tieuthu_lovely_96
New Member
Download miễn phí Hiện tượng hội nhập văn hóa dưới thời lý Trần
Trởlại với câu chuyện chùa Quỳnh Lâm. Có một chi tiết được Đại Việt sử
ký toàn thưghi chép mà nhiều người đã sơý bỏqua, là cũng khoảng dưới
đời Trần Minh Tông, chùa Quỳnh Lâm từng có một vị"Giám tự" nổi tiếng
"bài Phật": Trương Hán Siêu, một nhà Nho nhiều uy tín. Chế độ"Giám tự"
là dành cho các loại chùa "quốc tự' - chùa công, do nhà nước quản lý. Ta
không rõ triều đình cửTrương Hán Siêu trông coi chùa Quỳnh Lâm là với
dụng ý gì, nhưng chắc chắn không phải muốn lợi dụng tưtưởng bài Phật của
ông đểgây áp lực với nhà chùa, bởi Quỳnh Lâm lúc đó nằm trong sốvài ba
Thiền viện danh tiếng đếm được trên đầu ngón tay, mà cảhoàng đếlẫn
vương hầu đều rất tin cậy. Vậy thì, cũng như điều đã luận giải, chỉcó thể
hiểu rằng, khi cửTrương Hán Siêu về đây, triều đình nhà Trần đã không
nghĩphải có sự đồng nhất vềchính kiến, quan điểm mới đủtiêu chuẩn. Đối
với họ, chính kiến cá nhân là một chuyện, mà trách vụtriều đình lại là một
chuyện khác. Mặt nữa, biết đâu các vua Trần đã không có dụng ý đưa một
nhà Nho kích bác Phật giáo nhưTrương Hán Siêu đến hòa nhập vào cộng
đồng Phật giáo tại Quỳnh Lâm đểnhờ đó, thanh lọc bớt tưtưởng cực đoan
vốn có nơi ông. Nếu quảnhưvậy thì dụng ý của nhà vua đã đạt được một
kết quảkhảquan. Trong vòng mấy năm cuối đời, tưtưởng Trương Hán Siêu
dường như đã có chiều thay đổi:
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
àm rạng rỡ sử sách". Lê Quý Đôn tuy hình dunghọ như những khuôn mặt nhà Nho tiêu biểu, nhưng muốn hiểu được sức
mạnh tinh thần của những con người ấy, chắc chắn phải nhìn sâu hơn vào
những nhân tố kết hợp hài hòa bên trong mà phải một quá trình dài mới có
thể hình thành.
3. Trở lại với câu chuyện chùa Quỳnh Lâm. Có một chi tiết được Đại Việt sử
ký toàn thư ghi chép mà nhiều người đã sơ ý bỏ qua, là cũng khoảng dưới
đời Trần Minh Tông, chùa Quỳnh Lâm từng có một vị "Giám tự" nổi tiếng
"bài Phật": Trương Hán Siêu, một nhà Nho nhiều uy tín. Chế độ "Giám tự"
là dành cho các loại chùa "quốc tự' - chùa công, do nhà nước quản lý. Ta
không rõ triều đình cử Trương Hán Siêu trông coi chùa Quỳnh Lâm là với
dụng ý gì, nhưng chắc chắn không phải muốn lợi dụng tư tưởng bài Phật của
ông để gây áp lực với nhà chùa, bởi Quỳnh Lâm lúc đó nằm trong số vài ba
Thiền viện danh tiếng đếm được trên đầu ngón tay, mà cả hoàng đế lẫn
vương hầu đều rất tin cậy. Vậy thì, cũng như điều đã luận giải, chỉ có thể
hiểu rằng, khi cử Trương Hán Siêu về đây, triều đình nhà Trần đã không
nghĩ phải có sự đồng nhất về chính kiến, quan điểm mới đủ tiêu chuẩn. Đối
với họ, chính kiến cá nhân là một chuyện, mà trách vụ triều đình lại là một
chuyện khác. Mặt nữa, biết đâu các vua Trần đã không có dụng ý đưa một
nhà Nho kích bác Phật giáo như Trương Hán Siêu đến hòa nhập vào cộng
đồng Phật giáo tại Quỳnh Lâm để nhờ đó, thanh lọc bớt tư tưởng cực đoan
vốn có nơi ông. Nếu quả như vậy thì dụng ý của nhà vua đã đạt được một
kết quả khả quan. Trong vòng mấy năm cuối đời, tư tưởng Trương Hán Siêu
dường như đã có chiều thay đổi:
Đời lênh đênh trước khác nay,
Thân nhàn mới biết trước ngày lầm to.
(Dục Thuý Sơn - Trần Văn Giáp dịch)
Rõ ràng, không thể không thừa nhận sự cởi bỏ những ràng buộc khắt khe về
hệ tư tưởng, khuynh hướng tự do thoải mái trong một chừng mực nhất định
trong việc chuyển đổi quan niệm nhất nguyên chính thống thành sự hỗn
dung, đa nguyên về tư tưởng, đã giúp cho hiện tượng hội nhập văn hóa ở
thời Lý-Trần, từ mỗi con người cụ thể, mỗi địa bàn sinh hoạt văn hóa cụ thể,
cho đến đời sống cộng đồng nói chung, đều diễn tiến chóng vánh, thuận lợi,
nhịp nhàng và sinh sắc hơn. Trong các kết quả tích cực đó, tất nhiên có sự
hội nhập văn hóa ở chùa Quỳnh Lâm.
4. Nhưng ngày nay, muốn xem xét cụ thể sự hội nhập văn hóa ở trung tâm
Phật giáo Quỳnh Lâm dưới thời Lý-Trần, ta khó lòng dựa vào các nguồn tài
liệu trực tiếp, chẳng hạn dấu tích tờ cúng, kinh sách tụng niệm, các loại bi
ký, hệ thống tượng cổ, và kiến trúc chùa chiền... Những tài liệu này đã bị
huỷ hoại khá triệt để sau bao nhiêu thế kỷ chiến tranh và tàn phá. Ta chỉ có
thể sử dụng một phương pháp gián tiếp : lần theo dấu chân những nhân vật
tiêu biểu đã từng gắn tên tuổi của mình vào lịch sử ngôi chùa, và thông qua
hành trạng, tư tưởng, và văn thơ của họ mà kiểm xét các dấu ấn văn hóa họ
đã mang tới cho chùa Quỳnh Lâm. Dựa vào tập tục "truyền đăng" (nối đèn
tổ) của Phật giáo, ta có thể tin là những con người này, nếu quả là những
nhân vật có bản sắc phi phàm, thì nhất định thế nào cũng để lại một ảnh
hưởng đậm nét, ít nhất là dăm ba thế hệ những người kế thế. Và công phu
bồi dắp của họ, trước sau dần già sẽ làm cho các lớp nền văn hóa hội tụ lại ở
chùa Quỳnh Lâm ngày một dầy thêm mãi. Ở đây, ta chỉ giới hạn trong một
số nhân vật đã có mặt tại chùa Quỳnh Lâm vào thời Lý-Trần.
Người thứ nhất đến với chùa Quỳnh Lâm không được chính thức ghi trong
sách vở thực lục của nhà nước Đại Việt, nhưng lại được nhiều truyền thuyết
dân gian lưu lại, là một vị sư đời Lý: Không Lộ. Tương truyền ông là người
có công khởi dựng chùa Quỳnh Lâm vào giai đoạn đầu. Ngay tấm bia lớn
trước sân chùa, tuy văn bản bị khắc lại đã rất lủng củng, vẫn còn những dòng
chữ xác nhận công lao của con người này từng đúc nên pho tượng Di Lặc
cao 6 trượng 6 thước tại chùa Quỳnh. Theo Thiền uyển tập anh thì Không Lộ
là Thiền sư thuộc thế hệ thứ chín dòng Thiền Vô Ngôn Thông. Nhưng theo
hành trạng của Không Lộ trong cả một hệ thống tài liệu phônclo (folklore)
tồn tại từ thời Lý-Trần đến nay, thì ông lại là người có nhiều phép thuật. Ở
đây, ông gắn bó như hình với bóng với một cái tên khác : Nguyễn Minh
Không - người đã từng chữa cho vua Lý Thần Tông khỏi căn bệnh hiểm
cùng kiệt hóa hổ. Có thể thấy Nguyễn Minh Không phônclo hóa chính là con số
cộng giữa một Không lộ Thiền tông và một Không Lộ Mật tông mà có.
Nhưng có phần chắc, điểm xuất phát đầu tiên của cái thần lực siêu việt của
vị sư Minh Không này chính là nguồn tín ngưỡng bản địa rất phong phú
trong đời sống người Việt, nó không tách rời khỏi mọi thứ bùa chú dân gian,
cũng như về mặt tư tưởng, nó thấm đậm triết lý dân gian của dân tộc Việt
Nam. Rất có thể là với Không Lộ hay còn sớm hơn thế, cũng đã bắt đầu hình
thành lễ hội chùa Quỳnh Lâm, vì một lễ hội Phật giáo bao giờ cũng thu hút
tinh tuý từ trong phong tục các lễ hội dân gian thời cổ đại, mà dễ thấy nhất là
triết lý phồn thực, gửi gắm khát vọng sinh sôi nảy nở không ngừng của con
người sống trên địa bàn trồng lúa nước, và cái cảm hứng thiêng liêng, thần
thánh, trước vẻ đẹp bất tận của sự sinh thành. Một vài bài ca dao, thơ vịnh
còn truyền tụng ở vùng quanh chùa Quỳnh cho thấy Phật giáo đã không ngại
tiếp thu cái phần phóng khoáng, cởi mở, rất "người" ấy trong các lễ hội phồn
thực dân gian dân tộc, trộn lẫn nó với các nghi thức tôn giáo, khiến cho lễ
hội chùa Quỳnh có sức cuốn hút vô số nam thanh nữ tú, gây được một tiếng
vang xa rộng và được duy trì cho mãi đến gần đây:
Nức tiếng Quỳnh Lâm khắp xứ Đông,
Ai qua không đứng lại mà trông.
Tháp cao chín đợt màu mây ám,
Chùa rộng trăm gian gác ngựa lồng.
Trước điện thông reo cùng trúc múa,
Trong am khánh đá với chuông đồng.
Vua tu Phật hóa vui vui nhỉ,
Chả trách ngày xưa gái lộn chồng.
Bên cạnh triết lý phồn thực, các truyền thuyết chung quanh Không Lộ còn
mang đến cho sinh hoạt Phật giáo Quỳnh Lâm một mảng văn nghệ dân gian
chứa đựng không ít ý nghĩa thâm thúy, và có những phần tương đồng về mặt
loại hình với văn nghệ dân gian ở những vùng khác. Trong kho truyền
thuyết, cổ tích của nhân dân ta, có một loại truyện thường dùng thủ pháp
khuyếch đại nhưng không hẳn là ảo hóa mà ta tạm gọi là "phép thắng lợi
tinh thần". Cốt lõi sâu xa của loại truyện này vẫn là bản chất lạc quan pha
chút hài hước của người nông dân, muốn phản ánh cái ước vọng đôi khi chỉ
là ảo vọng về một hiện thực mà mình muốn chiếm lĩnh, nhưng trên thực tế
lại thường diễn ra ngược lại. Triết lý này càng dễ lan xa, dễ ăn sâu vào cảm
quan nghệ thuật của đại chúng, khi đặt trong trường kỳ lịch sử, dân tộc
chúng ta luôn luôn ở vào tình th