Download miễn phí Xu thế biến động của một số đặc trưng ENSO





Nằm trong khu vực Đông Nam Á, nơi vực thường bị ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El
Nino và La Nina nên thời tiết, khí hậu Việt Nam cũng bị biến động mạnh khi xảy ra các
hiện tượng này. Trong khung cảnh chung ấm lên toàn cầu, liệu rằng ENSO có biến động? Bài
báo này nhằm đưa ra những nhận xét về sự biến động của ENSO trong hơn nửa thế kỷ gần đây
trên cơ sở một số đặc trưng cơ bản



Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí

Tóm tắt nội dung tài liệu:

Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 29-36
29
Xu thế biến động của một số đặc trưng ENSO
Trần Quang Đức*
Khoa Khí tượng Thủy văn và Hải dương học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN,
334 Nguyễn Trãi, Hà Nội, Việt Nam
Nhận ngày 29 tháng 4 năm 2011
Tóm tắt. Giai đoạn từ 1950 đến 2010 liệu ENSO có biến động hay không trong bối cảnh ấm lên
toàn cầu? Dựa trên số liệu nhiệt độ mặt nước biển vùng Nino3, bài báo phân tích xu thế và mức độ
biến đổi của nột số đặc trưng ENSO. Bước đầu chưa thể đưa ra nhận định về mối liên hệ giữa sự
ấm lên toàn cầu và sự biến động ENSO, nghiên cứu cho thấy trong giai đoạn tuy còn ngắn một số
đặc trưng ENSO có biến động: Các đợt El Nino ngày càng dài hơn. Số các đợt ENSO ngày càng
giảm. Cường độ El Nino ngày càng mạnh.
Từ khóa: ENSO, xu thế, dị thường, nhiệt độ mặt nước biển.
1. Sự ấm lên toàn cầu và ENSO
Trên cơ sở số liệu dị thường nhiệt độ trung
bình Bắc bán cầu giai đoạn 1000-2000 được
tính như là hiệu sai trung bình năm so với trung
bình giai đoạn 1961-1990 (Số liệu giai đoạn từ
khoảng 1860 đến nay có được nhờ quan trắc,
giai đoạn từ năm 1000 đến khoảng 1860 được
tái dựng nhờ dấu hiệu trên thực vật, lõi băng…)
có thể thấy xu thế ấm lên toàn cầu rõ nét và đặc
biệt xu thế tăng mạnh trong khoảng một trăm
năm trở lại đây.
Sự ấm lên toàn cầu trong một thế kỷ trở lại
đây hầu như do gia tăng nồng độ khí nhà kính
từ họat động sống của con người như sử dụng
nhiên liệu hóa thạch, phá rừng…Xu thế tuyến
tính của nhiệt độ trung bình toàn cầu (theo
IPCC) cho thấy tốc độ tăng 0,74°C ±0,18°C
trong khoảng thời gian 1906-2005. Trong 50
_______

ĐT: 84-4-38584943.
E-mail: [email protected]
năm cuối của giai đoạn này, tốc độ tăng nhiệt
độ là 0,13°C ±0,03°C/thập kỷ so với 0,07°C ±
0,02°C/thập kỷ trong toàn bộ giai đoạn. Trong
hoàn cảnh chung đó nhiệt độ lục địa tăng nhanh
hơn nhiệt độ đại dương và Bắc bán cầu ấm lên
nhanh hơn Nam bán cầu.
Đại dương và khí quyển là hai thành phần
quan trọng của Trái Đất. Sự tương tác giữa hai
thành phần này tạo nên tính đa dạng trong hệ
thống khí hậu Trái Đất. Trong bối cảnh biến đổi
khí hậu nói chung, các hiện tượng thời tiết và
khí hậu không phải lúc nào cũng diễn ra bình
thường, theo qui luật mà có những dị thường.
ENSO là hiện tượng, mà bản chất thể hiện mối
tương tác giữa khí quyển và đại dương miền vĩ
độ thấp Thái Bình Dương. Thuật ngữ ENSO
(ElNino-Southern Oscillation~El Nino và Dao
động nam) được dùng để chỉ hai hiện tượng: El
Nino và La Nina (hay cũng thường được gọi là
hai pha của hiện tượng ENSO). El Nino (pha
nóng) là hiện tượng nhiệt độ bề mặt nước biển
phía Đông và trung tâm Thái Bình Dương xích
T.Q. Đức / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 29-36
30
đạo nóng lên một cách dị thường, kéo dài
khoảng một năm với chu kỳ không đều, khoảng
3-5 năm. La Nina (pha lạnh) là hiện tượng nhiệt
độ bề mặt nước biển phía Đông Thái Bình
Dương xích đạo lạnh đi so với bình thường.
Dao động nam dùng để chỉ sự dao động bập
bênh khí áp bề mặt khu vực Đông Thái Bình
Dương, Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ
Dương miền nhiệt đới và thường biến động
mạnh trong thời kỳ ENSO [1].
Nằm trong khu vực Đông Nam Á, nơi vực
thường bị ảnh hưởng mạnh của hiện tượng El
Nino và La Nina nên thời tiết, khí hậu Việt
Nam cũng bị biến động mạnh khi xảy ra các
hiện tượng này. Trong khung cảnh chung ấm
lên toàn cầu, liệu rằng ENSO có biến động? Bài
báo này nhằm đưa ra những nhận xét về sự biến
động của ENSO trong hơn nửa thế kỷ gần đây
trên cơ sở một số đặc trưng cơ bản.
2. Các chỉ số và số liệu nghiên cứu
Một số chỉ số có liên quan đến nhiệt độ mặt
nước biển
Sau đây là một số chỉ số có liên quan đến
nhiệt độ mặt nước biển (Sea Surface
Temperature Anomaly - SSTA) thường được
dùng trong nghiên cứu ENSO trên thế giới và ở
Việt Nam [2-5]:
Trên thế giới
 Thời kỳ ENSO được xác định là những
tháng có SSTA (Dị thường nhiệt độ mặt nước
biển) khu vực Nino3 (Hình 1) vượt ngưỡng ±
1°C, đối với chỉ số SOI thì nhiều tài liệu của Úc
đã lấy giá trị 10 làm ngưỡng: SOI < 10 tương
ứng với El Nino, SOI > 10 tương ứng với La
Nina (Cơ quan Khí tượng Úc).
 Thời kì ENSO được xác định theo trung
bình trượt 5 tháng của SSTA khu vực Nino3.4
với ngưỡng các pha ENSO là ± 0,4 °C và có 6
tháng liên tiếp vượt ngưỡng này (Viện Nghiên
cứu Quốc tế về Khí hậu và Xã hội IRI).
 Thời kì El Nino là giai đoạn có trung bình
trượt 5 tháng SSTA khu vực Nino3.4 vượt giới
hạn 0,4 °C ít nhất 6 tháng (1999, WMO-
UNESCO). Tuy nhiên nghiên cứu cho rằng
định nghĩa cần được phát triển thêm.
 Thời kỳ ENSO là thời kỳ có trung bình
trượt 5 tháng của SSTA khu vực (4°N-4°S,
150°W-90°W) vượt ngưỡng -0,5° ÷ +0,5°C kéo
dài ít nhất 6 tháng (Cơ quan Khí tượng Nhật
Bản).
 El Nino là thời kì có trung bình trượt 5
tháng của SSTA khu vực Nino3 vượt 0,5°C kéo
dài 6 tháng và có ít nhất 1 tháng có SSTA vượt
1°C (Pao-Shin Chu và Jianxin).
 Thời kì ENSO được xác định theo trung
bình trượt 3 tháng SSTA khu vực Nino3.4 với
ngưỡng ± 0,5°C và phải đạt ít nhất 5 tháng.
Ngưỡng với ENSO trung bình là ±1°C, và với
ENSO mạnh là ±1,5°C (Trung tâm Dự báo Khí
hậu Hoa Kỳ, CPC).
Ở Việt Nam
 Pha El Nino khi SSTA Nino1+2, Nino3 >
1°C liên tục 3 tháng liền (Bùi Minh Tăng, Tạp
chí KTTV, 446, T2/1998).
 Thời kỳ ENSO là thời kỳ có giá trị tuyệt
đối trung bình trượt 5 tháng của SSTA khu vực
Nino3 vượt 0,5°C kéo dài 6 tháng trở lên. El
Nino mạnh khi SSTA ≥ 1,5°C, La Nina mạnh
khi SSTA ≤ -1,5°C (Nguyễn Đức Ngữ, Trần
Việt Liễn, Nguyễn Thị Hiền Thuận).
Các chỉ số ENSO áp dụng trên thế giới và
Việt Nam nêu trên đều sử dụng nhiệt độ mặt
nước biển đối với khu vực Nino1, Nino2, Nino3
và Nino4 (Hình 1), đó thường là những khu vực
có biến động phát triển nhất khi xảy ra ENSO. Chỉ
số và ngưỡng giá trị được sử dụng bởi các tác
giả Nguyễn Đức Ngữ, Trần Việt Liễn, Nguyễn
T.Q. Đức / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 27, Số 1S (2011) 29-36
31
Thị Hiền Thuận nhìn chung là trùng với chỉ số
và ngưỡng của Cơ quan Khí tượng Úc, Cơ quan
Khí tượng Nhật Bản, Pao-Shin Chu và Jianxin.
Tuy nhiên đối với Cơ quan Khí tượng Úc
ngưỡng của SSTA không phải là ± 0.5°C mà là
± 1°C, đối với Cơ quan Khí tượng Nhật Bản
khu vực Nino3 được thu hẹp cả phía bắc và
phía nam mỗi bên 1o vĩ, đối với hai tác giả Pao-
Shin Chu và Jianxin có bổ sung thêm chỉ tiêu
có ít nhất 1 tháng có SSTA vượt 1°C. Nghiên
cứu bước đầu của chúng tui chỉ ra rằng với các
chỉ số và ngưỡng của các tác giả trên, các đặc
trưng cơ bản của ENSO như: số đợt ENSO, thời
gian kéo dài các đợt ENSO...đều tương đồng.
Trong khuôn khổ nghiên cứu này chúng tui sẽ
sử dụng chỉ số và ngưỡng: Thời kỳ ENSO là
thời kỳ có giá trị tuyệt đ
 
Các chủ đề có liên quan khác
Tạo bởi Tiêu đề Blog Lượt trả lời Ngày
D vận dụng phương pháp dãy số thời gian phân tích biến động của doanh thu của ngân hàng Ngoại thương Việt nam giai đoạn 2000-2009 Luận văn Kinh tế 0
D Tác động của việc sử dụng điện thoại thông minh đến sự biến đổi tương tác xã hội của học sinh trung học phổ thông ở nông thôn hiện nay Văn hóa, Xã hội 0
D biến động giá dầu thế giới và tác động của nó tới nền kinh tế việt nam năm 2015 Luận văn Kinh tế 0
L Đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đối với ngành thuỷ sản Việt Nam Luận văn Kinh tế 3
A Phân tích tác động của tỷ giá hối đoái đến hoạt động xuất nhập khẩu của công ty cổ phần chế biến thủ Kiến trúc, xây dựng 0
Y Tình hình biến động và ảnh hưởng của đồng Euro từ khi ra đời tới nay Công nghệ thông tin 0
H Phương pháp chỉ số thống kê và vận dụng phương pháp đó để phân tích biến động tổng doanh thu của khá Công nghệ thông tin 0
D Phân tích thực trạng và dự báo biến động của lãi suất tại Việt Nam Luận văn Kinh tế 0
R Vai trò của nghành công nghiệp chế biến hàng xuất khẩu đối với hoạt động xuất khẩu Luận văn Kinh tế 0
R Tình hình hoạt động và phát triển của Công ty Chế biến Kinh doanh than Vĩnh Phú Luận văn Kinh tế 0

Các chủ đề có liên quan khác

Top