Cơ sở ngôn ngữ học của nghiên cứu dịch thuật và bộ môn Dịch thuật học

Download miễn phí Cơ sở ngôn ngữ học của nghiên cứu dịch thuật và bộ môn Dịch thuật học

DTH mô tả (Descriptive Tranlation Studies - DTS) là phân môn xuất hiện sớm nhất trong lịch sử nghiên cứu dịch thuật và hiện nay vẫn phát triển mạnh mẽ. Mục đích chính của DTH mô tả là mô tả một cách khách quan hoạt động dịch thuật mà không đặt vấn đề xây đựng các khái niệm hay nguyên lý lý thuyết. Phạm vi và nhiệm vụ của các công trình DTH mô tả có thể khác nhau. Các công trình DTH mô tả hướng sản phẩm (product - oriented DTS) hoặc tập trung vào việc mô tả một văn bản dịch thuật cụ thể, hoặc tiến hành so sánh đối chiếu các bản dịch khác nhau của cùng một nguyên bản được dịch sang cùng một ngôn ngữ hay các ngôn ngữ khác nhau để xác định các mức độ tương đương giữa chúng. Ngược lại, các công trình mô tả hướng quá trình (process-oriented DTS) lại chú ý đến việc làm sáng tỏ quá trình dịch thuật, cố gắng chỉ ra các quy trình, phương pháp và thủ pháp đã được các dịch giả sử dụng để dịch một văn bản từ ngữ này sang ngữ khác. Còn các công trình DTH mô tả hướng dịch giả (translator-oriented DTS) kết hợp cả hai khuynh hướng nghiên cứu mô tả trên đây để khảo sát, đánh giá kỹ năng và thành tựu dịch thuật của một dịch giả.


http://cloud.liketly.com/flash/edoc/jh2i1fkjb33wa7b577g9lou48iyvfkz6-swf-2014-01-29-co_so_ngon_ngu_hoc_cua_nghien_cuu_dich_thua.xjXdW4fKSb.swf /tai-lieu/de-tai-ung-dung-tren-liketly-56732/
Để tải bản Đầy Đủ của tài liệu, xin Trả lời bài viết này, Mods sẽ gửi Link download cho bạn sớm nhất qua hòm tin nhắn.
Ai cần download tài liệu gì mà không tìm thấy ở đây, thì đăng yêu cầu down tại đây nhé:
Nhận download tài liệu miễn phí

Tóm tắt nội dung tài liệu:

rd1965) vẫn chưa được giới ngôn ngữ học quan tâm.  Trong các công trình nghiên cứu của các nhà ngôn ngữ học nổi tiếng như F. de Saussure, O.Jespersen, E. Sapir, L. Bloomfield, dịch thuật hoặc "không đuợc nhắc đến, hoặc bị coi là câu chuyện bên lề" (J. Pienskos 1992). Sở dĩ như vậy là  vì ở vào thời kỳ đó đối tượng quan tâm chủ yếu của ngôn ngữ học là những vấn đề thuộc về "bản thể" hay " hệ thống" ngôn ngữ; dịch thuật chỉ là một sự kiện của hoạt động lời nói nên không phải là đối tượng chú ý của các nhà ngôn ngữ học. Chỉ từ những năm năm mươi của thế kỷ 20, các dịch giả cũng như các nhà nghiên cứu dịch thuật mới bắt đầu chú ý đến những vấn đề ngôn ngữ học của dịch thuật và vai trò của ngôn ngữ học trong nghiên cứu dịch thuật, bởi vì họ nhận thấy ”không thể có dịch thuật nếu không có một nền tảng ngôn ngữ học vững chắc" (Resker 1950: 156). Hay nói như Fedorov, "dịch thuật trước hết và luôn luôn là một thao tác ngôn ngữ", vì vậy "ngôn ngữ học phải là mẫu số chung, là nền tng của mọi thao tác dịch " (Dẫn theo Pienskos, 1992).       Từ đó trong lĩnh vực nghiên cứu dịch thuật xuất hiện ngày càng nhiều các công trình nghiên cứu dịch thuật theo quan điểm ngôn ngữ học. Trong các công trình này có thể bắt gặp các thành tựu và sự ảnh hưởng của nhiều khuynh hướng nghiên cứu, nhiều trường phái lý thuyết ngôn ngữ học khác nhau: từ chủ nghĩa hình thức Nga (Nabokov 1958, Fedorov 1968) đến chức năng luận Praha (Jakobson 1959,  Levy 1965), từ ngôn ngữ học so sánh - đối chiếu (Resker 1952, Vinay & Darbelnet 1958), đến ngôn ngữ học cấu trúc (Rezvin &  Rozenveig 1963, Catford 1965,), ngữ pháp ci biến tạo sinh  (Nida 1964, Nida & Taber 1969), lý thuyết giao tiếp và ngữ dụng hoc (Svejcer 1987, Hatim & Mason 1997,vv). Chính các công trình nghiên cứu dịch thuật theo định hướng ngôn ngữ học đó đã tạo cơ sở và tiền đề lý thuyết cho sự hình thành bộ môn Dịch thuật học và phân môn Lý thuyết dịch thuật  (chúng tui sẽ đề cập đến ở các mục 2 và 3).      Ở đây có một vấn đề đặt ra là: việc nghiên cứu dịch thuật có quan hệ như thế nào với ngôn ngữ học? Đó là một khoa học riêng biệt hay chỉ là bộ môn của ngành ngôn ngữ học? Mặc dù vấn đề này không phải bao giờ cũng đuợc trình bày rõ ràng trong các công trình nghiên cứu, nhưng qua các tuyên bố hiển ngôn cũng như cách giới thuyết đối tượng và phạm vi nghiên cứu, chúng tui thấy ít nhất có ba quan điểm khác nhau:  Phần lớn các nhà nghiên cứu coi nghiên cứu dịch thuật là một bộ phận của ngôn ngữ học (Mounin 1963, Nida 1964, Catford 1965) hay rộng hơn chút ít là của khoa ký hiệu học (Jakobson 1966, Ludskanov 1975).  Một số khác (Homes 1970, Toury 1982, Pienkos 1992) cho rằng xét về phạm vi và đối tuợng khảo sát, có thể coi nghiên cứu dịch thuật là một khoa học độc lập, nhưng đồng thời các nhà nghiên cứu này cũng thừa nhận rằng, nếu so với các khoa học chính danh khác, thì bộ môn này chưa có được một hệ phương pháp, một bộ máy khái niệm, thậm chí một đối tượng nghiên cứu riêng.  Bên cạnh đó cũng có những người (như Refomatsky) hoàn toàn phủ nhận khả năng có một bộ môn khoa học độc lập, thậm chí là một phân môn khoa học nghiên cứu về dịch thuật, bởi vì theo họ, dịch thuật có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau (ngôn ngữ, tâm lý, văn hoá, chính trị, vv) nên chỉ có thể là một đối tượng nghiên cứu liên ngành. Xuất phát từ sự thừa nhận hoạt động dịch thuật là một hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, chúng tui nghiêng theo quan điểm coi nghiên cứu dịch thuật, hay dịch thuật học (translation studies), là một bộ môn thuộc ngành ngôn ngữ học, cụ thể hơn thuộc phân ngành ngôn ngữ học ứng dụng. Có nhiều lý do để bênh vực cho sự lựa chọn này, trong đó lý do quan trọng nhất, theo cách nhìn của chúng tôi, đó là: hoạt động dịch thuật là một hoạt động ngôn ngữ. Dưới đây chúng tui sẽ đi sâu phân tích làm rõ thêm nhận định này.        Hoạt động dịch thuật là một hoạt động ngôn ngữ. Tính chất ngôn ngữ học của hoạt động dịch thuật biểu hiện truớc hết ở phương tiện của nó là ngôn ngữ - ngôn ngữ đúng nghĩa là một hệ thống, đối tượng nghiên cứu chủ yếu của ngôn ngữ học theo quan niệm của F, de Saussure. Trong khi dịch một văn bản (hay diễn ngôn) từ một ngữ này (ngữ nguồn) sang một ngữ khác (ngữ đích), dịch giả  không phải chỉ làm việc với một mà là  hai ngôn ngữ với toàn bộ các thuộc tính hệ thống, cấu trúc phức tạp và khác biệt của chúng: các quy tắc ngữ pháp chuẩn mực cùng các biến thể ngữ pháp, vốn từ ngữ với toàn bộ các biến thể từ vựng, ngữ nghĩa hay phong cách của chúng, vv. Nếu như việc nắm vững các đặc điểm hệ thống, cấu trúc của ngữ nguồn là cần thiết để dịch giả phân tích, giải mã đúng văn bản nguồn (VBN), thì những hiểu biết về đặc tính hệ thống, cấu trúc của ngữ đích lại quan trọng đối với quá trình sản sinh văn bản đích (VBĐ) ở hình thức tự nhiên nhất của nó. Vì vậy, nếu coi đối tượng của ngôn ngữ học là hệ thống ngôn ngữ với toàn bộ những thuộc tính cấu trúc nội tại của nó, thì cái đối tượng ấy cũng không phải là cái gì xa lạ với hoạt động dịch thuật và bản thân dịch giả.       Tuy nhiên, tính chất ngôn ngữ học của hoạt động dịch thuật không chỉ bị giới hạn ở các hệ thống ngôn ngữ mà nó động chạm đến. Quan niệm cho rằng đối tượng nghiên cứu của ngôn ngữ học là ngôn ngữ với tư cách là một hệ thống từ lâu đã trở thành câu chuyện của quá khứ. Ngôn ngữ học hậu cấu trúc không chỉ quan tâm đến ngôn ngữ như một một hệ thống mà cả ngôn ngữ ở dạng hoạt động là lời nói và hoạt động lời nói, những hiện tượng đã bị  Saussure gạt ra ngoài phạm vi xem xét của ngôn ngữ học. Dưới góc nhìn mới đó của ngôn ngữ học hiện đại, bản thân hoạt động dịch thuật với tư cách là một hoạt động ngôn ngữ hoàn toàn có thể trở thành đối tượng xem xét của ngôn ngữ học xét cả ở hai thành tố nội tại của nó: quá trình dịch thuật và sản phẩm dịch thuật. Ở quá trình dịch thuật, các khía cạnh ngôn ngữ học của hoạt động dịch thuật biểu hiện qua các quá trình phân tích giải mã các đơn vị ngôn ngữ của VBN, quá trình đối chiếu để lựa chọn và xác lập các tương đương về nội dung và hình thức giữa ngữ nguồn và ngữ đích cũng như quá trình tái lập, thay thế VBN  bằng một VBĐ tự nhiên nhất nhưng cũng gần gũi nhất với nó về mặt nội dung và phong cách. Ở sản phẩm dịch thuật, các khía...