tương đương ratio>0.7) hay account của bạn sẽ bị khóa.
Peer/Leech: là các máy đang sử dụng BitTorrent để tải dữ liệu. Thường các máy này chưa có đủ tập tin hoàn chỉnh.
Seeder: là các máy vừa có bản sao đầy đủ của file và đang tải lên file đó. Số lượng seed càng nhiều thì thời (gian) gian tải file về càng nhanh.
Snubbed: một máy sẽ bị gắn mác snubbed khi quá thời (gian) gian 60s mà các máy ngang hàng khác không tải về được dữ liệu từ nó.
Swarm: tập hợp tất cả máy ngang hàng và các seeder liên quan đến một tập tin.
Ưu và nhược điểm của BitTorrent
Tất cả tất cả thứ đều có ưu và nhược điểm và giao thức BitTorrent cũng không phải là ngoại lệ. Trước tiên chúng ta hãy xem BitTorrent mang lại những lợi ích gì so với cách download client-server truyền thống.
Tắt, bật và tạm dừng chương trình download bất kỳ lúc nào mà không ảnh hưởng đến tập tin cần tải: Lợi thế rất lớn so với chuyện download trực tiếp từ server, nếu quá trình tải về tập tin bị gián đoạn vì một lý do nào đó như mất điện chẳng hạn thì thay vì chuyện phải download lại từ đầu bạn chỉ cần restart lại client là file lại tiếp tục được tải về..
Download file dung lượng lớn với 1 click: các bộ phim HD hay các game mới hiện nay thường có dung lượng lớn nên khi upload lên các server đều phải chia nhỏ ra và số lượng có khi lên tới vài chục part. So với chuyện add cả đống link vào hàng đợi download thì chuyện tải phim bằng torrent tỏ ra thuận tiện hơn rất nhiều.
Download các file cũ: Đối với các bộ phim hay chương trình cũ thì chuyện download trực tiếp là khá khó khăn khi mà toàn bộ file hay một vài part vừa quá thời (gian) hạn cho phép của host và bị xóa khiến cho bạn không tải về được. Tuy nhiên đối với torrent bạn vẫn có thể tìm được những tracker phù hợp để download những tập tin cũ, tuy tốc độ có thể chậm một chút do lượng máy seed không còn nhiều nhưng ít ra thì “méo mó có hơn không”.
Bên cạnh những ưu điểm vừa nêu trên, BitTorrent mắc phải một số hạn chế sau:
Tốc độ tải phụ thuộc vào số lượng seeder: như vừa đề cập ở trên bản chất của torrent là sẻ chia từng phần file giữa các máy tính và số lượng máy càng nhiều thì tốc độ download cũng càng nhanh. Đối với các bộ phim hay phần mềm hot mới ra thì lượng người download là rất nhiều nên vấn đề này không đáng quan tâm, tuy nhiên nếu bạn đang tìm kiếm những tập tin cũ thì với vài seeder có thể khiến cho bạn mất vài ngày mới có thể download xong 1 tập tin cỡ 3GB.
Nguy cơ nhiễm các phần mềm có hại: do chuyện sẻ chia file qua torrent là hoàn toàn tự do và không có ai kiểm soát nên kẻ xấu có thể lợi dụng để phát tán các loại virus hay malware sang các máy tính khác. Vì vậy hãy chọn các trang cung cấp torrent lớn như Thepiratebay, Mininova, Demonoid,.. và hãy đọc các comment trước khi tải file torrent về máy vì nếu có virus thì gần như chắc chắn sẽ có người comment cảnh báo.
Tốn băng thông đường truyền: bạn có thể nhận thấy rằng kết nối Internet của bạn sẽ bị chậm lại trong khi download bằng torrent, đặc biệt là khi download hay upload nhiều file cùng lúc. Nguyên nhân là do băng thông đường truyền của bạn được sử dụng cho chuyện download và upload dữ liệu cùng một lúc. Để khắc phục bạn có thể đặt tốc độ down/up giới hạn cho từng file và download/upload một file duy nhất trong một thời (gian) điểm.
Trên đây là một vài nét cơ bản về giao thức sẻ chia file bằng BitTorrent. Hy vọng qua bài viết này các bạn chưa hay mới biết về torrent sẽ có thêm hiểu biết về cách này. Rất mong bạn đọc có thể sẻ chia thêm những kinh nghiệm khác để bài viết hoàn thiện hơn.
Tham khảo: PCWorld
BitTorrent là bất hợp pháp?
Về mặt kỹ thuật thì chuyện trao đổi thông tin bằng torrent là hoàn toàn hợp pháp, tuy nhiên nội dung mà bạn tải về máy có hợp lệ hay không lại là chuyện hoàn toàn khác. Theo một số kết quả điều tra thì ước tính chỉ có 1% trong số 1021 tập tin mẫu chọn lựa ngẫu nhiên được sẻ chia qua torrent là không vi phạm bản quyền, vì vậy cũng không có gì là ngạc nhiên khi mà nhiều người cho rằng download bằng torrent là trái với pháp luật.
Tất nhiên đối với nước ta chuyện sử dụng phần mềm “lậu” vừa quá phổ biến nên chuyện này chẳng có gì đáng nói nhưng ở các nước khác luật về vấn đề này rất nghiêm nên có một thời (gian) gian vừa có nhiều vụ kiện tụng liên quan đến cách sẻ chia file này. Tuy nhiên đến thời (gian) điểm này thì torrent vẫn sống tốt mà không gặp phải vấn đề gì.
BitTorrent làm chuyện như thế nào?
Thông thường khi muốn tải về một tập tin nào đó từ trên mạng, bạn chỉ cần nhấp vào liên kết tương ứng và các máy chủ lưu trữ sẽ bắt đầu gửi cho máy tính của bạn tập tin đó. Máy của bạn đóng vai trò là máy khách (client) và nhận dữ liệu gửi về từ máy chủ (server).
Mô hình kết nối client-server.
Không tương tự như cách truyền dữ liệu phụ thuộc vào máy chủ (server-based), BitTorrent là cách sẻ chia file phụ thuộc trên mạng đồng đẳng hay mạng ngang hàng (peer-to-peer hay P2P). Trong mạng này tất cả các máy tính tham gia đều ngang hàng nhau và được gọi là peer, mỗi máy tính đóng vai trò vừa là máy chủ vừa là máy khách đối với các máy khác trong mạng P2P. BitTorrent là một cải tiến phụ thuộc trên giao thức đồng đẳng trước đó cho phép sẻ chia dữ liệu một cách ổn định và chặt chẽ hơn. Tóm lại, sử dụng BitTorrent thay vì phải download trực tiếp toàn bộ một file nào đó từ server, bạn sẽ lấy về từng phần của file thông qua các peer trong mạng đồng thời (gian) sẻ chia những phần mà bạn có cho những người khác.
Kết nối peer-to-peer.
Để bắt đầu download một tập tin bằng torrent, bạn cần truy cập vào các trang web chuyên về torrent như thepiratebay.org, demonoid,… và tải về một file có đuôi .torrent liên quan đến tập tin cần download. Các file torrent này không phải là bộ phim, bài hát, hay tập tin thực tế mà bạn đang cần tải về mà là một file giúp máy của bạn kết nối với các máy khác trong mạng thông qua một server theo dõi gọi là tracker, sau đó địa chỉ của các máy này sẽ được tracker gửi về máy bạn cũng như địa chỉ của bạn sẽ được gửi cho các máy khác trong mạng để quá trình download có thể được diễn ra.
Giả sử bạn đang tải một bộ phim thông qua torrent, từng phần của bộ phim sẽ được tải về từ các máy khác trong mạng thông qua tracker. Khi bạn vừa có được một vài phần nhỏ của file, những phần này sẽ được upload cho những người khác cũng đang muốn tải bộ phim đó và quá trình này được thực hiện đồng thời (gian) với chuyện download các phần còn lại của bộ phim. giả sử rằng một tập tin được chia thành 6 khối tương ứng với 6 màu, đầu tiên một máy có đầy đủ tập tin (những máy này được gọi là seeder) sẽ gửi cho mỗi máy trong mạng một phần của tập tin.
Seeder chứa đầy đủ 6 phần của file.
Sau đó lần lượt gửi mỗi phần tới một máy trong mạng.
Ngay khi một máy nhận được một phần của tập tin, nó sẽ bắt đầu sẻ chia phần đó với các máy khác chưa có phần này. Việc phần nào của file được gửi cho máy nào là do tracker đảm nhiệm và điều phối.
Các máy trong mạng tự trao đổi với nhau cho tới khi nào có được đầy đủ các phần của tập tin.
Một số thuật ngữ của BitTorrent
Nếu bạn mới sử dụng BitTorrent thì chắc hẳn bạn sẽ không khỏi thắc mắc ngoài các thông số quen thuộc như Down speed, Up speed, ETA,… thì trên giao diện của các client BitTorrent còn có khá nhiều thông số khác. Sau đây là thông tin về các chỉ số thường thấy ở các trình download torrent.
Availability: là số lượng bản sao hoàn chỉnh của tệp đang có ở các máy ngang hàng tại thời (gian) điểm đang download. Mỗi một máy seed sẽ cộng thêm 1 vào chỉ số này. Nếu một máy có một phần của tệp mà các máy khác không có thì cộng phần này vào chỉ số (ví dụ: một máy vừa tải về được 65,3% thì cộng thêm 0.653 vào chỉ số này).
Choked: diễn tả máy ngang hàng đang tải lên làm nghẽn đường truyền dữ liệu đến của các máy ngang hàng khác. Tình trạng này có thể do hai nguyên nhân sau:
- Máy ngang hàng là seeder, nó vừa có đầy đủ tập tin và không muốn nhận thêm bất kỳ một mảnh dữ liệu nào từ các máy ngang hàng khác.
- Máy ngang hàng đang tải lên vừa đạt đến giới hạn của băng thông.
Interested: diễn tả máy ngang hàng cần tải về mảnh dữ liệu nó thiếu từ máy ngang hàng khác.
Ratio: tỉ lệ giữa dung lượng file vừa upload/download. Các trang torrent lớn phụ thuộc vào thông số này để quản lý người sử dụng, thông thường bạn phải upload ít nhất là 70% dung lượng vừa download (tương đương ratio>0.7) hay account của bạn sẽ bị khóa.
Peer/Leech: là các máy đang sử dụng BitTorrent để tải dữ liệu. Thường các máy này chưa có đủ tập tin hoàn chỉnh.
Seeder: là các máy vừa có bản sao đầy đủ của file và đang tải lên file đó. Số lượng seed càng nhiều thì thời (gian) gian tải file về càng nhanh.
Snubbed: một máy sẽ bị gắn mác snubbed khi quá thời (gian) gian 60s mà các máy ngang hàng khác không tải về được dữ liệu từ nó.
Swarm: tập hợp tất cả máy ngang hàng và các seeder liên quan đến một tập tin.
Ưu và nhược điểm của BitTorrent
Tất cả tất cả thứ đều có ưu và nhược điểm và giao thức BitTorrent cũng không phải là ngoại lệ. Trước tiên chúng ta hãy xem BitTorrent mang lại những lợi ích gì so với cách download client-server truyền thống.
Tắt, bật và tạm dừng chương trình download bất kỳ lúc nào mà không ảnh hưởng đến tập tin cần tải: Lợi thế rất lớn so với chuyện download trực tiếp từ server, nếu quá trình tải về tập tin bị gián đoạn vì một lý do nào đó như mất điện chẳng hạn thì thay vì chuyện phải download lại từ đầu bạn chỉ cần restart lại client là file lại tiếp tục được tải về..
Download file dung lượng lớn với 1 click: các bộ phim HD hay các game mới hiện nay thường có dung lượng lớn nên khi upload lên các server đều phải chia nhỏ ra và số lượng có khi lên tới vài chục part. So với chuyện add cả đống link vào hàng đợi download thì chuyện tải phim bằng torrent tỏ ra thuận tiện hơn rất nhiều.
Download các file cũ: Đối với các bộ phim hay chương trình cũ thì chuyện download trực tiếp là khá khó khăn khi mà toàn bộ file hay một vài part vừa quá thời (gian) hạn cho phép của host và bị xóa khiến cho bạn không tải về được. Tuy nhiên đối với torrent bạn vẫn có thể tìm được những tracker phù hợp để download những tập tin cũ, tuy tốc độ có thể chậm một chút do lượng máy seed không còn nhiều nhưng ít ra thì “méo mó có hơn không”.
Bên cạnh những ưu điểm vừa nêu trên, BitTorrent mắc phải một số hạn chế sau:
Tốc độ tải phụ thuộc vào số lượng seeder: như vừa đề cập ở trên bản chất của torrent là sẻ chia từng phần file giữa các máy tính và số lượng máy càng nhiều thì tốc độ download cũng càng nhanh. Đối với các bộ phim hay phần mềm hot mới ra thì lượng người download là rất nhiều nên vấn đề này không đáng quan tâm, tuy nhiên nếu bạn đang tìm kiếm những tập tin cũ thì với vài seeder có thể khiến cho bạn mất vài ngày mới có thể download xong 1 tập tin cỡ 3GB.
Nguy cơ nhiễm các phần mềm có hại: do chuyện sẻ chia file qua torrent là hoàn toàn tự do và không có ai kiểm soát nên kẻ xấu có thể lợi dụng để phát tán các loại virus hay malware sang các máy tính khác. Vì vậy hãy chọn các trang cung cấp torrent lớn như Thepiratebay, Mininova, Demonoid,.. và hãy đọc các comment trước khi tải file torrent về máy vì nếu có virus thì gần như chắc chắn sẽ có người comment cảnh báo.
Tốn băng thông đường truyền: bạn có thể nhận thấy rằng kết nối Internet của bạn sẽ bị chậm lại trong khi download bằng torrent, đặc biệt là khi download hay upload nhiều file cùng lúc. Nguyên nhân là do băng thông đường truyền của bạn được sử dụng cho chuyện download và upload dữ liệu cùng một lúc. Để khắc phục bạn có thể đặt tốc độ down/up giới hạn cho từng file và download/upload một file duy nhất trong một thời (gian) điểm.
Trên đây là một vài nét cơ bản về giao thức sẻ chia file bằng BitTorrent. Hy vọng qua bài viết này các bạn chưa hay mới biết về torrent sẽ có thêm hiểu biết về cách này. Rất mong bạn đọc có thể sẻ chia thêm những kinh nghiệm khác để bài viết hoàn thiện hơn.
Tham khảo: PCWorld