Lí luận về lạm phát kinh tế .Thực trạng giải quyết lạm phát của nước ta hiện nay

ong cã nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph©n tÝch cô thÓ h¬n. TiÒn giÊy ë n­íc ta còng nh­ ë tÊt c¶ c¸c n­íc kh¸c hÞªn ®Òu kh«ng theo chÕ ®é b¶n vÞ vµng n÷a, do vËy ng­êi ta cã thÓ ph¸t hµnh tiÒn theo nhu cÇu chi cña nhµ n­íc, chø kh«ng theo khèi l­îng vµng mµ ®ång tiÒn ®¹i diÖn. §iÒu ®ã hoµn toµn kh¸c víi thêi M¸c.
Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· xuÊt hiÖn nhiÒu lý thuyÕt kh¸c nhau vÕ l¹m ph¸t. Trong sè c¸c dã cã c¸c lý thuyÕt chñ yÕu lµ:
Lý thuyÕt cÇu do nhµ kinh tÕ Anh næi tiÕng John Keynes ®Ò x­íng. ¤ng ®· qui nguyªn nh©n c¬ b¶n cña l¹m ph¸t vÒ sù biÕn ®éng cung cÇu. Khi møc cung ®· ®¹t ®Õn tét ®Ønh v­ît qu¸ møc cÇu, dÉn ®Õn ®×nh ®èn s¶n suÊt, th× nhµ n­íc cÇn ph¶i tung thªm tiÒn vµo l­u th«ng, t¨ng c¸c kho¶n chi nhµ n­íc, t¨ng tÝn dông, nghÜa lµ t¨ng cÇu ®Ó ®¹t tíi møc c©n b»ng víi cung vµ v­ît cung. Khi ®ã ®· xuÊt hiªn l¹m ph¸t, vµ l¹m ph¸t ë ®©y cã t¸c dông thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. VËy lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶, tiÕn bé kü thuËt ®­îc ¸p dông tÝch cùc, c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc ®æi míi nhanh vµ ®óng h­íng th× l¹m ph¸t ®· lµ mét c«ng cô ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ, chèng suy tho¸i. Thùc tÕ cñat c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong thêi kú sau chiÒn tranh thÕ giíi thø hai ®· chøng tá ®iÒu ®ã. Nh­ng khi nÒn kinh tÕ ®· r¬i vµo thêi kú ph¸t triÓn kÐm hiÖu qu¶, tiÕn bé kü thuËt ®­îc ¸p dông chËm ch¹p, c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc ®æi míi theo c¸c h­íng kh«ng ®óng hay tr× trÖ, thiÕt bÞ kü thuËt cò tån ®äng ®Çy ø. v. v... th× l¹m ph¸t theo lý thuyÕt cÇu ®· kh«ng cßn lµ c«ng cô t¨ng tr­ëng kinh tÕ n÷a.
Lý thuyÕt chi phÝ cho r»ng l¹m ph¸t n¶y sinh do møc t¨ng c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh ®· nhanh h¬n møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Møc t¨ng chi ph× nµy chñ yÕu lµ do tiÒn l­¬ng ®­îc t¨ng lªn, gi¸ c¸c nguyªn nhiªn vËt liÖu t¨ng, c«ng nghÖ cò kü kh«ng ®­îc ®æi míi, thÓ chÕ qu¶n lý l¹c hËu kh«ng gi¶m ®­îc chi phÝ... §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m 70 do gi¸ dÇu má t¨ng cao, ®· lµm cho l¹m ph¸t gia t¨ng ë nhiÒu n­íc. VËy lµ chi phÝ t¨ng ®Õn møc mµ møc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ®· kh«ng bï ®¾p ®­îc møc t¨ng chi phÝ khiÕn cho gi¸ c¶ t¨ng cao l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. ë ®©y suy tho¸i kinh tÕ ®· ®i liÒn víi l¹m ph¸t. Do ®o, c¸c gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn víi c¸c gi¶i ph¸p chèng suy tho¸i. KÓ tõ cuèi nh÷ng n¨m 60 nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· r¬i vµo thêi kú suy tho¸i víi nghÜa lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng bÞ chËm l¹i, kÓ tõ ®ã vai trß lµ c«ng cô t¨ng tr­ëng cña l¹m ph¸t ®· kh«ng cßn n÷a.
Lý thuyÕt c¬ cÊu ®­îc phæ biÕn ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn. Theo lý thuyÕt nµy th× l¹m ph¸t n¶y sinh lµ do sù mÊt c©n ®èi s©u s¾c trong chÝnh c¬ cÊu c¬ cña nÒn kinh tÕ mÊt c©n ®èi gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, gi÷a c«ng nghiÖp nÆng vµ c«ng nghiÖp nhÑ, gi÷a c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp gi÷a s¶n xuÊt vµ dÞch vô... ChÝnh sù mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu kinh tÕ ®· lµm cho nÒn kinh tÐ ph¸t triÓn kh«ng cã hiÖu qu¶, khuyÕn khÝch c¸c lÜnh vùc ®ßi hái chi phÝ t¨ng cao ph¸t triÓn. Vµ xÐt vÒ mÆt nµy lý thuyÕt c¬ cÊu trïng hîp víi lý thuyÕt chi phÝ
Còng cã thÓ kÓ ra c¸c lý thuyÕt kh¸c n÷a nh­ lý thuyÕt t¹o lç trèng l¹m ph¸t lý thuyÕt sè l­îng tiÒn tÖ... song dï cã kh¸c nhau vÒ c¸ch lý gi¶i nh­ng hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c lý thuyÕt ®Òu thõa nhËn: l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn khi møc gi¸ c¶ chung t¨ng lªn, do ®ã lµm cho gi¸ tri cña ®ång tiÒn gi¶m xuèng. §Þnh nghÜa nµy cã mét ®iÓn chung lµ hiÖn t­îng gi¸ c¶ chung t¨ng lªn vµ gi¸ trÞ ®ång tiÒn gi¶m xuèng. Tèc ®é l¹m ph¸t ®­îc x¸c ®Þnh bëi tèc ®é thay ®æi møc gi¸ c¶.
2. C¸c lo¹i l¹m ph¸t
C¨n cø vµo tèc ®é l¹m ph¸t ng­êi ta chia ra lµm ba lo¹i l¹m ph¸t kh¸c nhau.
1. L¹m ph¸t võa ph¶i x¶y ra khi gi¸ c¶ t¨ng chËm ë møc mét con sè hay d­íi 10% mét n¨m. HiÖn ë phÇn lín c¸c n­íc TBCN ph¸t triÓn ®ang cã l¹m ph¸t võa ph¶i. Trong ®iÒu kiªn l¹m ph¸t võa ph¶i gi¸ c¶ t¨ng chËm th­êng xÊp xØ b»ng møc t¨ng tiÒn l­¬ng, hoÆc cao h¬n mét chót do vËy ®ång tiÒn bÞ mÊt gi¸ kh«ng lín, ®iÒu kiÖn kinh doanh t­¬ng ®èi ë ®Þnh t¸c h¹i cña l¹m ph¸t ë ®©y lµ kh«ng ®¸ng kÓ.
2. L¹m ph¸t phi m· x¶y ra khi gi¶ c¶ b¾t ®Çu t¨ng víi tû lÖ hai hoÆc ba con sè nh­ 20%, 100% hoÆc 200%... mét n¨m. Khi l¹m ph¸t phi m· ®· h×nh thµnh v÷ng ch¾c, th× c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®­îc ký kÕt theo c¸c chØ sè gi¸ hoÆc theo hîp ®ång ngo¹i tÖ m¹nh nµo ®ã vµ do vËy ®· g©y phøc t¹p cho viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ cña c¸c nhµ kinh doanh, l·i suÊt thùc tÕ gi¶m tíi møc ©m, thÞ tr­êng tµi chÝnh tµn lôi, d©n chóng thi nhau tÝch tr÷ hµng ho¸ vµng b¹c bÊt ®éng s¶n... Dï cã nh÷ng t¸c h¹i nh­ vËy nh­ng vÉn cã nh÷ng nÒn kinh tÕ m¾c chøng l¹m ph¸t phi m· mµ tèc ®é t¨ng tr­ëng vÉn tèt nh­ Brasin vµ Itxaraen. VÒ c¸c tr­êng hîp nµy cho ®Õn nay chóng ta ch­a ®ñ th«ng tin vµ c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu gi¶i thÝch mét c¸ch cã khoa häc vµ cã c¨n cø.
3. Siªu l¹m ph¸t x¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ v­ît xa møc l¹m ph¸t phi m·, ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ xem nh­ lµ c¨n bÖnh chÕt ng­êi vµ kh«ng hÒ cã mét chót t¸c ®éng gäi lµ tèt nµo. Ng­êi ta ®· dÉn ra c¸c cuéc siªu l¹m ph¸t næ ra ®iÓn h×nh ë §øc n¨m 1920-1923, hoÆc sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ë Trung quèc vµ Hunggari...
Xem xÐt c¸c cuéc siªu l¹m ph¸t x¶y ra ng­êi ta ®· rót ra mét nÐt chung lµ: thø nhÊt tèc ®é l­u th«ng cña tiÒn tÖ t¨ng lªn ghª gím; thø hai gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ v« cïng kh«ng ë ®Þnh; thø ba tiÒn l­¬ng thùc tÕ biÕn ®éng rÊt lín th­êng bÞ gi¶m m¹nh; thø t­ cïng víi sù mÊt gi¸ cña tiÒn tÖ mäi ng­êi cã tiÒn ®Òu bÞ t­íc ®o¹t ai cã tiÒn cµng nhiÒu th× bÞ t­íc ®o¹t cµng lín; thø n¨m hÇu hÕt c¸c yÕu tè cña thÞ tr­êng ®Òu bÞ biÕn d¹ng bãp mÐo hoÆc bÞ thæi phång do vËy c¸c ho¹t ®éng kinh doanh r¬i vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n. Siªu l¹m ph¸t thùc sù lµ mét tai ho¹, song ®iÒu may m¾n siªu l¹m ph¸t lµ hiÖn t­îng cùc hiÕm. Nã ®· x¶y ra trong thêi kú chiÕn tranh, sau chiÕn tranh.
Trªn thùc tÕ hiÕm cã thÓ x¶y ra mét cuéc l¹m ph¸t nh­ vËy, v× khi mét khèi l­îng tiÒn tÖ ®­îc nÐm thªm vµo l­u th«ng, giµ c¶ mäi hµng ho¸ kh«ng v× thÕ mµ t¨ng ngay, vµ nÕu l¹m ph¸t ch­a sang giai ®o¹n phi mÉ thÝ møc gia t¨ng møc ®Çu th­êng lµ thÊp h¬n møc t¨ng khåi l­îng tiÒn tÖ, do vËy nhµ n­íc ®· cã lîi vÒ thu nhËp vµ ngay khi møc gi¸ c¶ t¨ng lªn ngang hoÆc cao h¬n møc t¨ng cña khèi l­îng tiÒn tÖ th× nhµ n­íc vÉn cã lîi v× gi¸ trÞ tiÒn tÖ cña nh÷ng ng­êi cho nhµ n­íc vay tiÒn ®· gi¶m ®i. ChØ ®Õn khi toµn bé gi¸ c¶ kÓ c¶ l·i suÊt vµ tiÒn l­¬ng ®Òu t¨ng theo møc l¹m ph¸t thu thu nhËp cña nhËp cña nhµ n­íc míi c©n b»ng trªn mét mÆt b»ng gi¸ c¶ míi. H¬n n÷a trong thùc tÕ rÊt khã dù b¸o ®­îc mét chØ sè l¹m ph¸t æn ®Þnh, v× cã kh¸ nhiÒu yÕu tè lµm gi¸ c¶ t¨ng vät nh­: gi¸ dÇu má ®· t¨ng trong nh÷ng n¨m70, hay trong sù kiÖn chiÕn tranh vïng vÞnh.
Song cã thÓ thÊy mét lo¹i l¹m ph¸ võa ph¶i ®­îc ®iÒu tiÕt ®· xuÊt hiÖn ë mét sè n­¬c cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Lo¹i l¹m ph¸t nµy cã ®Æc tr­ng lµ møc ®é l¹m ph¸t kh«ng lín vµ æn ®Þnh, kh«ng t¨ng ®ét biÕn vµ nhµ n­íc cã thÓ ®iÒu tiÕt nã, t¨ng, gi¶m tuú theo c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ sao cho nã kh«ng g©y ra c¸c t¸c h¹i ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ. Lo¹i l¹m ph¸t nµy chØ cã thÓ xuÊt hiÖn ë nh÷ng quèc gia mµ ë ®ã bé m¸y nhµ n­íc ®ñ m¹nh ®Ó kiÒm chÕ tèc ®é l¹m ph¸t khi cÇn. Søc m¹nh cu¶ nhµ thÓ hiÖn ë chç cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ l¹m ph¸t vµ c¸c c«ng cô chèng l¹m ph¸t( mµ ngµy nay ®· cã kh¸ nhiÒu tµi liÖu nãi ®Õn), ®ång thêi ph¶i cã ®ñ ý chÝ vµ quyÕt t©m sö dông c¸c c«ng cô ®ã vµ gi¶i quyÕt c¸c hËu qu¶ cña nã. Trong nh÷ng n¨m 80 ta ®· thÊy kh«ng Ýt quèc gia TBCN ph¸t triÓn ë ph­¬ng T©y ®· lµm ®­îc ®iÒu ®ã. Møc l¹m ph¸t mµ hä duy tr× ®­îc vµo kho¶ng tõ 3-6% mét n¨m. Møc l¹m ph¸t nµy ®­îc xem nh­ mét chØ sè céng thªm vµo møc t¨ng l­¬ng thùc tÕ, l·i suÊt thùc tÕ møc t¨ng tæng s¶n phÈm x· héi thùc tÕ.
Paul A. Samuelson cßn nãi tíi mét lo¹i l¹m ph¸t kh«ng c©n b»ng vµ kh«ng dù ®o¸n tr­íc. Sù kh«ng c©n b»ng s¶y ra lµ v× gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng kh«ng ®Òu nhau vµ t¨ng v­ît møc tiÒn l­¬ng.
Thø hai, tiÒn tÖ vµ thuÕ lµ hai c«ng cô quan träng nhÊt ®Ó nhµ n­íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ®· bÞ v« hiÖu ho¸, v× tiÒn mÊt gi¸ nªn kh«ng ai tin vµo ®ång tiÒn n÷a c¸c biÓu thuÕ kh«ng thÓ ®iÒu chØnh kÞp víi møc ®é t¨ng bÊt ngê cua l¹m ph¸t vµ do vËy t¸c dông ®ieu chØnh cña thuÕ bÞ h¹n chÕ ngay c¶ trong tr­êng hîp nhµ n­íc cã thÓ “chØ sè ho¸” luËt thuÕ thÝch hîp møc l¹m ph¸t th× t¸c dông ®iÒu chØnh cña thuÕ còng bÞ h¹n chÕ.
Thø ba, ph©n phèi l¹i thu nhËp lµm cho mét sè ng­êi n¾m gi÷ c¸c hµng ho¸ cã gi¸ c¶ t¨ng ®ét biÕn giÇu lªn mét c¸ch nhanh chãng vµ nh÷ng ng­êi cã c¸c hµng ho¸ mµ gi¸ cña chóng kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng chËm, vµ nh÷ng ng­êi gi÷ tiÒn bÞ nghÌo ®i.
II. LẠM PHÁT Ở VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
1. §æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch
Nh÷ng kÕt qu¶ b­íc cña qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch gi¸ theo ®­êng lèi ®¹i héi VI vµ ®¹i héi VII cña ®¶ng cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®­îc thÓ hiÖn tr­íc hÕt vµ vÒ c¬ b¶n lµ c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch gi¸ ®· chuyÓn biÕn theo h­íng xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung, quan liªu bao cÊp, th«ng qua hÖ thèng hai gi¸ chuyÓn m¹nh sang c¬ chÕ mét gi¸ kinh doanh phï hîp víi quan hÖ cung cÇu vµ thÞ tr­êng, b¾t ®Çu tõ gi¸ mua n«ng s¶n, thuû s¶n, gi¸ b¸n lÎ hµng tiªu dïng vµ dÞch vô... Vµ ®Õn nay hÇu hÕt c¸c lo¹i vËt t­ chñ yÕu ; më réng quyÒn tù chñ vÒ gi¸, ®i ®«i víi ®æi míi c¬ ...