Download miễn phí Luận văn Hát iếu ở Bắc Quang Hà Giang - Những đặc điểm nội dung và nghệ thuật
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU . 3
1. Lý do chọn đề tài . 3
2. Lịch sử vấn đề. . 4
3. Mục đích nghiên cứu . 8
4. Nhiệm vụ nghiên cứu . 8
5. Đối tượng nghiên cứu . 8
6. Phạm vi nghiên cứu . 8
7. Phương pháp nghiên cứu. . 9
NỘI DUNG . 11
Chương 1. Một số vấn đề lý luận và thực tế - Cơ sở tìm hiểu hát Iếu ở
Bắc Quang - Hà Giang. . 11
1.1 Tổng quan về tộc người Tày ở Bắc Quang - Hà Giang. . 11
1.1.1. Vài nét về cộng đồng người Tày ở Hà Giang. . 11
1.1.2. Điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội và đời sống văn hoá của
người Tày ở Bắc Quang - Hà Giang. . 12
1.2 Khái quát về Lượn . 20
1.2.1 Khái niệm “Lượn”: . 20
1.2.2. Khái niệm Hát Iếu . 22
1.2.3. Nguồn gốc của Hát Iếu . 23
1.3. Hát Iếu ở Bắc Quang - Hà Giang. . 27
1.3.1. Hát Iếu trong đời sống văn hoá của người Tày ở Bắc Quang - Hà Giang. . 27
1.3.2. Khảo sát, phân loại . 28
1.3.3. Hình thức diễn xướng trong Hát Iếu. . 33
Tiểu kết. . 46
Chương 2. Nội dung cơ bản của hát Iếu ở Bắc Quang - Hà Giang . 47
2.1. Hát Iếu là những lời bày tỏ tình yêu trong buổi đầu gặp gỡ. . 47
2.1.1. Hát Iếu là những lời tỏ tình thiết tha, chân thành, nồng thắm. . 47
2.1.2. Hát Iếu là những lời giao ước, kết duyên tình cảm sâu nặng. . 53
2.1.3. Hát Iếu là những lời chia tay xót xa, day dứt giữa những người yêu nhau. . 58
2.2. Hát Iếu là những lời bày tỏ cách ứng xử trong tình yêu, ca ngợi cuộc sống. . 62
2.2.1. Hát Iếu là những lời trách móc bạn tình nhẹ nhàng, thâm thuý. . 62
2.2.2. Hát Iếu là những lời đối đáp nhanh trí, thông minh và dí dỏm. . 65
2.2.3. Hát Iếu là những lời ca ngợi cuộc sống, thiên nhiên gần gũi giàu đẹp. 70
2.3. Hát Iếu là những lời ca ngợi Đảng, Bác và cuộc sống mới. . 74
2.3.1. Hát Iếu là những lời ca ngợi, bày tỏ niềm vui từ khi có Đảng và Bác Hồ. 75
2.3.2. Hát Iếu là những lời ca ngợi cuộc sống hòa bình, xây dựng chủ nghĩa xã hội. . 80
Tiểu kết . 84
Chương 3. Những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của hát Iếu ở Bắc Quang - Hà Giang . 86
3.1. Thể thơ trong Hát Iếu. . 86
3.1.1. Thể thơ tự do . 86
3.1.2. Thể thơ thất ngôn. . 90
3.2. Các biện pháp tu từ sử dụng trong Hát Iếu. . 93
3.2.1. Biện pháp tu từ so sánh . 93
3.2.2. Biện pháp điệp ngữ tu từ (công thức trùng điệp) . 101
3.3. Thời gian và không gian nghệ thuật trong Hát Iếu. . 106
3.3.1. Thời gian nghệ thuật . 106
3.3.2. Không gian nghệ thuật . 113
Tiểu kết:. 123
KẾT LUẬN . 125
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 128
PHỤ LỤC .
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí
Tóm tắt nội dung tài liệu:
óhọ có thể chia tay nhau trong nỗi buồn day dứt luyến lƣu. Tất cả những lời ca
đó đều cất lên từ sâu thẳm trái tim yêu của bao chàng trai cô gái ngƣời Tày ở
đây giúp làm phong phú thêm đời sống tinh thần của ngƣời dân lao động chân
chất quanh năm gắn bó với đồng ruộng, thiên nhiên.
2.2. Hát Iếu là những lời bày tỏ cách ứng xử trong tình yêu, ca ngợi cuộc sống.
Trong lời Hát Iếu giao duyên của các chàng trai cô gái Tày nơi đây cũng
bày tỏ cách ứng xử qua những lời trách móc nhẹ nhàng thâm thuý, những lời
đối ứng nhanh trí thông minh, thật thà chân chất nhƣng cũng bản lĩnh không
kém phần.
2.2.1. Hát Iếu là những lời trách móc bạn tình nhẹ nhàng, thâm thuý.
Đối với tình yêu ta vẫn thƣờng gặp rất nhiều lời trách móc, nuối
tiếc ngỡ ngàng với bạn tình nhƣ câu ca dao ngƣời Việt:
Anh tƣởng giếng sâu anh nối sợi dây dài,
Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây.
Chúng ta nhận thấy rằng trong tình yêu đôi khi không chỉ là những
lời dịu ngọt đắm say mà còn có cả những lời trách móc, giận hờn. Đây là
lời hát, lời trách cứ mang tâm trạng buồn man mác của chàng trai đối với
ngƣời yêu khi cô đi lấy ngƣời khác:
Giêng hai nƣớc lũ nhỏ ngập cồn
Nƣớc cạn cá xuôi dòng đi mất
Bỏ mình bông hoa tím khác trôi
Cậy em đƣợc chồng sang không nhớ
[8:.Tr.61]
Hay:
Pắp páng gọi cửa hang cánh xanh
Từ nhỏ anh ngủ riêng quen giấc
Không dám bạn chim én trời cao
63
Chim én bay sang phƣơng ngƣời
Hoa đẹp ngƣời ta đã rào quanh
Chim chích bay liệng ngoài rã cánh.
[8.Tr.54]
Lời trách cứ của chàng trai có phần nhẹ nhàng nhƣng thấm đƣợm nỗi
buồn chia xa. Có lúc lời hát đƣợc cất lên an ủi ngƣời bạn tình xƣa:
Trồng chuối sao không chọn đất đen
Lấy chồng sao không nhằm trong bụng
Bây giờ mới than thở với ta
Bao giờ kết bạn hoa cho khỏi
[8.Tr.61]
Hay đôi lúc trách ngƣời thƣơng vì ham giàu sang mà kết duyên cùng
chồng già, bỏ nghĩa tình xƣa: Ngọn cỏ xẻ bằng ngọn cọ bàu
Thân em chê anh cùng kiệt chẳng lấy
Lấy chồng giàu nuôi mẹ
Lấy chồng già nuôi thân
Chồng già biết nên ngƣời là hoạ
Mắt anh thấy thiên hạ có nhiều
Anh chẳng dám nói điêu cho em
[8.Tr.60]
Cũng có khi đó là lời hát cảm thông vì món nợ của cha mẹ mà cô gái lấy
phải chồng còn nhỏ: Nƣớc rơi thác ngập đầu
Buồn chi em lấy chồng còn nhỏ
Cha mẹ em thiếu nợ những gì
Bảo cho anh đêm mơ biết với
[8.Tr.61]
Đối với dân tộc Tày ở Bắc Quang cũng nhƣ nhiều nơi khác có tục lệ dạm
hỏi cho con cái từ lúc còn nhỏ nếu gia đình đôi bên đều thuận tình. Có những
64
mối lƣơng duyên định sẵn thì hạnh phúc trăm năm, cũng có đôi lứa vì thế mà
không đƣợc lựa chọn hạnh phúc riêng tƣ nên mới có trƣờng hợp cô gái lấy
chồng trẻ trên.
Cảm động biết bao Lời hát vừa thƣơng, vừa giận của chàng trai đƣa tiễn
cô gái về nhà chồng: Họ đồn là họ đồn
Họ đồn em mƣời hai tuổi làm dâu
Họ đồn em mƣời lăm tuổi em lấy chồng
Em đi đƣờng nƣớc hay đƣờng cạn
Đƣờng cạn anh lấy ngựa yên thẫm đi đƣa
Đƣờng nƣớc anh lấy thuyền bảy chèo đi tiễn
Đƣa em đến đầu bản anh về
Ngoảnh mặt chẳng thấy ta đừng khóc
Hãy về lạy ông bà làm ăn
Trời sinh ngƣời con gái xa mẹ
Đƣa hoãng vào rừng rậm lâu về
Nhà ngƣời làm nhà ta mãi mãi
Cha mẹ gọi ông bà vãi
Gọi ngƣời khác là cha mẹ
Chồng hiền còn đƣợc chơi
Chồng dữ vào hòm kín sơn nâu
Ba tháng nên ngƣời mẹ cháu nhỏ
Bát cơm đặt gác bếp khói bay
Chiều tối em đem nhai cơm bón trẻ
Anh tƣởng em nhuộm răng quả mơ
Chƣa biết em nhai cơm cùng cá bón con.
[8.Tr.59-60]
Trong cuộc Hát Iếu những lời trách móc bạn tình vì lí do nào đó mà phụ
duyên nhau cũng là một đề tài đƣợc nhiều ngƣời quan tâm chú ý, bởi trong đó
65
chứa đựng đáy lòng, tâm tƣ của những ngƣời yêu nhau không lấy đƣợc nhau.
Những lời hát tuy là lời trách móc song nhẹ nhàng, thâm thuý nhƣ tâm hồn
rộng mở của con ngƣời miền núi chất phác giàu lòng vị tha.
2.2.2. Hát Iếu là những lời đối đáp nhanh trí, thông minh và dí dỏm.
Do cách thức của cuộc Hát Iếu chủ yếu là lối hát đối đáp giữa hai bên
nam nữ vì thế mà tài ứng đối nhanh trí, thông minh và dí dỏm đƣợc đặt lên
hàng đầu. Dù là bên đƣờng, bên bờ suối, trên nƣơng rẫy hay trong các cuộc hát
đêm diễn ra trên nhà sàn… chúng ta đều bắt gặp lối hát đối đáp của các đôi Hát
Iếu. Đây là lời hát xin trầu dí dỏm chân thật của chàng trai và lời đối đáp chối
xin trầu của cô gái cũng rất thông minh:
Chàng trai xin rằng mồm anh nhạt nên muốn “kin hút”, miệng anh chua
nên muốn “Kin miàu” nên lời xin của chàng trở thành một lời tỏ tình ý nhị:
Pác thổm pi muổn kin hút
Pác chút pi muổn kin miàu
Thân pi muổn kin ám miàu hom pác
Thân pi muổn kin am mác hom khò
Mì miàu pi so ám
Mì mác pi so cằm
Chuc lừ miàu mac pi pân kin còi pióa
(Miệng anh chua muốn xơi điếu thuốc
Mồm anh nhạt muốn ăn miếng trầu
Anh muốn ăn miếng trầu thơm miệng
Anh muốn ăn miếng quả thơm lòng
Có trầu anh xin miếng
Có quả anh xin phần
Mai sau trầu anh nên ăn sẽ trả).
[40.Tr.56]
66
Trong tình huống này cô gái hát đáp lời từ chối chàng trai thật khéo léo,
thông minh, cô viện đủ lý do nào trầu em do bị sƣơng muối nên cây trầu bị chết
cả cuống liền cây “cá cản liền co” nên anh mở lời em chẳng còn trầu nữa:
Thƣơng lai lả thƣơng lai pi ơi
Pi quá tốc mƣơi lai
Pi chai tốc mƣơi khảng
Miàu noọng phai cá cản liền co
Pi mằƣ củ pác so mất tiểng.
(Thƣơng nhiều ôi thƣơng lắm anh ơi
Năm ngoái bị sƣơng nhiều
Năm kia bị sƣơng muối
Trầu em chết cả cuống liền cây
Anh mở lời xin chẳng có).
[40.Tr.57]
Chúng tui cũng tìm đƣợc lời hát khác của chàng trai muốn ăn trầu nhƣ
một cái cớ tìm duyên với cô gái đã có chồng:
Anh muốn ăn miếng trầu trong túi
Lo chồng em lội suối đến tìm
Anh muốn ăn miếng trầu trong khăn
Lo chồng em lộn rừng đến mắng.
[40.Tr.56]
Bên đƣờng ta bắt gặp chàng trai hỏi đƣờng cô gái với giọng điệu bông
đùa:
Đƣờng nào về quê mẹ em ơi
Ngả nào dốc lên trời
Đƣờng nào là con đƣờng vào bản
[8.Tr.39]
67
Cô gái đáp lại chàng trai bằng giọng điệu thật tha thiết nhƣng không kém
phần ý nhị:
Ba mƣơi ngả đƣờng vòng
Chín mƣơi ngả đƣờng quanh
Mƣời hai đƣờng ngã ba hội tụ
Đƣờng rậm là lên núi
Đƣờng nƣớc là về xuôi
Quê em chỉ một đƣờng vào bản
[8.Tr. 40]
Đâu đó ta bắt gặp cách ƣớm hỏi đƣờng tình duyên thông minh, thẳng
thắn của cô gái với chàng trai:
Vừa đi vừa hái rau anh ơi
Vừa đi vừa nhặt mon
Vừa đi vừa hát nổi sóng lòng mới nhớ
Em nghe ngƣời ta đồn
Gốc chuối đã có gai
Cây cau đã có cành
Thân anh đã có vợ
Van anh chớ chồng chuối trong vƣờn
Gió thổi lá chuối khô ồn tiếng
Con anh khóc to nhỏ em buồn
Thân em chƣa có ngƣời khác vọng.
[8.Tr.43]
Chàng trai đã đối ứng lại cô gái một cách nhanh chóng không hề do dự,
suy nghĩ:
Ngƣời đồn là đồn dối em ơi
Họ nói là nói điêu
Cây chuối không có gai
68
Cây cau không có cành
Thân anh cƣa có vợ
Em nói anh thêm buồn với hoa
[8.Tr.43]
Lời hát ƣớm hỏi tro...