Download Tiểu luận Chế định nguyên thủ quốc gia trong Hiến pháp 1946, 1959, 1980 và 1992 miễn phí
Tại hiến pháp 1992, thiết chế Chủ tịch nước được xây dựng. Mô hình này vừa tiếp thu những ưu điểm của mô hình Chủ tịch nước trong hiến pháp 1946 và hiến pháp 1959, vừa giữ được sự gắn bó với Quốc hội, Uỷ ban thường vụ Quốc hội và Chủ tịch nước trong việc thực hiện các chức năng nguyên thủ quốc gia và thể chế hội đồng nhà nước ở Hiến pháp năm 1980 (đặc trưng của Bộ máy nhà nước xã hội chủ nghĩa), đồng thời có những ưu điểm đảm bảo sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước.
Để tải bản DOC Đầy Đủ thì Trả lời bài viết này, mình sẽ gửi Link download cho
Tóm tắt nội dung:
xử và kiểm sát. Quốc hội trực tiếp thực hiện chức năng lập pháp và phân công chức năng hành pháp cho Chính phủ, chức năng xét xử cho Tòa án Nhân dân tối cao, chức năng kiểm sát cho Viện kiểm sát Nhân dân tối cao, Quốc hội bàu những người đứng đầu các cơ quan này, giám sát hoạt động của họ và khi cần thì miễm nhiệm bãi nhiệm họ. Như vậy, về nguyên tắc Quốc hội nắm cả các chức năng lập pháp, hành pháp, xét xử, kiểm sát, tuyệt đối không có vấn đề phân quyền.1- Chế định Chủ tịch nước theo Hiến pháp năm 1946.
Sau cách mạng tháng 8, Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa ra đời, là Nhà nước dân chủ của Nhân dân. Về bản chất, đó là Nhà nước chuyên chính công – nông thuộc phạm trù Nhà nước Xã hội chủ nghĩa, song còn ở cấp độ thấp. Bộ máy Nhà nước bắt đầu được tổ chức theo nguyên tắc tập quyền, song còn mang nhiều dấu ấn của cách tổ chức theo kiểu Đại nghị thể hiện ở sự hiện diện chế định Nghị viện nhân dân và chính phủ liên hiệp với thành phần rộng rãi đoàn kết các lực lượng vũ trang, giai cấp, đảng phái. Nghị viện nhân dân là cơ quan quyền lực cao nhất, thành lập Chính phủ; còn Chính phủ là cơ quan hành chính cao nhất của toàn quốc, có vị trí độc lập tương đối so với Nghị viện. Chính phủ gồm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, và Nội các. Nội các có Thủ tướng, Bộ trưởng, Thứ trưởng, có thể có Phó Thủ tướng. Tất cả những điều này đã quyết định tính đặc thù của Nguyên thủ quốc gia – Chủ tịch nước tại Hiến pháp năm 1946.
Ngày 16 và 17 tháng 8 năm 1945, Quốc dân đại hội do Tổng bộ Việt Minh triệu tập tại Tân Trào (Tuyên Quang) đã bầu ra Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các Ủy viên Ủy ban dân tộc giải phóng có vai trò như là Chính phủ lâm thời Cách mạng Việt Nam.
Ngày 25 tháng 8 năm 1945, Ủy ban dân tộc giải phóng cải tổ thành Chính phủ lâm thời. Cơ cấu Chính phủ gồm có Chủ tịch và các Bộ trưởng. “Chính Phủ lâm thời…giữ trọng trách là chỉ đạo cho toàn thể, đợi ngày triệu tập được Quốc hội để cử ra một Chính phủ Cộng hòa chính thức” Tiếp theo, ngày 1 tháng 1 năm 1946 Chính phủ lâm thời lại cải tổ thành Chính phủ liên hiệp lâm thời. Cơ cấu Chính phủ có thêm chức Phó Chủ tịch, và Chính phủ chính thức đầu tiên do Quốc hội (bầu ra ngày 6 tháng 1 năm 1946) thành lập ngày 2 tháng 3 năm 1946 là Chính phủ liên hiệp kháng chiến. Trong thành phần cũng có Phó Chủ tịch, các Bộ trưởng, có thêm cố vấn đoàn và Ủy viên kháng chiến. Chính phủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu “có nhiệm vụ thực hiện triệt để…về quân sự, tuyên truyền cũng như về phương diện hành chính, tư pháp…đưa kháng chiến đến thắng lợi và nước nhà đến độc lập hoàn toàn”. Có thể thấy, trước khi có Hiến pháp Bộ máy Nhà nước ở Trung Ương, tuy có rộng rãi về thành phần, song về cơ bản vẫn dựa trên mô hình chính thể kiểu Xô viết thuần túy với các cơ quan, Quốc hội (có Ủy ban thường vụ Quốc hội) lập ra Chính phủ với tính chất như một cơ quan chấp hành, Chính phủ đứng đầu là Chủ tịch Chính phủ, chưa có chức Thủ tướng và chức danh Chủ tịch nước cũng chưa được dùng chính thức mà chỉ mới nói đến trong Hiến pháp Việt Nam công bố tháng 11 năm 1945.
Hiến pháp năm 1946 đã xây dựng mô hình Bộ máy Nhà nước có nhiều điểm mới so vói tình hình của xã hội lúc đó. Đó là viêc thành lập Nghị viện nhân dân, Chính phủ với thành phàn Chủ tịch nước và Nội các. Đặc biệt vị trí Chủ tịch nước được thiết kế độc đáo. Tất cả xuất phát từ yêu cầu xây dựng một Bộ máy Nhà nước, thể hiện tình đoàn kết rộng rãi, đồng thời thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân dân.
a- Về tính chất Chủ tịch nước theo Hiến pháp năm 1946.
Hiến pháp năm 1946 không quy định định nghĩa về chế định này. Song, từ các quy định về cách thức thành lập thì Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước và đứng đầu Chính phủ.
Thứ nhất, tính chất đứng đầu Nhà nước (Nguyên thủ quốc gia) của Chủ tịch nước thể hiện ở chỗ: Chủ tịch nước thay mặt Nhà nước, nắm quyền tổng chỉ huy quân đội toàn quốc, chỉ định hay cách chức các tướng soái trong Lục quân, Hải quân, Không quân; ban bố các đạo luật đã được Nghị viện quiets nghị; thưởng huy chương và các bằng cấp danh dự; đặc xá; ký hieepj ước với các nước; phái đại biểu của Việt Nam đến nước ngoài và tiếp nhận đại biểu ngoại giao của các nước; tuyên chiến hay đình chiến; chọn Thủ tướng trong Nghị viện để đưa ra Nghị viện biểu quyết; bổ nhiệm (dưới hình thức sắc lệnh của Chủ tịch nước) Thủ tướng, nhân viên Nội các và các nhân viên cao cấp khác cơ quan Chính phủ. Vị trí đứng đầu Nhà nước này cững giống như các Nhà nước dân chủ khác có sự phân công, phối hợp thực hiện các chức năng “nguyên thủ” giữa Nghị viện, ban thường vụ Nghị viện và Chủ tịch nước, không phải chỉ có một mình Chủ tịch nước thực hiện chức năng này.
Thứ hai, tính chất là người đứng đầu Chính phủ: thể hiện ở chỗ: Chủ tịch nước chủ tọa Hội đồng Chính phủ, ký các sắc lệnh của Chính phủ, quy định các chính sách thi hành các đạo luật và nghị quyết của Nghị viện.
b- Quan hệ của Chủ tịch nước với các cơ quan Nhà nước khác theo Hiến pháp năm 1946.
Được thiết lập theo hướng tăng cường quyền lực cho Chủ tịch nước bảo đảm điều hòa và phối hợp các hoạt động lập pháp và hành pháp trong điều kiện các cơ quan này tồn tại độc lập với nhau. Chủ tịch nước do Nghị viện nhân dân bầu trong Nghị viện nhân dân, song có nhiệm kỳ khác với nhiệm kỳ của Nghị viện (nhiệm kỳ của Nghị viện là ba năm, còn Chủ tịch nước là năm năm), Chủ tịch nước được chọn Thủ tướng (trong Nghị viện) và đưa ra Nghị viện biểu quyết; được quyền yêu cầu Nghị viện thảo luận lại những luật mà Chủ tịch nước khồng đồng ý (Điều 3 Hiến pháp năm 1946); đặc biệt Chủ tịch nước không phải chịu trách nhiệm nào trừ khi phạm tội phản quốc (Điều 50 Hiến pháp năm 1946). Vị trí này của Chủ tịch nước đước so sánh giống như Tổng thống của các nước cộng hòa Tổng thống là do Nhân dân bầu lên, và chính phủ do Thủ tướng đứng đầu, không chịu trách nhiệm trước Nghị viện. Còn chủ tịch nước nước ta do Nghị viện bầu ra, còn Nội các trong Chính phủ phải chịu trách nhiệm trước Nghị viện. Vị trí của Chủ tịch nước trong Hiến pháp năm 1946 mang dáng dấp của Tổng thống các nước Cộng hòa Tổng thống được thiết lập trên Thế giới như Pháp – Hiến pháp năm 1958, Hàn Quốc – Hiến pháp năm 1991, Nga – Hiến pháp năm 1993…
Tất nhiên, mọi sự so sánh đều là khập khiễng. Như đã nói ở trên chính thể Nh...